NUKLEER GUC TESİSLERİNDE YER SECİMİ İLE İLGİLİ GENEL GUVENLİK KURALLARI YONETMELİĞİ



Başbakanlıktan

Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 25/02/2000

Yayımlandığı Resmi Gazete No: 23975

BİRİNCİ BOLUM : Amac, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Uygulama

Amac

Madde 1 - Bu Yonetmeliğin amacı, Nukleer Guc Tesislerinin kurulacağı yerin secimi ile ilgili genel guvenlik kurallarını ortaya koymaktır.

Kapsam

Madde 2 - Bu Yonetmelik; Nukleer Guc Tesislerinin guvenli yer secimi ile ilgili olarak acil durum onlemlerinin alınmasına yol acacak kaza ve calışma durumlarında, yerin ve yer-tesis etkilenme faktorleri ile guvenlik acısından onemli olan ve tesis dışında oluşan doğal ve olağanustu olayları kapsar.

Dayanak

Madde 3 - Bu Yonetmelik; 2690 sayılı Turkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu'nun 4 uncu maddesinin (e) bendi ile 18/11/1983 tarihli ve 83/7405 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yururluğe konulan Nukleer Tesislere Lisans Verilmesine İlişkin Tuzuk hukumlerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4 - Bu Yonetmelikte gecen;

ALARA: Makul olan en duşuk sınırı,

Başvuru Sahibi: Bir Nukleer Guc santralinin saha secimi, tasarım, inşaat, işletmeye alma, işletme ve işletmeden cıkarma ile ilgili ozel faaliyetleri yapmak icin resmi lisans talebinde bulunan gercek veya tuzel kişiyi,

Bolge: Bir olgu veya belirli bir olayın etkileri ile ilgili butun ozellikleri kapsayacak kadar buyuk bir coğrafi alanı,

Dış Bolge: Tesis guvenlik bolgesinin dışını,

Kaza Yonetimi: Tesisin tasarım esaslarının aşılmasından onceki olayların gelişimi sırasında veya reaktor kalbinin niteliksel değişime uğramadığı şiddetli kazalarda, veya reaktor kalbinin niteliksel değişime uğradığı şiddetli kazalarda tesisin kontrol altında tutulabildiği guvenli bir konuma dondurulmesi ve kaza sonuclarının hafifletilmesi icin bir dizi faaliyetin gercekleştirilmesini,

Kabul Edilebilir Sınırlar: Yetkili Kuruluşun kabul ettiği sınırları,

NGT: Nukleer Guc Tesisini,

Sayce: Deprem, heyelan gibi nedenlerle oluşan gol, rezervuar ve korfez gibi kapalı su kutlelerinin salınımsal hareketini,

Şiddetli Kazalar: Belirgin olarak reaktor kalbinin bozulmasına sebep olanlar da dahil olmak uzere Nukleer Guc Tesisinin kaza koşullarının otesindeki durumunu,

Tasarım: Nukleer Guc Tesisi ve onun bolumleri icin kavram, ayrıntılı plan, destekleyici hesap ve şartnamelerin geliştirilmesi işlemlerini ve sonuclarını,

Tasarıma Esas Kazalar: Nukleer Guc Santralinin belirlenmiş tasarım kriterlerine gore dayanabileceği şekilde tasarlandığı kaza koşullarını,

Tesis Yonetimi: İşletici organizasyon tarafından Nukleer Guc Santralinin işletilmesi icin yonetme yetkisi ve sorumluluğu verilmiş saha personelini,

Tsunami: Denizaltı yer sarsıntılarından meydana gelen buyuk dalgaları,

Yetkili Kuruluş: Turkiye Atom Enerjisi Kurumunu, ifade eder.

Bu Yonetmelikte kullanılan diğer tanımların anlamı 09/09/1991 tarihli ve 20986 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Turkiye Atom Enerjisi Kurumu Nukleer Tanımlar Yonetmeliğinde belirtilmiştir.

Uygulama alanı

Madde 5 - Bu Yonetmeliğin amacının gercekleştirilebilmesi icin;

a) Yer secimi ve secilen yerin nukleer tesislerin inşa edilmesine ve calıştırılmasına uygunluğunun değerlendirilmesi,

b) Yer ile ilgili guvenlik koşullarının saptanması, faaliyetleri yerine getirilir.

