İnsanlar ve toplumlar arası iletişimdeki gozde kavram artık ´empati´. Empatide karşımızdakini anlamak ve kendimizi onun yerine koymak esas alınıyor. Duygular, aklın ve mantığın kalıbına girdiğinde daha kalıcı iletişim ve diyalog kurma imkanı bulunuyor

Soğuk savaş donemi sona erdiğinde ulkeler ve toplumlar arasındaki gerginlik ile catışmaların yerini karşılıklı anlayış ve kalıcı barışa bırakacağı tahminleri epey yaygınlaşmıştı. Ancak son 15 yılda gerilimler, şiddet ve yoksulluk azalmak bir yana arttı. Ekonominin buyume carkı donerken yoksulları, zayıfları, eğitimsizleri ve yaşlıları, ilgi alanımızın dışına attı. Devletin ekonomik ve sosyal sorumlulukları azaltılırken, serbest piyasa, bu boşluğu dolduramadı.
Toplumlardaki bu kayıtsızlık ve catışma ortamı aile ve iş hayatını da olumsuz etkiledi. Son 15 yılda insanların eğitim ve gelir duzeyleri bir miktar yukseldi ama işyerlerindeki gerginlikler ve aile icindeki şiddette dişe dokunur bir azalma gorulmedi. Teknolojinin ilerlemesi, bireylere mutluluk değil, işsizlik, yalnızlık ve sevgisizlik getirdi.

Sorun empati eksikliğinde

Sosyal psikologlar, bu durumun, duyarsızlıktan ve karşımızdakilere yonelen iyi duyguların da yalnız "sempati"ile sınırlı kalmasından kaynaklandığını vurguluyor.
Sempati, eski Yunanca´da biriyle birlikte acı cekmek anlamına geliyor. Sempati duyduğumuzda karşımızdaki kişi ile birlikte acı cekiyoruz veya seviniyoruz. Sempati kalıcı değil. Karşımızdakine ancak kısa sureli bir rahatlama sağlıyor. Bu duygu aklın suzgecinden gecmediği icin kalıcı bir iletişim kurulmasını sağlayamıyor.
İnsanlar ve toplumlar arası iletişimdeki gozde kavram ise artık "empati". Empatide karşımızdakini anlamak ve kendimizi onun yerine koymak esas alınıyor. Duygular, aklın ve mantığın kalıbına girdiğinde daha kalıcı iletişim ve diyalog kurma imkanı bulunuyor. Psikolog Ustun Dokmen iki duygu arasındaki farkı şoyle anlatıyor:
"Sempatide yandaş olmak esastır. Empati kurduğumuzda ise karşımızdaki kişiyle aynı duyguları ve goruşleri paylaşmamız gerekmez. Sadece onun duygularını ve duşuncelerini anlamaya calışırız."
Anlayış cabaları ve empati eksik kaldığında insanlar, diğerlerinin kişiliklerine, başkalarının inanclarına saygı duyamıyor. Saygısızlık ekenler ise son karikatur krizinin gosterdiği gibi, yalnız yeni duşmanlık, kin ve nefret duyguları biciyor.
Sempati duyduğumuzda karşımızdaki kişi ile birlikte seviniyor veya uzuluyoruz. Ancak bu guzel duygu, giderek sertleşen ve acımasızlaşan bir dunyada yetersiz kalıyor. Bu yetersizliğin acığını "empati" ile kapatmak mumkun.

TEST İCİN HAZIR MISINIZ?

1- Bir kişi, kendisini başkalarının yerine koyabiliyor ve onların sıkıntılarını anlamaya, azaltmaya calışıyorsa, hangi duygunun etkisi altındadır?
a- Sempati.
b- Empati.
c- Anlayış.

2- Cevrenizde yanlış gorduğunuz davranışları olan kişileri adam etmek ve doğru yola getirmek icin uğraşır mısınız?
a- Evet.
b - Bazen.
c- Hayır.

3- Empati icin en cok hangisi gereklidir?
a- Saygı.
b- Merhamet.
c- Hoşgoru.

