Her canlı yaşamını surdurebilmek icin dış etkilerden korunmak zorundadır. Mikroorganizmalarda birer canlı olduklarından bu kurama uymuşlar, kendilerini yok etme niteliğinde olan antibiyotiklere direnc mekanizmalarını geliştirmeye başlamışlardır. Bakterilerdeki rezistans uc bicimde belirir :

Bazı bakterilerde belirli antibiyotiklere karşı doğal bir direnc vardır. Orneğin gram negatif bakterileri penisilin, ve diğer bircok bakterileri, antimikotik preparatlar doğal olarak etkileyemezler.
Onceden duyarlı olan bakteriler, antibiyotiklerle karşılaştıkca kendilerini koruma mekanizması oluştururlar. Bu da hızlı ve yavaş olmak uzere iki aşamada belirir. Hızlı direnc kazanan bakterilere koch basili bir ornektir, iki uc kez streptomisin ile karşılaşan basilde ilac etkisiz duruma gecer. Hızlı direnc oluşturan antibiyotikler arasında linkomisin, rifamisin, spektinomisin, pirazinamid ornek olarak gosterilebilir. Bakterilerin en gec rezistans kazandıkları antibiyotikler orneğin anfoterisin B, nistatin, ristosetin vankomisin vb. gibi antibiyotiklerdir.
Rezistans oluşumunda en onemli olgulardan biri de, bu niteliğin taşınması (bulaşıcı rezistans) dır. Direncli bir bakterinin bu ozelliği genetik olarak kromozomlarla veya kromozom dışı diğer bakterilere gecebilir. Bulaşıcı rezistans uc şekilde gecer : a)transformasyon: Parcalanan, eriyen donor hucrelerinin DNA’sı alıcı hucreye girer. Gelişmekte olan bakterinin DNA’sı da direnme niteliği kazanır. Bu taşınma DNA molekullerinin tumuyle olmayıp fragmanlar şeklindedir. b)transduksuyon: Buyuk veya kucuk gen parcaları fajlar aracılığı ile uremekte olan bakterilere gecirirler. Bu fajların kapsadıkları direncli nukleik asitler bakterinin ana maddeleri arasında yer alır. c)Konjugasyon: Bakterinin uremesinde yer alan seksuel alış veriş sonucudur. Geni oluşturan maddeler bir hucreden diğerine, plazma bağlantılarıyla transfer edilir.

