KOPENHAG KRITERLERI

22 Haziran 1993 tarihinde yapilan Kopenhag Zirvesi'nde, Avrupa Konseyi, Avrupa Birligi'nin genislemesinin Merkezi Dogu Avrupa Ulkelerini kapsayacagini kabul etmis ve ayni zamanda adaylik icin basvuruda bulunan ulkelerin tam uyelige kabul edilmeden once karsilamasi gereken kriterleri de belirtmistir. Bu kriterler siyasi, ekonomik ve topluluk mevzuatinin benimsenmesi olmak uzere uc grupta toplanmistir.

SIYASI KRITER: Demokrasi, hukukun ustunlugu, insan haklari ve azinliklara saygi gosterilmesini ve korunmasini garanti eden kurumlarin varligi,

EKONOMIK KRITER: Isleyen bir pazar ekonomisinin varliginin yani sira Birlik icindeki piyasa gucleri ve rekabet baskisina karsi koyma kapasitesine sahip olunmasi

TOPLULUK MEVZUATININ BENIMSENMESI: Siyasi, ekonomik ve parasal birligin amaclarina uyma dahil olmak uzere uyelik yukumluluklerini ustlenme kabiliyetine sahip olunmasi

POLITIK KRITERLER
AB’ye girmeye aday ulkeler;
- Istikrarli ve kurumsallasmis bir demokrasinin var olmasi,
- Hukuk devleti ve hukukun ustunlugu,
- Insan haklarina saygi,
- Azinliklarin korunmasi
gibi dort ana kriter acisindan degerlendirmeye alinacaktir. Genel olarak; ulkenin cok partili bir demokratik sistemle yonetiliyor olmasi, hukukun ustunlugune saygi, idam cezasinin olmamasi, azinliklara iliskin herhangi bir ayrimciligin bulunmamasi, irk ayrimciliginin olmamasi, kadinlara karsi her turlu ayrimciligin yasaklanmis olmasi, Avrupa Konseyi Insan Haklari Sozlesmesinin tum maddeleri ile cekincesiz kabul edilmis olmasi, Avrupa Konseyi Cocuk Haklari Sozlesmesinin kabul edilmis olmasi gibi ozellikler dikkate alinmaktadir. Ancak, bu ilkelerin varligi tek basina yeterli olmamakta, ayni zamanda kesintisiz uygulaniyor olmasi gerekmektedir.

EKONOMIK KRITERLER
Kopenhag Zirve sonuclarina gore, ekonomi alaninda islevsel bir piyasa ekonomisinin varligi kadar, AB icindeki piyasa gucleri ve rekabet baskisi ile bas edebilme kapasitesi de aranmaktadir.
a. Etkin bir piyasa ekonomisi icin;
- Arz-talep dengesinin piyasa guclerinin bagimsiz bir sekilde karsilikli etkilesimi ile kurulmus olmasi,
- Ticaret kadar fiyatlarin da liberal olmasi, piyasaya giris (yeni firma acilmasi) ve cikis (iflaslar) icin engellerin bulunmamasi,
- Mulkiyet haklarini (fikri ve sinai mulkiyet) iceren duzenlemeleri kapsayan yasal bir sistemin olmasi ve bu yasalar ile duzenlemelerin icra edilebilmesi,
- Fiyat istikrarini iceren bir ekonomik istikrara ulasilmis olmasi ve surdurulebilir dis dengenin varligi,
- Ekonomik politikalarin gerekleri hakkinda genis bir fikir birliginin olmasi,
- Mali sektorun, tasarruflari uretim yatirimlarina yonlendirebilecek kadar iyi gelismis olmasi gerekmektedir.
b. AB icinde rekabet edebilme kapasitesinin saglanmasi icin;
- Ongorulebilir ve istikrarli bir ortamda karar alabilen ekonomik kurumlarin makro ekonomik istikrarinin olmasi ve bununla beraber islevsel bir piyasa ekonomisinin varligi,
- Alt yapi, egitim ve arastirmayi iceren yeterli miktarda fiziki ve beseri sermayenin olmasi,
- Firmalarin teknolojiye uyum saglama kapasitesinin bulunmasi gerekmektedir.
Bu cercevede rekabet edebilme derecesinin gostergeleri olarak, birlige giristen once birlik ile o ulke arasinda belirli bir ticaret ortakliginin olmasi ve ulke ekonomisinde kucuk firmalarin orani sayilmaktadir.

TOPLULUK MUKTESEBATINA UYUM KRITERI
a. AB’nin siyasi birlik ile ekonomik ve parasal birlik hedeflerini kabul etmek:
Birligin “ortak dis politika ve guvenlik” politikasina etkin bir katilim icin aday ulkelerin buna hazir olmasi gerekmektedir. Ekonomik ve Parasal Birlik konusunda ise, merkez bankasinin bagimsizligi, ekonomik politikalarin koordinasyonu, Istikrar ve Buyume Paktina katilim, merkez bankasinin kamu sektoru aciklarini finanse etmesinin yasaklanmasi gibi konularda uye ulkelerin aldiklari kararlara katilmak gerekmektedir.
b. AB’nin aldigi karalara ve uyguladigi yasalara uyum saglamak:
- Gumruk Birligi, mallarin serbest dolasimi, sermayenin serbest dolasimi gibi ortaklik anlasmalarin da belirtilen sartlara uyum saglamasi,
- Tek pazara gecisi gerektiren Topluluk muktesebatina uyum saglanmasi,
- Toplulugun tarim, iletisim ve bilgi teknolojileri, cevre, ulasim, enerji, tasimacilik, tuketici haklari, adalet ve icisleri, isgucu ve sosyal haklar, egitim ve genclik, vergilendirme, istatistik, bolgesel politikalar, genel dis ve guvenlik politikasi gibi alanlardaki her turlu duzenlemesine uyum saglanmasi.
__________________