16'ncı yuzyılın başlarına kadar en ucuz ve en yaygın av silahı olan ok ve yay 16'yy başlarından itibaren yenibir silah avlaklarda yerin almaya başladı. 13'uncu yuzyıldan beri askeri amaclı kullanılan ateşli silhlar, ilk ateşleme sisteminin bulunması ile, avlanmak amacı ile kullanılmaya başlanmıştır.

Yeni avlanma bicimleri zaman icinde farklı avlanma gelenekleri olan bolgelere de ulaştı.17'nci yy'ın sonlarına doğru kuş avcılığı orta avrupada yaygınlaşmaya başladı.
19'ncu yuzyıla kadar av silahları, ateşli silah teknolojisinin gelişiminde egemen rolu oynadı. Av silahları gelişirken ortayacıkan prototipler, askeri silahların oluşması icin yapılacak harcamaları en az duzeye indirdi. Her turlu yenilik, av silahlarında başlıyordu.

Arkadan doldurulan av silahları, 1840'larda yaygınlaşmaya başlamış ve 1860'larda yaygın bir şekilde kullanılır hale gelmişti. Yuzyılın sonlarına doğru, ateşleme iğnelerini silahın ic kısmında barındıran silahlar yaygın bir şekilde kullanılır oldu. Encok kullanılan avtufeği modeli 1875'te ingiliz Anson ile Deeley tarafından icat edildi. Silahın gucunu artırmak ve sacmalarıın dağılmasını onlemek icin namlunun ağzına yakın bolumu darlaştırılarak choke uygulandı.

Yivsiz av tufeğinin mucidi olan ingilizler bu alanda bircok icat ve gelişmede buyuk rol oynadılar. Bilindiği gibi o gunlerin Buyuk Britanya'sı dunyanın bircok yerinde geniş toprakları olan somurgelere sahip bir imparatorluktu.

Av Tufeği Ceşitleri


Tek Kırma
Namlusu kubuzdaki mafsal etrafından kırılarak doldurulur ve sadece tek fişek kullanılır. Her nekadar eski bir tasarım olsada tek atışlı kırmalar gunumuz insanına yenibir avcılık anlayışı sunar. Farklı bir perspektiften bakacak olursak boyle bir tufek ile avlanmak, avı başarı ile tamamlayabilmek acısından tek atışa bağlı olacağından pekcok avcı icin gercek bir zorluk ve meydan okuma olarak kabul edilebilir.



Superpoze ( Bindirikli )
Ust uste iki namludan oluşur, coğunlukla alt namlu yarım şok ( Modified ) ust namlu ise tam şok ( Full Choke ) olur. Superpozeler de tıpkı klasik cifteler gibi tek, cift tetikli veya selektorlu olabilirler. Cift tetikli tufeklerde on tetik alt namluyu arka tetik ise ust namluyu ateşler.



Kırma Cifte ( Side by Side )
Kırma cifteler yan yana iki namludan oluşur, kubuzdaki mafsaldan kırılarak doldurulan av tufeğidir. Standart olarak sağ namluları yarım şok ve sol namluları tam şokludur; ancak istek ve arzuya gore namlular farklılık gosterebilir. Ciftelerin kullanıma yansıyan en iyi ozelliklerinden bir tanesi bu silahların mukemmel denge ozelliğine sahip olmasıdır. Denge noktası olan kubuzla el kundağı arasındaki nokta, nişan alma pozisyonunda her iki el arasındadır. Dolayısıyla eller arasında eşit bir denge dağılımı sozkonusu olur. Kırma ciftelerin geniş yuzeyi, avcılar tarafından ozellikle yakın kalkan avlarda bir avantaj olarak kabul edilir