Enfeksiyon hastalıklarında antibiyotiklere karşı rezistans gorulmesi:
Bakterilere etkin olan maddeyi inaktive eden veya parcalayan enzimlerin oluşumu,
Aktif taşıma mekanizmasındaki bir blokaj veya membran perneabilitesindeki değişiklikler,
Antagonist sentezin artması,
Bakterinin metabolizmasındaki değişiklikler başta gelen faktorlerdir. Bakterilerde belirli bir antibiyotiğe karşı olan direnc, kimyasal yapı benzerliği ve etki mekanizması eşit bulunan başka antibiyotiklere karşı da oluşur.
Antibiyotik Direnci
Bakteriyel Tehditler
Bakterilerin antibiyotik direncini azaltmak icin ne yapabilirsiniz?
Hicbir antibiyotiğin durduramayacağı bakteriyel bir hastalık duşunun. "Diyelim ki bircok enfeksiyon hastalığının sorumlusu olan bakteriler guclu antibiyotik ordumuzdan korunmayı oğrendi." Bu varsayım gercekleşirse, enfeksiyona neden olan mikropları hicbir antibiyotik yok edemez.
Bu urkutucu senaryo bir gun gercek olabilir. Tuberkuloz, gonore, pnomoni ve menenjit gibi giderek artan sayıda enfeksiyonda, daha once bu hastalıklarla mucadelede yaygın olarak kullanılan antibiyotiklere direncli suşlar gelişmiştir.
Direnc sorunu ozellikle, hastalar arasındaki yakın temas nedeniyle hastanelerde sık olarak gorulur ve yaygın antibiyotik kullanımı direnc gelişmesini kolaylaştırır. Tum dunyada araştırmacılar, bu sorunu cozumlemeye ve ozellikle hastane ortamlarında antibiyotik direncini kontrol altına almaya calışıyorlar.
JAMA'da yer alan bir makalede araştırmacılar, bu alanda ilk başarının elde edildiğini bildirdiler. Araştırmacılar, bircok bakterinin direncli olduğu bir antibiyotik sınıfının hastanelerde kullanımının kısıtlanmasından sonra, sık rastlanan bir enfeksiyona neden olan bir bakterinin direncli suşlarında onemli olcude azalma saptadılar. Antibiyotik direncini onlemeye yardımcı olabilirsiniz. Son zamanlarda sağlık sorunu nedeniyle antibiyotik kullandıysanız, bu konuyu doktorunuzla goruşun.
ANTİBİYOTİK DİRENCİ NEDİR?
Antibiyotik direnci (antimikrobik direnc de denir) enfeksiyona yol acan mikroorganizmaların yeni cevrelere uyum sağlamasıdır. Bakteriler, antibiyotiğin saldırısına karşı koyabilmek icin hucre yapılarını değiştirebilmektedir. Bir bakteri ilaca karşı direnc kazandıktan sonra, o ilac artık enfeksiyonun tedavisinde etkili olmamaktadır. Bazı direnc tipleri diğer bakterilere de gecebildiğinden, giderek artan sayıda enfeksiyon artık antibiyotiklerle tedavi edilememektedir. Direnc cok fazla kişiyi etkileyebildiğinden, dunya capında onem kazanmakta ve toplum sağlığı acısından buyuk tehlike oluşturmaktadır.
NEDEN ONEMLİDİR?
Bakteriyel hastalıklar sadece sınırlı sayıda antibiyotikle tedavi edilebilmektedir. Direncli bakterilerin yol actığı bir enfeksiyon soz konusuysa, tedavide daha toksik ve pahalı ilacların kullanılması gerekebilir. Bu durum, hastanede daha uzun sure kalınmasına ve yuksek maliyete yol acabilir. Bunun yanı sıra, antibiyotik direnci diğer bakteriyel enfeksiyonlara da yayılabilir. Ender gorulen bazı vakalarda, hastalığa neden olan direncli bakterileri yok edecek kadar etkili antibiyotik bulunmadığından, bazı bakteriyel enfeksiyonlar tedavi edilemez duruma gelebilir.
BAKTERİ NASIL DİRENC KAZANIR?
Bulunduğumuz cevrede surekli olarak bakterilere maruz kalırız. Bu bakteriler zaman zaman enfeksiyona neden olur. Antibiyotiğin uygun olmayan bicimde kullanımı, bakterinin yok olmamak ve guclenmek icin direnc geliştirmesine yol acar. Direnc geliştirmiş bakteriyi daha sonra aynı antibiyotikle yok etme girişimi başarısızlıkla sonuclanacaktır. Bu nedenle, antibiyotikler sadece enfeksiyonun tedavisinde gerekli olduğu zaman kullanılmalıdır. Soğuk algınlığı gibi viral enfeksiyonlar antibiyotiğe yanıt vermez.

ONLEMEK İCİN NE YAPILABİLİR?
Soğuk algınlığı ya da diğer bircok viral enfeksiyonda antibiyotik kullanmayın. Doktorunuz viral enfeksiyon olduğunu ve antibiyotik gerekmediğini soylediğinde, antibiyotik kullanmakta ısrar etmeyin.
Antibiyotik gerektiğinde, recetede belirtildiği gibi kullanın ve kendinizi daha iyi hissetseniz de antibiyotik bitmeden tedaviyi kesmeyin.
Doktora danışmadan antibiyotik almayın. Başkalarına recetelenen ya da herhangi bir hastalıktan arta kalan antibiyotiği kullanmayın. Antibiyotikleri daha sonra kullanmak uzere saklamayın.
Antibiyotik kullandığınız gunler antibiyotiğin gucu, gorulen yan etkileri ve belirtileri gecirmedeki etkililiğine ilişkin bilgileri iceren bir gunluk tutun. Bu gunluğu, antibiyotik kullanmanız istendiğinde incelemesi icin doktorunuza verin. Antibiyotik oykunuz, doktorunuza hangi antibiyotiği recetelemesi gerektiği konusunda yardımcı olabilir.
__________________