4- İşyerinizi arayan kızgın bir kişi, şirketin urunu konusundaki şikayetlerini bağırarak ve hırcın bir dille anlatıyor. Ne yaparsınız?
a- Şikayetini dinler ve şikayetin cozumu icin araştırma yapacağımı soylerim.
b- Bağırmaya hakkı olmadığını soyler, telefonu yuzune kapatırım.
c- Telefonu ilgili servise bağlarım.

5- Empati duygusu, hangi cinsiyette daha gucludur?
a- Erkekler.
b- Kadınlar.
c- Her ikisinde de aynıdır.

6- Empati, hangi tur zekayı guclendirir?
a- Sosyal zeka.
b- Entelektul zeka.
c- Duygusal zeka.

7- Empati icin en cok hangisi gereklidir?
a- Gozlemlemek.
b- Konuşmak.
c- Dinlemek.

8- Empati ve duygusal zeka, kariyer hayatının hangi aşamasında daha etkili olur?
a- Terfi etmede.
b- İş guvencesinde.
c-Bir işe girişte.

9- Empatinin guclendirilmesi ile şiddetin azaltılmasında en etkili sosyal birim hangisidir?
a- İşyeri.
b- Aile.
c- Okul.

10- Empatik yaklaşım, iş hayatında en cok hangi yararı sağlar?
a- Trendlerin izlenmesine imkan verir.
b- Urun farklılaştırması icin ipucu sağlar.
c- Tuketiciye odaklanmayı kolaylaştırır.

11- Hangisi empati eksikliğinin bir sonucudur?
a- On yargılar.
b- Duyarsızlık.
c- Sosyal olaylara ilgisizlik.

12- Devletin ekonomiden cekildiği, serbest piyasanın da sosyal sorumluluklarını ustlenmediği kureselleşme doneminde, sıkıntıda olanlara empatik destek, hangi kuruluşlar aracılığı ile verilebilir?
a-Hayır kuruluşları.
b-Sivil toplum kuruluşları.
c-Kooperatifler.

PUAN, CEVAP VE YORUMLAR

1) a = 3, b = 5, c = 2 Empati, kalıcı bir duygu olduğu icin, sosyal sorunların cozumunde, karşılıklı anlayış ve sempatiye gore daha etkili olur.

2) a = 0, b = 2, c = 5 Başkalarının inanc, goruş ve duşuncelerini zorla değiştirmeye hakkınız yok. Onların kişiliğini dikkate almadan psikolojik baskı ve şiddet uygulamak, coğunlukla geri teper. Ayrıca sizin goruş ve duşuncelerinizin en doğrusu olduğunu kim garanti ediyor ki?

3) a = 5, b=3, c = 2 Merhamet gecici bir duygudur. Hoşgoru kavramında ise sizin kendinizi karşınızdakinden daha ustun gorduğunuz varsayımı egemendir. Oysa saygı, sizin karşınızdakini kendinizi ile eşit gormenizi sağlar. Eşitler arasındaki diyalog daha etkilidir ve kalıcı bir empatik ilişkinin kurulmasınına imkan verir.

4) a = 5, b = 1, c = 3 Telefonun kapatılması ofke duygularını artırır ve sorunu iyice icinden cıkılmaz bir duruma getirir. İlgili servise bağlamak ise işi uzatabilir. En iyisi şikayeti not etmek ve sonucu muşteriye daha sonra bildirmektir.