Av Tufek'lerinin parcaları

1. Mafsal pimi
2. Mafsal pimi kapağı
3. Horoz pimi kapağı
4. Tespit vidası
5. Kilit levhası
6. Mandal dayanağı
7. Ust mandal
8. Ust mandal yayı
9. Ust mandal yayı pimi
10. Ust mandal vidası yayı
11. Emniyet vidası
12. Emniyet surgusu
13. Emniyet yayı
14. Kurma yayı
15. Tetik ayar yayı
16. Tetik ayağı
17. Kurma manivelası
18. Horoz
19. Emniyet surgusu pimi
20. Tetik ayağı yayı tespit vidası
21. Emniyet surgusu pimi
22. Kubuz kapağı on vidası
23. Kubuz kapağı vidası
24. Sol tetik
25. Sağ tetik
26. Tetik pimi
27. Kubuz Kapağı arka vidası
28. Kubuz merkez vidası
29. El kundağı kilit yayı muhafaza borusu
30. El kundağı kilit tutucusu
31. El kundağı kilit yayı
32. Tırnak itici
33. El kundağı kilit cubuğu
34. El kundağı kilit cubuğu tespit vidası
35. El kundağı tespit vidası
36. Tırnak cubuğu pimi
37. Kurma manivelası pimi
38. Tetik ayağı pimi
39. Kilit levhası tespit vidası
40. El kundağı metalik ucu
41. El kundağı metalik ucu tespit vidası
42. Tetik torpusu tespit vidası
43. Kundak tavan levhası tespit vidaları
44. Kundak taban levhası
45. Arma
46. Arpacık
47. Tırnak
48. Tırnak tespit vidası
49. Otomatik emniyet dayanağı
50. Kubuz kapağı
51. Kundak
52. Mafsal pimi tespit vidası
53. El kundağı metalik kısmı
54. El kundağı ahşap kısmı
55. El kundağı tespit vidası
56. Komple cift namlu
57. Kubuz

Av Tufek'lerinde kundak (Dipcik)
Dipcik veya kundak av tufeğinin en onemli unsurlarından biridir, dipcik ve el kundağı olmak uzere iki parcadan oluşur, Dipcik kısmı geri tepme'nin omuzda absorbe edilmesini sağlarken el kundağı da namlu ısısını yalıtarak, diğer elinizin tufeğe yon vermenizi sağlar.
Av tufeği kundaklarında da tıpkı tabancalarda olduğu gibi silahı kavramaya yarayan kabza kısmı bulunur. Silahın bu kısmından kavranarak dipcik gerisinin sıkıca omuza oturması nişan almayı kolaylaştıracağı gibi geri tepmenin avcı uzerindeki etkisini de azaltır.


Sıkca gorulen bir dipcik bicimi ise duz olan, yani kabzasız olandır. İngiliz kundak adı verilen bu dipciklerin yapımındaki amac, cift tetikli silahlarda bir tetikten diğerine gecmede sağladığı kolaylık goruşudur. Normal olarak ondeki tetiği duşurup, arkadakine gectiğimizde kabzadaki kavramamızı bir parcada olsa değiştirmenizi gerektirir. Eğer İngiliz kundaklı silahlar ( Side by Side ) beğeninize hitap ediyorsa tercih sebebi olabilir ancak tek tetikli silaklarda size hicbir avantaj sağlamaz.



Dipcikle ilgili bilinmesi gereken en onemli şey, onun sizin anatomik yapınıza uygun olup olmadığıdır. Dipciği omuzun tam olarak neresine yaslayacağınız konusu herkes icin farklılık gosterir. Bu omuz genişliğinize, boyun uzunluğunuza, kafa yapınıza gore farklılıklar gosterebilir. Yapınıza uygun bir tufek onu ilk omuzladığınız anda, gozunuz arpacık ile ayni hatta bakar ve namluda hedefi gosterir durumda olmalıdır.
Size uygun kundağın seciminde dikkat etmeniz gereken en onemli nokta olculerdir. Dipcik gerisindeki tabla merkezinden tetiğe olan uzaklığı
İngilizce'de "cekme uzunluğu" ( Lenght of pull )olarak adlandırılır.



Geleneksel cekme uzunluğu testi ise basit olarak soyle yapılır:
Elinizi yere paralel olarak uzattıktan sonra doksan derece acı teşkil edecek şekilde havaya doğru kırın. Silhı kolunuzun pazu kısmına oturtduğunuzda işaret parmağınızın ilk kıvrımı tetiği rahatca cekebiliyorsa sonuc iyi denebilir.

Av tufeğinde "duşuş" onemli başka bir konudur. Silah terminolojisinde duşuş, namlu hattının geriye olan uzantısının dipcik tabanın ust noktasına veya yanak burnu ( Comb ) olarak adlandırılan nokyaya olan dikey uzaklığıdır.



