HAYVAN ISLAHI KANUNU

Kanun No. 4631 Kabul Tarihi : 28.2.2001


BİRİNCİ BOLUM

Amac, Kapsam, Tanımlar

Amac

MADDE 1. — Bu Kanunun amacı; her turlu hayvansal uretim ve bu uretimi etkili kılan faaliyetler ile yarış, musabaka ve iş maksadıyla yetiştirilen hayvanların verimlerinin artırılması icin yapılacak ıslah calışmalarını, evcil ve yabani hayvanların gen kaynaklarının korunmasını, hayvansal uretimin ekonomik olmasını ve rekabet gucunun artırılmasını, bu hususlarla ilgili faaliyetleri ve soy kutuğu kayıtlarının tutulması ile hayvan ırklarının ıslahını, damızlıkların sağlıklı ve hijyenik koşullarda yetiştirilmesini ve hastalıklardan arî bir şekilde ureticilere intikalini ve korunmasını sağlamaktır.
Kapsam

MADDE 2. — Bu Kanun; tek tırnaklı, cift tırnaklı, kanatlı hayvanlar, suda yaşayan hayvanlar, arı ve ipek boceği ile her turden hayvanların ıslahına, evcil ve yabani hayvanların gen kaynaklarının korunması, geliştirilmesi, kamu sektoru ve ozel sektor tarafından yapılan suni tohumlama, tabiî tohumlama ve embriyo transferi, genetik kopyalama ve diğer biyoteknolojik faaliyetlere, soy kutuğu kayıtlarının tutulmasına, damızlık hayvanlar ile sperma, embriyo, yumurta, balık ve diğer suda yaşayan hayvanların larvalarının ithaline, ihracına dair hukumler ile damızlık yetiştiriciliği yapılan her turlu ahır, tavla, ağıl, kumes, kuluckahane, laboratuvar gibi hayvancılık işletmelerine ait unitelerin asgari teknik, sağlık ve hijyen koşullarına uygunluk yonunden kontrol, tescil ve ruhsatlandırılmasına, hayvan yetiştiricilerinin ıslah amaclı orgutlemelerine dair hukumleri kapsar.

Tanımlar

MADDE 3. — Bu Kanunda gecen ifadelerden;

Bakanlık : Tarım ve Koyişleri Bakanlığını,

Taşra kuruluşu : Tarım ve Koyişleri Bakanlığının il ve ilce mudurlukleri ile konu ile ilgili diğer kuruluşlarını,

On soy kutuğu : Ana ve babası belirli, ancak ebeveynlerinin verim kayıtları olmayan, mensup olduğu ırkın ozelliklerini taşıyan hayvanlar icin oluşturulacak gecici kayıt sistemini,

Soy kutuğu : Pedigri duzenlemeye esas olacak bilgilerin duzenli olarak toplandığı veri tabanını,

Pedigri : Soy kutuğune kayıt edilen damızlıklarla, safkan atların numara, isim, orijin, ırk, renk, eşkal, cinsiyet, doğum tarihi, verim kayıtları, yetiştirici ve sahibi ile hayvanın cetlerine ait bilgileri ve verimlerini belirten belgeyi,

Eneme-iğdiş etme : Erkek hayvanın dolleme yeteneğini kalıcı olarak gidermeyi,

Don : At ve diğer memelilerde vucudu orten kıllara hakim olan veya bu kıllardan coğunluğa yakın kısmının muşterek olarak gosterdiği rengi,

Zootekni : Hayvan yetiştirmesi, ıslahı, bakımı-beslenmesi, yem uretimi, hastalıklardan koruma gibi hususları duzenleyerek hayvanlardan daha yuksek ve ekonomik verim elde etmeyi sağlayacak teknoloji ve uygulamaları,

Damızlık : Yetiştirildiği ulkede veya yorede ırkına veya tipine ozgu ozellikleri gosteren yuksek verimli, hastalıklardan arî, damızlık belgesi veya saf ırk sertifikası bulunan hayvanları,

Damızlık işletmesi : Damızlık hayvanların yetiştirildiği, Bakanlıkca tescil edilmiş işletmeleri,

