Newroz’un tarihsel kokenine inildiğinde gunumuzden yaklaşık 4350 yıl gerilere dayanan bir gecmişinin olduğu gorulmektedir. Bu donemde Gutilerin tapınaklarda Zagmuk adında bir bayram yaptıkları bilinmektedir. Zagmuk da ‘Yeni gun’ anlamındadır. Zagmuk bayramı torenlerinde ateşler yakılır ve kral halkın arasına girer. Daha sonraki yuzyıllarda Zagmuk geleneğinin Zerduştlukte de ortaya cıktığı gorulur ve bu toren gelenekleri Gutilerden sonra Hurri, Kassit, Mitani, Urartu ve Medler zamanında da korunur.

Bugun Newroz mitolojisi olarak bilinen ve ozgurluk tutkusuyla butunleşmiş olan Demirci Kawa efsanesi şoyledir:

Cok eski zamanlarda, henuz yeryuzunde kimsenin olmadığı donemlerde Zervan isimli tanrının iki oğlu olur. Biri Hurmuzdur, bereket ve ışık sacandır. Diğeri ise Ehrimandır, kotuluk ve kıtlık sacandır. Fırat ve Dicle’nin yaşam bulduğu, AhuraMazda’nın kutsadığı topraklarda Hurmuz iyinin ve uygarlığın geliştiricisi, Ehriman da onun duşmanıdır.

Hurmuz yeryuzunde temsilini yapması icin Zerduşt’u gonderir ve yureğine sevgi akıtır. Zerduşt de oğullarını ve kızlarını Hurmuz’e verir Ehriman bu durumu kıskanır ve yıllarca iyilerle savaşır. İyilere, Zerduşt’un soyuna Medya coğrafyasında yaşamı zehir eder. Ehriman gokten ateşler yağdırır, fırtınalar koparır. Sonunda icindeki nefreti ve kotuluk zehrini zalim Dehak’ın beynine akıtır ve onu bir bela olarak Asur ve Med halkının uzerine salar. Dehak’ın bildiği tek şey kotuluk etmektir. Zalim Dehak halkın kanını emerken beynindeki zehir onu olumcul bir hastalığın pencesine duşurur. Dehak acılar icinde kıvranıyor, hastalığına care bulamıyordu. Donemin hekimleri acılarının dinmesi ve yarasının kapanması icin yaraya genc ve cocukların beyinlerinin surulmesini tavsiye ederler. Boylece gunlerce suren bir katliam başlar; her gun iki gencin kafası ucurulup beyinleri merhem olarak Dehak’ın yarasına surulur. Katliam surerken, sıra Med halkının cocuklarına gelir. Gencler oldukce Fırat’ın, Dicle’nin, Mezrabotan’ın hali perişan ve icler acısıdır. Halk caresiz ve gucsuz duşmuştur. Gencler katledilirken sıra bir gun Kawa adında bir demircinin en kucuk oğluna gelmiştir. Daha once de 17 oğlu bu uğurda oldurulen Kawa caresizdir.

20 Mart’ı –21 Mart’a bağlayan gece sabaha kadar demir ocağının başında sabahlar ve oğlunu zalim Dehak’ın katlinden kurtarmak icin careler duşunur. Ve goğun yedinci katındaki iyiliğin temsilcisi, Ninowa’nın yoksul, yureği sevgi ve umutla dolu olan demircisi Kawa’nın bileğine guc, aklına ışık verir. Ona zalimin pencesinden kurtuluşun yolunu oğretir. 21 Mart sabahı olduğunda Kawa kendi eliyle oğlunu Dehak’ın eline teslim etmek ister ve zulmun ve kotuluğun kalesine girer. Oğlunu zalim Dehak’ın huzuruna cıkarırken orsunu Dehak’ın kafasına indirir. Dehak’ın olu bedeni Demirci Kawa’nın onune duşunce kotuluğun alevi Ninowa’da soner. Kısa surede butun Ninowa ve bolge halkı isyan eder ve ateşler yakarak saraya yururler. Zulme karşı isyanı başlatan Kawa, demir ocağında calışırken giydiği yeşil, sarı, kırmızı onluğunu isyanın bayrağı, ocağındaki ateşi ise ozgurluk meşalesi yapar. Ninowa cayır cayır yanarken meşaleler elden ele dolaşır, dağ başlarında ateşler yakılır ve kurtuluş coşkusu gunlerce devam eder. Zalim Dehak’tan kurtulan halklar 21 Mart’ı ozgurluğun, kurtuluşun ve halkların bayramı olarak kutlar. Demirci Kawa; başkaldırı kahramanı, Newroz ise; direniş ve başkaldırı gunu olarak tarihe gecer.

Newroz’un bir bayram olarak kutlanışı ile Demirci Kawa olayı birbirinden ayrı tutulmalıdır. Newroz Gutiler’den bu yana bir bayram olarak kutlanmakta olup 4000 yıldan daha uzun bir tarihe sahiptir. Demirci Kawa’nın zalim Dehak’a karşı kazandığı zafer ise M.O.612 tarihlidir. Newroz’u yuzyıllar boyunca kutlayan Kurtler ve oteki Ortadoğu halkları 21 Mart’lar da Kawa’nın zaferiyle farklı bir coşku yaşamışlardır.
__________________