Organik Tarımın Esasları Ve Uygulanmasına İlişkin Yonetmelik

Tarım ve Koyişleri Bakanlığından

Resmi Gazete Tarihi : 10/06/2005

Resmi Gazete Sayısı : 25841

BİRİNCİ KISIM : Genel Hukumler

BİRİNCİ BOLUM : Amac, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amac

Madde 1 - Bu Yonetmeliğin amacı; ekolojik dengenin korunması, organik tarımsal faaliyetlerin yurutulmesi, organik tarımsal uretimin ve pazarlamanın duzenlenmesi, geliştirilmesi, yaygınlaştırılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

Madde 2 - Bu Yonetmelik; her turlu bitkisel, hayvansal ve su urunleri uretimi ile kullanılacak girdilerin organik tarım metoduna uygun olarak uretilmesi veya temini, orman ve doğal alanlardan organik tarım ilkelerine uygun olarak urun toplanması, bu urunlerin işlenmesi, ambalajlanması, etiketlenmesi, depolanması, taşınması, pazarlanması, kontrolu, sertifikalandırılması, denetimi ile cezai hukumlere ilişkin teknik ve idari hususları kapsar.

Dayanak

Madde 3 - Bu Yonetmelik, 1/12/2004 tarihli ve 5262 sayılı Organik Tarım Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4 - Bu Yonetmelikte gecen;

Bakanlık: Tarım ve Koyişleri Bakanlığını,

İl Mudurluğu: Tarım ve Koyişleri Bakanlığı İl Mudurluğunu,

Komite: Organik Tarım Komitesini,

Kanun: Organik Tarım Kanununu,

Organik tarım faaliyetleri: Toprak, su, bitki, hayvan ve doğal kaynaklar kullanılarak organik urun veya girdi uretilmesi ya da yetiştirilmesi, doğal alan ve kaynaklardan urun toplanması, hasat, kesim, işleme, tasnif, ambalajlama, etiketleme, muhafaza, depolama, taşıma, pazarlama, ithalat, ihracat ile urun veya girdinin tuketiciye ulaşıncaya kadar olan diğer işlemlerini,

Organik tarım metodu: Organik tarımın uygulanması esnasındaki faaliyetlerin tumunu belirten metodu,

Konvansiyonel tarım metodu: Organik tarım metodu dışındaki tum metotları,

Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu: Organik urunun veya girdinin, uretiminden tuketiciye ulaşıncaya kadar olan tum aşamalarını kontrol etmek ve sertifikalandırmak uzere Bakanlık tarafından yetki verilmiş gercek veya tuzel kişileri,

Kontrol kuruluşu: Organik urunun veya girdinin, uretiminden tuketiciye ulaşıncaya kadar olan tum aşamalarını kontrol etmek uzere, Bakanlık tarafından yetki verilmiş gercek veya tuzel kişileri,

Sertifikasyon kuruluşu: Tum kontrolleri tamamlanmış organik urun veya girdiyi, kontrol kuruluşunun yaptığı kontrol ve bu kontrole ilişkin bilgi ve belgeler ile gerek duyulan hallerde yaptıracağı analizlere dayanarak sertifikalandırmak uzere Bakanlık tarafından yetki verilmiş gercek veya tuzel kişileri,

Yetkilendirilmiş kuruluş: Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu, kontrol kuruluşu veya sertifikasyon kuruluşu olarak Bakanlık tarafından yetki verilmiş gercek veya tuzel kişileri,

Kontrol: Organik tarım faaliyetlerinin bu Yonetmeliğe uygun olarak yapılıp yapılmadığının belirlenmesi, duzenli kayıtların tutulması, sonucların rapor edilmesi, gerek gorulmesi halinde urunun organik niteliğinin laboratuvar analizleri ile test edilmesini,

Kontrolor: Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu adına veya kontrol kuruluşu adına, organik tarım faaliyetlerinin her aşamasının ilgili mevzuata gore uygulanmasını kontrol etmek uzere, Bakanlık tarafından yetki verilmiş gercek kişiyi,

Sertifiker: Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu veya sertifikasyon kuruluşu adına, kontrolu tamamlanmış urunun veya girdinin organik olduğunu onaylamak uzere, Bakanlık tarafından yetki verilmiş gercek kişiyi,