Damızlık sertifikası : Ana ve babası bilinen, ancak cetlerinin verim kayıtları bilinmeyen damızlık hayvanlara Bakanlıkca veya yetki verilen kuruluşlarca verilen belgeyi,

Damızlık belgesi : Pedigri belgeleri bulunan damızlıklardan Bakanlıkca cıkarılacak yonetmelikteki kriterlere uygunluğu Bakanlıkca onaylanan belgeyi,

Birlik : Hayvancılık konularında faaliyet gosteren yetiştirme, hayvansal uretim, ıslah ve pazarlama amaclı kurulan birlikleri,

Sunî tohumlama : Uygun tohumlama zamanında olduğu belirlenen dişi hayvanların genital kanallarına spermaların hijyenik koşullarda nakledilmesini,

Embriyo transferi : Sağlıklı ve yuksek verimli dişilerden elde edilen embriyoların taze veya dondurularak uygun donemdeki dişi hayvanların dol yatağına uygun teknik ve hijyenik koşullarda aktarımını,

Genetik kopyalama : Damızlık hayvanlara ait bir genomdan biyoteknolojik yontemler kullanılarak onun tum genotipik ozelliklerini taşıyan bir canlının elde edilmesini,

Sperma : Sağlıklı ve damızlık niteliği taşıyan erkek hayvanlardan belirli yontemlerle alınan ejekulatların spermatolojik muayeneleri yapıldıktan sonra taze ya da dondurulmuş sperma porsiyonlarını,

Dol kontrolu (Progeny testing) : Soy kutuğu ve verim kayıtlarının duzenli tutulduğu, yeterli teknik alt yapı, uzman personel ve hayvan varlığına sahip kuruluşlar tarafından yurutulen ve damızlıkları dollerinin verimlerine gore secmeyi sağlayan uygulamaları,

İfade eder.



İKİNCİ BOLUM

Hayvan Islahı

Islah calışması

MADDE 4. — Her turden hayvanın ıslahı ile ilgili calışmaların belirli esas ve usullere gore yapılması hususunda tedbirler almaya Bakanlık yetkilidir.

Islah, yetiştirme ve pazarlama amacı ile tuzel kişiliğe sahip, ozel hukuk hukumlerine tabi kooperatif nitelikli birlikler kurulabilir. Bu birlikler merkez birliği şeklinde orgutlenebilirler. Birlikler ihtiyac duyulan yerlerde şubeler acarak calışabilir.

Birliklerin organları genel kurul, yonetim kurulu ve denetleme kurulundan oluşur. Bu Kanuna gore kurulan birlikler 24.4.1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa gore kurulan kooperatiflere sağlanan her turlu vergi ve harc muafiyetinden aynı koşullarla yararlanırlar. Birliklerin kuruluş, gorev ve calışma usulleri Bakanlıkca hazırlanan yonetmeliklerle duzenlenir. Birlikler asli gorevlerini yurutmek uzere gerektiğinde ihtiyacları olan teknik ve sağlık elemanı calıştırırlar.

Ulkede hayvansal uretimi ve hayvan ıslahı calışmalarını yonlendirecek kararlar almak, merkez birlikleri ve ıslah faaliyetlerinde bulunan ozel sektor arasındaki dayanışmayı guclendirmek, merkez birliklerine yol gosterici faaliyetlerde bulunmak uzere Hayvan Islahı Millî Komitesi kurulur. Hayvan Islahı Millî Komitesinin kuruluş ve işleyiş esasları Bakanlıkca cıkarılacak bir yonetmelikle belirlenir.

Bakanlık; birliklere teknik hizmetler, sağlık hizmetleri ve eğitim konusunda gerektiğinde aynî ve nakdî destek sağlar, birliklerin personel ve tesislerinden yararlanma talebinde bulunabilir. Birlikler Bakanlığın gozetim ve denetimine tabidir.

Damızlık belgesi

MADDE 5. — Soy kutuğune kayıtlı, pedigri bilgileri bulunan ve Bakanlıkca veya Bakanlık ve damızlık yetiştirici birlikleri ust orgutlerince birlikte belirlenen kriterlere uygun damızlıklara damızlık belgesi, pedigri kayıtları olmayan fakat ana ve babası bilinen hayvanlara Bakanlık taşra kuruluşları ile yetiştirici birliklerinin ortaklaşa kuracakları komisyonların belirleyeceği kriterlere uygun olan hayvanlara damızlık sertifikası verilir.

