NUKLEER VE RADYOLOJİK TEHLİKE DURUMU ULUSAL UYGULAMA YONETMELİĞİ



Başbakanlıktan

Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 15/01/2000

Yayımlandığı Resmi Gazete No: 23934

BİRİNCİ BOLUM : Amac, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amac

Madde 1 - Bu Yonetmelik; barış zamanında, yurt icinde veya dışında meydana gelebilecek nukleer ve radyolojik bir kaza veya tehlike durumu ve oncesinde ilgili bakanlık, kurum ve bağlı kuruluşları ile valiliklerin kaza veya tehlike durumuna ilişkin sorumluluklarını tarif eder, halkın ve cevrenin sağlık ve guvenliğinin korunması faaliyetlerini duzenler.

Kapsam

Madde 2 - Bu Yonetmelik; barış zamanında, ulke icinde, karasuları ve ekonomik bolgede, ayrıca mucavir ulke topraklarında onemli radyolojik etkilerin olduğu veya olmasının beklendiği ve ceşitli kuruluşların katkılarının gerekebileceği nukleer ve radyolojik bir kaza veya tehlike durumuna yonelik olarak ilgili bakanlık, kurum ve bağlı kuruluşları ile valiliklerin mevcut yetki ve sorumluluklarını değiştirmeden yapılması gereken işbirliğini kapsar.

Hukuki dayanak

Madde 3 - Bu Yonetmelik 2690 sayılı Turkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu'nun 4 uncu maddesi ile 24/07/1985 tarihli ve 85/9727 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yururluğe konulan Radyasyon Guvenliği Tuzuğu'nun 4 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar ve kısaltmalar

Madde 4 - Bu Yonetmelik'te gecen deyimlerden;

a) Başbakanlık Kriz Yonetim Merkezi; krizle ilgili hususları cozumlemek ve krizi sona erdirmek uzere Başbakanlık sorumluluğunda ve Milli Guvenlik Kurulu Genel Sekreterliği bunyesinde teşkil edilen ve Kriz Koordinasyon Kurulu, Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu ile Sekretarya'dan muteşekkil Merkezi,

b) Bulaşma; kişiyi radyasyona, radyoaktif maddenin solunmasına veya doğrudan ya da dolaylı yoldan sindirim sistemine alınmasına maruz bırakan radyoaktif bulaşmayı,

c) Bulaşmanın giderilmesi; radyoaktif bulaşmanın giderilmesi amacıyla yapılan temizleme işlemini,

d) UAEA; Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nı,

e) İyot tableti; tehlike durumunda radyoaktif iyotun tiroidde toplanmasını onlemek uzere alınacak radyoaktif olmayan iyot bileşiğini,

f) Kriz hali; Ulke topraklarında ve karasularında, nukleer ve radyolojik bir kaza veya tehlike durumunu muteakip insan ve cevrenin, belirlenmiş mudahale duzeylerinin uzerinde radyasyon ve radyoaktiviteye maruz kaldığı veya kalmasının beklendiği, cok yonlu koordinasyon ve organizasyon gerektiren halleri,

g) Mudahale duzeyi; nukleer ve radyolojik tehlike durumlarında koruyucu onlemlerin başlatılabilmesi icin kabul edilmiş en kucuk doz sınırını,

h) Nukleer ve radyolojik kaza veya tehlike durumu; sabit nukleer ve radyolojik tesislerde, saha calışmalarında, radyoaktif maddelerin taşınmalarında, nukleer takatlı gemi, nukleer malzeme ihtiva eden uydu veya uzay araclarında istenmeyen bir olay sonucu, radyasyon korunması standartlarıyla belirlenen sınırların uzerinde radyasyon dozu alınması ve radyoaktif bulaşmanın ayrı ayrı veya birlikte vuku bulmasını,

