KIYMETLİ EVRAK HUKUKU

A-GENEL

Hakkın senede bağlı bulunduğu senetsiz dermeyanın (One surmek, Ortaya koymak) ve devri mumkun olmadığı senetlerdir.

OZELLİKLERİ
• Hak başkasına devredilebilir olmalıdır.
• Hak nakden değerlendirilebilmeli.
• Hakla senet arasında sıkı bir bağ vardır. Senetsiz hak ileri surulemez ve devredilemez.
• Soyutluk ilkesi yururluktedir. Kıymetli evraklar genelde doğumuna sebep olan işlemden bağımsızdır.
• Kıymetli evrak tipleri kanunda sınırlayıcı sayıda belirtilmiştir.
• Kıymetli Evraklar sıkı şekil şartlarına tabidir.
Kıymetli Evrakın Ceşitli Acılardan Ayrımı

1-Temsil Ettikleri Hakkın Turu Acısından

a) Para Senetleri: Senette ifadesi bulunan hak paradır.
Bono
Police
Tahvil
b) Pay Senetleri: Senetteki hak bir ortaklık payıdır.
Hisse senetleri
c) Emtia Senetleri: Senetteki hak bir mal uzerindeki mulkiyet hakkını veya aynı hakkı (Eşya uzerinde tasarruf yetkisi veren ve herkese karşı ileri surulebilen haklar)ifade eder.
Makbuz Senedi:Umumi mağazalara bırakılan mal karşılığında cıkarılan kıymetli evrak niteliğinde senet.
Varant: Umumi mağazalar tarafından cıkarılan ve bu mağazalara bırakılan malların rehin haklarını temsil eden senet.
Konişmento: Bir eşyanın gemiye yukletildiğini veya yukletilmek uzere teslim alındığını belgeleyen ve malı temsil eden,taşıyan tarafından duzenlenmiş kıymetli evrak niteliğinde senet.

2-Hakkın Senetten Once Varolup- Varolmaması

a )Yaratıcı Senetleri: Hak ancak senetle doğuyorsa
Bono
b ) Acıklayıcı Senetler:Hak senetten oncede varsa
Hisse Senedi
3-Duzenlemesine Sebep Olan İşlemle İlişkisi
a) Soyut Kıymetli Evrak
• Kambiyo Senetleri: Police-Bono-Cek
b) İlli (Nedensellik)
• Nama Yazılı Senetler:Konişmento
4-Devir Şekilleri Bakımından
• Nama yazılı
• Emre yazılı
• Hamiline yazılı
a)Nama Yazılı Senetler: Belli bir kişinin adına yazılı olup onun emrine kaydını icermeyen ve yasal olarak da emre yazılı senetlerden sayılmayan kıymetli evrak. Ada yazılı senet.

Tedavul kabiliyeti (Surumde olma,, Dolaşım) en az ve en zor olandır.

Nama yazılı kıymetli evrakın devri , Devir Beyanı+Teslim ile olur.

b)Emre Yazılı Senetler: Ya senet lehine duzenlenen kişinin adından sonra emrine kaydı bulunmalı, Ya da oyle bir kayıt bulunmamakla beraber senet kanunen emre yazılı senetlerden sayılmalıdır.

Police, Bono, Cek kanunen emre yazılı senetlerdir.

Emre Yazılı Duzenlenemeyecek Senetler
• İpotekli Borc Senedi
• İrat Senedi
• Pay Senedi
• Tahviller
İpotekli Borc Senedi: Taşınmaz rehniyle guvence altına alınmış, kişisel bir alacağı iceren kıymetli evrak niteliğinde senet.

İrat Senedi: Bir taşınmaz (gayrimenkul) uzerinde taşınmaz yukumluluğu (gayrimenkul mukellefiyeti) olarak kurulan alacağı iceren kıymetli evrak niteliğinde senetler.

Pay Senedi: Anonim vb. şirketlerde payları temsil etmek uzere cıkarılan kıymetli evrak niteliğindeki senetlerdir.

Tahvil: Anonim ortaklıkların ya da devlet ve oteki kamu kuruluşlarını borc para sağlamak icin cıkardıkları kıymetli evrak niteliğindeki senetlerdir.

Emre yazılı senetlerin devri, Ciro+Teslim ile olur.

Ciroenedin arkasına yapılan bir devir beyanıdır.

Senedin arkasında yer kalmamışsa senede yapıştırılacak ve Alonj adı verilen kağıt parcası uzerine yapılır.

CİRONUN TURLERİ

1.Amac Yonunden
• Temlik Cirosu
• Rehin Cirosu
• Tahsil Cirosu
2.Bicim Yonunden
• Tam Ciro: Devredilen kişinin kimliği bellidir.
• Beyaz Ciro: Sadece devredenin imzası vardır. Devredilen kişi belli değildir.
c)Hamiline Yazılı Senetler

Hamiline yazılı senetlerin devri en kolay olan senetlerdir. Devir icin teslim yeterlidir.


Hamiline Duzenlenebilecek Senetler:
1. Cek
2. İpotekli borc Senedi
3. Pay Senedi
4. Tahviller
5. İrat Senedi
Hamiline Duzenlenemeyecek Senetler:
1. Makbuz Senedi
2. Varant
3. Police
4. Bono
1. Senet metninden doğan def’iler senet metninden anlaşılan def’ilerdir. Orn:Vadenin henuz gelmemiş olduğu veya senedin zamanaşımına uğramış olduğu def’i gibi.

2. Senedin hukumsuzluğune ilişkin def’iler şeklen gecerli bir senet olmasına rağmen bu senetle sorumluluk altına giren kişilerin bazısına karşı senet hukumsuz olabılır. Orneğin; imzalardan biri sahte (taklit) olabilir.Bu durumda imzası sahte olan kişi acısından senet hukumsuzdur. Bununla birlikte sadece bu kişi herkese karşı senedin hukumsuzluğunu ileri surebilir. Senette imzası bulunan diğer kişiler, imzaların bağımsızlığı ilkesi gereği bu hukumsuzluk def’ini ileri suremezler.

3. Kişisel Def’iler: Senedin metni dışında kişisel ilişkilerden doğan def’ilerdir. 3. Kişilere karşı ileri surulemez,ancak bu kişiler bile bile borclunun zararına hareket etmişlerse bu def’iler onlara karşı da ileri surulebilir.

DEF’İ: Bir talep karşısında hakkı kabul edip fakat ozel bir sebebe dayanarak odemekten kacınma yonunde yapılan savunmadır

Kıymetli evrak kaybolduğunda hak da kaybolmaz, fakat talep de edilemez. Talep edilebilmesi icin Ticaret Mahkemesine başvurup kaybedildiğinin tespit ettirilmesi lazımdır. Bununla birlikte eski senedin iptali ve yeni senedin duzenlenmesi konusunda karar alınır.

Hamile yazılı senetler iptal edilemez.

Police : Uclu bir ilişkiyi duzenleyen senettir.

Keşideci : Senedi duzenleyen,

Muhatap : diğer bir kişiye,

Lehdar : policede ismen gosterilmiş olan kimseye belli bir odeme emrini verir.

Keşideci : senedin ilk borclusu

Lehdar : senette alacaklı olarak gosterilen,

Ciranta : senedi devralmış, devretmiş kişiler,

Hamil : son elinde bulunduran kişi.




