ABD doları tarihcesi iki yuzyılı aşkın bir sureci kapsar.
Yeni kıtada kÂğıt para donemi 1600'lu yılların sonlarında İngiliz kolonilerinde askeri maliyetleri karşılamak icim basılan banknotlar ile başlamıştır. İlk banknot 1690 yılında Massachusetts Korfezi Kolonisi'nde basılarak dolaşıma cıkmıştır. Kağıt para cıkarma yontemi diğer Kolonilerce de kısa surede benimsenerek yaygınlaşmıştır.
1739 yılında , Benjamin Franklin'in Philadelphia'daki matbaasında doğa manzaralı banknotlar basılmaya başlanır. Kabartma yaprak desenleri kullanılarak sahteciliğe karşı onlem alınır. Bu paralar, 1764 yılında İngiltere kolonilerin kÂğıt para basma cıkarmalarını tamamen yasaklayana kadar kullanılmıştır.
1775 yılında Kıta Kongresi, Amerikan Ozgurluk Savaşını finanse etmek amacıyla kÂğıt para basmaya başlar. Kıta parası tırtıklı İspanyol dolarına uygun olarak basılır. Yeterli karşılığı olmayan ve kolaylıkla taklit edilebilen bu banknotlar hızla değer kaybederek "Bir Kontinental bile etmez" deyimine kaynak olur.
ABD Kongresi, 1781 yılında yeni hukumetin mali operasyonlarına destek olmak amacıyla, Philadelphia'da bulunan The Bank of North America'yı ilk ulusal banka ilan eder. 1792'de kabul edilen Tedavule Para Cıkarma Kanunu ile ABD Darphanesi kurulur ve federal para sistemi cercevesinde her birinin değeri altın, gumuş veya bakır uzerinden saptanan farklı değerdeki madeni paraların basımına başlanır.
1785 yılında ABD Kongresi Doları ABD'nin para birimi olarak kabul eder. 1791 yılında ilk Merkez Bankası kurulur. ABD Kongresi "The Bank of the United States"i 20 yıllık bir sure icin ABD Hazinesinin mali temsilcisi ilan eder. Bu banka hukumet adına merkez bankası gorevini yerine getiren ilk bankadır ve 1811-1816 yılları arasındaki kopukluk dışında 1913 yılına kadar gorev yapmıştır.
Federal hukumet ulke genelinde ilk kÂğıt parayı 1861 yılında dolaşıma cıkarır. İc Savaşı finanse etmekte zorlanan Kongre ABD Hazinesine faiz getirisi olmayan vadesiz banknot ihrac etme yetkisi verir. Bu banknotlara, renkleri dolayısıyla "yeşil" adı takılır. 1861 tarihinden bu yana dolaşıma cıkmış olan tum ABD banknotları bugun hala gecerlidir ve uzerlerinde belirtilen değer karşılığında kabul edilir.
1862 yılında, ABD banknotlarına kalpazanlığa karşı caydırıcı nitelikler olarak, ince cizgili gravurler, karmaşık geometrik desenler, Hazine Bakanlığının muhru ve gravurlu imzalar eklenir.
1863 yılında ABD Kongresi ulusal bankacılık sistemini kurması ve ulusal banknotların basımını denetlemesi icin ABD Hazinesine yetki verir. 1865'te, kalpazanlığı kontrol altına almak uzere Hazine Bakanlığına bağlı bir denetim kurumu olarak Amerikan Gizli Servisi kurulur.
1913'te cıkarılan Amerikan Merkez Bankası Kanunu, Amerikan Merkez Bankasını (Federal Reserve Bank) ulkenin merkez bankası ilan eder. Banka, Amerikan Merkez Bankası Banknotları (Federal Reserve Notes) adlı yeni bir parayı dolaşıma sunar.
1929'da uretim maliyetini duşurmek amacıyla banknotlar yuzde 30 kucultulur, farklı değerdeki paralar icin standart desenler saptanır. Bu şekilde dolaşımda bulunan tasarım sayısı azaltılır ve standartlaştırma yapılır. Bu calışma gercek ve sahte banknotların birbirinden ayırt edilmesini kolaylaştırır.
Tanrıya Guveniyoruz (In God We Trust) ibaresi tum banknotlar uzerinde kullanımı 1955'te kanunla zorunlu kılınmıştır. İlk olarak bir dolarlık 1957 Serisi Gumuş Sertifikaların tedavule cıkarılması sırasında gorulmuş, Amerikan Merkez Bankası Banknotlarında ise 1963 Serisiyle başlayarak devam etmiştir.
Gelişmiş kopya ve baskı makineleri kullanılarak sahte banknot uretimini onlemek amacıyla emniyet şeridi ve mikrobaskı yontemleri kullanılmaya başlanır. Bu ozellikler ilk olarak 1990 serisi 100 dolarlık banknotlarda kullanılır. 1993 Serisine kadar soz konusu ozellikler 1 ve 2 dolarlık banknotlar haric tum banknotlarda kullanılır.
1996 yılında sahte banknot uretimini caydırmaya yonelik olarak alınan bir dizi onlem cercevesinde Amerikan banknotlarının tasarımı 67 yıl sonra ilk kez onemli olcude değiştirilir. İlk yeni banknot 1996'da tedavule cıkarılan 100 dolarlık banknottur. Bunu 1997'de 50 dolarlık, 1998'de 20 dolarlık ve 2000'de de 10 ve 5 dolarlık banknotlar izler. Gravur ve Baskı Dairesi sahte banknot uretimini onlemek amacıyla yedi ila on yılda bir tasarım değişikliğine gidileceğini ilan eder.
2003 yılında ABD Gizli Servisi'nin yeni kurulan ABD Ulusal Guvenlik Dairesine bağlanmasıyla birlikte, Amerikan dolarının sahtecilikten korunmasına yonelik faaliyetler de bir arada yurutulmeye başlanır. Aynı yıl yeni tasarımlı 20 Dolarlık banknotlar dolaşıma sunulur. Bunu 2004 yılında yeni 50 ve 2006 yılnda yeni 10 Dolar izler.
2010 yılının Nisan Ayında ABD Merkez Banka'sı 2011 Şubat'ında tedavule girecek olan yeni 100 dolarları tanıttı. "Yeni Benjaminler" olarak adlandırılan gelecek nesil 100 dolarlar sahteciliğin onune gececek bircok yeni onlem bulunuyor. Bunların icinde en dikkat ceken ozellik 3 boyutlu şerit.
Dolaşımda az bulunan banknot ise 2 Dolardır. Dunyada sadece sınırlı sayıda uretilmiştir.
__________________
ABD Doları Tarihcesi
Tarih0 Mesaj
●42 Görüntüleme
- ReadBull.net
- Kültür & Yaşam & Danışman
- Gündemdeki Konular - Haberler
- Tarih
- ABD Doları Tarihcesi