Son zamanlarda bazı hastalıkların tedavisinde kok hucrelerin kullanılabileceği yaygınlaşıyor.Bunun en onemli nedeni ise kok hucrelerinden farklı hucre ceşitlerinin geliştirilebilmesidir.
İnsan gelişiminin en ilginc evrelerinin biri olan ilk 15 gunun icinde ve o gunlerde yalnızca kok hucrelerden oluşan bir hucre yumağı halindeyiz.Doğana kadar aylar,bugunku halimize gelene kadar yıllar gecer.Buyudukce hucrelerimiz coğalır.Sonuc olarak trilyonlarca hucreden oluşan yetişkin bir insan haline geliriz.Ancak,hicbir zaman trilyonlarca hucrenin tumu, anne karnındaki ilk 15 gunde olduğu gibi birbirinin aynı olamaz.Oysa yaşam tek bir hucreden başlıyor.Annenin yumurtası, babanın spermiyle dolleniyor.Dollenmiş yumurta, her 36 saatte bir ikiye bolunuyor.İşte buyumenin sırrı.Bu sırrı cozmek kolay,Ama başlangıctaki tek bir hucreden nasıl olup da bu kadar cok ceşitte hucre oluşabileceğinin sırrı da "kok hucrelerde "gizli.
KOK HUCRELER NEDEN ONEMLİ?
Bazı insanlarda ,pankreasta insulin salgılayan hucrelerin olmesi sonucunda bu hormon yeterince salgılanmıyor.Bu durumda bir tip şeker hastalığı ortaya cıkıyor.(Şeker hastalığının bir başka tipi daha var.)Şeker hastalığında vucuttaki farklı organlar zarar gorebiliyor.İşin kotusu şeker hastalığına henuz kalıcı bir care bulunamadı.Gecenlerde izlediğim bir programda şeker hastası bir bayanın, gunde yedi kez insulin enjekte ederek yaşamını surdurduğu, seyehata cıkmadan once ilgili ilacları cantasına koyduğunu,ayrıca yaşamı boyunca beslenmesine dikkat etmek zorunda olduğunu gordum.Bu durumun insan icin ne kadar guc ve ihmal edilmemesi gerektiğini izledim.Ancak okuduğum bilimsel kitaplarda bilim adamlarının bu zorluk ve riskleri azaltmak amacıyla kok hucrelerden yararlanmayı duşunmeleri beni mutlu etti. Amacları, kok hucrelerden pankreas hucreleri uretmek.Ancak henuz başlangıc aşamasında olan calışmaların biraz daha ilerlemesi gerekiyor.
Kok hucrelerden yararlanarak tedavi edilebilecek hastalık orneklerini coğaltabiliriz.Parkinson ve Alzheimer gibi sinir sistemini etkileyen hastalıklar var.Bu hastalıklarda ceşitli nedenlerden dolayı sinir hucrelerinin olumu ya da gorevini yapamaması soz konusu.Sinir hucrelerinin olumu ciddi bir durum,cunku bunlar kendilerini yenileyemiyorlar.Araştırmacıların yakın zamanlarda kok hucrelerden sinir hucreleri geliştirmeleri,Parkinson ve Alzheimer gibi hastalıkların tedavisi icin umut verici oldu.Bu hastalıklardan başka yanmış vucut dokularının onarımı ,organ nakillerinin zorlukları, bağışıklık hastalıklarının ve bazı kanser turlerinin tedavisi, kalp kaslarının yenilenmesi gibi pek cok hastalık kok hucreler sayesinde tedavi edilebilecek.
KOK HUCRELERİ KORUMAK
Bilim adamları laboratuvarda ozel olarak kok hucre dizileri elde eediyorlar.Bu dizilerde yer alan kok hucrelerin tumunun kalıtsal yapısı yani icerdikleri gen dizileri birbirinin tumuyle aynı.Boyle bir kok hucre dizisi elde edebilmek icin canlı kok hucreleri farklılaşmalarını onleyecek bicimde besin iceren ozel ortamlarda tutmak gerekiyor.Boylece kok hucreler kendi kendilerine coğalıyorlar ve aynı kalıtsal yapısı birbirinin aynı hucreler oluşturuyorlar.Coğalmış kok hucrelerin taze bir bicimde saklanabilmeleri icin dondurulmaları gerekiyor.
KOK HUCRELER NERELERDE BULUNUR?
Anne karnındaki yaşamın ilk donemindeki kok hucrelere "embiriyonel kok hucreler " denir.Dollenmeden yaklaşık sekiz hafta sonra "fetus donemi" başlar.İşte, bir başka kok hucre kaynağı da "fetus kok hucreleridir".Fetus, anne ile besin,oksijen ve karbon dioksit alışverişini gobek kordonu yardımıyla sağlar.Bu kordon da kok hucre kaynağıdır ve bunlara "gobek kordonu kok hucreleri" denir.Dorduncu bir kaynakta,"erişkin kok hucrelerdir".Bunlar,farklılaşmasını tamamlamış dokularda bulunan, ancak henuz farklılaşmamış hucrelerdir.Bu hucreler her yaştaki insanda bulunur.Vucudun gereksinimi olduğunda bu hucreler bulundukları dokudaki hucre turlerine donuşurler.Bunlar olen hucrelerin yerine gecmek uzere yedek hucreler olarak bekler.Erişkin kok hucreler kas,goz,karaciğer,deri,kemik iliği ve sinir dokularında bulunurlar.
__________________