Kanun Numarası : 657

Kabul Tarihi : 14/07/1965

Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 23/07/1965

Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 12056

KISIM - I: GENEL HUKUMLER

BOLUM 1: KAPSAM, AMAC, TEMEL İLKELER, İSTİHDAM ŞEKİLLERİ

KAPSAM:

Madde 1 - (Değişik madde: 30/05/1974 - KHK-12/1 md. Aynen kabul 15/05/1975-1897/1 md.)

Bu Kanun, Genel ve Katma Butceli Kurumlar, İl Ozel İdareleri, Belediyeler, İl Ozel İdareleri ve Belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı doner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan fonlarda, kefalet sandıklarında veya Beden Terbiyesi Bolge Mudurluklerinde calışan memurlar hakkında uygulanır.

Sozleşmeli ve gecici personel hakkında bu Kanunda belirtilen ozel hukumler uygulanır.

(Değişik fıkra: 19/02/1980 - 2261/5 md.) Anayasa Mahkemesi uye ve yedek uyeleri ile raportorleri; hakimlik ve savcılık mesleklerinde veya bu mesleklerden sayılan gorevlerde bulunanlar, Danıştay ve Sayıştay meslek mensupları ve Sayıştay savcı ve yardımcıları, Universitelerin, İktisadi ve Ticari İlimler Akademilerinin, Devlet Muhendislik ve Mimarlık Akademilerinin, Devlet Guzel Sanatlar Akademilerinin, Turkiye ve Orta - Doğu Amme İdaresi Enstitusunun oğretim uye ve yardımcıları, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası uyeleri, Genelkurmay Mehtaran Boluğu Sanatkarları, Devlet Tiyatrosu ile Devlet Opera va Balesi ve Belediye Opera ve tiyatroları ile şehir ve belediye konservatuvar ve orkestralarının sanatkar memurları, uzman memurları, uygulatıcı uzman memurları ve stajyerleri; SporToto Teşkilatında calışan personel; subay, astsubay, uzman cavuş ve uzman jandarmalar ile Emniyet Teşkilatı mensupları ozel kanunları hukumlerine tabidir.

AMAC:

Madde 2 - (Değişik madde: 23/12/1972 - KHK-2/1 md.)

Bu Kanun, Devlet memurlarının hizmet şartlarını, niteliklerini, atanma ve yetiştirilmelerini, ilerleme ve yukselmelerini, odev, hak, yukum ve sorumluluklarını, aylıklarını ve odeneklerini ve diğer ozluk işlerini duzenler.

Bu Kanunun uygulanmasını gostermek veya emrettiği hususları belirtmek uzere tuzukler cıkarılır. Bu Kanunda ongorulen yonetmelikler Bakanlar Kurulu Kararı ile yururluğe konulur.

TEMEL İLKELER:

Madde 3 - Bu kanunun temel ilkeleri şunlardır:

Sınıflandırma:

A) (Değişik bent: 31/07/1970 - 1327/2 md.) Devlet kamu hizmetleri gorevlerini ve bu gorevlerde calışan Devlet memurlarını gorevlerin gerektirdiği niteliklere ve mesleklere gore sınıflara ayırmaktır.

Kariyer:

B) Devlet memurlarına, yaptıkları hizmetler icin luzumlu bilgilere ve yetişme şartlarına uygun şekilde, sınıfları icinde en yuksek derecelere kadar ilerleme imkanını sağlamaktır.

Liyakat:

C) Devlet kamu hizmetleri gorevlerine girmeyi, sınıflar icinde ilerleme ve yukselmeyi, gorevin sona erdirilmesini liyakat sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkanlarla uygulanmasında Devlet memurlarını guvenliğe sahip kılmaktır.

İSTİHDAM ŞEKİLLERİ:

Madde 4 - (Değişik madde: 30/05/1974-KHK-12; Değiştirilerek kabul: 15/05/1975 - 1897/1 md.)

Kamu hizmetleri; memurlar, sozleşmeli personel, gecici personel ve işciler eliyle gordurulur.