5) a = 1, b = 5, c = 2 Araştırmalara gore, kadınlarda empati duyguları daha gucludur. Cunku kadınlar duygulara ve duyguların paylaşılmasına, erkeklerden daha fazla onem verir. Bu nedenle sıkıntıda olan erkekler, dertlerini cevresindeki bir kadına anlatmayı tercih eder.
6) a = 3, b = 1, c = 5 Empati, bir duygu yoğunluğunu tanımladığı icin, duygusal zekanın en onemli unsurlarından biridir. Empatinin sosyal zekanın oluşumunda da onemli rolu vardır.
7) a = 1, b = 3. c = 5 Karşımızdaki insanın dertlerini ve sorunlarını ancak dinleyerek anlayabiliriz. Anlayış ise empatinin kapısını acar. Gozlemleme pasif bir eylemdir. Dinlemeden konuşmak yalnız konuşanı rahatlatır.
8) a = 5, b = 3, c = 1 Araştırmalar ve iş deneyimleri, bir işe girişte bildiğimiz zeka katsayısının etkili olduğunu, ama girilen işte yukselmenin daha cok duygusal zekaya ve empatiye bağlı olduğunu gosteriyor.
9) a = 1, b = 5, c = 3 Duygusal eğitimde en buyuk gorev aileye ve aile icinde de anneye duşer. Cocuk okula başladığında, duygusal anlamdaki kişilik cizgileri belirgin hale gelmiştir zaten. Aile ici şiddetin orta vadede azaltılması da ancak annelerin eğitilmesi ile mumkun olur.
10) a =1, b = 3, c = 5 Kendini tuketici yerine koyan ve onların sorunlarını anlamaya gayret eden bir yonetici, hedef kitlesinin tercih ve istemlerini daha kolay kavrayabilir. Bu yaklaşım da tuketiciye odaklanma ilkesinin hayata gecirilmesini sağlar.
11) a= 5, b = 1, c = 3 Başkalarının dertlerini anlamak icin caba gosteremeyen kişi, onların hatalarının kaynağındaki nedenler usune de kafa yormaz. Sonraki aşamada kişilere ve toplumsal kesimlere, gercekle ilgisi olmayan etiketler yapıştırılır. Onyargıların yaygın olduğu ortamın kacınılmaz sonuclarından biri de şiddettir.
12) a = 3, b = 5, c = 1 Hayır kuruluşlarının verdiği destek surekli olamaz. Kooperatiflerin orgutlenmesi ise zaman alır. Sıkıntıda olanların yanı başındaki sivil toplum kuruluşlarının desteği ise insanları, sorunların cozumu konusunda cesaretlendirir. İhtiyacı olanlara balık vermek yerine, balık tutmayı oğretmek daha doğru ve daha empatik bir yaklaşımdır.

DEĞERLENDİRME

13-19 Puan: Kent hayatı ve kureselleşme sizi iyice değiştirmiş ve bozmuş. Tum empatik duygularınızı kaybetmişsiniz. Başkalarını anlamak icin hic bir caba gostermiyor, neredeyse herkesten nefret ediyorsunuz. Anlayamadığınız insanlar ve gruplar hakkındaki on yargılarınız, sizi şiddete eğilimli yapıyor.

20-29 Puan: Serbest piyasa sisteminin "Gemisini kurtaran kaptan" ilkesi sizi iyice etkisi altına almış. "Dayanışma" kelimesini sozluğunuzden silmişsiniz sanki. Yine de "Bugun bana, yarın sana" sozunu aklınızda tutun ve başkalarına daha empatik duygularla yaklaşmaya gayret edin. Bir gun siz sıkıntıya duştuğunuzde etrafınızda hic kimse olmayabilir cunku.

30-39 Puan: Başkalarına ancak kendi vicdanınızı rahatlatmak icin ve kendi menfaatinizi duşunduğunuzde empati gosteriyorsunuz. Empatinizin bu "egoist" kokeni, başkaları tarafından seziliyor ve cevrenize verdiğiniz desteğin değerini duşuruyor. İyiliğinize "karşılık bekleme" alışkanlığı, bir noktadan sonra duygusal zekanızın guclenmesini de onluyor.

40-49 Puan: Yureğiniz hep başkaları icin carpıyor ve ihtiyacı olanlara empati gostermek icin adeta cırpınıyorsunuz. Aileniz, işyeriniz ve ulkeniz icin elinizden geleni yapıyorsunuz. Ancak tam bir empati icin, sorunları paylaşmaktaki başarınızı, cozum uretiminde de gostermeniz lazım. Cunku empati, ancak sıkıntılar ve dertler azaldığında gercek anlamını bulur.

50-60 Puan: İnsanları seviyor ve fakir-zengin ayırımı yapmadan herkese aynı saygıyı gosteriyorsunuz. Cozum uretiminde de iyisiniz. Empati duygularınızın cok guclu olması, sosyal zeka katsayınızı da yukseklere cıkarıyor. Bu tutum ve davranışlarınızın odulu ise cevrenizden gorduğunuz saygı oluyor. Ancak başkalarına destek olayım derken, kendi kişisel gelişiminizi de ihmal etmekten kacının.
__________________