İKİNCİ BOLUM : Genel ve Ozel Kriterler

Genel kriterler

Madde 6 - Yer secimi ve guvenlik koşulları ile ilgili genel kriterler şunlardır:

a) NGT'nin guvenli olmasında etkili olan yer ozellikleri araştırılır ve değerlendirilir. İşletme ve kaza durumlarında radyolojik carpma potansiyelinin etkileyeceği bolgenin cevre ozellikleri araştırılır.

b) NGT icin duşunulen yer, doğal ve insanlar tarafından meydana getirilen olayların sıklığı ve şiddeti ve bunların tesisin guvenliğini etkilemeleri acısından incelenir.

c) Guvenlik acısından onemli olan bolgede onceden tahmin edilebilen doğadan ve insandan kaynaklanan faktorler, NGT'nin proje omrunu kapsayacak bir periyot icin değerlendirilir.

d) Tasarıma esas dış olaylar NGT ve yerin muhtemel kombinasyonu icin saptanır. İnceleme ve tasarım esasının saptanması icin butun bu olaylar radyolojik risk ile beraber secilir. Dış etkilerden kaynaklanan radyolojik risk, ic kaynaklı kazaların oluşturacağı radyolojik riskten buyuk olamaz.

e) Dış olaylar icin tasarım esasları, duşunulen tesisin tasarımında yer alır. Bir dış olay veya olaylar kombinasyonu icin tesisin temelini oluşturan parametre değerlerinin secimi o olay etkisinde kalan guvenlik acısından onemli olan yapıların, sistemlerin ve bileşenlerin butunluklerini surdurmeleri ve gerek tasarıma esas olaylar sırasında gerekse daha sonra işlevsel kayba uğramamalarını sağlayacak şekilde yapılır.

f) Tasarıma esas dış olayların belirlenmesinde hidrojeolojik ve meteorolojik şartlar ile kombinasyonlara dikkat edilerek hareket edilir ve reaktorun calışma durumu dikkate alınır.

g) Yer ile ilgili tasarım esası değerlendirilir. Bu değerlendirme, lisans veren Yetkili Kuruluş tarafından yeniden gozden gecirilmeyi de icerir. Bu tasarım esası lisans veren Yetkili Kuruluş tarafından, NGT'nin ilgili parcalarının imal edilerek calıştırılmasından once kabul edilir. Yer ile ilgili tasarım esasları sonucta pratik olarak uygun koruma sağlamıyorsa tesisle ilgili herhangi bir inşaata başlanılmadan sorular yeniden cozumlenmesi gereklidir.

h) Calışmaların sonucları ve araştırmalar yeterli derecede detaylandırılarak lisans veren Yetkili Kuruluşa bağımsız değerlendirilmeleri icin sunulur.

ı) Yerin uygunluk analizinde, yeni ve kullanılmış yakıtlar ile radyolojik atıkların taşınma ve depolanması gibi konular goz onune alınır.

j) Akışkandaki radyoaktif materyal ile ısı yahut kimyasal madde kombinasyonu gibi nukleer ve nukleer olmayan akışkanların birbirine olan etki potansiyeli dikkate alınır.

k) Onerilen her yer icin, emniyet sınırları ile ilişkili calışma esnasında ve kaza durumunda bolgedeki insanlar uzerindeki radyolojik etkilenme potansiyeli, nufus dağılımı, yiyecekler, su ve toprağın kullanılışı ve bolgedeki faktorler ile olası radyoaktif kacağın radyolojik etkisi gibi ilgili faktorler dikkate alınarak değerlendirilir.

l) Yerde kurulacak toplam nukleer kapasite mumkun olduğunca yerleştirme işleminin başlangıcında saptanır. Başlangıcta kabul edilenden daha buyuk seviyede nukleer kapasite ortaya cıkıyorsa sahanın uygunluğu yeniden değerlendirilir.

m) Yerdeki guvenliği ve tasarıma esas parametrelerin belirlenmesini etkileyen butun faaliyetler icin kalite temini programının esasları yerine getirilir. Kalite temini programında, ozel yerleştirme faaliyetindeki guvenliğin onemine uygun olarak daha sıkı onlemler yer alır.