Policede şekil şartları

1 Police kelimesi

2 Kayıtsız, şartsız bir bedelin odenmesi emri

3 Odeyecek kimsenin (Muhatabın) ad ve soyadı

4 Vade

a Belli bir gunde

b Keşide tarihinden itibaren belli bir sure sonra

c Gorulduğunde

d Gorulduğunden belli bir sure sonra

5 Odeme yeri

a İkametgahlı police

b Adresli police

6 Lehdar

7 Keşide gunu ve yeri

8 Keşidecinin imzası

Senet metninde “Police” kelimesinin bulunması gerekir. Metinde “police” kelimesi yoksa senet acıkca emre yazılı olması kaydıyla “Emre yazılı havale” acıkca emre yazılı da değilse “Hukumsuz” sayılır.

Policede belli bir bedelin odenmesi hususunda kayıtsız, şartsız bir emri icermektedir. Aksi halde batıl (Gecersiz) olur.

Policede bedelin belirli olmasına karşın, “Gorulduğunde” ve “Gorulduğunden belli bir sure sonra” vadeli policelerde gosterilen bedelin uzerinden faiz şartı konulabilir.Bedel senede rakam veya yazı ile yazılabilir. Sadece yazı ile de olabilir. Rakamla yazı arasında bedelde farklılık varsa yazı ile yazılmış olan bedel gecerlidir.

Muhatabın adı ve soyadı, policenin esaslı şekil şartıdır. Tacirler uzerine cekilen policelerde ticaret unvanı yazılmalıdır. Tuzel kişilerde ticaret unvanı yazılmalıdır. Muhabın adı, soyadı yanında ayrıca adresinin gosterilmesi şart değildir. Fakat odeme yeri gosterilmemişsi, muhatabının ad- soyadının yanında bir yer adı yoksa police hukum ifade etmez.

Normal olarak policeye bir vade konulur. Vadenin yazılması esaslı bir şekil şartı değildir. Policede vade yoksa, police gecersiz sayılmaz. Police “gorulduğunde odenecek vadeli police” sayılır.

a)12 Şubat 1998’de odeyiniz.

b)Duzenlenmesinden 20 gun sonra odenecek

c)Bu durunda policenin vadesi, duzenlendiği anda belli değildir. Vadenin kesinleşmesi icin bu policenin ilk once muhataba kabul icin ibrazı gerekir. Kabul olunduğu anda tarih “Tarih Tespit Protestosu” ile belirlenir.

Policede odeme yerinin gosterilmesi gerekir. Odeme yeri gosterilmemişse muhatabının ad ve soyadının yanında gosterilen yerde keşide edilmiş sayılır. Eğer burada da yer gosterilmemişse, police Batıl (Gecersiz)dır.

a) Keşideci policeyi duzenlerken muhatabın ikametgahının bulunduğu mulki birlik icinde başka bir adreste odeyeceğini beyan etmesidir.

b) Muhatap policeyi kabul ederken policeyi, kendi ikametgahında değilde, ikametgahının bulunduğu mulki birlik icinde başka bir adreste odeyeceğini beyan etmesidir.

Lehdar gosterilmeden police duzenlenemez. Police hamiline duzenlenemez. Lehdarın ad ve soyadını bulunması zorunludur.

Policenin duzenlediği tarih ve yer police uzerinde yer almalıdır. Keşide yeri duzenlenmemişse, keşidecinin soyadının yanında gosterilen yerde keşide edilmiş sayılır. Eğer burada da yer gosterilmemişse , police batıldır.

Policede, keşidecinin imzası yoksa, police gecersizdir. İmzanın mutlaka elyazısı ile olması gerekir. Yetkili temsilci varsa, O’ da imzalayabilir.


BEYAZ POLİCE

Beyaz bir kağıt uzerine imza atıp, vermek veya policenin belli kısımlarının doldurulup bazı kısımları acık bırakılmak suretiyle duzenlenen policedir. Lehdar bu policeyi istediği gibi doldurabilir.

İMZALARIN İSTİKLALİ İLKESİ

Policeye imza koyarak sorumluluk altına giren herkes, diğerinin sorumluluğundan ayrı ve bağımsız sorumluluk altına girer. Diğer imzalar gecerli olmasalar bile her imza sorumluluğunu korur. Her imza atıldığı andaki senet metni ile sorumludur.

POLİCEDE KABUL

Kabul sadece policede soz konusu olur. Bono ve cekte olmaz. Kabul, muhatabı, kambiyo ilişkisine sokan taahhuttur. Muhatap keşideciye gercekten borclu da olsa, kabule zorunlu değildir.

Police uzerine “kabulundur” veya benzeri bir şey yazılarak atılacak imza veya sadece imza atmakla yapılır. Muhatabın taahhut ve sorumluluğunun doğduğu an imza attığı andır. Muhatap kabul ettikten sonra senedi geri vermeden kabul şerhini cizebilir. Bu takdirde kabul olmamış sayılır.

Kabul, kural olarak “kayıtsız, şartsız olmalıdır.” Bu kuralın istisnası; muhatabın, kısmen kabuludur. Diğer bir istisna adresli policedir.

Police, keşide edildiği gunden vadeye kadar kabul icin ibraz edilebilir. Vade gunu odeme icin ibraz yapılır. Kabul hangi gun olmuşsa o gunun tarihi atılır. Gorulduğunde odenecek policelerde “ kabul soz konusu değildir.” Kabul icin ibraz yeri, muhatabın ikametgahıdır. Policenin kabulu icin muhataba ibrazı kural olarak isteğe bağlıdır.( İhtiyaridir.)

Kabul İcin İbrazın Mumkun Olmadığı Haller

Gorulduğunde odenecek policeler

Keşidecinin kabule yasaklaması

Keşidecinin kabul icin ibrazı belli bir sure yasaklaması

Kabul İcin İbrazın Zorunlu Olduğu Haller

Gorulduğunden belli bir sure sonra odenecek policeler

İkametgahlı policeler

Keşidecinin kabul icin ibrazı zorunlu kılması

Ciranta tarafından ibrazın zorunlu kılınması

Keşideci policenin muhatap tarafından kabul edilmemesi halinde sorumlu olmayacağını şart koşabilir.

POLİCENİN CİROSU

Police kanunen emre yazılı senetlerden olduğundan devri icin Ciro + Teslim gerekir.

Ciro eden, ciro edilene, senetten doğan ve senetten anlaşılan hakları devreder.

Ciro yazılı bir beyandır. Sozlu olamaz. Ciro, senet arkasına ve ya yer yoksa senede yapıştırılan bir kağıt (Alonj) uzerine yapılır. Ciro, kayıtsız, şartsız yapılabilir. Şartlı yapılmışsa gecersiz olmaz, fakat şartlar yazılmamış sayılır. Kımi ciro gecersizdir.cizilmiş ciro yapılmamış hukmundedir.

CİRO

Temlik

Tahsil

Rehin

Temlik Cirosu : Senetten doğan hakların devri amacıyla yapılan cirodur. Bu normal cirodur. Rehin cirosu : Bedeli rehindir veya teminat icindir gibi ibareler konularak yapılır.

Tahsil cirosu : Senet bedelini tahsil etmek icin yapılır. Bu ciroya “tahsil icindir, Tevkil icindir”gibi kayıtlar konur.

CİRO, NE ZAMANA KADAR YAPILIR ?

Ciro, senet, lehdarın eline gectiği andan odememe protestosu keşide edildiği ve ya bu protestoyu keşide etmek icin tanına vadeyi izleyen iki iş gunluk sure sona erdiği ana kadar yapılabilir. Bu sure gectikten sonra yapılan cirolar, alacağın temliuki hukmundedir. Ciroya, bu nedenle tarih konmalıdır. Policenin hamili kim ise tedavul suresince herkese ciro edebilir.

