Beta-glukan

β-Glukanlar (beta-glukanlar) β-glikozidik bağlarla birbirine bağlanmış D-glukoz monomerlerinden oluşan polisakkaritlerdir. β-Glukanlar, molekuler kutleleri, cozunurlukleri, viskoziteleri ve uc boyutlu şekilleri bakımından buyuk ceşitlilik gosterirler. En yaygın olarak bitkilerde seluloz, tahıl tohumlarında kepek, ekmek mayası'nın hucre duvarı, bazı fungus, mantar ve bakterilerde bulunur. Bazı beta-glukan turleri insan beslenmesi icin faydalıdır, suda cozunur lif katkısı olarak ve kıvamlandırıcı olarak kullanılırlar. Ancak biracılıkta beta-glukanlar bir sorun sayılır.

Glukanlar yapısal bileşen olarak sadece glukoz iceren ve birbirlerine B-glikozidik bağlarla bağlanmış polisakkaritlerdir.
Şekerlerin standart ciziminde halka oksijeninin iki yanındaki karbonlardaki substituent grupların aynı mı ters yonlu mu olduğuna gore α- ve β-glikozidik bağların ayrımı yapılır. Bir D-şekeri icin α-glikozidik bağ, şeker duzleminin altından gelir, obur karbondaki hidroksil (veya diğer fonksiyonel grup) duzlemin ustune doğru (yani ters yonde) uzanır, buna karşın α-glikozidik bağ bu duzlemin ust tarafından gelir.
1,4, ve 6 numaraları her bir glikozidik bağın ucundaki karbon atomlarını tanımlamak icin kullanılır. Numarlandırma oksijenin yanından başlar (bakınız glukoz maddesi).

Tanım gereği, beta-glukanlar birbirine beta tipi glikozidik bağlarlar bağlı D-glukoz polisakkarit zincirleridir. Bu altı kenarlı D-glukoz halkaları halka yapısındaki ceşitli konumlardan birbirine bağlanabilir. Bazı B-glukan bileşikleri belli bir poziyonda D-glukoz monomerlerinin tekrarından oluşur.
Ancak, beta-glukanlar nişasta gibi ceşitlilik gosterebilir. Orneğin, nişastada olduğu gibi bir β-glukan molekulu hep aynı pozisyondan bağlanmış D-glukoz molekullerinden oluşabilir, ama ana D-glukoz zincirinde başka pozisyonlardan glukoz yan dallar da bağlanabilir. Bu yan zincirler B-glukan "omurgasından" orneğin 3 veya 6 pozisyonlarından bağlanabilir. Ayrıca, bu yan zincirler protein gibi başka molekul turlerine de bağlanabilir. Uzerine proteinlerin bağlı olduğu bir β-glukan orneği Polisakkarit-K'dir.

Beta-glukan, yulaf veya ekmek mayasından elde edilen bir liftir.
Yulaf beta-glukanı, suda cozunur bir liftir, yulaf hucrelerin ic kısmındakı duvarlarından elde edilir. LDL kolesterolunu duşurerek koroner kalp yetmezliği riskini ayrıca şeker atağını ve yuksek tansiyonu azaltır. Hucrelerde bağışıklığı olumlu yonde tetikler.
Ekmek mayasından elde edilen beta-glukan ise bağışıklık sistemini guclendirdiğini işaret eden bircok araştırmalar mevcuttur.Tahıl temelli beta-glukanlar suda cozulme ozelliklerinden dolayı insan beslenmesinde cozunur lif desteği olarak onemli rol oynarlar. Tahıllar arasında en yoğun miktarada beta-glukanı yulaf icermektedir. Yulaf beta-glukanının, insan sağlığına uc ayrı olumlu etkisi bulunmaktadır: kolesterolu duşurme, kan şekerini dengeleme ve mide ve bağırsak calışmasını duzenlemeye yardımcı olur.
Suda cozunmeyen, ekmek mayası veya mantardan elde edilen beta-glukanların molekul yapıları suda cozunenlerden farklıdır. Bu nedenle suda cozulen ve cozulmeyen beta-glukanların kullanım alanları, etki mekanizmaları ve genel biyolojik aktiviteleri arasında buyuk farklılık vardır. Suda cozunmeyen beta-glukanların bağışıklık sistemi uzerindeki etkisinden faydalanılırken, suda cozunenler, sindirim sisteminde oluşturdukları bal kıvamındaki jel yapısından dolayı kolesterol ve kan şekerini olumlu yonde etkileyerek kalp damar hastalıkları riskini azaltırlar.
Yulaf beta-glukanının kolesterol ve glisemik indeks duşurucu etkisi ile sindirim sistemi uzerindeki olumlu etkileri yuzun uzerinde yayınlanmış bilimsel calışmada gosterilmiştir.
Beta-glukan'ın sağlık uzerindeki olumlu etkileri ABD'de FDA (Food Drug Administration) ve Avrupa'da EFSA (European Food Safety Administration) gibi gıda denetim kuruluşları tarafından onay almıştır.
__________________