Ozel kriterler

Madde 7 - Ozel kriterler şunlardır:

a) Tasarıma esas dış doğal olaylar

1) Onerilen yer, doğal olaylar ile ilgili temel tasarım guvenliğini etkileyebilecek butun ozellikleri dikkate alınarak uygun bir şekilde araştırılır.

2) Onerilen yer bolgesinde ortaya cıkabilecek veya var olan doğal olaylar tanımlanır ve NGT'nin guvenli calışmasını etkileme potansiyeline gore sınıflandırılır.

3) Bolge icin tarihte meydana gelmiş olan onemli doğal olayların oluşumları ve şiddetleri ile ilgili bilgiler toplanarak guvenilirliği, doğruluğu ve butunluğu icin dikkatlice analiz edilir.

4) Onemli tabii hadiseler icin, tasarıma esas tabii olayların belirlenmesinde uygun bir yontem tatbik edilir. Yontemler, bolgenin ozelliği ile bağdaşabilirliği ve uygulanan yontemin gecerliliği bakımından tatmin edici olmasına dikkat edilir.

5) Yontemin uygulanacağı bolgenin boyutları, incelenen tabii olayın tasarım esasının ve olayın ozelliklerinin saptanmasında yardımcı olacak şekilde butun oluşumları ve sahayı kaplayacak kadar geniş tutulur.

6) NGT'yi etkileyebilecek tabii olayların tasarım temellerinin oluşturulabilmesi icin girdi olarak kullanılabilecek onemli tabii olgular belirtilir.

7) Olayların tasarım esasının belirlenmesinde yeterli veri elde edilmiyor veya eksik olduğuna inanılıyorsa boyle durumlarda benzer ozelliklere sahip yer ozel verileri kullanılır.

b) Tasarıma esas insanların oluşturduğu dış olaylar

1) Onerilen yer; insanın meydana getireceği olayların, temel tasarımdaki guvenliği etkileyebilecek butun ozellikleri dikkate alınarak uygun bir şekilde araştırılır.

2) Bolge, duşunulen NGT'yi tehlikeye sokacak insandan kaynaklanan olaylar ve yapılar icin değerlendirilir. Bu değerlendirme, guvenliğe olan etki şiddetlerine gore sınıflandırılır. Bu sınıflandırma, tasarıma esas insandan kaynaklanan onemli olayları tanımlar. Yapıların ve insandan kaynaklanan faaliyetin coğalması veya yapılarda yuksek risk taşıyan yerleştirmeler gibi arazinin kullanımında olabilecek belirgin değişiklikler tahmin edilerek dikkate alınır.

3) İnsandan kaynaklanan onemli olayların buyukluğu ve sıklığı ile ilgili bilgi toplanarak guvenilirliği, doğruluğu ve butunluğu icin analiz edilir.

4) Tasarıma esas insandan kaynaklanan olayların belirlenmesinde uygun yontemler secilir. Yontemlerin bolgenin ozelliği ile bağdaşabilirliği ve uygulanan yontemin gecerliliği bakımından tatmin edici olması gerekir.

5) NGT icin, tasarım esasının cıkartılmasında veri olarak kullanılan insandan kaynaklanan butun onemli olaylar listelenir.

c) NGT'nin bolgedeki potansiyel etkisinin tanımlanmasının esasları

1) Santralin calışma ve kaza durumlarında yerin maruz kalacağı radyolojik etkinin değerlendirilmesi, guvenlik olcumleri, radyoaktif maddelerin potansiyel veya umulan yayılışı icin uygun tahminler yapılır. Tesis tasarımında ve guvenlik sistemlerinde butun bunlar goz onunde bulundurulur. Yer değerlendirmesinde ortak uygulama, bu yayılan maddelerin kaynak terim olarak kullanılmasıdır. Doğrudan ve dolaylı yollarla NGT'den yayılan radyoaktif maddelerin insanlara ulaşması ve onları etkilemesi değerlendirilir. Bu değerlendirmede normal olmayan bolge ve yer ozellikleri, radyonuklitlerin taşınması ve birikmesinde biosferin rolu ozellikle dikkate alınır.

