MiTOKONDRiLER


Mitokondri ;Yunanca, mitos = iplik; chondros = tane, buğday anlamına gelmektedir.



Oksijenli solunum yapan tum hucrelerde bulunur. Boyları 0.2 - 5 mikron arasında; şekli, ovalden cubuğa kadar değişir Sayıları hucre başına birkac taneden 2500'e (karaciğer hucresinde) kadar cıkar. Genellikle 5 - 6 tanesi ucuca gelerek bir iplik şekli meydana getirir. Canlı hucrelerde incelendiğinde, şeklinin ve buyukluğunun değiştiği, diğer mitokondrilerle birleştiği ve hareket ettiği gorulur. Bakteri, yeşil alg (cekirdeksiz hucrelerde) ve memelilerin alyuvarında bulunmaz. Kalınlıkları 70 A°olan zarla cevrilmiştir icteki zar ic yuzeyin artırılması icin yaklaşık 200 A^luk aralıklarla bircok kıvrım meydana getirmiştir; bu kıvrımların tarak şeklinde olanlanna "Krista ( Cristae)" (Latince, cristae tarak demektir), tup şeklinde olanlarına da "Tubulus" (Latince, borucuk demektir) denir (Şekil 3.10). Buna gore de mitokondri tipi tanımlanır. Kristaların iki zar birimi arasındaki aralık 60 A''dur. Dıştaki ve icteki her iki zar da, daha once acıkladığımız, ortada fosfolipit, dışta (kısmen) bir maddesi olarak kullanan bazı bakteriler, bir rastlantı sonucu, oksijensiz soluyan ilkin hucrelerin icine girerek, onlarla ortak (simbiyoz) yaşamaya başlamıştır. Bu ortaklıktan her ikisi de yarar sağladığı icin, gelişerek ustunluk kurmuşlardır. Nitekim ilkin hucreler, organik maddeleri ancak oksijensiz solunumla belirli evrelere kadar parcalayabilmektedirler (karbonhidratları sitoplazmada piruvik aside kadar). Halbuki oksijenli solunuma gecen mitokondriler (bir zamanların bakterisi) sitoplazmadan bu son urunu alıp, Krebs cemberine sokarak cok daha fazla enerji elde etmekte ve ener*jinin fazlasını ATP halinde, kendini taşıyan ve koruyan ilkin kokenli hucreye vermek*tedir. Mitokondrilerin bakteriler gibi kendine ozgu cember DNA (katena form) taşıması bu varsayımı kuvvetlendirmektedir
__________________