Temlik cirosu Tam ve Beyaz ciro

Rehin ve Tahsil Tam Ciro

Olarak yapılır.

Tam Ciro, Ad-Soyad-İmza

Beyaz Ciro, Sadece İmza

POLİCEDE AVAL

Aval : Police ile sorumluluk altına giren keşiler lehine verilen bir tur kefalettir.

Aval “Aval icindir” gibi ifadenin yazılıp, altının imzalanmasıyla yapılır.

Avalist : Aval verilen kimseye denir. Avalist kimin lehine aval vermişse onun yanında ve sırasında sorumludur. Avalın kimin lehine olduğu belli değilse, “keşideci” lehine verilmiş sayılır.

POLİCE ODEME

Vadesinde veya vadeyi izleyen iki iş gunu icinde, iş saatlerinde yetkili hamil tarafından muhatabın ikametgahında ibraz edilmelidir.

Odeme icin yapılan ibraz police borclusuna mutemerrit (geciken) kılacağı gibi, odeme halinde, rucu haklarını kullanılması icin gereken protesto keşidesini ilk şartını oluşturu.

Muhatap, policeyi oderken ciro silsilesine (arkadaki imzalar) gore hamilin yetkili olup almadığını incelemeli, hamil tarafından bir ibra şerhinin verilmesini istemelidir. Muhatap, vadeden once senet bedelinin odemek zorunda değildir.

Muhatap, kısmi odeme de teklif edebilir. Hamil bu odemeyi reddedemez. Kısmen odemişse, odediği miktar, senet uzerine kaydedilir. Kalan kısım icin odememe protestosu cekilebilir. Vadesinde ve ya vadeyi izleyen iki iş borcundan kurtulmuş olmaz.

POLİCEDE KABUL ETMEME VE YA ODEMEME HALLERİNDE BAŞVURMA HAKLARI

Policede asıl borclu, kabul etmiş olan muhataptır. Fakat, muhatap tarafından kabul ve ya odeme yapılmadığı zaman policede imza atmış olan herkes sırasıyla sorumlu olmaya başlar. Her imza kendisinden sonra gelene senedin muhatap tarafından kabul edileceğini ve vadesinde odeneceğini garanti etmiş sayılırlar. Bu mekanizmanın işlemeye başlaması kabul etmemem veya odememe protestosunun cekilmesiyle başlar.

Hamilin Başvurma Hakkı : Hamilin bu hakkı odemeyi talep şeklindedir. Hamil policede sorumlu olan kişilere başvurduğunda policenin bedeli ve şart kılınmışsa vadeden itibaren %30 kanuni faiz, protesto veya ihbarnamelerin masrafı , police bedelinin %03 (binde ucunu) aşmamak uzere komisyon.

Odeyen Kimsenin Başvurma Hakkı : Odenmiş olan meblağın tamamı, odeme tarihinden itibaren, bu meblağın %30 kanuni faiz, police bedelinin %02 (binde ikisini) ‘sini aşmamak uzere komisyon.

Başvurma Hakkı: Kural olarak “vadede” policenin odenmemesi halinde doğar. Bazı hallerde ise “vadeden once” doğar

Bu Haller :

Muhatabın kabulden kacınması

Muhatabın acz haline duşmesi

Kabul icin arzı yasaklanmış bir policenin keşidecisinin iflas etmesi

Başvurma Hakkının Doğması Koşulları : Suresinde kabul edilmeme veya odememe protestoları cekilmiş olmalıdır. Protesto;policenin kabul edilmediğinin odenmediğinin noter vasıtasıyla belgelenmesidir. Bazı hallerde protesto cekilmesine gerek kalmaz. Buna protestodan muafiyet halleri denir.

Protesto Cekilmesine Gerek Olmayan Haller:

İradi Muafiyet Halleri : Keşideci (duzenleyen) police metnini “masrafsız iade” , “Franko’dur”,”protestoludur” gibi bir kayıt koymuşsa hamil , protesto cekmeden başvuru hakkını kullanabilir. Bu kayıtların senet uzerinde yazılması gerekir. Ayrı bir kağıda yazılması halinde gecerli olmaz.

Kanunu Muafiyet Halleri : Muhatap veya kabul icin yasaklanmış policenin keşidecisi iflas ederse, protestoya gerek kalmaksızın, iflas ilamı (kararı) ile başvurma hakkını kullanabilir.

Bunun dışında; protesto, bir devlet mevzuatı ve ya mucbir bir sebep yuzunden cekilmezse ,(mucbir sebep: beklenmeyen, onlenemeyen sebep) bu sebep, ortadan kalkar kalkmaz, protesto cekilebilir. Bu sure , yani mevzuatve mucbir sebep. Sebep suresi; 30 gunden fazla surmuş eise, protesto cekmeye gerek kalmaksızın hamil, diğer sorumlulara karşı rucu hakkını kullanabilir.

Kabul etmemem ve odememe protestolarını ilgili kişilere bildirilmesi gerekir. Boyleci bu kimseler, gerekli tedbirleri zamanında alma olanağı bulurlar. Hamil kendi cirantasına (yani senedi kendisine ciro edene)ve keşideciye durumu 4 gun icinde, ihbarı alan cirantalar ise , kendi cirantalarına (yani senedi, kendisine ciro ile devredene) 2 gun icinde ihbar etmekle yukumludur.

Hamil : Kendi cirantası ve keşideci:4 gun

Cirantalar-kendi cirantalarına:2 gun

İhbar yukumunun yerine getirilmemesi rucu (baş vurma) hakkını duşurmez, ama kabul icin ibraz sorumluluğu varsa bunu yerine getirmeye hamil başvurma hakkını kaybeder. Hamil policeyi suresi icinde ibraz etmez ve ya protesto cekmezse başvurma hakları duşer.

Policeden Doğan Talep Haklarında Zamanaşımı

Muhatap- Muhataba karşı : 3 yıl

Keşideci- Ciranta- Lehdar : 1 yıl

Ciranta- Cirantaya karşı: 6 ay

Bono : (Emre muharrer) ikili bir ilişkiyi gosterir.

Bono ile borclu (keşideci), senet lehdarına(mustefidine) senetle gosterilen alacağı vadesinde odemeyi kabul ve taahhut eder.

Uygulamada bono , policeden daha yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

Bonoda Şekil Şartları

1. “Bono” veya “Emre Muharrer Senet” ibaresi

2. Kayıtsız ve şartsız belli bir bedelin odenmesi vaadi

3. Vade

4. Odeme yeri

5. Kime ve kimin emrine odenecekse onun adı- soyadı

6. Keşide gunu ve yeri

7. Keşidecinin imzası

Senet metninde “Bono” ve ya “Emre Muharrer Senet” ibaresi yoksa senet acıkca emre yazılı ise emre yazılı odeme vaadi, acıkca emre yazılı da değilse “hukumsuz” sayılır.

Senet metninde bir bedelin odenmesi hususunda kayıtsız- şartsız belli bir bedelin odenmesi vaadini(policede odeme emri vardır.) icermektedir. Aksi halde gecersiz (batıl) olur.

Normal olarak bonoya bir vade konulur. Vadenin yazılması esaslı şekil şartı değildir. Bonoda vade yoksa, bono gecersiz sayılmaz, bu durumda bono, gorulduğunde odenecek vadeli bono sayılır.