A) Memur:

Mevcut kuruluş bicimine bakılmaksızın, Devlet ve diğer kamu tuzel kişiliklerince genel idare esaslarına gore yurutulen asli ve surekli kamu hizmetlerini ifa ile gorevlendirilenler, bu Kanunun uygulanmasında memur sayılır.

Yukarıdaki tanımlananlar dışındaki kurumlarda genel politika tespiti, araştırma, planlama, programlama, yonetim ve denetim gibi işlerde gorevli ve yetkili olanlar da memur sayılır.

B) Sozleşmeli personel:

Kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan onemli projelerin hazırlanması, gercekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği icin şart olan, zaruri ve istisnai hallere munhasır olmak uzere ozel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyac gosteren gecici işlerde, kurumun teklifi uzerine Devlet Personel Dairesi ve Maliye Bakanlığının goruşleri alınarak Bakanlar Kurulunca gecici olarak sozleşme ile calıştırılmasına karar verilen ve işci sayılmayan kamu hizmeti gorevlileridir. (36 ncı maddenin II - Teknik Hizmetler Sınıfında belirtilen gorevlerde yukarıdaki fıkra uyarınca calıştırılanlar icin, işin gecici şartı aranmaz.)

Bunlara odenebilecek ucretlerin ust sınırları ile verilecek iş sonu tazminatı miktarı, kullandırılacak izinler ve bu hususlara ilişkin esas ve usûller Bakanlar Kurulunca kararlaştırılır.

Ancak, yabancı uyrukluların; tarihi belge ve eski harflerle yazılmış arşiv kayıtlarını değerlendirenlerin mutercimlerin; tercumanların; Millî Eğitim Bakanlığında norm kadro sonucu ortaya cıkan oğretmen ihtiyacının kadrolu oğretmen istihdamıyla kapatılamaması hallerinde oğretmenlerin; dava adedinin azlığı nedeni ile kadrolu avukat istihdamının gerekli olmadığı yerlerde avukatlarını, kadrolu istihdamın mumkun olamadığı hallerde, Bakanlar Kurulunca tespit edilecek esas ve şartlarla tabip veya uzman tabiplerin; Adli Tıp Muessesesi uzmanlarının; Devlet Konservatuvarları sanatcı oğretim uyelerinin;

İstanbul Belediyesi Konservatuvarı sanatcılarının; Milli Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve dış kuruluşlarda belirli bazı hizmetlerde calıştırılacak personelin de zorunlu hallerde sozleşme ile istihdamları caizdir.

(Ek fıkra: 05/07/1991 - KHK - 433/1 md.; Mulga fıkra: 27/12/1991 - KHK - 475/11 md.)

C) Gecici personel:

Bir yıldan az sureli veya mevsimlik hizmet olduğuna Devlet Personel Dairesinin ve Maliye Bakanlığının goruşlerine dayanılarak Bakanlar Kurulunca karar verilen gorevlerde ve belirtilen ucret ve adet sınırları icinde sozleşme ile calıştırılan ve işci sayılmayan kimselerdir.

D) İşciler:

(A), (B) ve (C) fıkralarında belirtilenler dışında kalan kişilerdir. Bunlar hakkında bu Kanun hukumleri uygulanmaz.


DORT İSTİHDAM ŞEKLİ DIŞINDA PERSONEL CALIŞTIRILAMIYACAĞI:

Madde 5 - (Değişik madde: 23/12/1972 - KHK- 2/1 md.)

Bu Kanuna tabi kurumlar, dorduncu maddede yazılı dort istihdam şekli dışında personel calıştıramazlar.

BOLUM 2: ODEVLER VE SORUMLULUKLAR

SADAKAT:

Madde 6 - (Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/1 md.)