2) Yer ve tasarlanan NGT arasındaki ilişki; muhtemel radyolojik riskin, insanlar ve cevre uzerindeki etkisinin kabul edilebilir sınırlar icinde olması sağlanacak şekilde değerlendirilir.

d) Nufus yoğunluğu ve guvenlik planının incelenmesi

1) Onerilen bolge icin bugunku ve daha sonraki nufus ozellikleri ve nufus dağılımı değerlendirilmesi etut edilir. Yapılan calışmada, toprağın ve suyun şimdiki ve ilerdeki kullanımının değerlendirilmesi ile radyoaktif yayılımın toplumdaki muhtemel ferdi ve genel etkisinin potansiyel sonucu ile ilgili ozel durumlar da dikkate alınır. Yer-Tesis kombinasyonundaki ozellikler ile nufus dağılımı ilişkisi aşağıdaki hususları kapsar. Tesisin calışması esnasında insanların radyolojik etkilenmesi, kabul edilebilir sınırlar icinde, ALARA prensibine ve uluslararası kurallar da dikkate alınarak, ulusal mevzuata uygun olması gerekir.

Kaza durumunda oluşacak radyolojik etkinin, guvenlikle ilgili uygulamaların devreye girmesinden sonra kabul edilebilir sınırlar icinde, ulusal ve uluslararası kurallara uygun olması gerekir.

2) Onerilen yer icin dış bolge; uygulamaya mani olabilecek dış kazaları da goz onunde tutarak, insanların radyolojik etkilenme sonuclarına ve acil durum planlarının uygulanabilirliğine gore duzenlenir. Tesisin işletime alınmasından once dış bolge icin acil durum planının hazırlanmasında hic bir temel problemin olmaması gerekir. Radyolojik kacaklar, uygun yer ozel parametreleri kullanılarak ve şiddetli kazalarla birlikte duşunulerek değerlendirilir.

3) Guvenlik planlarının uygulanabilirliği; nufus yoğunluğu ve dağılımı, yerleşim merkezlerine uzaklığı, kaza durumunda korunması veya boşaltılması zor olan insan gurupları (hastanedeki veya hapishanedeki insanlar veya gocebeler) ve bunların tesisin omru boyunca değişimleri, adalar, dağlık yapı, dereler, yerel taşınma ve haberleşme sistemi gibi ozel coğrafi ve teknik yapılar ile orta ve uzun zamanlı olarak kazadan sonraki durumlarda problemin cabuk değerlendirilebilmesi icin dış bolge ve bolgedeki ekonomi, endustri, tarım, ekolojik ve cevresel yapılar dikkate alınarak değerlendirilir.

UCUNCU BOLUM : Tasarıma Esas Dış Etkenlerin Değerlendirilmesi

Yağış ve diğer nedenlerden kaynaklanan su taşmaları

Madde 8 - Bolge; NGT'nin guvenliğini etkileyebilecek yağış, su seviyesindeki yukselme, gel-git ile ilgili su taşması potansiyelini ortaya cıkarmak icin değerlendirilir. Boyle bir potansiyel bulunursa, butun tarihi meteorolojik ve hidrolojik veriler toplanarak değerlendirilir.

Verinin kalite ve hassasiyeti, verinin toplanmasındaki tarihsel periyodun uzunluğu ve bolgenin ozellikleri ile ilişkili gecmişteki bilinen değişiklikler dikkate alınarak uygun meteorolojik ve hidrolojik bir model oluşturulur.

Tasarıma esas su taşmaları, taşkın boyunca su yuksekliği (dalgalarda dahil) ve akıntı şartlarını icerir.

Sahil ve benzer yerlerdeki taşkın potansiyeli, gel-git olayının yuksekliği, su kutlesi uzerindeki ruzgar etkisi ve dalga hareketleri birlikte incelenir ve saha icin tasarıma esas taşkınlar belirlenir.

Depremlerle oluşan su dalgaları

Madde 9 - Bolge, NGT'nin guvenliğini etkileyecek tsunami ve sayce potansiyeli bakımından değerlendirilir.

Boyle bir potansiyel varsa sahil bolgesine ait tsunami ve sayce ile ilgili tarihi veriler toplanarak bunların saha ile ilişkisi ve guvenilirliği incelenir.

Bolgesel tsunami ve saycelerin oluşma sıklığı, yuksekliği ve buyukluğu bolge hakkındaki tarihsel bilgilere dayanarak ve bu konuda araştırma yapılmış benzer bolgelerle karşılaştırmalar yapılarak tahmin edilir. Bu bilgiler, sahanın kıyısal konfigurasyonuna bağlı buyume durumu da goz onunde tutularak tsunami ve saycelerin tasarım esasının oluşturulmasında kullanılır.