Policedeki 4 ceşit vade, bonoda da vardır;

a)Belli bir gunde

b)Keşide tarihinden itibaren belli bir sure sonra

c)Gorulduğunde

d)Gorulduğunden belli bir sure sonra

Bonoda odeme yeri gosterilmemişse senedin duzenlendiği yer odeme yeri sayılır. Bu yoksa duzenleyenin adının, soyadının yanında yazılı olan yer, bu da yoksa senet gecersiz sayılır.

Lehdar (senette alacaklı olarak gosterilen) gosterilmeden bono duzenlenemez. Bono “hamiline duzenlenemez” lehdarın adını ve soyadının bulunması zorunludur. “Bono, tanzim edenin lehine yazılamaz”.

Senedin duzenleme(ihdas) tarihi, esaslı bir şekil şartıdır. Bu tarih konmamışsa, senet gecersizdir. Bonoda duzenleme yeri gosterilmemişse, keşidecinin adı ve soyadını yanındaki yer, duzenleme yeri sayılır, o da yoksa bono hukumsuzdur.

Bonoda, keşidecinin imzası yoksa, bono gecersizdir. İmzanın mutlaka el yazısı ile olması gerekir. Yetkili temsilci varsa o da imzalayabilir. Bonoyu duzenleyen ve imza eden kişi kabul etmiş muhatap gibi sorumludur.

Cekte uclu bir ilişki vardır. Ceki ceken (keşideci) muhataba (banka) senette yazılı bedelin ismen gosterilmesi zorunlu bulunmayan bir kişiye odenmesini emreder.

CEKTE CEKME ŞARTLARI

Turk hukukunda cek, ancak bir banka uzerine cekilebilir. Bankadan başka kişi uzerine cekilemez. Bankadan başka bir kişi uzerine cekilirse, bu hukumsuz değildir. Havale hukmundedir. Herkes cek cekemez. Cek cekebilmek icin:

*Banka ile cek cekecek kişi arasında cek cekme hususunda bir anlaşma olmalıdır.

*Cek ceken kişinin uzerinde tasarruf edebileceği bir karşılık (Provizyon) olmalıdır.

CEKTE ŞEKİL ŞARTLARI

1. Cek kelimesi

2. Kayıtsız, şartsız bir bedelin odenmesi

3. Odeyecek kimsenin adı ve soyadı

4. Odeme yeri

5. Keşide gunu ve yeri

6. Keşidecinin imzası

Cekte Şekil Şartlarının Ozellikleri

1. Vade ve ibraz sureleri

2. Cekte lehdar

3. Cekin devri

4. Cekte odeme

5. Cekte zamanaşımı

Cekte bir tek vade vardır. Gorulduğunde odenir. Cek bir tedavul değil, odeme vasıtasıdır.

İbraz Sureleri

Cek keşide edildiği yerde odenecekse “10 gun”

Cek keşide edildiği yerden başka bir yerde fakat aynı kıtada odenecekse ibraz suresi “1 ay” Avrupa ve Akdeniz ulkeleri aynı kıta sayılır.

Aynı kıtalarda cekilip odenecek olan ceklerde ibraz suresi “3 aydır”.

Lehdar gosterilmesi zorunlu değildir.

Cek hamiline duzenlenebilir

Bono police şekil şartları:
1. yazılı duzenleme.
2. imzalar el yazısı.
3. senet metninde mutlaka bono veya police ibaresi yer almalı.(ceklerde cek ibaresi zorunlu değil.) police ibaresi yoksa senet emre yazılı havale sayılır.emre yazılı havale kabul edilmez. Ancak kabul edilirse police hukmunde olur. İcra iflas kanununa gore kambiyo senetlerine ozgu ozel takip usulu uygulanmaz. Bono ibaresi eksikse sent emre yazılı odeme vaadi olur.
4. kayıtsız şartsız. Bedel para borcudur. Bedel yazı veya rakamla gosterilebilir. Kayıt ve şartın iki istisnası var:

1. bedel kaydı: keşideci ile lehdar arasında olur.
2. Faiz kaydı: police ve bonolarda 4 tur vade vardır.
1. keşide tarihinden itibaren belli bir sure sonra
2. muayyen bir tarihte
3. gorulduğunde
4. gorulduğunden belirli bir sure sonra
gorulduğunde vadeli bono veya policelerde senedin duzenleme tarihinden itibaren 1 yıl icinde odeme icin ibraz edilmesi gerekir. Senette belirli bir vade tarihi yoksa bu gorulduğunde odeneceğine karine teşkil eder. Keşide tarihinden itibaren 1 yıl gecer ve odeme talep edilmezse keşideci odeme sorumluluğundan kurtulmaz sadece hamilin protesto cekip muracaat borclularına başvuru hakkı ortadan kalkar.

Police kabul edildiyse kabul tarihi, kabul edilmediyse kabul etmeme protestosu cekildiği tarih gorulme tarihi kabul edilir. Keşide tarihinden itibaren belli bir sure sonrası icin vade konan ve belli bir tarih vadesi konan senetlerde muayyen bir vade olduğundan bunlarda faiz şartı konulamaz. Gorulduğunde ya da gorulduğunden belli bir sure sonra odenecek senetlerde ise faiz kaydı konulabilir. Bu faiz kapital faizidir.
1. odeyecek kişinin adı ve soyadı.(policeler icin). Tuzel kişilerde ticaret unvanı!!
Muracaat borclularına başvurulabilmesi icin muhataplardan birisinin policeyi kabul etmemesi yeterlidir. Butun muhataplara başvurulma şartı yoktur.
1. lehdarın adı ve soyadı. Tuzelkişi lehdarda ticaret unvanı.
2. keşidecinin adı ve soyadı bulunması zorunluluğu yok ancak imzası esaslı şekil şartı.
3. keşide tarihi ve yeri. Vade tarihi olarak senedin duzenlenme tarihinden onceki bir tarih gosterilirse senet gecerli olmaz. Keşide tarihinin iki onemi vardır: keşidecinin ehliyeti o tarihten itibaren belirlenir. Goruldukten sonra odenecek senetlerde vade keşide tarihinden itibaren işlemeye başlar.
4. odeme yeri. Birden fazla odeme yeri gosterilirse senet gecersiz olur.
Police ve bonoya konulabilecek ihtiyari kayıtlar:
A. kanunda ongorulen:

1. vade kaydı : senetteki borcun ne zaman muaccel olacağını gosterir. Zamanaşımı suresi vade tarihinden itibaren işlemeye başlar. Vadenin gelmesinden itibaren 3 yıl gecmekle mururuzaman.(1 yıllık ibraz suresinin dolmasından itibaren hesaplanır.). muhatap senedi kabul etmezse kabul etmeme protestosu cekildiği tarih gorulme tarihi olur sure bundan itibaren işlemeye başlar.

2. menfi emre kaydı: emre yazılı olmaktan cıkar.

3. bonolarda keşideci asli borclu olduğundan odememezlik kaydı koyamaz. Ama policelerde keşideci policenin kabul edilmemesinden sorumlu olunmayacağı kaydı koyabilir. Bu bir ihtiyari kayıttır. Cirantalar odememe nedeniyle kendilerine başvurulamayacağı yonunde bir kayıt koyabilir.

Protestodan muafiyet kaydı TTK md. 634.

Keşideci yerine aval veren asli borclu, ciranta lehine aval veren ise muracaat borclusu gibi sorumlu olur. Kimin lehine aval verdiği acıklanmazsa keşideci lehine verilmiş sayılır.



4. faiz kaydı:gorulduğunde ya da gorulduğunden muayyen bir muddet sonra odenmesi şart kılınan policelere boyle bir kayıt konabilir.