Devlet memurları, Turkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına sadakatla bağlı kalmak ve milletin hizmetinde Turkiye Cumhuriyeti kanunlarını sadakatla uygulamak zorundadırlar. Devlet memurları bu hususu "Asli Devlet Memurluğuna" atandıktan sonra en gec bir ay icinde kurumlarınca duzenlenecek merasimle yetkili amirlerin huzurunda yapacakları yeminle belirtirler ve ozluk dosyalarına konulacak aşağıdaki "Yemin Belgesi" ni imzalayarak goreve başlarlar.

Turkiye Cumhuriyeti Anayasasına, Ataturk İnkılap ve İlkelerine, Anayasada ifadesi bulunan Turk Milliyetciliğine sadakatla bağlı kalacağıma; Turkiye Cumhuriyeti kanunlarını milletin hizmetinde olarak tarafsız ve eşitlik ilkelerine bağlı kalarak uygulayacağıma; Turk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kulturel değerlerini benimseyip, koruyup bunları geliştirmek icin calışacağıma; insan haklarına ve Anayasanın temel ilkelerine dayanan milli, demokratik, laik, bir hukuk devleti olan Turkiye Cumhuriyetine karşı gorev ve sorumluluklarını bilerek, bunları davranış halinde gostereceğime namusum ve şerefim uzerine yemin ederim.



TARAFSIZLIK VE DEVLETE BAĞLILIK:

Madde 7 - (Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/2 md.)

Devlet memurları siyasi partiye uye olamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zumrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; gorevlerini yerine getirirlerken dil, ırk, cinsiyet, siyasi duşunce, felsefi inanc, din ve mezhep gibi ayırım yapamazlar; hicbir şekilde siyasi ve ideolojik amaclı beyanda ve eylemde bulunamazlar ve bu eylemlere katılamazlar.

Devlet memurları her durumda Devletin menfaatlerini korumak mecburiyetindedirler. Turkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına aykırı olan, memleketin bağımsızlığını ve butunluğunu bozan Turkiye Cumhuriyetinin guvenliğini tehlikeye duşuren herhangi bir faaliyette bulunamazlar. Aynı nitelikte faaliyet gosteren herhangi bir harekete, gruplaşmaya, teşekkule veya derneğe katılamazlar, bunlara yardım edemezler.

DAVRANIŞ VE İŞBİRLİĞİ:

Madde 8 - Devlet memurları, resmi sıfatlarının gerektirdiği itibar ve guvene layık olduklarını hizmet icindeki ve dışındaki davranışlariyle gostermek zorundadırlar.

Devlet memurlarının işbirliği icinde calışmaları esastır.

YURT DIŞINDA DAVRANIŞ:

Madde 9 - Devlet memurlarından surekli veya gecici gorevle veya yetişme, inceleme ve araştırma icin yabancı memleketlerde bulunanlar Devlet itibarını veya gorev haysiyetini zedeleyici fiil ve davranışlarda bulunamazlar.

AMİR DURUMDA OLAN DEVLET MEMURLARININ GOREV VE SORUMLULUKLARI:

Madde 10 - (Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/3 md.)

Devlet memurları amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun, tuzuk ve yonetmeliklerle belirlenen gorevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten gorevli sorumludurlar.

Amir, maiyetindeki memurlara hakkaniyet ve eşitlik icinde davranır. Amirlik yetkisini kanun, tuzuk ve yonetmeliklerde belirtilen esaslar icinde kullanır.

Amir, maiyetindeki memurlara kanunlara aykırı emir veremez ve maiyetindeki memurdan hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamaz, hediyesini kabul edemez ve borc alamaz.

DEVLET MEMURLARININ GOREV VE SORUMLULUKLARI:

Madde 11 - (Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/4 md.)

Devlet memurları kanun, tuzuk ve yonetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen gorevleri yerine getirmekle yukumlu ve gorevlerinin iyi ve doğru yurutulmesinden amirlerine karşı sorumludurlar.

Devlet memuru amirinden aldığı emri, Anayasa, kanun, tuzuk ve yonetmelik hukumlerine aykırı gorurse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Amir emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, memur bu emri yapmağa mecburdur. Ancak emrin yerine getirilmesinden doğacak sorumluluk emri verene aittir.