ı) Radyasyon dozu; belirli bir ortam tarafından soğurulan radyasyon miktarı ve buna karşı gelen enerji eşdeğerini,

i) RESA; Turkiye'de muhtelif yerlerde, hava radyasyon doz hızını surekli olarak olcen istasyonlardan oluşan Radyasyon Erken Uyarı Sistemi Ağını,

j) TAEK; Turkiye Atom Enerjisi Kurumu'nu,

k) TAEK Nukleer ve Radyolojik Tehlike Durumu Uygulama Planı; yurt icinde veya dışında meydana gelebilecek nukleer ve radyolojik kaza veya tehlike durumlarında; kişiler, toplum ve cevrenin muhtemel radyasyon ve radyoaktif bulaşma tehlikelerinden korunması icin TAEK tarafından alınması gereken onlemleri ve tehlike durumunda yapılacak faaliyetleri belirleyen planı,

l) Tahliye; ongorulen mudahale duzeyine ulaşılma olasılığı olan yorenin boşaltılarak burada yaşayan halkın başka yorelere nakledilmesini,

m) Yore; TAEK tarafından ongorulen, muhtemel bir nukleer ve radyolojik kaza veya tehlike durumunda koruyucu onlemlerin acilen uygulanması gereken bolgeyi, ifade eder.

İKİNCİ BOLUM : Tehlike Durumu Tespiti

Durum tespiti

Madde 5 - TAEK, ikili veya cok taraflı antlaşmalar yolu ile veya RESA ya da diğer kaynaklardan alınan nukleer ve radyolojik bir kaza veya tehlike uyarısını takiben teknik inceleme ve değerlendirmeler yapar, değerlendirme neticesini ve Ulkenin maruz kalabileceği muhtemel etkileri Başbakanlık Kriz Yonetim Merkezi'ne bildirir.

Tehlike durumu kriz hali oluşturmuyorsa Turkiye Atom Enerjisi Kurumu, sevk ve idareyi ele alarak ilgili bakanlık, kurum ve bağlı kuruluşları ile valilikler arasında işbirliğini sağlar.

UCUNCU BOLUM : Gorev ve Sorumluluklar

İlgili bakanlık, kurum ve bağlı kuruluşları ile valiliklerin gorev ve sorumlulukları

Madde 6 - İlgili bakanlık, kurum ve bağlı kuruluşları ile valiliklerin gorev ve sorumlulukları aşağıda belirtilmiştir:

a) İcişleri Bakanlığı

1) Onlemleri zamanında ve doğru olarak halka duyurmak uzere eğitimli ve yeterli sayıda personel bulundurur.

2) Olcum ve radyoaktif bulaşmanın giderilmesi amacıyla gerekli donanıma sahip ekipler oluşturur ve bu ekipleri TAEK ile işbirliği icinde eğitir.

3) Tehlike haberlerinin halka duyurulması icin gerekli ikaz ve alarm sistemini kurar ve faal halde bulundurur.

4) Gerektiğinde Emniyet Genel Mudurluğu'ne ait helikopterler de dahil olmak uzere ulaşım araclarından faydalanma imkanı sağlar.

5) Tahliye olasılığına karşı hazırlık yapar.

6) TAEK ile işbirliği icinde, tahliye edilecek halkın gecici veya uzun sureli yerleştirileceği bolgeyi tespit eder ve gerekli hazırlıkların yapılmasını sağlar.

7) Yoresel planın sevk ve idaresine yonelik koordinasyonu sağlar.

8) Yorede asayişi sağlamak uzere gerekli tedbirleri alır.

9) TAEK ile işbirliği icinde olcum ekipleri ve cihazların yoreye gonderilmesine yardımcı olur.

10) Tehlikenin komşu ulke topraklarında başlaması durumunda yurdumuza olabilecek muhtemel multeci/gocmen akımına karşı gerekli tedbirleri alır.

b) Sağlık Bakanlığı

1) Tehlike durumunda gorev alacak personelin TAEK ile işbirliği icinde eğitilmesini sağlar.

2) Ulke genelinde iller bazında yıllık duşuk, doğum anomalisi ve kanser istatistiklerini tutar ve değerlendirir.

3) Yore nufusunu dikkate alarak iyot tabletlerini ve diğer ilacları hazırlar, bunları uygun yerde ve şekilde depolar, gerektiğinde yeniler ve İcişleri Bakanlığı ile işbirliği icinde yeterli arac ve eleman temin ederek, zamanında dağıtımını sağlamak uzere gerekli tedbirleri alır.

4) Yoredeki mevcut sağlık tesislerini yeterli şekilde techiz eder, gerekirse bu amaca uygun tedavi merkezi kurar ve eğitimli sağlık personelini hazır bulundurur.

