Charles Lyell,1797 tarihinde İskocya’da doğdu.Ancak cocukluğu İngiltere’nin en guneyinde olan New Forest bolgesinde gecti.Ailenin ekonomik durumu cok iyi olduğu icin herhangi bir zorluk gormeden buyudu.Babası şair Dante konusunda olduğu gibi karayosunları konusunda da otorite idi.Hukuk oğrenimi gorduğu yıllarda tatil zamanlarında acık alan calışmaları ve jeoloji incelemeleri yapıyordu.Bu calışmalarını İngiltere ve Fransa’da surdurdu.1825 yılında baroya girdi.Babasının mali desteği sayesinde avukatlık yapmaktan vazgecip jeoloji ile ilgilenmeye devam etti.Butun jeolojik olayların temelinde doğal sureclerin yattığını kabul etmişti.Gunumuzdeki doğal sureclerin ve bunların sonuclarının da gecmiş olaylardan farkı bulunmadığını ileri suruyordu.Etna Yanardağı’nın cevresinde,yuzey şekillerinin doğal surecler sonunda oluştuğu ve bu sureclerin Etna dahil,tahmin edilenden cok daha eskilerde gercekleştiğini one surdu.Ustelik bu goruşlerini kanıtlayacak olan bulgular elde etmişti.
*
1830 yılında İtalya gezisinden donunce ‘Jeolojinin İlkeleri’ adlı kitabının ilk cildini yayımladı.İspanya’da yaptığı incelemeler sonucunda kitabının ikinci cildini 1831 yılında,nihayet ucuncu cildini 1833 yılında yayımladı.Bu kitaplarla,ilk kez bir kuşak once James Hutton tarafından ileri surulen duşunceleri pekiştiriyor ve detaylandırıyordu.
Charles Lyell aşırı miyoptu.Hemen hemen tum yaşamı boyunca gozlerini kısmaktan oturu baş ağrıları cekti.Zaten son yıllarında gorme duyusunu tamamen kaybetti.Diğer bir huyu da duşuncelerine odaklanmayı başaramadığı zaman eşyalar uzerinde garip pozisyonlara girmesiydi.Orneğin iki koltuğa birden uzanıyordu,veya başını koltuğun minderine yaslayıp ayağa kalkıyordu.Duşuncelere daldığı zaman ise oturduğu koltukta oyle aşağılara kayardı ki kaba etleri neredeyse yere değerdi.
*
Charles Lyell ‘den bir kuşak once James Hutton zamanında merak edilen bir konu insanların kafalarını oldukca meşgul ediyordu:İlk cağlardan kaldıkları kanıtlanan midye kabukları ve diğer deniz fosilleri nasıl oluyordu da dağların tepelerinde bulunuyordu?O kadar yuksek yerlere nasıl cıkmışlardı?
Bu konuya cozum getirdiklerini soyleyenler iki ayrı gruba ayrılmıştı.Neptunculer olarak adlandırılan gruba mensup olanlar,yuksek yerlerde bulunan deniz kabukları ve yeryuzundeki her şeyi yukselip alcalan deniz seviyeleri ile acıklıyorlardı.Dağların,tepelerin ve diğer yuzey şekillerinin Yerkure’nin kendisi kadar yaşlı olduğuna ve ancak kuresel sellerin oluştuğu donemlerde,sular altında kalınca değişime uğradığına inanıyorlardı.Bu grubun karşısında olan Plutonculara gore,yanardağ ve depremler yeryuzunu durmadan değiştirmişti.Ama denizlerin bu değişime hicbir katkısı yoktu.Plutoncular’ın rakiplerine sorduğu en onemli soru,sellerin oluşmadığı donemlerde onca suyun nereye gittiği ile ilgiliydi.Eğer bir zamanlar Alp Dağları’nı kaplayacak kadar su olduysa,bu su şimdi neredeydi?Ama gene de midye kabuklarının dağ tepelerine nasıl cıktığını ikna edici şekilde acıklayamıyorlardı.
*
Charles Lyell doneminde ise yeni bir tartışma konusu gundeme geldi.Yapılan fikir mucadelesi tumyıkımcılık yani katastrofizm ile tekduzecilik yani uniformitaryanizm arasındaydı.Tumyıkımcılar,Yerkure’nin beklenmedik afetler,oncelikle de seller tarafından şekillendirildiğini ileri suruyorlardı.Bu goruşleri nedeniyle rakiplerince Neptunculer ile aynı paralelde oldukları ileri suruluyordu.Aslında tumyıkımcılık din adamlarına daha uygundu.Zira Kutsal Kitap’ta anlatılan Nuh tufanı bilimsel tartışmalara girebiliyordu.Karşı goruş olan tekduzecilik ise Yerkure’deki değişimlerin kademeli olduğunu ve her Yerkure surecinin cok uzun zaman dilimleri icinde yavaş yavaş ilerlediğini savunuyordu.
*
Charles Lyell, Yerkure’deki değişimlerin tekduze ve kararlı olduğuna inanmıştı.Gecmişte meydana gelmiş herşey,bugun suren olaylarla acıklanabilirdi.
1838 yılında kaleme aldığı ‘Jeolojinin Oğeleri’ adlı yapıtı ile Avrupa’da bulunan en yaşlısından en gencine kadar butun kayac ve fosil turlerine acıklama getirdi.Cok sayıda cizim eklediği bu eserini zaman zaman guncelleştirdi,yeni bulgularıyla destekledi.1841 yılında Kuzey Amerika’ya gitti.Bir yıl boyunca hem ders verdi hem de araştırma gezilerine cıktı.1845 ile 1850 yıllarındaki gezilerinde Mississippi ırmağının doğusunda kalan bolgeler ile Kanada’nın bir bolumunu dolaştı.
1848 yılında ‘sir’unvanını aldı.
1844 yılında Michael Faraday ile birlikte maden ocaklarında kazaların onlenmesine yonelik calışmalarda bulundu.Bircok odulun peşinden Londra’daki Royal Society’in en buyuk odulunu de aldı.C.Darwin’in 1859 yılında yayımladığı ‘Turlerin Kokeni’ yapıtı Lyell’in calışmalarına yeni bir hız kazandırdı.1863 yılında doğal secime dayalı evrimci goruşu acıkca kabul ettiği ‘İnsanın En Eski Gecmişine İlişkin Jeolojik Bulgular’ adlı kitabını yayımladı.
*
Charles Lyell sıradağların nasıl oluştuğuna dair bir acıklama getirememişti.Buzulların donuşturucu etkisine gereken onemi vermedi.C.Darwin’in goruşlerini benimsemeden once memelilerin en eski fosil yataklarında bile bulunduğunu ileri suruyordu.Hayvan ve bitki nesillerinin aniden tukendiği goruşunu kabul etmiyordu.Ama yukarıda da belirttiğim gibi C.Darwin’in kitabını okuyunca evrim teorisini kabul etti.
1875 yılında oldu.
KAYNAKLAR:
A Short History of Nearly Everything
AnaBritannica
__________________