Buyukbaş ve kucukbaş hayvanlar icin ferdi, kanatlı hayvanlar icin suru, arı ve ipekboceği icin koloni, suda yetiştirilen hayvanlar icin ferdi veya suru bazında damızlık belgesi veya damızlık sertifikası verilir.

Sunî ve tabiî tohumlamada kullanılan erkek damızlıklar ile erkek damızlıklara ebeveyn olacak dişiler, dol kontrolu ve embriyo transferinde kullanılacak hayvanların hastalıklar yonunden il mudurluklerince kurulacak komisyonlarca Bakanlıkca hazırlanan yonetmeliklere uygun muayene ve kontrollerinin yapılması mecburidir. Genetik kusurlu ve yetiştirme yonunden hastalıklı olanların damızlık belgeleri Bakanlıkca iptal edilir ve damızlık olarak kullanılmalarına izin verilmez.

Amac dışı kullanma yasağı

MADDE 6. — Damızlık belgesi ve soy kutuğu kaydı bulunan ve yetiştirmede kullanılan hayvanlar damızlık ozelliğini surdurduğu surece amacı dışında kullanılamaz. Bu hayvanlar gerektiğinde illerde kurulan komisyon marifetiyle bedeli odenmek uzere Bakanlıkca satın alınır.
Soy kutuğune kayıt

MADDE 7. — Soy kutuğu kayıtları Bakanlıkca veya Bakanlıkca yetki verilmesi halinde ırk veya tur bazında her ilde yetki verilen bir kuruluşca veya ust orgutlerince tutulur. Hayvanlarını soy kutuğune kayıt ettirmek isteyen her yetiştirici, soy kutuğu calışmalarını yuruten kuruluşa muracaat eder. Bakanlık tarafından belirlenen kriterlere uygun gorulen hayvanlar bu kuruluşlarca soy kutuğune kayıt edilirler. Soy kutuğune kayıt edilen hayvanlara soy kutuğu kayıt numarası ve pedigri belgesi verilir. Bilgi ve belgeleri eksik olan hayvanların soy kutuğu kaydı yapılmaz. Bakanlıkca uygun gorulenler icin on soy kutuğu acılır ve kayıtları yapılır. Soy kutuğune kayıtlı hayvanlardan belirlenen kriterlere uygun olanlara damızlık belgesi verilir.

Ancak, Turkiye’de doğan ana ve babası belirli olan, cetlerinin verim kayıtları olmayan hayvanlar, Bakanlık taşra kuruluşları ile yetiştirici birliklerinin ortaklaşa kuracakları komisyon kararı ile mensubu olduğu ırkın ozelliklerini taşıyorsa soy kutuğune kayıt edilir. Komisyon kararları Bakanlık onayı ile kesinleşir. Bu hayvanlara, Bakanlıkca veya Bakanlıkca yetki verilmesi halinde ırk veya tur bazında her ilde yetki verilen bir kuruluşca veya ust orgutlerince 5 inci maddedeki esaslara uygun olarak damızlık sertifikası verilir.

Soy kutuğune kayıt edilip damızlık belgesi verilen damızlık hayvanlardan, luzum gorulduğunde; Bakanlıkca gorevlendirilecek uzman heyetce yapılacak muayenelerinde safkan olmadıkları veya damızlık ozelliklerini kaybetmiş oldukları anlaşılanların soy kutuğu kayıtları iptal edilerek damızlık belgeleri geri alınır. Bu hayvanlardan doğacak yavrulara damızlık belgesi verilmez.

Hayvan sahibinin, olen hayvanına ait damızlık belgesini olum tarihinden itibaren iki ay icinde iade etmesi ve hayvanın başka bir şahsa satılması halinde satış tarihinden itibaren bir ay icinde alıcı şahıs tarafından değişikliğin soy kutuğune ve pedigrisine işletilmesi mecburidir.