Denetim: Organik tarım faaliyetlerinin, bu Yonetmeliğe uygun olarak yapılıp yapılmadığını tespit etmek amacıyla, yetkilendirilmiş kuruluşlar, işletmeler ve muteşebbisler ile kontrolor ve sertifikerlerin, Bakanlık veya Bakanlık tarafından denetim yetkisi verilen kuruluşlarca yapılan her turlu denetimini,

İşletme: Yetkilendirilmiş kuruluşun kontrolu altında, soz konusu kuruluşlarla sozleşme yapılmak suretiyle organik urun uretilen, işlenen, depolanan ve pazarlanan yerleri,

Muteşebbis: Organik tarım faaliyeti yapan gercek veya tuzel kişiyi,

Organik bitkisel uretim: İnsan gıdası, hayvan yemi, bitki besleme, coğaltım materyali elde edilmesi, hammaddesini tarımdan alan sanayilere organik hammadde temini, tıbbi ve bilimsel amaclarla her aşaması bu Yonetmeliğe gore uretilen, yetkilendirilmiş kuruluş tarafından kontrol edilen ve sertifikalandırılan uretim faaliyetini,

Organik hayvansal uretim: Damızlık hayvan veya sperma kullanılarak hayvan uretilmesi, hayvansal urunlerden insan gıdası ile hayvan ve bitki besleme urunleri uretilmesi, hammaddesini tarımdan alan sanayilere ve bilimsel calışmalara organik hammadde temini, her aşaması bu Yonetmeliğe gore yetkilendirilmiş kuruluş tarafından kontrol edilen ve sertifikalandırılan uretim faaliyetini,

Organik su urunleri uretimi: Denizler, ic sular, havuz, ağ kafes, baraj, gol, golet, dalyan ve ciftliklerde organik tarım metoduyla yetiştirilen balık, su bitkisi, sunger, yumuşakca, kabuklu, memeliler gibi canlılarla bunlardan imal edilen urunlerden, insan gıdası, stok takviyesi, hammaddesini tarımdan alan sanayilere organik hammadde temini, sportif, tıbbi ve bilimsel amaclarla, her aşaması bu Yonetmeliğe gore yetkilendirilmiş kuruluşun denetiminde kontrol edilen ve sertifikalandırılan uretim faaliyetlerini,

Sertifikasyon: Butun kontrol yontemlerinin uygulanması sonucu işletmenin, organik urunun ve girdinin mevzuata uygun olarak belgelendirilmesini,

Sertifika: Butun kontrol yontemlerinin uygulanması sonucu işletmenin, organik urunun ve organik girdinin mevzuata uygun olduğunu gosteren belgeyi,

Calışma izni: Bu Yonetmeliğe gore calışacak kontrolor, sertifiker ile yetkilendirilmiş kuruluşlara, Bakanlık tarafından verilen izni,

Organik urun: Organik tarım faaliyetleri esaslarına uygun olarak uretilmiş ham, yarı mamul veya mamul haldeki sertifikalı urunu,

Konvansiyonel urun: Konvansiyonel tarım metotları ile uretilmiş urunu,

Geciş sureci: Bu Yonetmelik hukumlerine gore faaliyete başlanmasından, urunun organik olarak sertifikalandırılmasına kadar gecen donemi,

Organik girdi: Organik tarım faaliyetlerinde kullanılan materyali,

Organik urun etiketi: Organik urun veya ambalajı uzerinde yer alan, urunu tanıtan veya icindekini belirten herhangi bir kelime, detay, ticari marka, tescilli marka, paket uzerinde yer alan resim, sembol, dokuman, ilan, tabela veya tasma gibi her turlu yazılı ve basılı bilgi ve materyali,

Organik urun logosu: Bu Yonetmeliğin Ek- 3 (C) bolumunde yer alan basılı işaretleri,

Biyolojik mucadele: Zararlı, hastalık, yabancı ot ve diğer canlıların kullanılmasıyla, zararlı etmenin ekonomik zarar seviyesinin altında tutulabilmesi icin yapılan mucadele stratejisini,