5. aynen odeme kaydı

6. tahkim kaydı:

7. bedel kaydı. Keşideci ile lehdar arasındaki ilişkide soz konusu olur.

TTK 584/3 policelerde muhatabın soyadıOdeme yeri yoksa yanında gosterilen yer, aynı zamanda muhatabın ikametgahı odeme yeri sayılır. Bonolarda da senedin duzenlendiği yer.
gorulduğunde odenecek kabul edilir.Vade gosterilmemişse

bknz. OncekiPolice veya bono kaydı eksikse sayfa.

Bunlar dışında eksiklik varsa senet gecersiz!!! Tahvil muessesesi uygulanır. Policeler bakımından havale, bonolar icin odeme vaadidir.

Senet metninde keşidecinin imzası yer almıyor, ancak metninden kimden kaynaklandığı anlaşılıyorsa bu yazılı delil başlangıcı sayılır.

Acık/eksik police/bono: keşideci lehdara senedin eksik kısımlarını anlaştıkları şekilde tamamlaması icin yetki verir. Eksik police veya bonoda ise lehdara bu boşlukları doldurması icin yetki verilmemiştir. Acık policede ve bonoda senedin butun unsurları eksik olabilir, ama keşidecinin imzası ve lehdarın kim olduğu belirtilmelidir. (bu asgari şart)

Acık policede lehdar kendisine verilen yetkiyi keşideci ile aralarındaki anlaşmaya aykırı olarak doldurursa bu durum iyi niyetli 3. kişilere karşı ileri surulemez. Lehdara verilen yetki temsil yetkisine eş olmaz. Lehdarı yetkilendirdikten sonra muhatabın olmesi, iflası,... yetkiyi sona erdirmez.

Keşidecinin sorumluluğu:

Policede:

Keşideciye başvurulabilmesi icin oncelikle senedin muhataba goturulmuş olması, muhatabın kabul beyanında bulunmaması veya vadesinde odemede bulunmaması halinde protesto cekilerek keşideciye başvurulabilir. Keşideci senet ustune policenin kabul edilmemesinden sorumlu olmayacağı şartını koymuşsa muhatap tarafından kabul edilmezse hamilin kabul etmememe protestosu cekip rucu hakkını kullanamayacağıdır. Bu durumda hamil police muhatap tarafından kabul edilmese bile vadeyi beklemeli ve odeme icin ibraz etmeli odememe halinde keyfiyeti protesto ile saptayıp rucu haklarını kullanmalıdır. Kabul etmeme yonunde kayıt koydurabilir ancak odememe yonunde boyle bir kayıt duşemez.

Keşideciye vade gelmeden başvuru hakkı; TTK md. 625/2
1. kabulden tamamen veya kısmen imtina edilmiş
2. policeyi kabul etmiş olsun olmasın muhatap iflas etmiş veya sadece odemelerini tatil etmiş yahut aleyhine olan icra takibi semeresiz kalmış.
3. kabul icin arz edilmesi men edilen bir policenin keşidecisi iflas etmiş bulunursa vadenin gelmesinden once muracaat hakkı haizdir.
Keşideci kabul etmemeden sorumsuzluk kaydı koysa bile 625 koşulları gercekleşirse keşideciye vadeden once başvurulabilir.
Bonolarda:

Kabul muessesi olmadığından keşideciye başvuru icin protesto cekilmesine gerek yoktur. Vadeden once başvuru hakkı hamilin yok. Bonolarda da690 yolması ile 625 koşullarının olması halinde vadeden once başvurmak mumkun.

Kambiyo senetlerinin devri:

CİRO:

Senet odeninceye kadar ciro edilebilir.

eğer odememe protestosu cekilmişse bu tarihe kadar, eğer protesto cekilmemişse kanunda protesto cekilmesi icin ongorulen 2 iş gunu bitimine kadar ciro yapılabilir. Protesto icin ongorulen tarihin bitiminden sonra yapılan ciro artık teknik anlamda ciro olmaz alacağın temliki hukmunde olur. Ciroda devralan ancak senet metninden anlaşılabilen defileri ileri surebilirken alacağın temlikinde temlik edenin sahip oldu haklarını da devralana gececeğinden defi imkanı daha geniştir. Ciro tarihi yazılmamışsa cironun yasal tarihte (protesto cekilme muddetinin sonuna dek) yapıldığı varsayılır. Alacağın temliki keşideciyi avantajlı kılar!!

Ciro senet arkasına, arkasında yer kalmamışsa alonj denilen policenin arka yuzune eklenen bir kağıda mutlaka el yazısı imza ile. On yuze yapılırsa mutlaka ciro ibaresi yer almalıdır.

ciro edilenin tam isim veya unvanını gosteriyorsaTam ciro ve ciro kaydı iceriyorsa.

sadece ciro edenin imzası varsa.Beyaz ciro

Ciro şartları:
1. ciroyu yasaklayan kayıt duşulmemeli. Keşideci emre yazılı değildir kaydı duşerse nama yazılı olur ve temlik yolu devreye girer.
2. ciro kayıtsız/şartsız yapılmalı. Kayıt veya şart duşulmuşse ciro gecerli sayılır ancak şartlar yok sayılır.
3. kimsi ciro batıldır.
4. ciro cizilmemiş olmalıdır. Cizilmiş ciro yapılmamış sayılır.ciro şerhinin cizilip imzanın bırakılması halinde ciro hukumsuz olmaz tam ciro beyaz ciroya donuşur. Yargıtay aksi yonde. Ancak hoca bu goruşte.
Ciro turleri:
1. tam – beyaz ciro.
1. amacına gore; senetteki hakkın
1. temlik cirosu (senet uzerinde başka kayıt yoksa temlik cirosu olduğu kabul edilir.3 fonksiyonu vardır. Temlik / teşhis / teminat!!! Ciro silsilesi bulunmamasına rağmen hamilin yetkili olduğu iki hal vardır. Bunlar beyaz ciro ve mirascılıktır. Yargıtay’a gore ciro zincirinin tamam olması şartı senet tedavuldeyken aranır. Protesto cekildikten sonra senedin tedavulu sona erdiğinden senet ciro edilmez. Teminat fonksiyonu mutlak değildir. Ciranta ciro ederken yeniden ciro edilmesini yasaklayabilir. Keşidecinin koyacağı ciro edilemez kaydı menfi emre kaydı anlamına gelir ve senet sadece alacağın temliki usuluyle devredilir.)


1. tahsil cirosu. (genellikle bankalara yapılır. Senedi elinde bulunduran kişi protesto cekerek cirantanın muracaat haklarını kullanabilir.
2. rehin cirosu. Senetteki hakkın bir başkasına rehni. Rehin cirosuyla senedi devralan kişi senetten doğan haklarını kullanabilir. Ancak rehin hakkı feri nitelikte olduğundan senedi ancak tahsil cirosu ile devredebilir. Temlik veya rehin cirosu yapamaz. Asıl alacağa bağlı defiler rehin hakkı sahibine karşı da ileri surulebilir. Rehin kural olarak ayni ve sınırlı sorumluluk doğurur. Şahsi sorumluluk doğurmaz. Hocanın yargıtaya gore ters olan goruşu: Tahsil cirosu dışındaki cirolarda ciro teminat fonksiyonuna sahiptir. Rehin cirosunda bile rehin cirosu yapan ciranta hamile karşı muteselsil sorumluluk zinciri icinde yer alır. Yetkili hamil konumundan cıkarılma icin; ya senet cizilmeli ya da hamil tarafından geriye ciro yapılmalı.
Senedin vadesinin rehinle temin edilen alacağın vadesinden once gelmesi durumunda; senedin vadesinde bedel tahsil edilmezse, hamil muracaat hakkını kullanarak bedeli tahsil etmeli ve mulkiyet hakkı cirantaya, rehin hakkı hamile ait olmak uzere bir bankaya yatırmalıdır. Asıl alacağın vadesi geldiğinde alacak odenirse bankadaki para cirantaya devredilmeli, alacak odenmezse rehinli alacak icin alacağı kısmı almalı kalan kısmı cirantaya devretmeli. Hamil tahsil ettiği parayı bankaya yatırmazsa ciranta tedbir kararı aldırabilir.