Safkan Arap ve safkan İngiliz atların soy kutuğu kayıtları Bakanlıkca, diğer at ırklarının kayıtları ise Bakanlıkca veya Bakanlık denetiminde yetki verilen diğer kuruluşlarca tutulur ve pedigrileri verilir. Soy kutuğu kayıtlarının tutulmasına ve pedigrilerinin verilmesine dair esas ve usuller bir yonetmelikle duzenlenir.

Turkiye soy kutuklerine kayıtlı ve pedigrili safkan Arap veya İngiliz ana ve babadan Turkiye’de doğan kendi ırk vasıflarını haiz tayların, doğum gununden itibaren uc ay icinde, yabancı ulkelerden ithal edilen safkan Arap ve safkan İngiliz atların gumruk girişlerinden itibaren iki ay icinde soy kutuğune kaydedilmesi, Bakanlık il veya ilce mudurluklerine muracaat edilerek, yonetmelikte belirtilecek evraklarının teslimi ve muayene ettirilmesi şarttır.

Gebe olarak ithal edilen safkan kısrakların, kendi ırkından bir aygırla tohumlandığını gosteren menşe ulke yetkili makamlarınca verilmiş bir aşım sertifikası istenir. Safkan olmayan atlar, kastre edilmiş aygırlar, soy kutuğune kayıt edilmemiş safkan Arap ve İngiliz ana ve babadan doğan fakat iyi gelişmemiş, ileride kendi ırkının gelişimini gostermeyeceği anlaşılan taylar ile yonetmelikte belirtilecek şartları haiz olmayan halk elindeki aygırlardan elde edilen taylar soy kutuğune kayıt edilmez ve bunlara pedigri verilmez.

Soy kutuğune kayıt edilip pedigrisi verilen atlardan, luzum gorulduğunde Bakanlıkca gorevlendirilen uzman heyetce kan grubu ve/veya DNA testleri muayene raporu da dikkate alınarak yapılan muayenelerinde safkan olmadıkları veya kan grubu yonunden ana-baba kan grubuna uygunluk gosterse dahi morfolojik yonden kendi ırk vasıflarını gostermediği tespit edilenlerin soy kutuğu kayıtları iptal edilir ve pedigrileri geri alınır. Bu hayvanların taylarına pedigri verilmez. Tespite ilişkin karar Bakanlığın tasdiki ile kesinleşir.

Soy kutuğune kayıtlı atların sahip değişiklikleri bir ay, don değişiklikleri oniki ay icinde ilgili makamlara bildirilerek pedigrilerine işletilir. Olen atların pedigrilerinin iki ay icinde iade edilmesi şarttır.

Koy damızlıkları

MADDE 8. — Hayvan ırklarının ıslahı amacıyla, Bakanlıkca tespit edilen yorelerde koylere ariyet olarak tahsis edilecek yuksek verimli aygır, boğa, koc ve tekelerin temini ile sergi ve teşvik musabakaları icin Bakanlık ve il ozel idare butcelerine; ayrıca bu hayvanların bakım ve beslenme masraflarının karşılanması ve mahalli at yarışı ikramiyeleri icin de il ozel idare butcelerine yeterli odenek konulur.

Damızlıkların koylere devri

MADDE 9. — Damızlıkta kullanılmak uzere koylere ariyet olarak verilen aygır, boğa, koc ve tekelerin; veriliş tarihinden itibaren bir yıl muddetle bakım, beslenme ve kullanılmasının usulune uygun olarak yapıldığının tespitinden sonra talepleri halinde, damızlıklar bir protokolle bu koylerin mulkiyetine gecirilir.

Koylere ıslah amacı ile ariyet olarak verilen damızlık aygır, boğa, koc ve tekelerin; bakım ve beslenme ihmal ve noksanından dolayı olduklerinin veya aynı sebeplerle damızlık vasfını kaybettiklerinin 7 nci maddede belirtilen uzman heyet tarafından tespiti halinde damızlıkların, teşkil edilecek kıymet takdiri komisyonlarınca belirlenecek bedeli, ihtiyar heyetine tazmin ettirilir. Tazmin edilen bedel, damızlıkların tedarikinde kullanılan tahsisatın kaynağına gore irat kaydolunur.