5) Aşırı doza maruz kalınması ve radyoaktif bulaşmanın ayrı ayrı veya birlikte vuku bulduğu hallerde kişilere, uygun tıbbi mudahale ve tedavinin yapılmasını sağlar.

6) İcişleri Bakanlığı ile işbirliği icinde eğitim ve kurtarma hizmetleri verir.

7) Nukleer ve radyolojik bir kaza veya tehlike durumunda ortaya cıkabilecek uzun sureli sağlık problemlerini izler ve gerekli değerlendirmeleri yapar.

c) Tarım ve Koyişleri Bakanlığı

1) TAEK tarafından değerlendirilmek uzere cevresel ornek toplama ekipleri oluşturur ve TAEK ile işbirliği icinde bu ekiplerin eğitilmesini sağlar.

2) Yore insanının beslenme alışkanlıklarını belirler.

3) Yorenin bulaşma ihtimaline karşı gereken gıda miktarını ve bunların temin yerlerini tespit eder.

4) Yorede yetiştirilen hayvansal ve bitkisel urunler ile su urunlerinin miktarlarını tespit eder.

5) Hayvan yemi temini ile ilgili planlamayı yapar.

6) Yorede bulunan hayvanlarla ilgili gerekli tedbirleri alır.

7) İcişleri Bakanlığı ile işbirliği icinde bulaşmaya maruz kalan yoreden diğer bolgelere olabilecek gıda sevkiyatının kontrolu ve onlenmesi icin gerekli tedbirleri alır.

d) Ulaştırma Bakanlığı

1) Yeterli sayıda kara nakil vasıtası temini ile ilgili tedbirleri alır.

2) Yoreye demiryolu bağlantısı varsa, ihtiyac duyulduğunda hattın surekli acık tutulması ve ek sefer konulması icin gerekli tedbirleri alır.

3) Yoreye havayolu bağlantısı varsa, ihtiyac duyulduğunda ek sefer konulması icin gerekli tedbirleri alır.

4) Yoreyle haberleşmenin kesintisiz surmesini sağlayacak tedbirleri alır.

e) Bayındırlık ve İskan Bakanlığı

1) Yorenin Karayolları Genel Mudurluğu ağında bulunan yollarını trafiğe acık ve bakımlı tutar, emniyetli kullanımlarını sağlar.

2) Tahliye durumunda gecici ve uzun sureli iskan faaliyetlerini yurutur.

3) Tehlike sırasında vuku bulabilecek yangın, sel gibi afetler icin gerekli personel ve techizatı bulundurur.

f) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

1) Yoredeki yeraltı sularını tespit eder, bulaşma tehlikesi nedeni ile acık su kaynaklarının kullanılmaması durumunda yeraltı sularını kullanıma arz etmek uzere gerekli duzenlemeleri yapar.

2) Yorenin elektrik ihtiyacını kesintisiz sağlayacak tedbirleri alır.

g) Cevre Bakanlığı

1) TAEK tarafından değerlendirilmek uzere cevresel ornek toplama ekipleri oluşturur ve TAEK ile işbirliği icinde bu ekiplerin eğitilmesini sağlar.

2) Yoredeki, başta bitki ve hayvan turleri olmak uzere cevreye olası etkileri izler ve gerekli değerlendirmeleri yapar.

h) Valilikler

1) TAEK ile işbirliği yaparak olcum, duyuru ve bulaşmış alanları temizleme ekiplerinin gorev yerlerine sevkini sağlar.

2) Panik ve kargaşayı onleyici tedbirleri alır, gerektiğinde sokağa cıkma yasağı koyar.

3) Gerektiğinde yorede bulunan halkın ve hayvanların kapalı yerlerde kalmasını temin eder.

4) Yore halkının bulaşmış yiyecek ve icecek maddelerini tuketmelerini onleyecek tedbirleri alır.

5) Yore halkının temiz gıda ve su ihtiyacını karşılayacak tedbirleri alır.

6) Dağıtımı yapılacak malzemenin depo yerlerini belirler ve emniyet altına alır.

7) Yoreye giriş ve cıkışların kontrol altına alınmasını sağlar.

8) Sağlık Bakanlığı ile işbirliği icinde iyot tabletlerinin dağıtımını sağlar.