Biyoteknik yontemler: Hedeflenen zararlı turlere karşı, tuzak ve tuzak sistemleri, feromonlar, cezbediciler, uzaklaştırıcılar, beslenmeyi ve yumurtlamayı engelleyiciler kullanılarak yapılan mucadeleyi,

Genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar (GDO): Ciftleşme ve/veya doğal melezlemelerle yani turlerin kendi icindeki gen alışverişleriyle meydana gelmeyen, biyoteknolojik yontemler kullanılarak farklı turlerden ve mikroorganizmalardan alınan genlerle yeni bir genetik materyal kombinasyonu yaratılmış olan herhangi bir canlı organizmayı,

GDO urunleri: GDO iceren, GDO'lardan oluşan veya GDO'lardan elde edilen urunleri,

ifade eder.

İKİNCİ KISIM : Organik Tarımın Esasları

BİRİNCİ BOLUM : Organik Tarım Faaliyetlerine Gore Genel Uretim

Organik tarımın genel kuralları

Madde 5 - Organik tarımın genel kuralları aşağıda belirtilmiştir.

a) Bu Yonetmelikte belirtilen kurallara uymak kaydıyla tum ulke sathında organik tarım metodu uygulanabilir. Cevre kirliliğinden şuphe duyulan alanlarda organik tarım yapılıp yapılmayacağına, kontrol ve sertifikasyon kuruluşu veya kontrol kuruluşu tarafından karar verilir.

b) Organik tarım, muteşebbis ile yetkilendirilmiş kuruluş arasında imzalanan sozleşme esasına dayanır. Bu sozleşme; tarımsal faaliyetin bu Yonetmelik hukumlerine gore yapılacağını belirleyen yazılı anlaşmayı ifade eder.

c) Organik tarım, yetkilendirilmiş kuruluşun kontrolunde yapılır.

d) (Değişik bent : 17/10/2006 - 26322 S.R.G Yon/1.mad) Konvansiyonel uretimde kullanılan binalar, alet ve ekipmanlar temizlenip dezenfekte edildikten sonra organik uretimde kullanılır.

Organik tarıma başlama

Madde 6 - Organik tarıma başlama kuralları aşağıda belirtilmiştir.

a) Organik tarım faaliyetinde bulunmak isteyen muteşebbis, kontrol ve sertifikasyon kuruluşuna veya kontrol kuruluşuna başvurur. Aşağıda yer alan bilgi ve belgelerin tamamlanmasını muteakip sozleşme imzalanır. Bu bilgi ve belgeler;

1) Muteşebbisin adı, adresi, T.C. kimlik numarası ve vergi numarasını iceren kimlik bilgi ve belgeleri,

2) İşletmenin yeri ve konumu,

3) Kadastro calışması tamamlanmış alanlarda tapu kaydı, tamamlanmamış alanlarda ise araziye ait kroki,

4) Muracaat edilen arazinin veya arazinin kullanım hakkının kendine ait olduğuna dair bilgi ve belgeleri,

5) Gıda işleyen işyeri ise "Calışma İzni ve Gıda Sicili Belgesi", "Uretim İzin Belgesi".

Bu Yonetmeliğin yayımı tarihinden once sozleşme imzalamış olan muteşebbisler en gec altı ay icerisinde yukarıda belirtilen bilgi ve belgeleri tamamlamak zorundadır.

b) Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu veya kontrol kuruluşu, başvuruda bulunan muteşebbisin organik tarım metoduyla uretime başlayıp başlayamayacağına karar verir.

c) Organik tarıma başlaması uygun bulunan muteşebbis, başvurduğu kontrol ve sertifikasyon kuruluşu veya kontrol kuruluşu ile sozleşme yapar. Muteşebbis, organik tarım faaliyetini bireysel olarak yapabildiği gibi, uretici grubu ile de yapabilir. Bu durumda, muteşebbis uretici grubu adına kontrol ve sertifikasyon kuruluşu veya kontrol kuruluşu ile sozleşme yapar. Muteşebbis; aracı tuccar, depolama, işleme ve benzeri fason hizmetleri yaptırdığı gercek ve tuzel kişi ile de sozleşme yapar.