UCUNCU BOLUM

Tohumlama ve Embriyo Transferi ve Dol Kontrolu

Tabiî tohumlama, sunî tohumlama ve embriyo transferi

MADDE 10. — Luzumlu bolgelerde suni tohumlama yaptırmaya, bu maksatla gereken yerlerde ihtisas kursu acmaya, suni tohumlama laboratuvar ve durakları kurmaya, kurdurmaya ve gerekli her turlu tedbiri almaya, damızlığa elverişli olmayan sığır ve manda boğalarını, kocları, tekeleri, at ve merkep aygırlarını iğdiş ettirmeye ve enemeye Bakanlık yetkilidir.

Hayvan ırklarının ıslahı amacı ile tabiî tohumlama, sunî tohumlama, embriyo transferi, dol kontrolu ve yetiştirmeye yonelik biyoteknolojik faaliyetler; kamu kurum ve kuruluşları ile sunî tohumlama yapmak uzere Bakanlıktan izin alan gercek ve tuzel kişiler tarafından ucret mukabili yapılır.

Bakanlık ile gercek ve tuzel kişiler tarafından yapılacak tabiî tohumlama, sunî tohumlama ve embriyo transferinin usul ve esasları Bakanlıkca belirlenir.

Ticarî amacla tohumlama ve embriyo transferi

MADDE 11. — Gercek ve tuzel kişilerin tabiî tohumlama, sunî tohumlama, embriyo transferi, genetik kopyalama ve diğer biyoteknolojik faaliyetleri yapmaları, bu maksatla sperma ve embriyo uretim merkezi, laboratuvar ve muessese kurmaları, sperma ve embriyo uretme ve satmaları, bulundurmaları, taşımaları, ithal ve ihrac etmeleri; serbest veteriner hekimlerin hayvan sağlığında kullanılan ilac ve mustahzarları muayenehanelerinde ve kliniklerinde bulundurmaları, taşımaları ve satmaları Bakanlığın iznine ve kontrolune tabidir.

Sunî tohumlama ve embriyo transferi primi

MADDE 12. — Bakanlık ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan sunî tohumlama veya embriyo transferi tatbikatında fiilen sunî tohumlama veya embriyo transferi yaparak, tespit edilecek sayı ve oranlar uzerinde gebelik sağlayanlara, her gebelik icin, alınan ucretin % 60’ını gecmemek uzere prim odenebilir. Ancak, bu şekilde yapılacak odemenin yıllık tutarı, ek gosterge dahil en yuksek Devlet memuru aylığının brut tutarının kalkınmada oncelikli yorelerde altı katını, diğer yorelerde dort katını gecemez. Bu odemeler damga vergisi haric herhangi bir vergi ve kesintiye tabi değildir.

Prim odemelerine ilişkin usul ve esasları ile her gebelik icin odenecek prim miktarı ve bolge farkları da dikkate alınmak sureti ile bu primin aylık azami tutarı Maliye Bakanlığı ve Bakanlıkca muştereken hazırlanacak bir yonetmelikle belirlenir.



DORDUNCU BOLUM

İthalat ve İhracat, Gen Kaynaklarının Korunması, Yeni Irkların Tescili
İthalat ve ihracat

MADDE 13. — Her turlu damızlık hayvan, sperma, ovum, embriyo, damızlık yumurta, larva, ipek boceği tohumu ve biyolojik materyalin ithalinde, Bakanlıkca tespit edilecek sağlık şartlarına ve teknik şartlara uyulması ve kontrol belgesi alınması mecburidir.

Turkiye soy kutuklerine kayıtlı safkan atlar, Ankara kecisi, Turkiye’ye ozgu ve diğer damızlık hayvanlar ile bunların sperma ve embriyolarının ihracı Bakanlığın iznine tabi olup ihracla ilgili diğer hususlar Bakanlıkca belirlenir.
Gen kaynaklarının korunması

MADDE 14. — Gen kaynaklarının korunması amacıyla hayvan tur ve ırkları icin Bakanlık gerekli tedbirleri almakla yukumludur.

Yeni ırkların tescili

MADDE 15. — Islah edilen, ortaya cıkarılan veya geliştirilen yeni ve farklı hayvan ırkları, hatları ve hibritleri, Bakanlık tarafından oluşturulacak ve calışma esasları belirlenecek Irk Tescil Komitesi tarafından tescil edilir.

