Kurtuluş Savaşı ve İstiklal Mahkemeleri Donemi Hukukcuları
Mondoros ateşkes anlaşması Osmanlı Devletini kucultmek ve Turk halkının topraklarını paylaşmak esasına dayalı idi.Ulke İngiliz,Yunan,Fransız,İtalyan devletleri tarafından işgal edilmişti. Mustafa Kemal ve arkadaşları ulusa dayalı, meclisin en buyuk erk kabul edildiği duzenli ordu esasına dayalı Kurtuluş Savaşı hareketini başlatmaları ile işgal hali ortadan kaldırıldı.Kurtuluş Savaşı'na en buyuk siyasal ve hukuksal kaynaklık eden belge Amasya Tamimi dir. Turkiye Buyuk Millet Meclisi Kurtuluş Savaşı'nın merkezi idi.Bu donemde ulkede (padişahın İstanbul'unu saymazsak) meclis hukumeti ve idaresi vardı.Yasama-yurutme yargı erkleri Meclise aitti.Kurtuluş Savaşı sırasında asker kacaklarını , talan ve anarşiyi engellemek icin kurulan İstiklal Mahkemeleri de Meclis'in icinden cıkmıştır. Meclise karşı sorumlu olan bu mahkemeler, savaş koşullarında calışmışlardır.Bu mahkemeler "İstiklal Mahkemeleri Teşkili Hakkında Heyet-i Umumiye Kararı " adlı 18 Eylul l920 tarihli ve 45 nolu Meclis kararıyla kurulmuşlardır. Toplu mahkeme olan istiklal mahkemeleri, genellikle gezici mahkemelerdir.Olayın olduğu yer yanı sıra sanıkların yakalandığı yerlere giderek suratli bir şekilde yargılama yapan bu mahkemelerin kararları genellikle kesindi ve kararın infazı da geciktirilmeksizin yapılmaktaydı. İstiklal Mahkemeleri Kurtuluş Savaşı sırasında asker toplama, erzak ve silah toplama buyruklarının yerine getirilmesi yonunde de hizmet verdi.
Turkiye Buyuk Millet Meclisi Ankara Mondoros ateşkes anlaşması Osmanlı Devletini kucultmek ve Turk halkının topraklarını paylaşmak esasına dayalı idi.Ulke İngiliz,Yunan,Fransız,İtalyan devletleri tarafından işgal edilmişti. Mustafa Kemal ve arkadaşları ulusa dayalı, meclisin en buyuk erk kabul edildiği duzenli ordu esasına dayalı Kurtuluş Savaşı hareketini başlatmaları ile işgal hali ortadan kaldırıldı.Kurtuluş Savaşı'na en buyuk siyasal ve hukuksal kaynaklık eden belge Amasya Tamimi dir. Turkiye Buyuk Millet Meclisi Kurtuluş Savaşı'nın merkezi idi.Bu donemde ulkede (padişahın İstanbul'unu saymazsak) meclis hukumeti ve idaresi vardı.Yasama-yurutme yargı erkleri Meclise aitti.Kurtuluş Savaşı sırasında asker kacaklarını , talan ve anarşiyi engellemek icin kurulan İstiklal Mahkemeleri de Meclis'in icinden cıkmıştır. Meclise karşı sorumlu olan bu mahkemeler, savaş koşullarında calışmışlardır.Bu mahkemeler "İstiklal Mahkemeleri Teşkili Hakkında Heyet-i Umumiye Kararı " adlı 18 Eylul l920 tarihli ve 45 nolu Meclis kararıyla kurulmuşlardır. Toplu mahkeme olan istiklal mahkemeleri, genellikle gezici mahkemelerdir.Olayın olduğu yer yanı sıra sanıkların yakalandığı yerlere giderek suratli bir şekilde yargılama yapan bu mahkemelerin kararları genellikle kesindi ve kararın infazı da geciktirilmeksizin yapılmaktaydı. İstiklal Mahkemeleri Kurtuluş Savaşı sırasında asker toplama, erzak ve silah toplama buyruklarının yerine getirilmesi yonunde de hizmet verdi.
TBMM 'nin Ankara'da Ulus semtinde bulunan ilk binası o tarihte İstiklal Mahkemesi olarak da kullanılmıştır.İstiklal Mahkemeleri Kurtuluş Savaşının kazanılmasından sonra da calışmalarına devam etmiştir. Dinci ayaklanmaların yoğun yaşandığı Cumhuriyetin ilk yıllarında bu mahkemeler devrimi koruyan cehreye burunmuşlerdir. İstiklal Mahkemeleri Ataturk' e suikast davalarında da ses getiren kararlar vermişlerdir.