d) Yetkilendirilmiş kuruluş ile sozleşme imzalamış olan, orman ve doğal alanlardan urun toplayacak muteşebbis, urun toplamadan once, bu alanların mulkiyetinin veya kullanma hakkının ait olduğu makamdan yazılı izin alır. Soz konusu alanlardan toplanan urunler icin geciş sureci, alanın ozelliğine gore, yetkilendirilmiş kuruluş tarafından belirlenir.

e) Su urunleri uretimi yapacak muteşebbis, kamuya ait alanda uretim yapacaksa, ilgili kurumdan alınacak yazılı izin ile yetkilendirilmiş kuruluşa başvurarak sozleşme imzalar. Su urunleri icin geciş surecini, tur ozelliğine gore, yetkilendirilmiş kuruluş belirler.

f) Yetkilendirilmiş kuruluş, her bir uretim aşaması icin, ayrı ayrı sozleşme yapabileceği gibi, her faaliyeti ayrı ayrı belirtmek kaydıyla tek bir sozleşme de yapabilir. Yetkilendirilmiş kuruluş, muteşebbise ister bağımsız, ister uretici grubu dahilinde olsun, Komitece hazırlanacak ve yetkilendirilmiş kuruluşlara bildirilecek kodlama sistemine gore, bir kod numarası verir.

Geciş sureci ile ilgili işlemler

Madde 7 - Yetkilendirilmiş kuruluş sozleşme yaptığı; organik bitkisel, hayvansal ve su urunleri uretimi yapan, orman ve doğal alanlardan urun toplayan muteşebbisi geciş surecine alır. Bitkisel uretimde organik tarıma başlanmasından oniki ay sonra elde edilen urunler geciş sureci urunu olarak değerlendirilir. Geciş sureci urunu, "Organik tarım geciş sureci urunudur" etiketiyle pazarlanır.

İKİNCİ BOLUM : Organik Tarım Metoduyla Bitkisel Uretim

Organik bitkisel uretim kuralları

Madde 8 - Organik bitkisel uretim kuralları aşağıda belirtilmiştir.

a) Organik bitkisel uretim, yetkilendirilmiş kuruluş ile sozleşme yapılarak onun kontrolunde yapılır.

b) Organik bitkisel urun yetiştiriciliği yapacak muteşebbis geciş surecine alınır. Geciş sureci, tek yıllık bitkiler ile mera ve yem bitkilerinde iki yıl, cok yıllık bitkilerde uc yıldır. Tek yıllık bitkiler ekim tarihi, cok yıllık bitkilerde hasat tarihi goz onune alınır.

c) Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu veya kontrol kuruluşu; arazinin onceki yıllardaki kullanım durumu, yapılan uygulamalar, bolgedeki genel durum ve yetiştirilen urunler, risk durumları, konu ile ilgili muteşebbis kayıtları ve raporlarının incelenmesi neticesinde geciş surecini uzatabilir ya da kısaltabilir.

d) Yetkilendirilmiş kuruluş tarafından, aşağıdaki kriterlere gore daha onceki faaliyetlerin yer aldığı surenin geciş doneminin bir parcası olarak kabul edilmesine karar verilir.

1) Ek-1 (A) ve (B) bolumlerinde bulunan girdilerin dışındaki girdilerin geriye donuk olarak en az uc yıl kullanılmadığının belgelenmesi halinde, bu surec, geciş surecinin bir parcası olarak kabul edilir,

2) Uretim parsellerinin zorunlu cevre koruma ve kırsal alanların korunmasına ilişkin alanlar icerisinde yer aldığının resmi bir belge ile belgelendirilmesi neticesinde bu surec, geciş surecinin bir parcası olarak kabul edilir.

e) Organik tarıma gecmiş veya geciş donemi icerisinde bulunan ve Ek-1 (A) ve (B) bolumlerinde yer almayan girdilerin hastalık veya zararlı kontrolunde kullanılmasının devletce zorunlu kılındığı hallerde yeniden belirlenecek geciş sureci kontrol ve sertifikasyon veya kontrol kuruluşunun teklifi ile komite tarafından azaltılabilir.

f) Bir işletmede, organik tarım metodu ile uretilen urun ile aynı tur ve ceşitten olan yada bu urunlerden kolaylıkla ayırt edilemeyen konvansiyonel urunler bir arada uretilemez. Ancak, cok yıllık bitkisel urunlerin uretiminde,