Kıyı otesi bolgesel sismik olayların oluşturacağı tsunami yahut sayce potansiyeli, bilinen sismik kayıtlara ve sismo-tektonik ozelliklere gore değerlendirilir.

En duşuk ve en yuksek dalga seviyelerini de iceren tsunami veya sayce icin tasarım temeli ve onun yer uzerindeki fiziksel etkileri yukarıdaki bilgilerden elde edilir.

Su kontrol yapısının bozulmasının sebep olduğu dalgalar ve su taşmaları

Madde 10 - Su kontrol yapıları hakkındaki bilgiler analiz edilerek bir veya daha fazla akıntıya karşı koyan yapının bozulması sonucunda ortaya cıkacak etkilere NGT'nin dayanıp dayanamayacağı saptanır.

NGT ile ilgili ilk incelemelerde; tesisin, su kontrol yapılarının buyuk miktarda hasar gormesi halinde oluşacak etkilere guvenli bir şekilde dayanamayacağı belirlenirse, temel tasarım butun bu olayları icerecek şekilde değiştirilir veya bu tip yapıların ilgili olaylara dayanabileceğini gostermek icin, NGT tasarım esasının cıkarılmasında kullanılanlara eşdeğer metotlar kullanarak buna benzer akıntılara engel yapılar incelenir.

Onerilen yerde akıntıya karşı koyan veya akıntı istikametindeki toprak kaymaları veya buzlanma ile nehirlerin gecici bloke edilmeleri neticesinde birikim sonucu muhtemel taşkınlarla ilişkili olaylar incelenir.

Yuzey faylanmaları

Madde 11 - Bolgede gozle gorunen yuzey faylanmaları yoksa bu olay saha ve cevresi icin araştırılır.

Araştırmalar sonucunda faylanma saptanırsa, bunların yuzeyde veya yuzeye yakın yerlerde belirgin rolatif yer değiştirme potansiyelinin olup olmadığı etut edilir. Sahanın yuzeyini etkileyecek faylar, yerin faylara karşı uygunluğunun ortaya cıkarılmasından once araştırılıp yuzey faylarının değerlendirilmesinde olayın şiddeti, araştırmanın buyukluğu ve kullanılan metot ile beraber dikkate alınır.

Yer ve cevresindeki faylanmalar icin yapılacak inceleme şunları icerir:

a) Yerde ve yere doğru yonelmiş fayların incelenmesi,

b) Uygun ve kabul edilebilir teknik ve metotlar kullanarak saptanan fayların ve onların gecmişteki hareketlerinin değerlendirilmesi,

c) Faylar ve muhtemel tali faylanmalar ile birlikte zonun değerlendirilmesi.

Eğim dengesizliği

Madde 12 - Yer ve cevresi, NGT guvenliğini etkileyebilecek eğim dengesizliği (toprak ve kaya kaymaları ve cığ) bakımından değerlendirilir.

Boyle bir potansiyel varsa, yer sallanma hareketinin incelenmesini de iceren metot kullanılarak, NGT'nin tasarım esasını oluşturmak icin detay bir calışma yapılır. Toprak ve kayac karakteristiklerinin geliştirilmesindeki belirsizlik icin guvenlik toleransı uygulanır. Tasarım esası; eğim dengesizliği olayı ve sismik olaylar tasarım esası birlikteliği dikkate alınarak saptanır.

Sahadaki yuzeysel yıkılma, cokme ve yukselmeler

Madde 13 - Bolge icin, jeolojik haritalar ve diğer uygun bilgiler, mağara, karstik formasyon gibi doğal olaylar ile maden ocakları, su ve petrol kuyuları gibi insandan kaynaklanan olaylar incelenir.

Muhendislik cozum pratik goruluyorsa guvenilir bir araştırma metoduyla yer altı şartlarının ayrıntılı tanımlanması yapılarak tasarım esası ortaya cıkarılır.

Depremler

Madde 14 - Bolgenin sismolojisi ve jeolojisi ile duşunulen yerin muhendislik jeolojisi değerlendirilir.

