MİKRO ALAŞIMLI CELİKLER
Son kırk yılın uretilen miktar acısından en onemli gelişimini gosteren mikroalaşımlı celikler, oncelikle yapı celiklerinin dayanım kapasitelerinin yetersizliği nedeniyle geliştirilmiştir. Mikroalaşımlı celiklerin, yuksek akma mukavemetlerinden dolayı ağırlıkları buyuk olcude azaltılmıştır. Mikroalaşımlama terimi, cok duşuk oranlarda Nb, V, ve Ti ilavesi anlamına gelir. Bu elementlerin ilave edilmesiyle, kısmen tane kucultme sertleşmesi ve karburler, nitrurler veya karbonitrurler gibi partikullerin oluşması sonucu cokeltme sertleşmesi meydana gelir. Genelde mikroalaşımlama, cok duşuk karbon iceren celiklerden hemen hemen otektoid kompozisyonlu celiklere kadar yapılır.
Mikroalaşimli celikler ayni anda degişik sertleştirme mekanizmalarinin ve uygun termomekanik işlemlerin uygulanmasi ile yuksek dayanim, yuksek tokluk, duşuk sicaklikta gevrek kirilma emniyeti, mukemmel kaynaklanabilirlik ve korozyona dayanim gibi degişik, cok iyi ozelliklere sahip bir malzeme grubudur. Yassi ve dovme mamuller şeklinde uretilirler. Uygulama yogun olarak yassi mamullerde (gaz ve petrol boru hatlari, off-shore konstruksiyonlar ) gercekleşir. Son yillarda otomotiv endustrisine yonelik dovme mamullerin uretiminde de bir gelişme vardir. Bugun, bu celikler, kontrollu haddelenmiş plakalar, levhalar, profiller, dovme urunleri olan cubuk ve barlarda kullanilmaktadir.
Modern yapı celikleri diye de anılan celikler genellikle yalın karbonlu celiklere oranla daha yuksek dayanımlı celiklerdir. Bunlar goreceli yuksek dayanımlarından oturu "Yuksek Dayanımlı Duşuk Alaşımlı " ya da YDDA celikleri olarak bilinirler .
Bu tur yapı celikleri İngilizce kaynaklarda HSLA celikleri (High Strengths Low Alloy Steels ) ya da Fine Grained Structual Steels olarak, Almanca kaynaklarda ise Feinkornbaustaehle olarak belirtilmektedir .
YDDA celiklerinde alaşim elementi toplami genellikle %2 degerini aşmaz. Cogunda ise, mangan katilimlari dişinda, bu deger %0.1-0.2 arasindadir.
Gecmişte kullanilan celiklerin yuksek karbon miktarli olmalari, kaynakla birleştirilmelerinde sorun dogmasina yol acmiştir. Bundan dolayi mikro duzeyde alaşimlama yapilarak ve kontrollu haddeleme işlemiyle, kaynak edilebilme kabiliyetli, yuksek dayanimli celikler geliştirilmiştir.
Celikten yapılan basınclı kap, kuresel tank, eşanjor, kopru, nukleer enerji tesislerinde inbisat deposu gibi buyuk konstruksiyonlarda ince taneli celikler, her gecen gun artan oranda kullanılmaktadır. Yuksek dayanımlı ince taneli celikler, genellikle duşuk karbonlu mikroalaşımlı celik olarak uretilirler, normal tavlı ya da ıslah edilmiş halde kullanılırlar ve bunların en duşuk akma sınırı 255 ile 500 MPa arasındadır.
Mikroalaşimli celikler genelde -100°C ’den 300°C ’ye kadar geniş bir sicaklik araliginda kullanilirlar. Yuksek kirilma emniyetinin ve kotu şartlar altinda bile guvenilir kaynaklanmanin arzulandigi yerlerde klasik yapi celiklerinden cok ustun olmalari tercih nedenidir.
__________________