Bunu olcmenin en kolay yolu, namluyu bir masanın kenarına arpacığı boşa duşecek şekilde yaslayıp gerekli uzaklıkları almaktır. Duşuş mesafesinin cok olması, silahın hedefete aşağı vurmasına, az olması ise yukarı vurmasına sebep olur.

Ateşli silahlar var olduğundan beri kundak yapımında ahşabıb herturlusu denenmiştir ancak hicbir ağac cinsi ceviz kadar tutmamıştır. Ceviz, sert ve guclu darbeye dayanıklı fakat hafif ve esnek olmasının yanında diğer ağaclara gore cok daha az cekme ve şişme ozellikleri ile uzerinde calışması kolay, guzel kokulu ve cila kabuleden ağac turudur.

Av Tufek'lerinde namlu boyları
Namlu, av tufeğinde sacmaları hedefe yoneltmeye yarayan en onemli parcalardan biridir. Namlu bir uctan paralel başlayıp uzanan fişek yatağı, gittikce daralarak namlu ic capı kadar kuculur. Namlu ici, namlunun sonuna doğru daralarak son 10 cm icerisinde şok (Choke) kısmını oluşturur. Av tufeklerinde namlunun uzerinde nişan almaya yarayan bir bant vardır. Bunların bir kısmı hafif ve cabuk soğuyabilen metalden olup namlu boyunca veya iki namlu arasında boydan boya uzanır. Av tufeklerinde genel olarak tek arpacık bulunur. Bunlar gorunum kolaylığı sağlamak icin coğu zaman pirincten yapılır.



Standart namlu boyları olarak av tufeklerinde ağırlıkla 26 inc, 28 inc ve 30 inc boylar kabul gorse de, Kıbrıs'ta yasal olarak 25 inc den 34 inc'e kadar değişik uzunluklarda namlulu tufekler bulmak mumkundur. Namlu boyu bir tufek tasarımı meselesidir, Kısa namlulu tufekler, uzun namlulu tufeklere kıyasla ava daha rahat yonelirler. Namlu uzadıkca tufeğin ava yoneltilmesinde zorluklar baş gosterir, yani atış pozisyonuna girinceye kadar fazla zaman ve yol harcanır. Namlu kısaldıkca ava cevrilmesi kolaylaşır. Boylece ava, vakit kaybı olmaksızın tetik duşurulebilir.

Av Tufek'lerinde cap
Av tufeklerinde cap namlunun ic genişliğinin ifadesidir. Gunumuzde kullanılan cap olcusu eski İngiliz sistemine gore yapılmıştır, ingilizler buna Gauge derler. Av tufeklerinde cap kelimesi kullanılırken yivli silahlarda Kalibre olarak adlandırılır.
0,4536gr saf kurşun (1 pound) 12 eşit parcaya bolundukten sonra meydana gelen sayı o silahın capı olarak kabul edilmiştir.
Soz konusu cap olcusune gore bolmeden dolayı rakam buyudukce namlu acıklığı da ufalmaktadır.
Buna gore 1 pound saf kurşunun 12 ye bolunmesi 12 capı, 16 ya bolunmesi 16 capı vermektedir, cıkan sonuca gore, numerik olarak rakam buyudukce tufeğin capı kuculmektedir.
Sıradan bir 12 caplı av tufeğinin namlusu 0.730 inch.
Av Tufek'lerinde choke (şok)
Choke ( şok ), ingilizce kokenli bir kelimedir. Bouma, boğum anlamı taşır. Namlu ic capının namlu ağzının 8-10 cm icinden başlayarak cok hafif bir daralmaya uğramasıdır. 12 capta sıradan bir namlunun 0,729 inc olduğunu varsayarsak bu namlunun tam şok olan ağız kısmı ortalama olarak 0,689 inc olabilir.
Şok'lar imalatcı firmaya gore azda olsa farklılıklar gosterir, bu yuzden her avcının genel doğruları bilmek kadar kendi tufeğinin doğrusunu bilmek zorundadır. Bir tufeğin şok etkisini tespit etmek icin 40 yard uzaktan 30 inclik bir dairenin icine yapılan atıştan daire icine giren sacmaların sayılıp yuzdeler bulunarak olur. Atış yapmadan once fişekteki sacma sayısı bilindiğinden daire icine giren sacmalar sayıldığında yuzde kacının daire icinde kaldığı anlaşılmış olur.


