Antik donemlerde Khersonesos olarak adlandırılan yarımadadaki tum olayların odak noktası olmuştur. Kent, tarihi antik adı Hellespont olan Canakkale Boğazı'ndaki ve yine antik adı Khersonesos olan Gelibolu Yarımadası'ndaki ilk yerleşime değin uzanır. Kent, Traklar ve Yunan koloni hareketi sırasında eski Yunanlılar tarafından ele gecirilmiştir. Kentin adının bu koloniler tarafından Kallipolis olarak değiştirildiği varsayılmaktadır. Daha sonraları Miletos, Foca ve Midilli'den gelen halk tarafından iskan edildi.

Buyuk İskender M.O 336 yılında kral olduktan sonra Anadolu'ya gecmek icin M.O. 334 yılında Gelibolu guzergÂhını kullanmıştır. Sırasıyla Eski Yunan, Pers, Makedonya, Bergama ve Romalılar'ın istilasına uğrayan kent, Romalılar ve Bizans doneminde cok onem kazanmış ve onemli bir liman ve gecit konumuna gelmiştir. Kent Bizans doneminde İmparator Jisitinianus zamanında bakımdan gecirilerek cevresindeki surlar onarılmış, kente erzak depoları yapılmıştır. Bu da bolgede bir merkez haline gelmesine neden olmuştur. 1190 yılındaki Haclı Seferleri sırasında Alman İmparatoru Friederich komutasındaki Haclı ordusu Anadolu'ya buradan gecmiştir. 1204 yılında kenti Venedikler, 1235 yılında Bizanslılar ve son alarak da 1311 yılında Osmanlılar ele gecirdi.

Bizans doneminde merkezi bir kent gorunumune kavuşan Gelibolu, Osmanlılar'ın fethinden sonra daha da onem kazanmış ve Turkler'in Avrupa ile ilişkilerinden bir merkez olarak kullanılmıştır. 1391 yılında Yıldırım Beyazıt buraya ilk tersaneyi kurdu ve başına Saruca Paşa'yı Boğaz Muhafızlığı Komutanı olarak atadı. İc kale onarıldı, harap durumdaki dış kale yıkıldı, ic liman elden gecirilerek girişine iki kule yapıldı ve bu kuleler arasına savunma amacıyla uc adet zincir gerildi.
Kanuni Sultan Suleyman'ın padişahlığı sırasında, bir Kaptan Paşalık Eyaleti konumunda olan Gelibolu, sınırları İnebahtı, Midilli, Kocaeli, Karireli, Rodos ve Mizistra sancaklarını icine alacak şekilde genişletildi ve merkez durumuna geldi.
I. Abdulhamit donemine kadar suren durum, Boğaz Muhafızlığı'nın Canakkale'ye alınmasıyla son buldu ve Gelibolu'nun onemi nispeten azaldı.
1854 yılındaki Kırım savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu'nun muttefiki durumunda olan İngiliz ve Fransız askerleri, Kırım'a gitmek icin cıktıkları Gelibolu'yu bir us olarak kullandılar ve harap durumdaki Cimpe Kalesi'ni onarak burasını cephanelik olarak kullandılar. Bu donemde hayatını kaybeden Fransız Askerleri icin Gelibolu'nun icinde bir Fransız Mezarlığı bulunmaktadır.
Kentin hangi yuzyılda ve kimler tarafından kurulduğu bilinmemektedir. Ancak Truva kenti kadar eski olduğu varsayılmaktadır. Onceleri Critote olan kentin adı, Yunan koloni hareketi sırasında guzelşehir anlamındaki Kallipolis olarak değiştirilmiştir. Daha sonra Avrupa'da M.O 1500 yıllarında Kelt kokenli bir goc hareketi başlar, bugunku Fransa halkının temelini oluşturan Keltler, gunumuzde Fransa, Belcika, İsvicre ve Ren kıyılarını icine alan bolgeyi ele gecirmişler ve Romalılar tarafından bu bolgeye Galya, halkına da Galler adı verilmiştir. Galler olarak adlandırılan bu savaşcı halk M.O 281 yıllarında Trakya Krallığı'nın icinde bulunduğu bocalama doneminde Balkanlara, Canakkale ve İstanbul Boğazları uzerinden de Anadolu'ya gecmişlerdir. M.O 278 yıllında gercekleşen bu olay sırasında İstanbul'da onarılan kuleye Galata Kulesi, Anadolu'da Sakarya ve Kızılırmak havzasını kapsayan bolgeye de Galatiya adı verilmiştir. O donemde Roma İmparatoru olan Augustus, surekli huzursuzluk cıkaran Galler'i Anadolu'dan surer ve Gelibolu'ya yerleşen bu halka izafeten bu bolgenin adı Gal Ulkesi anlamına gelen Gallipolis olarak değiştirilir. Osmanlı doneminde de bu isim gelibolu olarak değiştirilmiştir.
__________________