Bolgede meydana gelmiş tarihsel ve kayıtlı depremler hakkında bilgi toplanır ve belgelendirilir.

Depremlerle ilgili tasarım esası, bolgenin sismo-tektonik değerlendirilmesinden elde edilir. Gecmişte meydana gelmiş en yuksek şiddetteki deprem tanımlanır.

Depremler icin yer salınım hareketi tasarım esası bolgenin sismo-tektonik karakteristikleri ve ozel yer şartları goz onunde bulundurularak tanımlanır. Başka bir yer hareketinin salınımı durumunda tesis uygun bir şekilde gozden gecirilir. Bu hareketler ceşitli sonum faktorleri icin frekans respons spektralarının zarfı, sallanma muddeti, tarihi ve zaman gibi uygun parametrelerle gosterilir. Tamamlayıcı bir yaklaşım olarak sismo-tektonik değerlendirme uzerine kurulu probabilistik metotlar yer hareketi tasarımının kontrol, mukayese ve cıkarılmasında kullanılır.

Zemin sıvılaşması

Madde 15 - Onerilen yer icin yuzey materyalinin sıvılaşma potansiyeli yer ozel zemin hareketi kullanılarak değerlendirilir.

Değerlendirme, toprak ozelliklerinin saptanması ve hesaplanmasındaki belirsizlikleri dikkate alarak, guvenlik sınırları icinde kabul edilmiş toprak araştırmalarını ve analitik metotları icerir.

Tornadolar

Madde 16 - İlgili bolgede tornado oluşma potansiyeli değerlendirilir. Eğer tornado oluşmuş ise detaylı tarihi veri toplanır.

Tarihi veri tatmin edici değilse, değerlendirme benzer klimatolojik ozellikteki ve tornado istatistikleri bulunan başka bolgelerden elde edilecek veri ile yapılır.

Tornadolar icin tasarım esası cıkarılır ve rotasyonel ruzgar hızı, translasyonel ruzgar hızı, en buyuk rotasyonel ruzgar hızının capı, basınc farklılıkları ve basınc değişimi gibi terimlerle gosterilir.

Tasarım esası formulasyonunda, tornado temel tasarımı ile ilişkili olarak tornadonun cevreye sacacağı maddeler de dikkate alınır.

Tropik siklonlar

Madde 17 - Yer bolgesindeki tropik siklon potansiyeli değerlendirilir.

Değerlendirme tropik siklon potansiyelinin varlığını gosteriyorsa ilgili veri toplanır. Mumkun olan veri ve uygun fiziki model temel alınarak yer ile ilgili tropik siklonlar icin tasarım esası oluşturulur.

Tropikal siklonlar icin tasarım esası; aşırı ruzgar hızı, basınc ve yağış gibi faktorleri ihtiva eder.

Tasarım esası formulasyonunda, tropikal siklon temel tasarımı ile ilişkili olarak tropikal siklonların cevreye sacacağı maddeler de dikkate alınır.

Diğer onemli tabii olaylar ve aşırı şartlar

Madde 18 - Volkanik olaylar, kuvvetli ruzgarlar, kum fırtınaları, şiddetli yağış, kar, buz, dolu, toprak donması, yer altı suyunun soğuması gibi NGT'nin guvenliğine uygun olmayan etki yapabilecek olayların potansiyelini ortaya cıkarmak icin tarihi veri toplanıp değerlendirilir. Boyle bir potansiyel mevcut ise bu olaylar icin tasarım esası oluşturulur.

Ucak kazaları

Madde 19 - Sahadaki ucak kazaları potansiyeli, hava trafiğinin ve ucuşların ileriye yonelik ozellikleri gibi uygun yaklaşımlarla değerlendirilir.

Değerlendirme, yerde NGT guvenliğini etkileyecek potansiyel ucak kazaları varlığını gosteriyorsa bir risk değerlendirmesi yapılır.

Ucak kazaları icin tasarım esası, carpma, yangın ve patlamaları icerir.

Kimyasal patlamalar

Madde 20 - Bolgedeki yuksek patlama potansiyeli olan kimyasal maddelerin kullanım, uygulama ve taşınmaları yahut patlama veya tutuşma ozelliği olan gaz bulutlarının uretimi gibi faaliyetler belirlenir.

Kimyasal patlamalar icin tasarım esası, etkileme mesafesini de dikkate alarak, yuksek basınc terimleriyle gosterilir.