Şoklarda genel kural daralma nekadar fazla ise sacmaların merkezdeki dağılımı da o kadar yoğun olur. Şok secimi, avlanacak olan hayvanın turu ve yapılacak avın şeklii ile yakından ilişkilidir. Orneğin fermalı keklik avında acık olan şoklar tercih edilirken gecit avlarında ise kapalı şokların tercih edilmesi doğru olacaktır.

Eski donemlerdeki avcılar şokların silahlarının ucunda sabit olarak bulunmasından oturu uygun şoku secerken silahı da değiştirmek zorunluluğu yaşıyorlardı. Her nekadar bazı av tufekleri farklı şok ve uzunlukta değiştirilebilir ekstra namlular ile tuketiciye sunulmuş olsada bunlar her avcının alım gucune uygun değildi, bir turun avı icin kullanılan şokun diğer bir turun avına uygun olmadığı ve herkesin her av icin ayrı tufek alamayacağı gerceği araştırmacıları daha pratik bir cozume yonlendirdi.




İlk olarak tek namlulu silahlar uzerinde namlu ucunda bulunan bir bileziğin el aracılığı ile dondurulmesi sonucu farklı şoklar yaratan bir sistem geliştirildi. ( Polychoke ) adı verilen bu sistemin yerini zaman icerisinde pekcok denemelerden sonra bugun invektor şok olarak bildiğimiz aparatlar aldı. ( multichoke ) İnvektor şok kullanım esası namlu icine acılmış olan dişlere beş değişik şok olarak duşunulmuş bileziklerin bir anahtar vaıtası ile vidalanmasıdır. Boylece her av icin değişik şoklu olan bir tufek elde edilmiş olur. Ceşitli amaclara uygun olarak geliştirilen şok tipleri sırasıyla şoyledir:

Kaval namlu
Kaval namludan cıkan sacma gurubu, namlu cıkış ağzından itibaren genişler. 35m uzaklıktaki 1m²lik nişan yuzeyine, 12 cap kaval namlulu silahla, 70 mm.lik kartuşla yapılan atışta ortalama olarak %40 sacma isabet eder, dolayısı ile %60 oranında sacma boşa gider-yayılır.

Silindir namlu
Bu tip namludan cıkan sacma gurubu, namlu cıkışından itibaren, kaval namluya oranla daha toplu olarak yayılır. 35m uzaklıktaki 1m²lik nişan yuzeyine, 12 cap silindir namlulu silahla, 70 mm.lik kartuşla yapılan atışta ortalama olarak %45 sacma isabet eder, dolayısı ile %55 oranında sacma boşa gider-yayılır.

Duzeltilmiş silindir namlu (improved)
Boyle bir namludan cıkan sacma gurubu, 35m uzaklıktaki 1m²lik nişan yuzeyine, 12 cap duzeltilmiş silindir namlulu silahla, 70 mm.lik kartuşla yapılan atışta ortalama olarak %50 sacma isabet eder, dolayısı ile %50 oranında sacma boşa gider-yayılır.


Ceyrek şok namlu (Skeet No.2)
Bu tip şoklu bir namludan cıkan sacma gurubu, 35m uzaklıktaki 1m²lik nişan yuzeyine, 12 cap duzeltilmiş silindir namlulu silahla, 70 mm.lik kartuşla yapılan atışta ortalama olarak %55 sacma isabet eder, dolayısı ile %45 oranında sacma boşa gider-yayılır.

Yarım şok namlu (modified)
Bu karakterde şoka sahip bir namludan, 35m uzaklıktaki 1m²lik nişan yuzeyine, 12 cap duzeltilmiş silindir namlulu silahla, 70 mm.lik kartuşla yapılan atışta ortalama olarak %60 sacma isabet eder, dolayısı ile %40 oranında sacma boşa gider-yayılır.

