Androjen

Androjen, her iki cinste de bulunan ve coğunluğu bobrek ustu bezinin kabuk kısmınca salgılanan maddeye denir. Doğal cinsellik hormonu olan testosteron, karbon 17 atomuna bağlı bir hidroksil kokuyle belirgindir. Bu madde, cok etkin androjenlerin sentez yoluyla yapımına başlangıc oldu. Sonra ağız yoluyla alındıklarında bile etki gosteren androjenler yapıldı (metiltestoteron)

Yumurtalıklar da tıpkı erbezleri gibi testosteron yapıcı organlardır. Ama, kadında başlıca testosteron kaynağı, bobreksutu bezi kokenli delta-4-androstenedioldur.Annenin gebelik sırasında urettiği ya da aldığı aşırı miktarda androjen (genellikle sentez projestatif stroit hormonlar), dişi bir dolutun (XX karyotipte) dış cinsel organlarının gelişmesini erkekleştirebilir. Ergenlikten başlayarak, testosteron boyca buyumeyi, eklem kıkırdaklarının kaynaşmasını ve cinsel olgunlaşmayı etkiler. Erişkinde testosteron libidoyu surdurur ve normal bir sperma yapımı icin gereklidir. Erişkin erkekte testosteron salgısı gunde 4-8 mg dolayındadır. Metobolizmaya karışan testosteronun yarısı karaciğerde parcalanarak etkisiz metabolitlere cevrilir. (17-ketosteroidler); obur yarısı hedef organlarca, yani alıcılarca (bu hormonun secmeli olarak etkilediği hucreler, dokular ve organlar) kullanılır. Testosteron orada 5-alfa-indirgemesine uğrar ve bircok dokuda birden etki gosterebilen dihidrotestosterona donuşur. Erkeklerde kan dolaşında en fazla bulunan ve bu gruba giren en onemli hormon testosterondur. Steroid yapısındaki bu hormonun kokeni testislerin interstisyel dokusundaki Leydig hucreleridir. Androjen seviyesindeki değişimler erkeklerde olduğu kadar dişilerde de reproduktif fonksiyonları (orneğin, ovulasyon oranı) etkilemektedir. Ovaryum dışında adrenal korteksten de androjen izole edilmiştir.

Androjenler erkek cinsel alıcılar (prostat, atmık kanalları) ve dişi cinsel alıcılar uzerinde etki gosterir (klitorisin, buyuk dudakların buyumesi). Androjenlerin etkisi aynı şekilde cinsel olmayan organların uzerinde de gorulur: kollarda, ellerde ve yuzde kılların uzaması, ama saclı deride, sacların dokulmesine yol tersine etki; kas sisteminde proteinlerin sentezlenmesi ve bunyeye katılması icin uyarı; kan yapımını etkileme; kemiklerden kalsiyum, ve fosfor atılmasını onleme; hangi yaşta olursa olsun ses tonunun kalınlaşması; kadınlarda libidonun artması.Androjenler spermatogenezis, eklenti ureme bezleri fonksiyonları ve sekonder cinsiyet karakterinin devamlılığından sorumludur. Bu hormon her iki cinsiyette de ostrojen uretimi icin on maddedir.

Androjenle ostrojen birlikte kullanılırsa menopoz sonrası donemde bir parca yararlı olabilir, ama tedavi uzun surerse aşırı kullanma ve sesin kalınlaşması tehlikesini de birlikte getirir.Testosteron birincil hipogonadizm hallerinde (yuksek uriner gonadotrofinlerle birlikte) ikame tedavisi sağlar. Androjenler ozumletici ve ferahlatıcı etkilerinden dolayı meme kanseri tedavisinde de bazen kullanılır.
__________________