1. tam / beyaz ciro
AVAL:
• Tek taraflı bir taahhut.
• Avalist esasa ilişkin sebeplerden dolayı asıl borcun gecersizliğini ileri suremez.
• Aval veren lehine aval verdiği kişi ile birlikte aynı derecede muteselsilen sorumlu olur.
• Lehine aval verdiği kişinin alacaklı ile arasındaki defilerini ileri suremez. Avalist sadece, alacaklı ile aralarındaki şahsi defileri ve temin edilen borcun şekle aykırılık nedeniyle gecerli olmadığını ileri surebilir. Avalde odeme yapan Avalist lehine aval verdiği kişiye halef olmaz. Senet dolayısıyla bir alacak hakkı vardır.
• Lehine aval verilenin sorumluluğu doğmadıkca avaliste başvurulamaz.keşideci lehine aval veren kişi asli borclu gibi sorumlu olur. Protesto suresi kacırıldığında avaliste başvurulabilir. Protesto cekilmesine gerek kalmaksızın avaliste başvur.
• Yargıtay’a gore sadece kefilim ibaresi eklenip imza atılması da aval icin yeterli.
• Kısmi ciro gecersizdir ancak kısmi aval gecerlidir. Cunku avalde hak devredilmiyor.
• Lehine aval verdiği kişinin borcu batıl olsa bile avalistin sorumluluğu sona ermez.
• Şekle ait gecersizlikleri ileri surebilir. Lehine aval verilenin borcunun gecersiz olmasına neden olan gecersizliklerdir. Esaslı unsurlardan birinin gecersizliği senedin tamamen gecersizliği sonucunu doğurur. Cizilmiş ciroyla devralma, kısmi ciro...
BONO VE POLİCELERDE ODEME:

Muayyen vadeli senetlerde hamil policeyi odeme gununde veya onu takip eden 2 iş gunu icinde odenmek uzere ibraza mecburdur. Gorulduğunde odenecek senetler ise 1 icinde gorulmek icin ibraz edilmeli.

Yetkili hamil

Duzgun ciro silsilesi.
İbra şerhli senedin teslimi. bu şartlar tamamsa hile ve ağır kusuru bulunmadıkca vadesinde odeyen kimse borcundan kurtulur.

Hamil kısmi odemeyi reddedemez. Protesto geri kalan kısım icin cekilir. Odeme yapan odeme yaptığı meblağ icin makbuz isteyebilir.

Asli borcludan senet ibraz olmadan temerrut faizi istenemez ancak sorumluluk devam eder.

MURACAAT HAKKI:

Bonolarda keşideci asli borclu olup başvurmak icin protesto cekmeye gerek yoktur. Keşideci lehine aval veren Avalist de asli borclu olup protestoya gerek yok.

Policelerde asli borclu olan kabul eden muhataptır. Hamil borclanmadaki sıralarına bağlı kalmadan bazılarına ya da hepsine başvurabilir. Muracaat hakkının doğması icin kural olarak senedin vadesi gelmiş olmalı ve vadede ibraz edilmesine rağmen odeme yapılmamış olmalıdır. keşidecinin İflas, odemelerin ertelenmesi, icra takibinin semeresiz kalması halleri vadeden once muracaat hakkını doğurur. Policelerde TTK 625 koşulları.

Muracaat hakkının kapsamı:
1. policenin kabul edilmemiş veya odenmemiş olan bedeli, şart kılınmışsa işlemiş faiz. (kapital faiz)
2. vadenin gelmesinden itibaren işleyecek olan %10 faiz. Bu faiz yerine %30 reeskont faizini de isteyebilir.
3. protesto ve hamil tarafından tebliğ olunan ihtarnamelerin masrafları.
4. police bedelinin %3 unu aşmamak kaydıyla komisyon ucreti.
Hamile odemede bulunan kişinin kendisine karşı sorumlu olanlardan isteyebileceği haklar:
1. kendisine başvuru sonucu odemiş olduğu meblağın tamamı.
2. odediği meblağ icin %10 faiz ya da %30 reeskont faizi.
3. başvurma sonucu yaptığı masraflar
4. police bedelinin %2 sini gecmeyecek komisyonu.
Muracaat hakkının esaslı unsuru senedin ibrazına rağmen odenmemesidir. Şekli unsur ise protesto cekilmesidir. Bir tek iflas halinde protesto cekilmez ve vadesi beklenmez.

Odememe protestosu:

Odeme gunu protesto cekilmez.

Belirli vadeli senetlerde odeme gununu takip eden 2 iş gunu icersinde. Gorulduğunde odenecek senetlerde ise senet 1 yıllık ibraz suresi icersinde odeme yapılmazsa protesto cekilmelidir.

Sonucları:

Protesto cekildiğinde zamanaşımı suresi icince muracaat borclularına başvurulabilir. Cekilmezse keşideci veya muhatap dışındaki muracaat borclularına başvuru hakkı kaybolur. Bankalara tahsil cirosuyla devredilen bir senet nedeniyle cekilmişse protesto merkez bankası kararıyla butun diğer bankalara duyurulur.keşideci imzanın sahte olduğunu iddia ederek odeme yapmayabilir. Ancak bu durumda 10 gun icinde imzanın sahteliği ve borcu olmadığı gerekcesiyle dava acması gerek.

Uygulamada senet tahsil cirosuyla bankalara devredilir. Banka belli tarihte odeme yapması icin keşideciye ihtarda bulunur. Odeme yapılmazsa banka beyanı uzerine noter protesto ceker. Bu yanlış bir uygu.

Protesto’dan muafiyet halleri
1. kanuni muafiyet
1. police ve bono borclusunun iflası.
2. Mucbir sebep
1. iradi muafiyet halleri: “masrafsız iade” “protestosuz” gibi kayıtlar varsa. Ancak bu kayıtlara rağmen hamil suresi icersinde ibrazla yukumlu. Keşideci tarafından konan bu kayıt tum senet borcluları icin gecerlidir. Ciranta veya avalistin koyduğundan sadece kendileri mesul.
İhbar:

Kabul etmeme veya odememe hallerinde TTK 635/1 e gore hamil kendi cirantasına ve keşidecisine keyfiyeti dort iş gunu icinde bildirmekle mukellef.ihbarı alan cirantalar da kendi cirantalarına ihbarı izleyen 2 iş gunu icinde ihbarla yukumlu. İhbar sadece noter marifetiyle olmalı. Lehine aval verilen ciranta avaliste de ihbarla yukumlu.

Zamanaşımı:

Borclar kanununa gore kambiyo senetlerinde daha kısa zamanaşımı sureleri. Policeye kabul edenlere karşı acılacak dava vadenin gelmesinden itibaren 3 sene gecmekle mururuzamana uğrar.

Hamilin cirantalar ile keşideciye karşı acacağı davalar muddetinde keşide edilen protesto tarihinden veya masrafsız kaydı varsa vadenin bittiği tarihten itibaren 1 yıl.

