ALLERJİ NEDİR?





Allerji kişilerin aslında zararlı olmadıkları halde bazı maddelere karşı aşırı reaksiyon gostermesidir.Bizi zararlı organizmalara karşı koruyan bağışıklık sistemimiz gorevleri istilacıları (antijenleri) zararsız hale getirmek olan vucut savunmacılarını (antikorlar) uretir.

Normalde vucudumuzu koruyan bağışıklık sistemi bazı insanlarda zararlı olmayan birtakım maddelere de aşırı yanıt verir. Bu reaksiyonlara aşırı duyarlılık ya da allerji adı verilir.Allerjik reaksiyona yol acan antijene de allerjen adı verilir.Allerjik reaksiyonlar tek tip değildir, bircok yolla ortaya cıkarlar, vucudun değişik bolumlerinde meydana gelebilirler ve ceşitli şiddette olabilirler.

İmmun (bağışıklık) sistemimiz iyi bir belleğe sahiptir. Yaşamımızın başlangıcında organizmamız yabancı maddelerle karşılaştığında immun sistem onları tanımayı ve belleğine almayı oğrenir.Ardından yabancı maddelere (antijenlere) karşı antikorlar ureterek yanıtını hazırlar. Organizmada ne zaman aynı antijen gorulse hatırlama ozelliği nedeniyle daha onceden hazırlanmış yanıt başlar. Bu nedenle saman nezlesi olan bir kişi her yıl polenlerle karşılaşınca immun sistemdeki bu ozellik sebebiyle hemen reaksiyon gosterir.

DUYARLANMA NASIL OLUŞUR?

Duyarlanma bağışıklık sisteminin antijenle temas etmesi, onu belleğine alması ve ona karşı ozel antikorları uretmesidir. Daha sonraki karşılaşmada bağışıklık sistemi antijeni kolaylıkla tanıyacak ve hemen reaksiyon gosterecektir. bir allerjene karşı duyarlanma icin gerekli olan sure kişiden kişiye değişir.

ATOPİ NEDİR?

"Allerjik bir bunyeye sahip olmak" demektir.Bu durum kalıtsaldır.Başlıca uc ceşit atopik hastalık vardır:

· Atopik dermatit (egzema)

· Allerjik rinit

· Allerjik astma

Allerjik rinit coğunlukla goz allerjisi (konjunktivit) ile birlikte olabilir. Atopik kişiler genetik olarak İgE tipi antikorlar uretme eğilimindedir. Bu İgE antikorları da cevrede bulunan ve normalde zararsız olan allerjenlerle (polenler, ev tozları vb) etkileşime girerek allerjik reaksiyonu başlatır.

Kalıtım allerjiyi nasıl etkiler? Bir cocuk eğer bir ebeveyni allerjikse %30 allerjik olma riski taşır. Eğer her iki ebeveyni de allerjikse allerji gelişme riski %60 dır. Bununla birlikte allerjiler ikinci nesilde gorulmeyebilir.

Uzm.Dr.Cengiz Kırmaz* tarafından hazırlanmıştır. *(Ege Universitesi Tıp Fakultesi Ic Hastalıkları ABD Immunoloji Bilimdalı)



SOLUNUMSAL ALLERJENLER

EV TOZLARI: Ev tozlarının miktarı evin yerine, bulunduğu yerin iklimine, deniz seviyesinden yuksekliğine gore buyuk oranda değişir.Evden eve (bir ciftlik evi ile apartman dairesi aynı değildir.) veya bir evin farklı odalarında da değişkenlik gosterebilir(banyo ile yatak odası bir değildir).Fakat değişmeyen bir şey vardır ki ev tozları bir allerjen deposudur.Ev tozları icinde allerjiye sebep olan etken mite (akar) dediğimiz ev tozu boceğidir.

Mite (Akar) lar:Akarlar kucuk orumcek benzeri canlılardır ve gozle gorulemezler. Ortalama 0.3 mm. uzunluğundadırlar.Ev tozları icinde yaşayan ve solunum yolu allerjileine neden olan iki onemli akar turu vardır.Dermatophagoides pteronysinnus ve Dermatophagoides farinea bunların latince adlarıdır.Akarlar insanların deri dokuntuleri ile beslenirler.Başlıca yatak icinde (yastıklar,yatak,yorgan vs.) yaşarlar, cunku deri dokuntulerinin en cok bulunduğu yer buralarıdır.Depo, silo gibi yerlerde de yoğun olarak bulunurlar.Akarların dışkılarıda allerjiktir. Yataklardan alınan bir gram tozda 2000 ile 15000 arasında akar bulunabilir. Ev tozu akarlarına karşı olan allerji; astma ve rinit, nadirende konjonktivite yol acar. Yakınmalar ozellikle uykudan uyanınca başlar. Belirtiler yıl boyu surer ancak sonbahar ve kışın kotuleşme gosterebilir.


POLENLER: Polen bitkilerin erkek tohumudur.Bitki turlerine bağlı olarak cok farklı şekilleri olan ince taneciklerden meydana gelir.Ortalama boyutu 0.05 mm'dir.Bu da cıplak gozle gorulemeyeceği anlamına gelir.Polen tanecikleri bircok allerjik protein icerirler.Bu taneciklerin kucuk ve ince olanları ruzgar yolu ile dağılırlar.(anemophilus polenler), daha buyuk olanları ise boceklerle taşınırlar.(entemophilus polenler) Ruzgarla dağılan polenler daha allerjeniktirler ve geniş alana yayılabilirler.Bu nedenle bu polenlere karşı allerjisi olan kişilerin cevrelerinde bitkiler olmadığı halde şikayetleri ortaya cıkabilir.

Boceklerle dağılan polenler parlak renkli ve guzel kokulu (bocekleri cezbetmek icin) cicekleri olan bitkiler tarafından kucuk miktarlarda uretilirler.Dağılım yolu sebebiyle atmosferde bulunmazlar ve kucuk miktarda uretildiklerinden bu polenlere karşı az sayıda insan allerjiktir.Polen allerjisine yol acan başlıca uc bitki ailesi vardır.Bunlar cayır otları, ağaclar, yabani otlardır.Allerji hastaları havadaki polen konsantrasyonunun belli bir duzeyi gecmesinden sonra allerjik belirtiler gosterirler.Bu polen konsantrasyonu turlere gore değişmekle beraber havada her metrekup te 10-20 tanecik olarak hesaplanmıştır.

Ağaclar Ocak-Mayıs arası, cayır otları Mayıs-Temmuz arası, yabani otlar Temmuz-Ekim arası polen verirler. Polenlere karşı olan allerji allerjik rinit, allerjik konjunktivit, allerjik astma ve akut urtiker şeklinde ortaya cıkabilir.Yakınmalar sadece yılın belli zamanlarında olur ve diğer aylarda kişi tumu ile sağlıklıdır.

KUF MANTARLARI:

Kuf mantarları gozle gorulmeyen allerjik etkisi olan sporlar uretirler.Renkleri turden ture değişir.Ev dışında (curuyen bitkiler uzerinde veya havada) bulunabilecekleri gibi ev icinde (evin guneş gormeyen nemli yerlerinde) de bulunabilirler.Polenler gibi atmosferdeki spor sayısı hava koşullarına bağlıdır.Havanın sıcak ve nemli olduğu zamanlarda, orneğin yazın sonlarına doğru ve erken sonbaharda en fazladır.
__________________