Razalt (Basalte). — Gabro familyasının en bazik ve onemli bir taşı olup rengi siyah, homojen, yoğun ve ağır, dokusu mikrolitili veya bazen camsıdır. Bileşiminde şekilsiz maddelerle lÂbrador ve anortit gibi bazik feldispatlar, ojit mikrolitleri, manyetit ve olivin habbeleri ve ba¬zen de hornblent ve ilmenit bulunur. LÂbrador ve ojitin bazen buyuk billur halinde bulunduğu da bilinmektedir

Bazaltın siyah renkli ve ağır olması manyetitten ileri gelir; hatta manyetiti fazla olan bazalt¬lar genellikle magnetizma ozeliğini gosterirler . Olivin , bazaltlarda yu¬varlak yeşil tanecikler halinde bulunur ki taşın siyah yuzu uzerinde bun¬lar goz ile de ayırt edilebilir. Her bazaltta az cok olivin bulunur. Bazı bazaltlarda bu mineralin % 50 oranında bulunduğu da bilinmektedir. Mikroskopla olivin tanecikleri icinde catlaklar ve pikotit enklusyonları gorulur. Hornblente ekseriya buyucek billurlar halinde yoğun bazaltlar¬dan ziyade bazalt tufleri icinde rastlanır, icinde fazla miktarda ve buyuk duzgun billurlar halinde ojit bulunan bazaltlara buyuk ojit billurlu bazalt denir. Trabzon'un batısında Akcaabat ile Vakfıkebir kazaları arasında bu ceşit bazaltlar vardır.
Bazı bazaltlarda jasp ve kalseduvan toprakları, zeolit ve kalsit mandelistaynları gorulmektedir. Elemanları buyuk olan bazaltlar doleritin bir turu addedilirler. Fakat bu iki kutle arasında arac teşkil eden diğer bazı taşlar da vardır. Bazaltın yoğunluğu 2,80-3 tur. Silis miktarı ise%48-50 dir.
Trakilit ( Trachylite ) ve Hiyalomdan ( Hyalomelane ) adları verilen camsı bazaltlar vardır ki bunlardan birincisi esmer renkli olup asitlerde erir, ikincisi ise sarı renkli ve asitlerde erimez. Bunlar asıl bazalt kut¬leleri icindeki boşlukları doldururlar . Mıkroskopik ozelikleri bakımından obsidiyenlere cok benzerler ; bileşimlerinde daima olivin ve bir miktar su vardır.
Bazaltlar filon , dayk ve akıntı halinde bulunurlar. Bunların lÂvları da fazla akışkandır. Bu taşların en karakteristik ozelikleri, altıgen priz¬malar halinde buyuk kolonlar teşkil etmeleridir . Bu prizmalar cok defa¬lar duzgun olurlar
Prizmaların eksenleri daima soğuma yuzeyine dik olur. Bunlar magmanın soğuma ve buzulmesinden meydana gelmişlerdir. Mesela bir bazalt lavı akıntısının yuzeyi ile yere değen alt kısmı cabuk soğuyup şekilsiz curuf halinde katılaşır; bu iki curuf kabuğunun arasında lÂvlar bir muddet aktıktan sonra soğuyarak buzulurler. Buzulmeden dolayı bir gerilme , donmaya başlayan taşın icin¬de bir cok dikey catlaklar meydana getirir . Bu catlaklardan da prizmalar oluşur. LÂv kutlesi ne kadar homojen olursa catlaklar ve dolayısı ile prizmalar da o kadar duzgun olur. Bazalt prizmalarının yuksekliği ba¬zen 50 metreye kadar cıkar. Anadolunun bazı bazaltlı arazisinde de bu turlu prizmalar vardır. Bunların en guzelleri Gerede ile Kızılcanahmam arasında ve boyabat civarında Kurusaray' da bulunur
Bundan başka Doğu Anadolu'nun bircok yerlerinde ve bilhassa Diyarbakır, Bitlis ve Van vilÂyetlerinin muhtelif yerlerinde bazalt sutun¬larına rastlanmaktadır.
Bazaltların bileşiminde magnezyum ve demirli elemanlar serpantinize ve uralitize olabilirler. Sıcak memleketlerdeki bazaltlar ise yağmur sularının ve sıcaklığın etkisi ile ayrışarak bir nevi kırmızı ve killi toprak olan Lateritt (LÂterite) halini alırlar.
Anadolu'nun bazı volkanik arazisinin bir kısmı da bazalt¬lardan veya bazalt lÂvların¬dan muteşekkildir . Boyabat, Kula Demirci, Tokat, Unye, Siverek civarında, Diyarbakırda, Van golunun kuzey ve doğusundaki dağlarda, Buyuk Ağrı dağında .

TURKİYEDE BAZALT BULUNUN BOLGELER:
Bazaltlar magmatik taşlar oluğunu biliyoruz dolayısıyla Turkiye de bazaltın bulunabileceği yerler yanardağlardır. Şimdi Turkiye’de yanardağlara ve bulundukları bolgelere gozatalım. .
Orta Anadolu Yanardağları : Erciyes Dağı ve Hasan Dağı
Doğu Anadolu Yanardağları: Nemrut Dağı, Suphan Dağı, Tendurek Dağı ve Ağrı Dağıdır
__________________