Enzim, (hemen hemen hepsi denilebilecek kadar buyuk coğunluğu) protein yapısında olan, doğal olarak yalnız canlılar tarafından sentezlenebilen biyolojik katalizorlerdir.

Hucre icersinde meydana gelen binlerce tepkimenin hızını ve ozgulluğunu duzenlerler. Cok defa hucre dışında da etkinliklerini korurlar. Aynı enzim farklı hucre veya doku tiplerinde de katalizor gorevi ustlenebilir. Bu durumda uc boyutlu yapısı farklı, ancak gorevleri aynı olan 'izoenzimler'den soz edilir. Canlı hucrelerde tepkimeler kural olarak,0-50 0C; coğunlukla da 20-42 0C arasında meydana gelir.

Enzimlerin coğu protein yapısındadır ya da protein kısım bulundururlar. Enzimin etki ettiği bileşiğe "Substrat", enzimin saniyede etki ettiği substrat molekul sayısına "Enzimin Etkinlik Değeri=Turnover sayısı" denir. Kuramsal olarak enzimli tepkimeler donuşumludur. Enzimler, aktivasyon enerjisini duşurerek, zor ve uzun surede gercekleşecek olan tepkimeleri cok kısa surede ve az enerji harcanarak yapmayı sağlarlar.

Enzimler yapı olarak iki kısımda incelenir.Basit enzimler ve bileşik enzimler.

Basit Enzimler: Sadece proteinden meydana gelmiş enzimlerdir.Bunlara en iyi ornek sindirim enzimleri ve ureyi parcalayan ureaz enzimleridir.Reaksiyon direk olarak protein kısmı tarafından yurutulur.
Bileşik Enzimler: Bileşik enzimler iki kısımdan meydana gelir.
Protein + Vitaminler
Protein + Mineral maddeler veya metal iyonlarıdır.
Bu enzimlerin protein kısmına apoenzim, vitamin kısmına koenzim veya prostatik grup denir. Metal iyonları ve mineral maddeler gibi kısımlarına da enzim aktivatorleri denir. Bileşik enzimler ayrı ayrı gorev yapamazlar. Cunku enzimin etki ettiği maddeyi protein kısmı belirler. Koenzim reaksiyonu gercekleştirir. Organizmalarda vitamin veya metal iyonları eksik olursa protein kısımları reaksiyonu gercekleştiremez. Bundan dolayı canlı hastalanır. Mesela gozdeki A vitamini gorme reaksiyonlarını gercekleştiren enzimin bir parcasıdır. Yani koenzimdir. A vitamini olmasa reaksiyon gercekleşmez ve gece korluğu ortaya cıkar.

Canlıda her enzim proteinden yapılmıştır. Her protein bir gen tarafından programlandırılarak gorevlendirilmiştir, buna bir gen bir enzim hipotezi denir. Genler, sentezletmiş olduğu proteine ne yapacağınıda şifrelemiştir. Bazı enzimler yalnız proteinden oluşurken, bazıları, farklı iki kısımdan meydana gelmiştir. Bunlar :

Apoenzim Kısmı : ( enzimin protein kısmı) enzimin hangi madddeye etki edeceğini saptar.
Koenzim Kısmı : organik coğu defa fosfattan meydana gelmiş, protein kısmına gore cok daha kucuk molekullu bir kısımdır. Enzimde işlev goren ve esas iş yapan kısımdır. Genellikle, butun vitaminler hucrede enzimlerin koenzim kısmı olarak iş gorur.
Bazı enzimler ise, ortama yalnız belli iyonlar eklendiğinde etkindirler. Canlı bunyesinde bulunan eser elementler (Mn, Cu, Zn, Fe,vs.) bu enzimatik işlevlerde aktivator olarak kullanılırlar. Bazen, enzimin iş gorebilmesi icin bir metal iyonuna gereksinimi vardır. Yani koenzim metal iyonu ise buna "Kofaktor" denir. Bazı durumlarda koenzim apoenzim kısmına sıkıca bağlanmıştır; bu bağlanan kısma "Prostetik grup"; prostetik grupla apoenzim kısmının her ikisine birden "Holoenzim" denir.

Enzimler; etki ettiği maddenin sonuna "ase=az" eki getirilerek ya da katalizlediği tepkimenin ceşidine gore adlandırılırlar.

Enzimler genel olarak şoyle sınıflandırılabilirler:

Oksidoreduktazlar
Transferazlar
Hidrolazlar
Liazlar
İzomerazlar
Ligazlar (Sentetazlar)




Enzim reaksiyonlarını etkileyen faktorler

Enzimler kimyasal reaksiyonları gercekleştirdiklerinde bazı faktorlerin etkisi altında kalırlar. Bunlar;

Isı: Her enzim reaksyonunun optimal bir ısı seviyesi vardır.İnsanda bu ısı 36,5 derecedir.0 derecede enzimler pasiftir.Ancak yapıları bozulmaz.Canlılıkta kaybedilmeyebilir.Genel olarak enzimler 60 C de bozulurlar
pH: (asitlik-bazlık oranı): Her reaksiyonun gercekleşebilmesi ortamın pH'ını belirleyen belli oranda [[H+]] ve [[OH-]] iyonları konsantrasyonu olmasına bağlıdır.
Substrat konsantrasyonu: Ortamda reaksiyon hızını artırıcı yapılardan biride enzim ve substrat miktarıdır.Her ikisinin miktarı belirli oranlarda artırılırsa reaksiyon hızı surekli artar.
Su: Enzim reaksiyonunun gercekleşebilmesi icin ortamda belirli oranda su olması gerekir. Cunku molekullerin birbirine carparak reaksiyonu gercekleştirebilmesi icin hareketi sağlayacak sıvı bir ortamın olması gerekir. Tohumlarda su miktarı az olduğundan reaksiyonlarda minimal seviyede gercekleşmektedir.


Enzimlerin ozellikleri

Biyolojik reaksiyonların aktivasyon enerjisini duşururler.
Enzim daima bir ceşit reaksiyonu gercekleştirir.
Enzimler aynı tur reaksiyonu bozulmadan tekrar tekrar yapabilirler.(55°nin altında)
Enzimler gercekleşecek reaksiyonun cabuk dengeye ulaşmasını sağlar.
Enzimler cansız ortamda da gorev yaparlar.
Enzimler reaksiyonlarını daima etki ettiği maddenin dış yuzeyinden başlatırlar. Orneğin, sindirim esnasında eğer besinler ağızda ve midede fiziksel olarak parcalanmasaydı sindirim cok az gercekleşirdi. Enzimler dış yuzeyden reaksiyonu başlatarak sindirime de yardımcı olurlar
__________________