Nitekim Ataturk'e İzmir'de yapılmak istenen suikast ortaya cıkarılınca , İzmir'e İstiklal Mahkemesi gonderilerek sanıkların yargılanması yapıldı.Şeyh Sait ayaklanmalarını kovuşturan Diyarbakır ve Ankara İstiklal Mahkemeleri ceşitli idam kararları verdi.Bu kararlar bugun anti laik cevrelerce kıyasıya eleştirilmektedir.Bu mahkemelerin ayaklanmadan sonra Meclisin 117 nolu kararıyla kurulmaları doğal yargıc ilkesine aykırı olmasıyla da ceşitli cevrelerce ele alınmıştır.Bunun yanısıra İstiklal Mahkemeleri coğu zaman Harp Divanı olarak calışmaları nedeniyle de eleştirilmişlerdir.Mahkemenin oluşumunda hukukcuların bazen hic olmaması coğu zaman da hukukcu uyenin azınlıkta kalacak sayıda olması bu mahkemelere getirilen bir diğer onemli eleştiri olmuştur.Hukuk devrimi ile birlikte İstiklal Mahkemeleri yerini hukuk tahsili yapmış yargıclardan oluşan mahkemelere bırakmıştır. Ancak asker uyelerin mahkemelerde yer alması geleneği ile, askeri mahkemeler geleneği hukuk hayatımızda İstiklal Mahkemelerinin uzantısı olarak devam etmektedir.
Ali Cetinkaya
Ali BEY (Cetinkaya)Nitekim Ataturk'e İzmir'de yapılmak istenen suikast ortaya cıkarılınca , İzmir'e İstiklal Mahkemesi gonderilerek sanıkların yargılanması yapıldı.Şeyh Sait ayaklanmalarını kovuşturan Diyarbakır ve Ankara İstiklal Mahkemeleri ceşitli idam kararları verdi.Bu kararlar bugun anti laik cevrelerce kıyasıya eleştirilmektedir.Bu mahkemelerin ayaklanmadan sonra Meclisin 117 nolu kararıyla kurulmaları doğal yargıc ilkesine aykırı olmasıyla da ceşitli cevrelerce ele alınmıştır.Bunun yanısıra İstiklal Mahkemeleri coğu zaman Harp Divanı olarak calışmaları nedeniyle de eleştirilmişlerdir.Mahkemenin oluşumunda hukukcuların bazen hic olmaması coğu zaman da hukukcu uyenin azınlıkta kalacak sayıda olması bu mahkemelere getirilen bir diğer onemli eleştiri olmuştur.Hukuk devrimi ile birlikte İstiklal Mahkemeleri yerini hukuk tahsili yapmış yargıclardan oluşan mahkemelere bırakmıştır. Ancak asker uyelerin mahkemelerde yer alması geleneği ile, askeri mahkemeler geleneği hukuk hayatımızda İstiklal Mahkemelerinin uzantısı olarak devam etmektedir.
Ali Cetinkaya
(d. 1878, Afyon - o. 21 Şubat 1949, İstanbul), asker ve siyaset adamı. Kurtuluş Savaşı'nda Ayvalık'ta ilk direnişi orgutlemiş, Cumhuriyet doneminde bayındırlık ve ulaştırma bakanlığı yapmıştır.Afyon Ruştiyesi'nde ve Bursa Askeri İdadisi'nde okudu. 1898'de Mekteb-i Harbiye'yi bitirdi. Makedonya ve Arnavutluk'ta cetecilere karşı yapılan savaşlara katıldı. 1907'de Manastır'da ittihat ve Terakki Cemiyeti'ne girdi, cemiyetin orgutlenmesinde rol oynadı. II. Meşrutiyet'in ilanından (1908) sonra Bulgar cetecilerine karşı gonderilen guclerin komutanlığım yaptı. Trablusgarp Savaşı'nda (1911-12) Derne'de İtalyanlara karşı carpıştı. I. Dunya Savaşı'nda Irak, Kafkasya ve Makedonya cephelerinde gorev aldı. 1917'de kaymakam (yarbay) oldu. Mondros Mutarekesi'nin (30 Ekim 1918) ardından Ayvalık bolgesindeki 72. Alay komutanlığına atandı. 29 Mayıs 1929'da Ayvalık'ı işgal eden Yunanlılara karşı ilk direnişi başlattı ve halkın da direnişe katılmasını sağlayarak Ayvalık cephesini oluşturdu.Ocak 1920'de İstanbul'da toplanan son Osmanlı Meclis-i Mebusanı'na Afyon mebusu olarak katıldı. İngilizlerin 16 Mart 1920'de İstanbul'u işgal etmelerinden sonra Malta'ya suruldu. 