9) Gerektiğinde karantina ve tecrit icin hazırlıklı bulunur.

10) Tahliye planı hazırlar, emniyetli tahliye icin tedbirler alır.

11) Yoredeki su depolarını tespit eder, korur ve gerektiğinde kullanıma arzeder.

12) Bulaşmış acık su kaynaklarının, meraların ve tarım arazilerinin kullanılmaması icin gerekli tedbirleri alır.

ı) TAEK Başkanlığı

1) Tehlike durumunda gorev alacak bakanlık, kurum ve bağlı kuruluşlarının personel eğitimi icin işbirliği yapar.

2) Nukleer ve radyolojik kaza veya tehlike durumları icin mudahale seviyelerini belirler.

3) TAEK Nukleer ve Radyolojik Tehlike Durumu Uygulama Planını hazır bulundurur ve gerektiğinde guncelleştirir.

4) Tehlike durumuna yonelik planlı tatbikatları ilgili bakanlık, kurum ve bağlı kuruluşları ile valilikler arasında işbirliği yaparak hazırlar ve uygulamaya koyar.

5) Radyolojik izlemeleri yapar ve verileri değerlendirir.

6) Olcum ekip ve cihazlarını yoreye gonderir.

7) Doz değerlendirmeleri yaparak, alınacak tedbirleri belirler.

i) Devlet Meteoroloji İşleri Genel Mudurluğu

Yoreye ilişkin ruzgar hızı, yonu, yağış miktarı, atmosferin kararlılık durumu ve karışım yuksekliği gibi bilgileri TAEK'e iletir.

j) Kızılay Genel Başkanlığı

1) Sağlık Bakanlığı ile işbirliği icinde iyot tabletlerinin hammaddesi tehlike anında kullanılmak uzere onceden temin eder, depolar ve her an kullanıma hazır bulundurur.

2) İcişleri Bakanlığı ile işbirliği icinde gecici iskan bolgelerinde barınma ve iaşe ihtiyaclarını karşılar.

Denetim ve Gozetim

Madde 7 - Bu Yonetmeliğin 6 ncı maddesi ile ilgili bakanlık, kurum ve bağlı kuruluşlara verilen gorevler illerde mahalli mulki amirlerin denetimi ve gozetimi altında ifa edilir.

Uluslararası iletişim

Madde 8 - Dışişleri Bakanlığı, etkileri sınır otesine yayılabilecek bir nukleer ve radyolojik kaza veya tehlike durumunda TAEK'in teknik değerlendirmesi sonucunda muhtemel gelişmelerle ilgili butun dış temasları sağlar ve TAEK'i bilgilendirir.

TAEK, Erken Bildirim ve Acil Yardım Sozleşmeleri kapsamındaki sorumlulukları cercevesinde UAEA ile ilk iletişimi sağlar ve Dışişleri Bakanlığı'nı bilgilendirir.

Standardizasyon

Madde 9 - Olcum ve analizler TAEK'in ornekleme, olcum ve analiz yontemlerine uygun şekilde yapılır.

İlgili kuruluşlar tarafından, tehlike durumunda kullanılacak olcum cihazları TAEK Cekmece Nukleer Araştırma ve Eğitim Merkezi'nde kalibre ettirilerek hazır bulundurulur. Bu cihazlar ile koruyucu giysi ve maskelere

Halkın bilgilendirilmesi

Madde 10 - TAEK, radyasyonun halk sağlığı uzerindeki etkileri, tehlikenin meydana gelmesi uzerine alınacak tedbirler ve benzeri konularda halkın bilgilendirilmesi amacıyla, her turlu afiş, broşur, dergi, kitap, vesair basılı yayın vasıtaları ile radyo, televizyon gibi kitle iletişim araclarıyla eğitici yayınlar yapar. Bu tur basın yayın faaliyetlerinde İcişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Tarım ve Koyişleri Bakanlığı, Cevre Bakanlığı ile diğer bakanlık, kurum ve bağlı kuruluşları ile işbirliği yapar.

DORDUNCU BOLUM : Son Hukumler

Yururluk

Madde 11 - Bu Yonetmelik, yayımı tarihinde yururluğe girer.

Yurutme

Madde 12 - Bu Yonetmelik hukumlerini Başbakan yurutur.
__________________