lkel yapılı canlılarda gorulur. Tek bir ata canlının faaliyetiyle gercekleşir. Uremenin temelinde mitoz bolunme bulunur. Oluşan yavru canlılar tamamen ana canlıya benzer canlılar arasında ceşitlilik bulunmaz.

Bolunerek Ureme

Tek hucreli canlılarda gorulur.Mitoz bolunme şeklinde gercekleşir.Buyuyen hucre ortadan ikiye bolunerek coğalır. Bolunme enine veya boyuna gercekleşebilir. Paramesyumda( terliksi hayvan) enine gercekleşen bolunme, oglanada(kamcılı hayvan) boyuna gercekleşir. Bakteri, amipte de gorulur.

Sporla Ureme

Ana canlı hucreleri icerisinde ozel yontemlerle cok sayıda spor oluşturulur.Sporlar cok kucuk olduklarından su, ruzgar ve hayvanlar yardımıyla cevreye yayılırlar.Uygun ortam bulduklarında cimlenerek ana canlıyı oluştururlar.Bakteriler uygun olmayan koşullarda spor ureterek korunurlar. Mantarlar, sıtma mikrobu, ciceksiz bitkilerde gorulur.

Tomurcuklanarak Ureme

Ata canlıda oluşan cıkıntılardan yeni canlılar meydana gelir. Oluşan yeni canlı atadan ayrılabilir veya ayrılmayarak kolonide oluşturabilir.Bira mayası, sunger,hidra,polip mercanlarda gorulur.

Rejenerasyonla Ureme

Bazı omurgasız ayvanlarda, vucutlarından kopan parcadan yeni canlı oluşmasıdır.Halkalı ve toprak solucanlar eğer hayatsal organlarının bulunduğu yerden bolunurse, bolunen parcalardan yeni canlılar meydana gelir. Kertenkelenin kopan kuyruğunun tamamlanması, yarısı alınan karaciğerin kendini tamamlaması rejenerasyonla olur. Fakat bu olay ureme değildir.

Celikle Ureme

Kavak, cilek, soğut, gul, uzum vb. bitkilerinden alınan parcadan (kok, govde, yaprak) kok oluşarak yeni bitkinin oluşması olayıdır.

Yumru ile Ureme

Patates, yer elması gibi bitkilerde gorulen ureme şeklidir. Patates gibi bitkiler yumru govdenin goz bulunan kısımları dikilerek coğaltılır. Patatesler cok ender olarak tohumlada uretilir.

EŞEYLİ UREME :

Cok hucreli gelişmiş canlılarda iki ataya ait farklı ureme hucrelerinin (gametlerin) birleşmesi yani dollenmesi sonucu yeni canlıların (bireylerin) oluşmasına eşeyli ureme denir. (Eşey yani ureme hucreleri ile gercekleşen uremedir).



a) Eşeyli Uremenin Ozellikleri :



1- Erkek ve dişi birey vardır.

2- Erkek ve dişi ureme hucreleri (sperm, yumurta, polen) vardır.

3- Eşeyli uremenin temelini mayoz bolunme ve dollenme olayları oluşturur.

4- Cok hucreli gelişmiş bitki ve hayvanlarda gorulur.

5- Eşeyli ureme sonucu az sayıda canlı oluşur.

6- Eşeyli ureme sonucu oluşan canlılar cevre şartlarına uyum sağladıkları icin dayanıklıdır.

7- Eşeyli ureme sonucu oluşan canlılar (yavrular) (kalıtsal ozelliklerini belirleyen genleri taşıyan) kromozomlarının yarısını anneden yarısını babadan aldıkları halde krossing-over olayı (yani mutasyonlar) nedeniyle anne ya da babalarına tıpa tıp benzemezler.

8- Eşeyli ureme hem genetik ceşitliliğe yol acar hem de canlı sayısını arttırır.

9- Normalde eşeysiz ureyen tek hucreli canlılar ile ciceksiz bitkilerde kalıtsal ozelliklerin gen transferi şeklinde aktarılması sonucu eşeyli ureme gorulebilir.

10- Eşeyli ureme ceşitleri şunlardır:

1- Tohumla Ureme.

2- Yumurta İle Ureme.

3- Doğurarak Ureme.



b) Eşeyli Ureme Ceşitleri :



1- Tohumla Ureme :

Cicekli bitkilerde gorulur. Tohumun uygun şartlarda (su, sıcaklık, oksijen), cimlenerek yeni bir bitkiyi oluşturmasıdır. Tohum, bitkinin ciceğindeki dişi organda dollenme olayı sonucu oluşur. (Tohum = Embriyo + Cenek-Besin Deposu-Endosperm + Koruyucu Kabuk).







2- Yumurta İle Ureme :

Kuşlar, balıklar, surungenler, kurbağalar ve boceklerde gorulur. Dollenme sonucu oluşan zigot surekli bolunerek embriyo denilen canlı taslağını oluşturur. Yumurta ile ureyen canlılarda embriyo gelişimini vucut dışında ve yumurtanın icerisinde surdurur ve tamamlar.



3- Doğurarak Ureme :

İnsanlarda ve memeli hayvanlarda gorulur. Dollenme sonucu oluşan zigot surekli bolunerek embriyo denilen canlı taslağını oluşturur. Doğurarak ureyen canlılarda embriyo gelişimini vucut icinde, anne karnında surdurur ve tamamlar.



c) Eşeyli Uremenin Gercekleşmesi (Dollenme Olayı) :

Eşeyli ureme, dollenme olayı ile gercekleşir. Eşeyli uremede erkek ve dişi bireyin ureme organlarındaki ureme ana hucrelerinden mayoz bolunme sonucu ureme hucreleri uretilir. Erkek ve dişi ureme hucrelerinin cekirdekleri birleşir. Bu olaya dollenme denir. Dollenme sonucu oluşan dollenmiş yumurta hucresine zigot denir. Zigot, n kromozom erkek ureme hucresinden, n kromozom dişi ureme hucresinden aldığı icin 2n kromozomludur.

Dollenme sonucu oluşan zigot defalarca mitoz bolunme gecirerek embriyo denilen canlı taslağını oluşturur. Embriyo da gelişimini tamamlayarak yavru canlıyı meydana getirir.

HAYATİMİZFEN.COM
__________________