Tescil edilen hayvan ırklarının sınai mulkiyet hakları, bunları ıslah eden veya bulup geliştiren gercek ve tuzel kişilere veya onların kanuni haleflerine aittir.



BEŞİNCİ BOLUM

Ceza Hukumleri

Muayene ettirmeme ve belgesiz damızlık kullanma

MADDE 16. — Sunî ve tabiî tohumlamada kullanılan ve damızlık belgesi bulunan erkek damızlıklarını, hastalık ve damızlık ozellikleri bakımından Bakanlıkca belirlenen yonetmelik gereğince muayene ettirmeyenler ile belgesiz damızlık kullananlar, altmış milyon liradan ikiyuz milyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.

Evrakta tahrifat

MADDE 17. — Safkan Arap ve safkan İngiliz atlarının soy kutuğune kayıt edilmesi icin yonetmeliğe gore verilmesi gereken evrakı tahrif edenler, sahte evrak tanzim edenler, sahte ve tahrif edilmiş evrakı bilerek kullananlar hakkında 765 sayılı Turk Ceza Kanununun 2 nci kitabının 6 ncı babındaki hukumler uygulanır.

Soy kutuğune giren damızlık hayvanlar ile safkan Arap ve safkan İngiliz atları hakkında gerceğe uymayan evrak tanzim edenler veya başka bir hayvana ait belgeleri kullananlar veya bu belgelerde ve hayvanın eşkali uzerinde değişiklik yapanlar, bir aydan altı aya kadar hapis ve yuz milyon liradan ikiyuz elli milyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır. Mahkumiyet halinde soz konusu hayvanların soy kutuğunden kayıtları silinir, pedigrileri iptal edilerek geri alınır.

Amac dışı kullanma ve eşkal değişikliğini bildirmeme

MADDE 18. — 6 ncı maddeye aykırı hareket edenler ile soy kutuğune kayıtlı damızlıkların, safkan Arap ve safkan İngiliz atlarının olmeleri halinde pedigrilerini 7 nci maddedeki sureler icinde geri vermeyen veya sahip ve don değişikliğini bildirmeyen ve pedigrisine işletmeyen hayvan sahipleri, altmış milyon liradan bir milyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.

Mahkûmiyet halinde soz konusu hayvanların soy kutuğunden kaydı silinir ve pedigrileri iptal edilerek geri alınır.

İzinsiz faaliyette bulunma

MADDE 19. — Bakanlıktan izin almadan suni tohumlama ve embriyo transferi faaliyetinde bulunanlar veya aynı maksatla sperma uretimi merkezi ve embriyo transfer laboratuvarı kuranlar veya sperma ve embriyo satanlar beşyuz milyon liradan iki milyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve bunların faaliyetlerine son verilir.



ALTINCI BOLUM

Ceşitli Hukumler

Yonetmelik

MADDE 20. — Her turlu hayvan ıslahı calışmalarına ilişkin usul ve esasları, soy kutuğu kayıtlarının tutulması veya tutturulması esasları ile tescil işlemleri, damızlıkların koylere devri, tabiî ve sunî tohumlama ve embriyo transferi uygulama usulleri ile bu Kanunun uygulanmasına ilişkin diğer hususlar, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl icinde Bakanlıkca cıkarılacak yonetmeliklerle belirlenir.

Yururlukten kaldırılan kanunlar

MADDE 21. — 7.6.1926 tarihli ve 904 sayılı Islahı Hayvanat Kanunu ile 11 Nisan 1334 tarihli Damızlık Tiftik Kecilerinin Harice Men’i İhrac ve Teksiri Adadı Hakkında Kanun yururlukten kaldırılmıştır.

GECİCİ MADDE 1. — Bu Kanuna gore cıkarılacak yonetmelikler yururluğe girinceye kadar, 904 sayılı Islahı Hayvanat Kanununa gore cıkarılan yonetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hukumlerinin uygulanmasına devam olunur.

Yururluk

MADDE 22. — Bu Kanun yayımı tarihinde yururluğe girer.

Yurutme

MADDE 23. — Bu Kanun hukumlerini Bakanlar Kurulu yurutur.

Kaynak:TBMM
__________________