Portekiz, 5 Ekim 1143’te Kastilya ve Leon kralı VII. Alfonso’nun Portekiz Kontluğu’nun bağımsızlığını tanıması ve I. Afonso’yu Portekiz Kralı olarak kabul etmesiyle bağımsız bir ulke olarak kurulmuştur. Gunumuzdeki topraklarının yarısı kadar bir alanda kurulduktan sonra Afonso ve kendisinden sonra gelen krallar Hristiyan tarikatlarının askerî desteğiyle Endulusluler’den daha fazla toprak koparabilmek icin surekli guneye doğru ilerlemişlerdir. 1249 yılında Algarve’nin guney kıyılarına ulaştıktan sonra Portekiz Reconquistası (Fetih) sona ermiştir.

1383 yılında erkek vÂris bırakmadan olen Portekiz Kralı’nın kızıyla evli olan Kastilya Kralı Portekiz tahtında hak iddia edince ortaya cıkan halk ayaklanması 1383-1385 Krizi’ne yol actı. Sonradan I. João olarak Portekiz tahtına gecen Avizli João ve general Nuno Álvares Pereira yonetimindeki bir kısım soyludan ve halktan oluşan birlikler Aljubarrota Savaşı’nda Kastilya birliklerini yendi. Bu savaş hÂl komşu İspanya ile olan bağımsızlık mucadelesinin bir sembolu olarak gorulmekte ve Portekiz tarihinin en unlu savaşı olarak değerlendirilmektedir.

1373 yılında İngiltere ile yapılan ittifak gunumuzde de devam etmekte ve muhtemelen tarihin en uzun ittifakı sayılmaktadır. Bu ittifakı izleyen yıllarda Portekiz Dunya’nın keşfi icin onculuk yapmış ve Keşif Cağı ‘nı başlatmıştır. Kral I. João’nun oğlu Prens Infante Henrique o Navegador (Denizci Henrique), bu cağın başlangıcında buyuk rol oynamış ve keşif gezilerinin ana destekleyicisi olmuştur.

1415 yılında bir Portekiz filosunun Kuzey Afrika’daki zengin ticaret merkezi Ceuta’yı ele gecirmesiyle Portekiz İmparatorluğu başlamıştır. Bunu Atlas Okyanusu’ndaki ilk keşifler izlemiş, Azorlar ve Madeira’nın keşfiyle ilk somurgecilik hareketleri başlamıştır.

15. yuzyıl boyunca Portekizli kÂşifler, Avrupa’da cok aranan değerli baharatların ulkesi Hindistan yolunu ararken Afrika kıyıları boyunca guneye doğru seyahat ettiler ve yol boyunca ticaret noktaları kurdular. Sonunda 1498 yılında Vasco da Gama deniz yoluyla Hindistan’a ulaştı ve gunumuzun onda biri olan bir milyon nufusa sahip Portekiz icin refah donemi başladı.
Portekiz İmparatorluğu 1410-1999

1500 yılında Brezilya'ya ayak basan Pedro Álvares Cabral burayı Portekiz topraklarına kattı. On yıl sonra Afonso de Albuquerque, Hindistan’daki Goa’yı, Basra Korfezi’ndeki Hurmuz’u ve gunumuz Malezya’sındaki Malakka’yı isgal etti. Dolayısıyla Portekiz İmparatorluğu Hint Okyanusu ve Guney Atlas Okyanusu’ndaki ticaret yollarının egemenliğini eline gecirdi.

1580 yılından 1640 yılına kadar Portekiz’in bağımsızlığı bir sure sekteye uğradı. Fas’taki bir savaş sırasında olen Portekiz Kralı I. Sebastião ardında erkek vÂris bırakmayınca İspanya Kralı II. Felipe taht uzerinde hak iddia etti ve Portekiz Kralı I. Filipe olarak tahta gecti. Ancak bundan hoşnut kalmayan Portekiz soylularının desteğiyle ayaklanma başlatan IV. João 1640 yılında kral ilan edilerek Braganca hanedanını başlattı. Aynı donemde Britanya ve Hollanda, Portekiz İmparatorluğu’nun denizaşırı topraklarını ele gecirmek icin saldırmaktaydı ve Portekiz ozellikle 1822’de Brezilya’nın bağımsızlığını kazanmasıyla birlikte, 20. yuzyıla kadar surecek olan bir cokuş donemine girdi.

5 Ekim 1910 tarihindeki cumhuriyetci devrim Portekiz monarşisini ortadan kaldırdı. Ama devam eden kaos ortamı ve I. Dunya Savaşı’na askerî katılımın artırdığı onemli ekonomik problemler 28 Mayıs 1926'daki askerî darbeye neden oldu. Bu darbe sonucunda António de Oliveira Salazar ekonomik dengeyi ve toplumsal duzeni sağlayarak 1933 yılına kadar surecek olan sağ eğilimli askerî diktatorluk tarafından başa getirildi. Gelenekci otoriter bir rejim olan ve faşizme yakınlığıyla tanınan Estado Novo (Yeni Devlet) yeni bir anayasanın kabuluyle Salazar tarafından kuruldu. II. Dunya Savaşı’nda İttifak Devletleri’ne yaptığı yardımlar nedeniyle bu rejim ayakta kalmaya devam etti. 1961 yılında Angola’da, 1963 yılında Portekiz Ginesi’nde ve 1964 yılında Mozambik’te başlayan bağımsızlık hareketleri Portekiz Somurge Savaşları’na yol acarak yonetimdeki rejimi zayıflattı. 1968 yılında Salazar yonetimden ayrıldı ve yerine Marcelo Caetano gecti. 25 Nisan 1974 tarihindeki kansız solcu askerî darbe Afrika somurgelerine bağımsızlıklarını verdiği gibi gunumuzun demokratik rejiminin kurulmasına da onayak oldu. Avrupa Birliği’ne tam uyeliğe 1986 yılında kabul edilen Portekiz 1999 yılında da Avro para birimini kullanmaya başladı.

http://tr.wikipedia.org
__________________