1) Muteşebbisin, işletmenin tamamını engec beş yıllık plan dahilinde organik uretime gecireceğini taahhutte bulunması halinde,

2) Her birimden hasat edilen urunlerin ayrı ayrı yerlerde tutulmasını sağlayacak onlemlerin alınması halinde,

3)Yetkilendirilmiş kuruluşun, urunlerden her birinin hasadından en az 48 saat once haberdar edilmesi halinde,

4) Muteşebbisin, hasadın tamamlanmasından hemen sonra, elde edilen urunlerin kesin miktarı ile ayırt edici ozellikleri konusunda yetkilendirilmiş kuruluşu bilgilendirmesi ve bu urunlerin diğerlerinden ayrı tutulması icin gerekli onlemlerin alındığını teyit etmesi halinde,

aynı urunun organik ve konvansiyonel uretiminin aynı işletmede yapılmasına yetkilendirilmiş kuruluş tarafından izin verilir.

Tarımsal araştırma yapılması duşunulen alanlar ile tohum, vegetatif uretim materyalleri ve transplantasyon materyallerinin uretileceği durumlarda (f) bendinin (2), (3) ve (4) numaralı alt bentlerinde yer alan şartlar aranır.

Toprak koruma, hazırlama ve gubreleme

Madde 9 - Organik bitkisel uretimde toprak koruma, hazırlama ve gubreleme kuralları aşağıda belirtilmiştir.

a) Yetkilendirilmiş kuruluş tarafından yapılan kontrollerde arazide toprak koruma tedbirleri alınıp alınmayacağına karar verilir.

b) Organik bitkisel uretimde, gereksiz ve toprakta erozyona neden olacak şekilde toprak işleme yapılamaz.

c) Toprağın verimliliği ve biyolojik aktivitesi aşağıda belirtilen yontemlerle sağlanır.

1) Cok yıllık ekim rotasyon programı icerisinde baklagil ve derin koklu bitkilerin yetiştirilmesi veya yeşil gubreleme yapılmalıdır.

2) Tek urun icin, yılda hektar başına 170 kg saf azotu gecmeyecek şekilde organik hayvansal uretimden elde edilen gubre kullanılmalıdır.

3) Bu Yonetmelik hukumlerine gore uretim yapılan arazilerden elde edilen karışık veya karışık olmayan organik materyallerin kullanılması gerekmektedir.

d) Organik bitkisel uretim yapılacak alanlarda, (c) bendindeki onlemlere rağmen yeterli toprak verimliliği ve biyolojik aktivitenin sağlanamaması halinde, bu Yonetmeliğin Ek-1 (A) bolumunde yer alan gubre ve toprak iyileştiriciler kullanılabilir.

e) Kompost aktivitasyonu icin, genetiği değiştirilmemiş uygun bitkisel kaynaklı karışım veya mikroorganizma karışımları kullanılabilir.

f) Toprak koşulları ile topraktaki veya bitkideki besin maddelerinin yararlılığının artırılması icin Ulkemiz tarımsal uretiminde genel olarak kullanımına izin verilmiş olan mikroorganizma preparatları yetkilendirilmiş kuruluşun onayı ile kullanılabilir.

g) Bu Yonetmeliğin yayımı tarihinde Ek-1 (A) bolumunde yer almayan gubreleme veya toprak iyileştirme urunleri; bu Yonetmelikte bahsedilen uygulamalarla karşılanamayan urunun ozel besin ihtiyacı veya ozel toprak iyileştirme amacları icin gerekli ve kullanımları cevre uzerinde bulaşma veya kabul edilemez etkiler oluşturmuyorsa veya teşvik etmiyorsa, komitenin onayı ile kullanımına izin verilir.

h) Organik gubre ve toprak iyileştiricilerin uretimi, ithalatı ve ihracatı icin Bakanlıktan izin alınır. Bu izinlerden sonra, organik tarımda kullanılacak organik gubre ve toprak iyileştiricileri icin yetkilendirilmiş kuruluş tarafından uygunluk belgesi veya sertifika verilir.

Ekim ve dikim

Madde 10 - Organik bitkisel uretim ekim ve dikim kuralları aşağıda belirtilmiştir.

a) Organik tarımsal coğaltım materyallerinin ozellikleri aşağıdaki şekilde olmalıdır.