Reaktor kalbinden uzun sureli ısı cekimini etkileyecek yer ile ilgili parametreler

Madde 21 - Reaktor kalbinden uzun sureli ısı cekilmesi icin yapılacak duzenlemelerde yer ile ilgili olarak aşağıdaki hususlar dikkate alınır.

a) Kuru ve yaş hava sıcaklığı,

b) Su kontrol yapılarındaki bozulmayı dikkate alarak, soğutma su kaynakları ile ilgili uygun akış, minimum seviye ve guvenli minimum seviye suresi,

c) Reaktor kalbinden uzun sureli ısı cekilmesi icin gereksinim duyulan, sistem fonksiyonunda kayba neden olan tabii ve insandan kaynaklanan olayların potansiyeli, nehir tıkanması, akışının değiştirilmesi, rezervuar tukenmesi, donma yahut buzlu formasyonların etkisi ile rezervuar yahut soğutma kulesinin tıkanması, gemi kazaları, petrol dokulmesi ve yangınlar. Bu olayların ihtimali ve sonucları kabul edilebilir bir duzeye indirilemiyorsa NGT tasarım esasında bunların dikkate alınması gereklidir.

İnsanların oluşturduğu diğer onemli olaylar

Madde 22 - Tesisle ilgili birimleri iceren bolge guvenliği; depolama, calıştırma, taşıma gibi olaylar ile normal durumda veya kaza halinde zehirli, aşındırıcı yahut radyoaktif materyallerin yayılması halleri icin değerlendirilir. Bu değerlendirme NGT'nin guvenliğini etkileyecek herhangi bir tip parca fırlatılmasına sebep olabilecek tesisleri de kapsar.

Temel materyalin davranışı

Madde 23 - Yapı malzemeleri, tesis yapısının tasarım limitlerini aşan yer salınım hareketlerini ileterek, yahut limitlerin otesinde tesis temeline baskıyla onu kaydırarak veya yerleştirerek guvenliği etkileyeceğinden yuzey materyalinin jeo-tektonik ozellikleri araştırılıp yer icin tasarıma esas toprak profili değerlendirilir.

Bunun yanı sıra temel materyalin statik ve sismik yukleme altında stabilitesi de değerlendirilir.

DORDUNCU BOLUM : Nukleer Guc Tesisini Etkileyen Saha Karakteristikleri

Radyoaktif maddelerin atmosferik dağılımı

Madde 24 - Bolgenin meteorolojik tanımlanması; ruzgar hızı ve yonu, hava sıcaklığı, yağış, nem, atmosferik stabilite parametreleri ve havanın ozelliği nedeni ile sıcaklık artması gibi temel meteorolojik parametre ve olayları icerecek şekilde geliştirilir.

Yerde veya yakınlarında, ana meteorolojik parametreleri uygun yukseklik ve lokasyonlarda olcebilecek aletler kullanarak bir meteorolojik olcum programı uygulanır. Bir yer değerlendirmesi, mumkun olan başka kaynaklardan da elde edilebilecek veriler ile birlikte en az bir yıllık verileri icerir.

Elde edilen veri ile bolgenin incelenmesinde, radyoaktif kacakların atmosferik dağılımı uygun modellerle değerlendirilir.

Modellemeler; atmosferik dağılımı etkileyebilecek, yerin ve bolgenin olağandışı topoğrafik ozellikleri ile tesisin ozelliklerini kapsar.

Radyoaktif maddelerin yuzey suları ile dağılımı

Madde 25 - Bolgenin yuzey hidrolojik ozelliği; tabii ve suni su kutlelerinin ana karakteristiklerini, temel su kontrol yapılarını, su cekmek icin kullanılan yapıların yeri ve bolgede su kullanımı ile ilgili verileri icerecek şekilde tanımlanır.

Yuzey hidroloji araştırma ve olcumleri programı; su kutlesinin dağılım ve azalma ozellikleri, sediman ve biotanın yeniden konsantrasyon ozelliği ve radyonuklitlerin hidrosferde transfer mekanizmaları ve ortaya cıkma yollarının araştırılmasını icerir.

Kirlenmiş yuzey sularının insan topluluklarına etkisinin değerlendirilmesi, uygun bir model icin toplanan veri ve bilgiler ile yapılır.