Cirantanın başka cirantalarla keşideci aleyhine acacağı davalar cirantanın policeyi odediği ya da dava yoluyla kendisine dermeyan edildiği tarihten itibaren 6 ay gecmekle.

Zamanaşımı hesaplanırken başladığı gun sayılmaz. Bk md.132 durma sebepleri uygulanır. TTK md. 662 kesilme sebepleri:
1. dava acılması
2. takip talebinde bulunulması
3. davanın ihbar edilmesi.
4. alacağın iflas masasına bildirilmesi.
TTK md. 662 bk md 132 den şu yonden farklıdır; zamanaşımını kesen işlem kimin icin vaki olmuşsa ona karşı sonuc ve hukum doğurur. Lehine aval verdiği icin kesilen zamanaşımı suresi avalist icin kesilmez.

CEK
• 3lu havale ilişkisi.
• Turk hukukunda sadece bankalar ve ozel finans kurumları uzerine cek cekilebilir. Policede bir sınırlama yoktur. Herkes muhatap olabilir.

• Cekte kabul muessesesi yoktur cunku bir kredi aracı değildir.
• Odeme aracı olduğundan vade olmaz. İbraz suresi vardır.
• Hamile de duzenlenebilir.
• Mutlaka protesto cekilmesi şart değildir.
• Damga vergisine tabi değildir.
• Ceke faiz şartı konamaz.
• Rehin cirosuyla devredilemez.
Şekil:
1. cek ibaresi.(başlık olarak yazılması bile yeterli.)
2. kayıtsız şartsız muayyen bir bedelin odenmesini ihtiva eder. Faiz şartı konamaz. Konursa cek gecerli şart gecersiz.bedel kesin olarak gosterilmelidir. Yabancı para kaydı konmuş ve aynen odenecektir ibaresi varsa yabancı para olarak odenir. Ancak dava konusu olursa Turk parası olarak değer. Hem yazı hem rakamla bedel gosterilir. Yazıya itibar edilir. Birden cok gosterilme halinde en az olan gecerli.
3. ticaret unvanı(muhatabın)
4. odeme yerini ihtiva eder. Gosterilmemişse muhatabın adının yanında gosterilen yer.birden fazla yer varsa ilk gosterilen. Hicbir yer gosterilmemişse muhatabın iş merkezinin bulunduğu yer.
5. keşide gunu ve yeri. Keşide tarihinden once bankaya ibraz edilirse karşılığı varsa odeme yapılır. Birden fazla keşide tarihi varsa gecersiz olur. Keşide yeri gosterilmemişse keşidecinin adı ve soyadı yanındaki yer. Bu da yoksa gecersiz. Bu tur bir senet borc senedi olmayacaktır. Odeyiniz ibaresi vardır ve bu borclanma iradesini gostermez. Yazılı delil başlangıcı olabilir ve tanık dinletilebilir.
6. keşidecinin imzası. Sahte imza mutlak defi. İmza diğer borcluların beyanlarını etkilemez. Damga ile imza atılmışsa gecersiz.
Herhangi bir kağıt uzerine duzenlenemez.

TTK acısından karşılıksız cek cekmek sucu dolandırıcılık olarak kabul ediliyor. Ama 3167 sayılı kanunda ayrı ve bağımsız bir suc. Vergi kimlik nosu olmayan cek yaprakları gecerli ancak bunlar icin bankanın sorumluluğu 60 milyon TL, vergi nolu yapraklar icinse 300 milyon TL.

Faiz – kabul – vade kayıtları konamaz. Konursa bunlar yok sayılır. Aval veremez, ciro edemez(muhatap)

Keşideci – muhatap

Aralarında cek anlaşması + karşılık bulunması.(cekin odenme şartları)

Karşılığı olmadığı halde muhatap odeme yaparsa aralarındaki ic ilişkiye dayanılır, kambiyo senetlerine ozgu takip yolu izlenemez.

Bankanın Gerekli basiret ve ozeni gosterir. Ceklerde kabul muessesesi olmadığından muhataba boyle bir odeme mecburiyeti yoktur. Bu nedenle 3. kişi lehine şart olmaz. Ayrıca muhatap keşideciye karşı sahip olduğu defileri lehdara ileri surememesi de 3. kişi lehine şart olmamasının bir gostergesidir. İkinci goruş, cek havale niteliğinde. Ancak ibraz suresi icersinde cekten cayılmaz. Tedavule cıktıktan sonra iflas cekin gecerliliğini etkilemez. Cek sozleşmesi kendine ozgu niteliği olan bir anlaşmadır.

Cek odeme aracı olduğundan kabul muessesesi yoktur. Lehdar sadece odemeyi talep edebilir. Banka karşılığı olduğu halde odeme yapmazsa Lehdar sadece keşideciye yonelir. Muhatabın burada keşideciye karşı sorumluluğu soz konusu olur.
Kabul olmayınca cekte asli borclu yoktur. Herkes muracaat borclusudur. Eğer zamanında protesto yada protesto yerine gecen benzeri belgelerle muracaat borclularına başvurulmazsa asıl borclu olmadığından kimseye başvurulamayacaktır.

Teyitli cek: keşideci veya hamil ceki muhataba ibraz ettiğinde cekin uzerine karşılığı vardır kaydı konur ve ibraz suresi boyunca hamil lehine bu karşılık bloke edilir. Bu para artık keşidecinin malvarlığından cıkmıştır. Cek kabul edilmemiştir. Zira kabul beyanında karşılığı olsun olmasın odeme taahhut edilir. İbraz suresi dolunca teyit hukum ifade etmez. Cekin teyit edilmiş olması cekin şartlarının tam olduğu ya da imzanın gercekliğini garanti etmez.

Men yasağı blokeden ustun tutulur.

Garantili cek: banka ayrı bir sozleşme yaparak her cek yaprağı icin belli bir miktar odeme yapmayı taahhut eder.karşılıksız cekte bankalar her yaprak icin 300 milyon TL sorumluluğunda, garanti sozleşmesi ile 300 ml. TL uzerinde sorumluluk altına girer. Garanti ibraz suresi icersinde gecerlidir. Men yasağı ile garanti cekin odenmesi engellenebilir. Keşidecinin iflası halinde garantili cekin karşılığı varsa bu karşılık kanunen hamile gecer.

Cekin cirosu:

Kanunen emre yazılı senetlerdir. Ciro edilebilir. Hamile yazılı senet ciroya gerek olmaksızın elden ele gecer. Hamile yazılı senedi ciro eden kişi muracaat borclusu olur. Senedin bu durumda garanti fonksiyonu olur, temlik ve teşhis fonksiyonu olmaz.

Cizilmiş cirolar yazılmamış hukmundedir. İbraz suresinin sonuna kadar ciro ile devredilebilir. Bu surenin dolumundan sonra temlik ile devrolunabilir. Bu durumda keşidecinin lehdara karşı sahip olduğu şahsi defileri hamile sunması da mumkun olur. Tarihsiz cironun ibraz suresi icersinde yapıldığı kabul edilir. Bunun aksi ispatlanabilir. Muhatabın cirosu batıldır. Muhatap olarak gosterilen banka şubesinden başka bir şubesine lehdar ceki ciro ederse bu şube ilgili şubeye başvurur ve odeme yapılmazsa şubeye, kendinden onceki muracaat borclularına başvurabilecektir. Ancak ceki tekrar tedavule sokamaz.