Uc ceyrek şok namlu (improved-modified)
Uc ceyrek şoka sahip bir namludan, 35m uzaklıktaki 1m²lik nişan yuzeyine, 12 cap duzeltilmiş silindir namlulu silahla, 70 mm.lik kartuşla yapılan atışta ortalama olarak %65 sacma isabet eder, dolayısı ile %35 oranında sacma boşa gider-yayılır.

Tam şok namlu (full)
Tam şoka sahip bir namludan, 35m uzaklıktaki 1m²lik nişan yuzeyine, 12 cap duzeltilmiş silindir namlulu silahla, 70 mm.lik kartuşla yapılan atışta ortalama olarak %70 sacma isabet eder, dolayısı ile %30 oranında sacma boşa gider-yayılır.



Av Tufek'lerinde bakım
Genelde avcıların ihmal ettiği; aslında yapması gerektiğine inandığı ancak vakit bulamadığından oturu yapamadığını soylediği ya da gerekligormediği bir konudur.
Halbuki silahı uzun sure kullanmamış ya da, uzun bir zaman kullanmayacak da olsak temizlik silahlar icin şarttır. Silahın uzun omurlu olması ancak bakım sayesinde gercekleşir.
Silah temizliğinde amac; av sonrası namlu icinde kalan kurum, barut artıkları, civa esaslı kapsullerin bıraktığı pas yapıcı artıklar temizlenmesidir. Silahımızı temiz ve bakımlı, parcalarının sağlam ve noksansız olmasını, ayrıca omrunun uzamasını sağlamaktadır. Bu her silah sahibinin asli gorevidir.
Temizlikde Gerekli Malzemeler;

Harbi
Temizleyici Yağ
Koruyucu Yağ
Temizlik Bezi ( Mutlaka yumuşak kumaş kullanılmalı )
Tel fırca

Nasıl Temizlik Yaparız

Silah temizliği cok az bir miktar yağ ile yapılmalıdır. Once silahı kontrol ederiz, ardından temiz ve duz bir zeminde veya buyuk bir bez ustunde silahımızı ana parcalara ayırırız.

- Harbi'nin ucuna tel'i takınız ve namluya sokunuz ve birkac defa ileri geri goturunuz.



- Namuyu silah yağı ile ıslatılmış bir bez ile temizleyiniz; (Bezin yağ ile ıslatılması, tamamen yağ ile yıkanması değildir) Bu işlem, bez namludan temiz cıkıncaya kadar yeni bezlerle devam edilir.



-Ozellikle namlu, yağlı kalmaması gerekir yoksa toz ceker, koruyucu yağ ile temizlenmelidir. Bu yağ cok daha ince ve ucucu ozelliğe sahip olmalıdır.
Daha sonra temiz ve hafif yağlı bez ile silahın namlusu silinir ve temizlenir.

Temizlikte Dikkat Edilmesi Gerekli Hususlar

" Silahın toz, kum, ter, camur, kotu hava şartları yanmış barut parcaları duşmanıdırlar. Bunlardan mumkun olduğunca silahımızı uzak tutmalıyız,
" Hicbir zaman temizlik maksadıyla da olsa silah detaylı sokulmeye calışılmamalıdır, bu silah ustalarının işidir.
" Kullanılacak yağ ince olmalıdır. İnce yağ akıcıdır, dolayısı ile temizleyici ozelliği fazladır. Temizlik icin yağ bulunamıyorsa; dikiş makinalarının yağı, gaz yağı kullanılabilir. Asla benzin ve urunleri ile temizlik yapılmaz.
" Temizlikte bir diğer yanlış kanıda şudur; Temizlik setinde bulunan tel fırca namlu icin zararlıdır, aksine yapışmış ve orada sertleşmiş olan pislik yanmış barut parcaları ancak bu fırcalarla temizlenir, ardından da normal temizliğe gecilebilir.


İyi bir atıcı olmak, silahlar hakkında cokşey bilmek bazen yetmeyebilir. Temizlik ustun koru; tozunun alınması yada birkac yerine yağ surulmesi değildir. Yukarıda anlatıldığı şekilde temizlik ve bakımının zamanında yapılmasıdır.

Silahımızın avcılık kuralları cercevesinde, her zaman ava hazır olacağı şekilde temizlik ve bakımının yapılarak, kullanılmıyor dahi olsa belli aralıklarla kontrol edilmesi gereklidir

__________________