Jeodezi, yeryuvarının modellenmesiyle, yeryuvarında ve dış alanında 4 boyutlu presizyonlu koordinat sistemlerini tanımlayan, referans ağlarını oluşturan, mekansal bilgileri bu ağ ve sistemlerle ilişkilendiren ve zamanı bağlı değişimlerini izleyen bilimdir.

Jeodezi, genel anlamda yerkurenin şeklini tespit ve yeryuzunu olcme işlemlerini konu edinen bir bilim dalıdır.

Haritacılık ve topografyanın da ilkelerini icerir. Bolgelere gore değişen yercekimi ve ayrıca dunyanın donuşu, kutupların durumu, gel-git gibi zamana bağlı olarak farklılık gosteren olaylar jeodezinin inceleme konularıdır.

Yer, kendi ekseni etrafında donen tum gok cisimleri gibi, donuşunun yol actığı merkezkac kuvvetinin etkisi ile basıklaşarak ideal bir kureden cok az sapan gorunum kazanmıştır. Kabaca bir elipsoit olarak tanımlanabilecek bu şeklin ortalama capı 12.742 km. dir. Kutuplar arası uzaklık ile ekvator capı arasında, yaklaşık binde uc oranında bir basıklığa işaret eden, 43 kilometrelik bir fark bulunur.

Uluslararası standart olarak benimsenen Jeodezik Referans Sistem 1980, GRS80 (Geodetic Reference System 1980) elipsoidi, Yer'in bicimine en uygun referans geometrik şekil olarak kabul edilir. Bu, yarı buyuk ekseni 6.378.137 metre, basıklığı 1/298,25722 olan bir elipsoittir. Yeryuzu ya da onun bir parcası ideal olarak bu elipsoide gore olculur.

Ancak, gerek tarihsel alışkanlık, gerekse uygulamadaki kolaylık nedeniyle yeryuzunun topoğrafik yuksekliklerinin deniz seviyesine gore belirlenmesi, uygulamada jeoit adı verilen ve ideal bir elipsoitten farklı bir geometrik şekil tanımlamayı gerekli kılmıştır. Bunun nedeni, yerkurenin ic yapısının tumuyle homojen olmamasından kaynaklanan yercekimi farklılıkları yuzunden deniz seviyesinin yercekimi ivmesinin nisbeten az olduğu alanlarda GRS80'e oranla daha yuksek, ivmenin daha cok olduğu alanlarda ise daha alcak olmasıdır.

Jeoit, yeryuvarı kutlecekimi alanının, ortalama deniz seviyesine en yakın eşpotansiyel yuzeyi olarak tanımlanabilir, jeoit yuzeyi herhangi bir noktasında, cekul eğrisine diktir. Jeoidin GRS80'e gore sapması, en yuksek olduğu noktada +85 metre ile Buyuk Okyanus'da, en alcak olduğu noktada ise -106 metre ile Hint Okyanusu'nda gercekleşir. Yuzey şekillerinin jeoide gore yaklaşık 20 kilometrelik bir aralık icinde yer aldığı gorulur: en yuksek nokta 8.850 metre ile Everest tepesi, en alcak nokta ise -10.910 metre ile Marianara cukurudur.
__________________