Cekin odenmesi:
• muhatap banka odemeyi reddederse odememe nedeni ve tarih yazılarak cekin arkası takas odası yetkilileri veya muhatap banka tarafından imzalanır.
• Karşılığı varsa muhatap banka ceki ibraz edene karşılığı gecirir.
• Odenmesi mumkun değilse takibata başlaması icin tahsil cirosu cizilerek cek hamil bankaya iade olunur.
İbraz suresi:

10 gunKeşide edildiği yerde odenecekse

1 ayYerden başka bir yerde odenecekse

1 ayBaşka memlekette odenecekse aynı kıtada

3 ay.Farklı kıtada

İbraz suresi başlangıcı keşide tarihi olup keşide tarihi dikkate alınmaz, bir gun sonradan başlar.

İbraz suresi icersinde ibraz edilmeyen cek kambiyo senedi ozelliğini yitirir.

Cekten cayma ancak ibraz suresi gectikten sonra mumkun olur.

Cekin karşılığı ibraz suresince olmalıdır.

Teyitli cekte lehdar icin bloke ibraz suresi sonuna kadar gecerli.

İbraz ile cekteki alacak muaccel hale gelir. Muhatap odeme yapmazsa muracaat borclularına başvuru.

Cek gorulduğunde odenir. Vade kaydı duşulemez. İbraz suresinin iki istisnası:
1. cekten cayılmamışsa muhatap ibraz suresinin gecmesinden sonra dahi ceki odeyebilir.
2. cekin uzerinde yazılı keşide tarihi henuz gelmeden duzenlenen ve tedavule cıkarılan cekler.
Cizgili cek:

Odeme ancak bir başka bankaya veya muhatabın tanıdığı guvendiği muşterisine yapılır.
• On yuze iki paralel cizgi, hicbir işaret konmamış ya da sadece banka kelimesi veya buna benzer bir tabir konmuşsa umumi cizilmiş. Sonradan bu iki cizgi arasına bir muayyen banka adı yazılarak hususi hale getirilebilir. Ancak bir bankaya ya da muhatap bankanın muşterisine odenir.
• İki cizgi arasına muayyen bir bankanın adı yazılmışsa cek hususi cizilmiştir.
Mahsup cek:

İki cizgi arasına hesaba geciriniz ifadesi yazılırsa banka hesabına aktarılır. Mahsup cek cekilmesine rağmen hamil nakden odeme talep edebilme halleri:
• muhatabın iflası
• muhatabın odemelerini tatil etmesi
• muhatap aleyhine yapılan icra takibinin semeresiz kalması.
Cek kanununa gore kısmi odemeyi reddedebilir, TTK hukumlerine gore reddedemez. Ancak cek kanunu daha sonra cıkmış ve ozel nitelikli olduğundan reddedebilir. Muhatap bu durumda borcun tamamı icin temerrude duşer. Kısmi odeme halinde cekin aslı muhatap bankaya, on ve arka yuzunun onaylı fotokopisi ise hamile verilir.

Karşılığı olmadığı halde odememe yapan muhatap odeme tarihinden başlayarak kapital faizi ve muaccel olması halinde de ek olarak temerrut faizi isteyebilir. Muhatap tarafından odeme yapılınca butun borclular icin kambiyo ilişkisi sona erer.

Odememe sebepleri
1. gerekli şekil şartlarının bulunmaması. Sahte ve tahrif edilmiş ceki odeyen banka kusursuz sorumlu. Hesap rehin veya haczedildikten sonra cek defteri verilmişse banka ozen sorumluluğunu yerine getirmemiştir.
!! keşideci ceki borcunun karşılığı olarak verdi. Ancak Lehdar borc ilişkisinden doğan edimini yerine getirmedi. Keşideci mahkemeye başvurup ihtiyati tedbir kararı aldırır. Bu durumda istisnai olarak iyiniyetli ceki iktisap eden 3. kişiler korunmaz. Cekin karşılığı vardır ancak tedbirli kaydı duşulur.

Kısmi karşılığı olsa da cek karşılıksızdır.

Keşide tarihinden once lehdara teslim edilen cekle lehdar gene keşide tarihinden once bankaya gider ve karşılı yoksa karşılıksız kaydı konur. Yargıtay ve kanun cekin odeme aracı olmasına ustunluk tanımışlardır.

Hamil

Ceki elinde bulundurma koşuluyla odemede bulunan ciranta

Kanuni veya akdi teminatı nedeniyle tam odemede bulunan banka

Karşılıksız cek cekme sucundan dolayı kovuşturma yapılması şikayetinde bulunabilir.

Keşideci ibraz tarihini izleyen 10 gunluk sure icinde
• cekin karşılıksız kalan kısmını
• bunun %10 fazla tazminatını
• ibraz tarihinden odeme gunune kadarki gecikme faizini bankaya yatırırsa veya hamile oderse cek keşide etme hakkını yeniden kazanacaktır. Bu durumda cek defterlerini iade yukumluluğu kalkar.
ibraz suresi + 10 gunluk sureden sonra başlar.İhtar suresi (duzeltme hakkı suresi)

İbraz suresi + 10 gun + 10 gun (son 10 gun cek defterlerini iade bildirim suresi.)

Eski kanunda sureler iş gunuydu ancak yeni kanunda gune cevrilmiştir. Duzeltme hakkı suresiz olarak ve bankanın ihtarına gerek olmaksızın kullanılabilecektir. Para bankaya ya da hamile odenebilir. Md. 8 deki sure gectikten sonra duzeltme hakkı kullanımı dereceli artırım sistemi getirilmiştir.

dava acılıncaya kadar %128. md. Suresi gectikten tazminat.

hukum verilinceye kadar %15Dava acıldıktan

kesinleşinceye kadar %18Hukum verildikten

Hukum kesinleştikten sonra %20 tazminat odeyerek cezai sonuclarıyla hukum kalkar. Belirli sure cek hesabı actıramayacağı yonundeki yasak da ortadan kalkar.

Ceza hukuku acısından karşılıksız cek sucu ibraz edilip karşılığının bulunmadığı anda oluşur ancak kıymetli evrak hukuku acısından duzeltme hakkının kullanılmaması ve şikayet edilmesi gerekir. Md. 8 deki surenin dolumu ile şikayet hakkı doğar. Hukuki sorumluluk cek bedeli tutarı kadar ağır para cezası. Tuzelkişilerde hem tuzel kişi hem de yetkili temsilci sorumlu olur ancak hukuken sadece tuzelkişi sorumlu. Kasıt gerekmez. Şekli suctur.

Duzeltme hakkı kullanılırsa artık muracaat hakkı kullanılmaz. İbraz suresinde ibraz edilmiş ancak odenmemiş olması muracaat hakkını doğurur. Cekte 3 imkan
1. protesto
2. muhatap tarafından ibraz gunu de gosterilmek suretiyle cekin uzerine yazılmış olan tarihli beyan
3. takas odasının cek vaktinde teslim edildiği halde odenmediğini tespit eden tarihli beyanı.

Muracaat hakkını kullanan hamil
1. cek bedelini
2. ibraz gununden itibaren %10 faizini(reeskont ya da kısa vadeli işlemlere uygulanan faiz bedeli de olabilir)
3. protesto, ihbarname masraflarını
4. cek bedelinin %03 unu aşmamak uzere komisyon ucretini ister.
Hamile odemede bulunan muracaat borc. Kendi muracaat borclularından,
1. odediği bedel
2. odeme tarihinden itibaren %10 faizi
3. yaptığı masraflar
4. %02 aşmamak uzere komisyon.
Hamil veya ciranta keşideciye başvurursa bunlara ek olarak kapatılmayan kısmın %5 ini de isteyebilir.


cu.edu.tr
__________________