1) Tohum; genetik olarak yapısı değiştirilmemiş, dollenmiş hucre cekirdeği icindeki DNA dizilimine dışarıdan mudahale edilmemiş, sentetik pestisitler, radyasyon veya mikrodalga ile muamele gormemiş biyolojik ozellikte ve bu Yonetmelik hukumlerine uygun olarak uretilmiş olmalıdır.

2) Fide; organik tohum veya ana bitkiden elde edilmiş, bu Yonetmelik hukumlerine uygun olarak uretimi sırasında sentetik besleme ve buyutme maddeleri ile hormonların kullanılmadığı, toprak ve iklim koşullarına uygun olmalıdır.

3) Fidan ve anac; organik materyallerden elde edilmiş, bu Yonetmelik hukumlerine uygun olarak uretilmiş, uretimi sırasında sentetik bitki besleme ve buyutme maddeleri ile hormonlar kullanılmamış, toprak ve iklim koşullarına uygun olmalıdır.

b) Kullanılacak tohum, fide, fidan, anac, misel, celik, yumru gibi coğaltım materyali organik tarım metoduyla uretilmiş olmalıdır. Ancak fide dışındaki coğaltım materyallerinin, organik olarak elde edilememesi durumunda konvansiyonel uretimden gelen, Ek-1 (A) ve (B) bolumlerinde yer alan maddelerin dışındaki herhangi bir sentetik kimyasal madde ile muamele gormemiş coğaltım materyali kullanılabilir.

c) Organik tarımda GDO'lu coğaltım materyalleri kullanılmaz.

Bitki koruma

Madde 11 - Organik uretimde bitki koruma kuralları aşağıda belirtilmiştir.

a) Hastalık, zararlı ve yabancı otların mucadelesinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır.

1) Hastalık ve zararlılara dayanıklı tur ve ceşit secimi yapılmalıdır.

2) Uygun ekim nobeti hazırlanmalıdır.

3) Uygun toprak işleme yontemleri uygulanmalıdır.

4) Kulturel, biyolojik ve biyoteknik mucadele metotları uygulanmalıdır.

b) Bitki hastalık ve zararlıları ile yabancı otlara karşı yukarıda belirtilen hususların uygulanamaması veya yetersiz kalması halinde bu Yonetmeliğin Ek-1 (B) bolumunde belirtilen girdiler kullanılır.

c) Bu Yonetmeliğin yayımı tarihinde Ek-1 (B) bolumunde yer almayan urunler, zararlı, hastalık ve yabancıot mucadelesi veya hayvan bina ve barınaklarının temizlenme ve dezenfeksiyonunda kullanılacak ise aşağıdaki koşulları sağlaması halinde komitenin onayı ile Ek-1 (B) bolumune ilave edilebilir.

1) Zararlı, hastalık ve yabancıotların mucadelesi icin gerekli, diğer kulturel, biyolojik mucadele metotları veya yetiştirme alternatifleri mevcut değilse,

2) Bitki koruma urunleri; tohum, bitki, bitkisel urun veya hayvan ve hayvansal urunler ile doğrudan temas etmiyor ve cok yıllık bitkilerde uygulandığı donem itibarıyla urunde kalıntı bırakmıyorsa,

3) Bu urunlerin kullanımı cevre uzerinde olumsuz etki yaratmıyorsa,

bu bentte yer alan hukumler bu Yonetmeliğin yayımı tarihinden once ortak kullanımda olan urunlere uygulanmaz.

d) Organik tarımda kullanılmasına izin verilen pestisit ve benzeri maddelerin ruhsatlandırılmasında 15/5/1957 tarihli ve 6968 sayılı Zirai Mucadele ve Zirai Karantina Kanunu ve ilgili mevzuat hukumleri gecerlidir.

e) Organik tarımda hastalık, zararlı ve yabancı ot mucadelesinde kullanılacak girdilerin uretimi ve ithalatı icin Bakanlıktan izin alındıktan sonra bu girdilere, yetkilendirilmiş kuruluş tarafından organik tarımda kullanılacağına dair uygunluk belgesi veya sertifika verilir.
__________________