Konusu suc teşkil eden emir, hicbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.

Acele hallerde kamu duzeninin ve kamu guvenliğinin korunması icin kanunla gosterilen istisnalar saklıdır.

KİŞİSEL SORUMLULUK VE ZARAR:

Madde 12 - (Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/5 md.)

Devlet memurları, gorevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak icin gerekli tedbirleri almak zorundadırlar.

Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayic bedeli uzerinden odenmesi esastır.

Zararların odettirilmesinde bu konudaki genel hukumler uygulanır. Ancak fiilin meydana geldiği tarihte en alt derecenin birinci kademesinde bulunan memurun brut aylığının yarısını gecmeyen zararlar, kabul etmesi halinde disiplin amiri veya yetkili disiplin kurulu kararına gore ilgili memurca odenir.

KİŞİLERİN UĞRADIKLARI ZARARLAR:

Madde 13 - (Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/6 md.)

(Değişik fıkra: 06/06/1990 - 3657/1 md.) Kişiler kamu hukukuna tabi gorevlerle ilgili olarak uğradıkları zararlardan dolayı bu gorevleri yerine getiren personel aleyhine değil, ilgili kurum aleyhine dava acarlar. Ancak, Devlet dairelerine tevdi veya bu dairelerce tahsil veya muhafaza edilen para ve para hukmundeki değerli kağıtların ilgili personel tarafından zimmete gecirilmesi halinde, zimmete gecirilen miktar, cezai takibat sonucu beklenmeden Hazine tarafından hak sahibine odenir. Kurumun, genel hukumlere gore sorumlu personele rucu hakkı saklıdır.

(Ek fıkra: 26/03/2002 - 4748 S.K../3. md.) İşkence ya da zalimane, gayri insani veya haysiyet kırıcı muamele sucları nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince verilen kararlar sonucunda Devletce odenen tazminatlardan dolayı sorumlu personele rucu edilmesi hakkında da yukarıdaki fıkra hukmu uygulanır.

12 nci maddeyle bu maddede belirtilen zararların nevi, miktarlarının tespiti, takibi, amirlerin sorumlulukları ve yapılacak işlemlerle ilgili diğer hususlar Başbakanlıkca duzenlenecek yonetmelikle belirlenir.



MAL BİLDİRİMİ:

Madde 14 - Devlet memurları, kendileriyle, eşlerine ve velayetleri altındaki cocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borcları hakkında, ozel kanunda yazılı hukumler uyarınca, mal bildirimi verirler.

BASINA BİLGİ VEYA DEMEC VERME:

Madde 15 - (Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/7 md.)

Devlet Memurları, kamu gorevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demec veremezler. Bu konuda gerekli bilgi ancak bakanın yetkili kılacağı gorevli illerde valiler veya yetkili kılacağı gorevli tarafından verilebilir.

Askeri hizmet ile ilgili bilgiler ozel kanunların yetkili, kıldığı personel dışın da hic bir kimse tarafından acıklanamaz.

RESMİ BELGE, ARAC VE GERECLERİN YETKİ VERİLEN MAHALLER DIŞINA CIKARILMAMASI VE İADESİ:

Madde 16 - (Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/8 md.)

Devlet memurları gorevleri ile ilgili resmi belge arac ve gerecleri, yetki verilen mahaller dışına cıkaramazlar, hususi işlerinde kullanamazlar.

Devlet memurları gorevleri icabı kendilerine teslim edilen resmi belge, arac ve gerecleri gorevleri sona erdiği zaman iade etmek zorundadırlar. Bu zorunluluk memurun mirascılarına da şamildir.

BOLUM 3: GENEL HAKLAR

UYGULAMAYI İSTEME HAKKI:

Madde 17 - Devlet memurları, bu kanun ve bu kanuna dayanılarak yayınlanan tuzuk ve yonetmeliklere gore tayin ve tesbit olunup yururlukte bulunan hukumlerin kendileri hakkında aynen uygulanmasını istemek hakkına sahiptirler.
__________________