Radyoaktif maddelerin yeraltı suları ile dağılımı

Madde 26 - Bolgenin yeraltı suyu hidrolojisinin tanımlanması; su taşıyan formasyonların ana karakteristiği, onların yuzey suları ile karışması ve bolgede yer altı suyunun kullanımı ile ilgili veriler dikkate alınarak yapılır.

Hidrojeolojik inceleme programı, hidrojeolojik uniteler icindeki radyonuklit hareketin yeterli derecede değerlendirilmesine imkan verecek şekilde yapılır. Bu inceleme radyonuklit hareketin saptanmasında luzumlu olan, toprağın taşınma ve tutulma ozelliklerini, su taşıyan jeolojik formasyonun sulama ve dağılma ozelliklerini, yer altı materyalinin fiziki ve fizikokimyasal ozelliklerini icerir.

Kirlenmiş yeraltı suyunun insan topluluklarına etkisinin değerlendirilmesi, uygun bir model icin toplanan veri ve bilgiler ile yapılır.

Nufus dağılımı

Madde 27 - NGT bolgesinde, mevcut ve ileriye donuk tahmin edilen nufus dağılımı bilgileri, gecici ve kalıcı nufus dağılımını da ihtiva etmek uzere toplanır ve tesis omru boyunca muhafaza edilir. Bolge capı, toplanan veri icinde kalacak şekilde, ozel durumlar da dikkate alınarak ulusal uygulamalara gore secilir.

Bolge icin son nufus sayımı verileri veya son nufus sayımı verisinden genelleştirilerek elde edilen bilgilerin kullanılmasıyla nufus dağılımı elde edilir.

Nufus dağılımının tesise gore yonu ve tesisten uzaklığı tespit edilecek şekilde veri analizi yapılır.

Bolgedeki toprağın ve suyun kullanılışı

Madde 28 - Bolgede kurulması duşunulen NGT'ye etkileri hakkında karar verilmesi ve bilhassa guvenlik planlarının hazırlanması icin, toprağın ve suyun kullanımı karakterize edilir. Bu araştırma aşağıdakileri kapsar.

a) Toprağın ziraat icin kullanımı, boyutları, yetiştirilen yiyecekleri ve urunleri,

b) Toprağın hayvancılık alanında kullanımı, boyutları ve urunleri,

c) Toprağın ticari, yerleşim ve eğlence maksatları icin kullanımı, boyutları ve kullanım ozellikleri,

d) Suyun, ticari ve balık avcılığı icin sudaki kapladığı numaralandırılmış alanları da iceren kullanımı, zenginliği ve urunleri,

e) Suyun deniz ulaşımı, halk ve eğlence yerleri icin su gereksinimini de iceren ticari kullanımı,

f) Doğal yaşam icin toprak ve su gereksinimi,

g) Yiyecek zincirinin radyoaktif kirlenmesinin doğrudan ve dolaylı yolları.

Yiyecek zincirinin ortaya cıkartılması icin onemli olan bu ozelliklerin doğru bir şekilde tespit edilmesine ozel olarak dikkat edilir.

Cevre radyoaktivitesi

Madde 29 - NGT'nin işletmeye alınmasından once cevreye olabilecek etkilerini değerlendirebilmek icin bolgede atmosfer, hidrosfer, litosfer ve biotadaki belirsiz radyoaktivite saptanır.

Ozel durumlar

Madde 30 - Yonetmelik kapsamında belirtilen hususlarda, ulke şartlarına ve bolgeye uygun olmayan durumların belirlenmesi halinde Turkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun onayı ile ilgili madde hukumleri uygulanmaz.

BEŞİNCİ BOLUM : Ceşitli ve Son Hukumler

Onay, uyumsuzluklar, uygunluk değerlendirmesi ve denetim esasları

Madde 31 - Onay, uyumsuzluklar, uygunluk değerlendirmeleri ve denetim esasları 13/03/1997 tarihli ve 22932 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Nukleer Tesislerde Kalite Temini ve Denetim Yonetmeliğine gore yapılır.

Yururluk

Madde 32 - Bu Yonetmelik yayımı tarihinde yururluğe girer.

Yurutme

Madde 33 - Bu Yonetmelik hukumlerini Başbakan yurutur.
__________________