1.SAĞLIK PLANLAMASI

1.1. SAĞLIK PLANLAMASI TANIMI

Sağlık planlaması; sağlık hizmetlerini planlı gelişmesini gercekleştirmek icin, akılcı ve mantıklı bir şekilde, ulkenin medikal hizmet ihtiyacını ulkenin kaynakları ile dengeleyerek ve medikal hizmet alanındaki teknolojik gelişimler ve birikimleri nazarı dikkate alınarak yapılan bir planlamadır (7).

Bu goruş cercevesi icinde yapılan sağlık planları, ulkenin ihtiyaclarına gore ozel şekiller alabilir. Aynı zamanda milli sağlık planı, ulkenin sosyal ve ekonomik planının bir parcasıdır. Sağlık planının ulkenin ihtiyaclarına uygun bir şekilde yapılabilmesi icin, ulkenin kaynaklarını ve ihtiyaclarını belirleyecek istatistiklerin hazırlanması gerekir (8).


1.2. SAĞLIK PLANLAMASINI AMACI


1) Medikal hizmet arz ile talep durumunun saptanması.
2) Taleplerin eldeki kaynaklara gore karşılanması.
3) Ulkenin sosyo-ekonomik ihtiyaclarına en uygun yatırım planına donuşturulmesi.
Sağlık planlamasının amacları bunlardır (8).

Boyle bir sağlık planının yapılabilmesi icin planın;

1) Kapsamlı dengeli ve oncelikleri saptanmış,
2) Esnek, gelişime acık,
3) Kaynakları ve stokları en iyi şekilde kullanan,
4) Fiili ve potansiyel personel ihtiyacının planlanmış olması gerekir (8).


1.2. SAĞLIK PLANLAMASININ EVRELERİ

Sağlık planlaması surecindeki evreler şoyle sıralanabilir;
1) Problemlerin ve kaynakların, değişen gelecek durumlara projeksiyonu.
2) Kaynak sınırlamaları ışığında politika seceneklerinin gozden gecirilmesi.
3) Politika belirlenmesi.
4) Politika amaclarına uygun programlar yapma.
5) Politika amaclarının başarısını olcmek icin değerlendirme işlemlerinin uygulanması.
6) Planlamanın bir ust aşaması icin onceki deneylerden sonuclar cıkartma.

Gelişmenin sağlanması icin dort tip bilgiye ihtiyac vardır;
1) Sağlık sektoru cıktısını olcmek icin demografik ve epidemiyolojik indisler.
2) Risk faktoru.
3) Kaynaklar.
4) Hizmet dağılımı (9).


1.4. SAĞLIK PLANLAMASINI ZORUNLU KILAN FAKTORLER

Bircok ulkelerde tedavi kurumları, personel, tedavi hizmetleri, koruyucu hekimlik hizmetleri organik bir şekilde buyumektedir. Bu şekilde bir buyume, başlangıcta bir olcude kacınılmaz olmaktadır. Bir seviyeden sonra, buyuyen sağlık hizmetleri kompleks ve karmaşık bir butun olmaya başlamakta, geliştikce kompleksleşen sağlık hizmetlerinin de sosyal, kulturel ve ekonomik parametrelerle etkilenmeye başladığı gorulmektedir. İktisadi planlamanın da zorlanmasıyla organik bir gelişmenin yerini, duzenli ve etkin bir gelişme almaktadır (8).

Sağlık planlamasına olan inanc, devletlerin iktisadi ve sosyal gelişmeyi aynı cerceve icinde gormeye başlaması ve bunu sağlayacağı faydalara inanmış olmalarından doğmaktadır. Bunun yanısıra, Devlet Planlama Teşkilatı ve kalkınma planı olmayan ulkelerde sağlık planı yapmak, bir olcuye kadar mumkundur.

Sağlık planlamasının yapılmasını zorunlu kılan diğer faktorler ise şunlardır;
Sağlıktaki duzelmeler sonucunda ortaya cıkacak uretim artışları,
İlerideki tıbbi bakım giderlerinden ve muhtemel kayıplardan tasarruflar,
İşgucu kayıplarının azaltılması ve calışma yaşının uzatılması,
Toplumun sağlık standardının yukseltilmesi.


1.5. SAĞLIK PLANLAMASINDA KARŞILAŞILAN ZORLUKLAR

Bu zorluklar, bilgi birikimi ve aşağıda gosterilen uc temel sorundan doğmaktadır.
Planlama anında mantıklı bir karara varmanın zorlukları,
Kara anında maruz kalınan psikolojik baskılar,
Yerinde bir karara varırken, kararı etkileyen faktorler uzerinde kara verenin kontrol eksikliği (10).

1.6. SAĞLIK PLANLAMSINA İLİŞKİN SONUC VE ONERİLER

Sağlık planlaması, politik ve ekonomik yapısı ne olursa olsun her ulke icin bir koşuldur.
Planlamayı sağlayabilmek icin, sağlıkla ilgili her duzeyde bilgiyi koordine edebilecek bir ekibe gereksinim vardır.
Sağlık programlaması icin uygun bir enformasyon sistemine gereksinim vardır.
Ust planlama komitesi, bağlı bulundukları bakanlık tarafından sınırlandırılmamalı, diğer bakanlıklar, kuruluşlar ve sektorlerle iletişim olanakları sağlanmalıdır.
Planlama basit olabileceği gibi karmaşıkta olabilir. Onemli olan, basitliğine ve karmaşıklığına bakılmaksızın sistemin diğer disiplinlerle bilgi alışverişine girmesidir.
Zaman zaman planlama sureci kesilip değerlendirmeler ve duzeltmeler yapılmalıdır.
Asıl mesleği sağlık olan veya olmayan spesiyalistlere planlama eğitimi, ayrıntıda da ‘sağlık uzerine planlama’ eğitim sağlanmalıdır. En iyi eğitim , planlamayı yaparak oğrenmektir.
Araştırma, planlamada onemli rol oynar.
Sağlık planlaması konusundaki konferanslar sık sık tekrarlanmalı, ulkeler arasında bilgi alışverişine olanak sağlanmalıdır.
Problemlerin ve sorunların ulkeden ulkeye farklılık gostermesine karşın, cozumlerde bir standartlaşmaya gidilmeli boylece sorunların cozumu kolaylaştırılmalıdır.
Sağlık personelinin karşı karşıya olduğu terimler standartlaştırılmalı, kullanıcı bunlardan haberdar edilmelidir.
Değişik ulkelerden sağlık planlaması ve değerlendirilmesi uzerine enformasyon toplanmalı, bir merkezde değerlendirilmeli ve kullanılabilir bir bicime donuşturulmelidir.
Ulkeler, sağlık planlamacıların eğitimi icin malzeme toplamalı, birleştirmeli ve bunları kullanıma sunmalıdır. Dunya Sağlık Orgutu (WHO), ulkeler yararına normlar, tanımlar, standartlar, kalıp-surecler belirleyerek bu koordinasyonu kısmen ustlenmiştir.
Dunya Sağlık Orgutu, sağlık planlaması ve değerlendirmesiyle ilgili araştırmaları surdurmede, bu konu ile ilgili eğitimde bir anahtar gorevi gorur.
__________________