1921'de serbest bırakılın ca Ankara'ya gitti ve Afyonkarahisar milletvekili olarak TBMM'ye katılarak Mudafaa-i Hukuk grubunda yer aldı. Halk Fırkasi'nın (sonradan Cumhuriyet Halk Partisi) meclis grubu başkan vekilliğini yaptı. 1925'te TBMM'de tartıştığı Ardahan milletvekili Halit Pasa'yı vurdu. Aynı yıl Ankara İstiklal Mahkemesi başkanlığına getirildi. Bu mahkeme 1926'da Mustafa Kemal'e İzmir'de duzenlenen suikast ile ilgili gorulen Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TpCF) kurucuları ile eski İttihatcıları da yargıladı. Cetinkaya 16 Şubat 1934'te nafia vekilliğine (bayındırlık bakanlığı) atandı ve bu gorevi 3 Nisan 1939'a değin, 6. ve 7. İnonu, l. ve 2. Bayar, l. Refik Saydam hukumetlerinde surdurdu. 3 Nisan 1939'da kurulan 2. Refik Saydam hukumeti doneminde ilk kez oluşturulan muhabere ve munakale vekilliğine (ulaştırma bakanlığı) getirildi. 20 Kasım 1940'ta bu gorevden ayrılan Cetinkaya, olumune değin Afyon karahisar milletvekilliğini surdurdu.
Ankara Istiklal Mahkemeleri Uyeleri: Kilic Ali Bey, Ali Bey(Cetinkaya), Necip Ali Bey ve Resit Galip Bey (Aydin)Turkiye Buyuk Millet Meclisi Ankara İstiklal Mahkemesi mucadelesinde yalnız Allah'tan korkar
Kılıc Ali Paşa
Kılıc Ali olarak tanınan asker kokenli, ilk mecliste gorev almış,mebusluk (milletvekillik) yapmıştır.Kuruluşundan bu yana ağırlığını ve kişiliğini istiklal mahkemesi olgusuna ve devrimin ilkelerine damga gibi vurmuş hakimlerdendir.Uzun yıllar İstiklal Mahkemelerinde başkanlık yapmıştır.
Kılıc Ali Mustafa Kemal Ataturk'un daima yanında yer almıştır.Kurtuluş Savaşı sırasında ve Cumhuriyetin inşası sırasında olduğu gibi hastalığında da Ataturk'un yanından ayrılmamıştır.Ataturk'un hastalığının en ağır donemlerinde ailesini ve işini bırakarak Dolmabahce Sarayı'nda onun yanından ayrılmamıştır.Ataturk'un olumu ile birlikte İstanbul'a taşınmış, yalnızlık duygusuyla bunalımın eşiğine gelmiş , kimseyle goruşmemeye başlamıştır.Ataturk'un en yakın silah arkadaşı ,dostu onun olumuyle birlikte adeta giderek yok olmaya başlamıştır.Uzun matemden sonra hayata yeniden bağlanan Kılıc Ali tavrı ve fikirleriyle Ataturk Turkiye'sinin en onemli ismi olarak yaşamış ve olmuştur.Tarihe Kurtuluş Savaşı kazanımlarını koruyan, vatanını seven, Ataturk'un dostu bir devlet ve hukuk adamı olarak gecmiştir.
Kılıc Ali Mustafa Kemal Ataturk'un daima yanında yer almıştır.Kurtuluş Savaşı sırasında ve Cumhuriyetin inşası sırasında olduğu gibi hastalığında da Ataturk'un yanından ayrılmamıştır.Ataturk'un hastalığının en ağır donemlerinde ailesini ve işini bırakarak Dolmabahce Sarayı'nda onun yanından ayrılmamıştır.Ataturk'un olumu ile birlikte İstanbul'a taşınmış, yalnızlık duygusuyla bunalımın eşiğine gelmiş , kimseyle goruşmemeye başlamıştır.Ataturk'un en yakın silah arkadaşı ,dostu onun olumuyle birlikte adeta giderek yok olmaya başlamıştır.Uzun matemden sonra hayata yeniden bağlanan Kılıc Ali tavrı ve fikirleriyle Ataturk Turkiye'sinin en onemli ismi olarak yaşamış ve olmuştur.Tarihe Kurtuluş Savaşı kazanımlarını koruyan, vatanını seven, Ataturk'un dostu bir devlet ve hukuk adamı olarak gecmiştir.
__________________