İnsan Klonlanmasına Bir Adım Daha




Klonlanmış (kopyalanmış) kuzu Dolly'nin "baba"sı Ian Wilmut Amerikan firması Geron ile birlikte, insan klon hucrelerini doku kulturlerinde tıbbi amaclarla coaltmaya başladı. diğer yandan Amerikan Ulusal Sağlık Enstitusu de insan klonlamayı ozel sektor tekelinde bırakmamak icin, bu araştırmalara başlamış bulunuyor.
Klonlanmış bir embriyonun farklılaşmış hucrelerivucut dışında ozel bir besleyici sıvıda coğaltılır; buna "doku kulturu" denir. Bu hucreler kulturde sinir, kan, pankreas, kas vb. hucrelerine donuşur; bu hucreler bunama (Alzheimer hastalığı), losemi, şeker hastalığı, kalıtsal kas erimesi (Duchenne hastalığı) ve hatta AIDS tedavisinde kullanılabilecek. Resimde insan klonu embriyon hucreleri goruluyor.

Science et Vie, Nisan 1999



Kendi Organını Kendin Yap

Bir hastanın kendi dokularını kullanarak yeni organlar uretmesi, kimsenin duşleyemeyeceği kadar kolay olabilir. Bilim adamlarına bu guveni veren, yetişkin beyin hucrelerini kolaylıkla kan haline donuşturebilmeleri. Şimdiye kadar hucrenin kimliğinde boylesine kokten bir değişikliğin, ancak hucre cekirdeği nakliyle gercekleştirilebileceği sanılıyordu. Medyatik koyun Dolly, bu yolla kopyalanmıştı. Bu yontem, bir yumurta hucresinden kendi genetik malzemenin cıkarılarak, yerine yetişkin bir hucrenin cekirdeğinin yerleştirilmesini iceriyordu. Oysa şimdi, bilim adamları, bu iş icin fare beyninden alınan "sinir kok hucreleri"nin hayvanın kemik iliğine naklinin yeterli olacağını soyluyorlar. Eğer aynı şey insanlarda da gercekleşirse, hicbir doku uyumu sorunu olmaksızın sınırsız bir yedek organ deposuna kavuşmuş olacağız. İki yıl oncesine kadar, embryonik kok hucrelerinin bicim değiştirerek canlı dokularından birine (orneğin goz, beyin ya da tırnak) donuştuğu "uzmanlaşma" surecini geriye dondurmenin olanaklı olmadığı sanılıyordu. Ancak İskocya'nın Edinburgh kenti yakınlarındaki Roslin Enstitusu'nde Dolly'yi kopyalayan ekip, yetişkin hucrelerdeki gelişme potansiyelinin istenildiği bicimde kullanılabileceğini kanıtladı. Bilim adamları yumurtadaki birtakım unsurların hucre genlerini "yeniden programlayarak" embryonik (uzmanlaşma oncesi) duruma getirdiklerini ve boylelikle hucrenin herhangi bir dokuya donuşmesine olanak sağladığını gorduler. Dolly de boyle yeniden programlanmış bir meme hucresinin cekirdeğinden doğmuştu. Ama İtalya'nın Milano kentindeki Ulusal Noroloji Enstitusu araştırmacılarından Angelo Vescovi ve ekibi bu yeniden programlanmanın cerrahi bir mudahale (hucre nakli vs.) olmadan da gercekleşebileceğini duşunduler. İtalyan araştırmacılar, farelerin beyinlerinden aldıkları sinir kok hucrelerini (neural stem cells – NSC) hayvanların kemik iliklerine aşıladılar. Ancak daha once, yeniden programlanma surecini "tetikleyeceği" umuduyla kemik iliğinin kan ureten kendi hucrelerini ışınıma tabi tutarak etkisizleştirdiler. Gercekten de nakilden beş ay sonra denek fareler yeni kan hucreleri uretmeye başladı. Yapılan genetik tahliller, bu hucrelerin NSC'lerden kaynaklandığını kanıtladı. İşin daha da ilginc yanı, denek farelerde kan hucrelerinin, kendi kemik ilikleri ışınlandıktan sonra ilik nakli yapılan ikinci bir grup fareden bir ay daha gec oluşması. Vescovi, bu gecikmenin hucrelerin yeniden programlanma surecinden kaynaklandığını soyluyor. Bu da varsayımın doğruluğunu kanıtlıyor: Hucreler yeni bir doku oluşturmadan once gelişme sureclerini geri vitese takarak uzmanlaşma oncesi durumlarına kadar geri donuyorlar ve yeni gorevleri icin yeniden programlanıyorlar.

Geliştirilen tekniğin ufkunda insanlara "sıfır kilometrede" yeni organlar sağlanması var. ABD'nin Maryland eyaleti Baltimore kentindeki John Hopkins Universitesinden bir ekip insan embryonik kok hucreleri elde etmeyi başarmış bulunuyor. Ama İtalyan ekibinin lideri Vescovi, yeni dokunun kaynağı olarak başka dokulardan, orneğin beyin yerine deriden alınan kok hucreler kullanılabileceğine inanıyor. Bu hucrelerin elde edilmesi cok daha kolay. Vescovi, "boylelikle hastalar, kendilerini iyileştirecek hucreleri yabancı embriyolardan almak yerine kendi kendilerine uretebilecekler" diyor
__________________