BORSA NEDİR :

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), hisse senetleri, hazine bonoları ve devlet tahvilleri, gelir ortaklığı sertifikaları, ozel sektor tahvilleri, yabancı menkul kıymetler, gayrimenkul sertifikaları ve uluslararası menkul kıymetlerin alım ve satımının yapılmasını sağlamak amacıyla 26 Aralık 1985 gunu kurulmuş olup, 3 Ocak 1986 yılında faaliyete başlamıştır. Turkiye’deki tek menkul kıymetler borsasıdır.
İMKB, genel kurulca secilen beş uyeden oluşan bir yonetim kurulu tarafından yonetilir. Osman BİRSEN 25 Ekim 1997 tarihinde uclu kararname ile İMKB’ye Başkan olarak atanmıştır. Yonetim Kurulu'nun diğer dort uyesi, yatırım bankaları, ticari bankalar ve aracı kurumlar olmak uzere Borsa uyelerini oluşturan uc ayrı kategorideki aracı kuruluşları temsilen secilmektedir.
Ozerk ve mesleki bir kamu kurumu olarak İMKB yetkili olduğu konu ve alanlarda kendi yasal duzenlemelerini yapabilme avantajına sahiptir. Yapılan alım satım işlemlerinden oransal olarak alınan borsa payı, kotasyon ucretleri ve mevzuatta gosterilen diğer kalemler gelirlerini oluşturmaktadır.
İMKB BAŞKANI
Osman BİRSEN, uclu kararname ile Borsa’nın genel yonetimi ve temsili gorevlerinin yanı sıra sermaye piyasalarını duzenlemek ve denetlemekle gorevli Sermaye Piyasası Kurulu ile Borsa Uyeleri arasındaki ilişkilerde aracılık rolu ustlenen İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ve Borsa’nın Yonetim Kurulu Başkanı olarak beş yıl sureyle gorev yapmak uzere atanmıştır.
GENEL KURUL
Genel Kurul, İMKB uyelerinden oluşan bir ust karar organıdır. Kararları, SPK’nın onayına tabidir. Genel Kurul ayrıca, İMKB’nin sevk ve idaresi ile ilgili onemli konuları karara bağlar. Olağan ve olağanustu olmak uzere toplanabilen genel kurulda her uyenin bir oyu bulunmaktadır.
İMKB Uyeleri ve Faaliyetleri
İMKB uyeleri anonim şirket statusunde kurulmuş bankalar ve aracı kurumlardan oluşmaktadır. Borsa piyasa ve pazarlarında işlem yapan bu şirketleri uc grup altında toplayabiliriz.
• Kalkınma /Yatırım Bankaları
• Ticari Bankalar (A-O)
• Ticari Bankalar (P-Z)
• Aracı Kurumlar (A-D)
• Aracı Kurumlar (E-N)
• Aracı Kurumlar (O-Z)
Bankalar, Sermaye Piyasası Kurulu’nun 15.08.1996 tarihinde almış olduğu ilke kararı doğrultusunda Hisse Senetleri Piyasası faaliyetlerini kurmuş oldukları veya satın aldıkları bir aracı kuruma devretmişlerdir.
Aracı Kuruluşların Sermaye Piyasası Kurulu Tarafından Yetkilendirilmesi
Sermaye piyasasında faaliyet gostermek isteyen butun aracı kuruluşlar oncelikle, Turk Sermaye Piyasasının duzenleyici ve denetleyici organı olan Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilir.
Borsa ya da piyasalara, sadece Sermaye Piyasası Kurulu tarafından aracılık faaliyetinde bulunmak uzere yetki belgesi verilmiş olan aracı kuruluşlar uye olabilir. Yonetim Kurulu tarafından uyeliğe kabul edilen aracı kuruluşlara hangi piyasalarda işlem yapmaya yetkili olduğunu gosteren Borsa Uyelik Belgesi verilir.
Borsa uyelerinin gosterebileceği sermaye piyasası faaliyetleri aşağıda yer almaktadır:
• Birincil Piyasa İşlemleri
• İkincil Piyasa İşlemleri
• Portfoy Yonetimi
• Yatırım Danışmanlığı Hizmetleri
• Repo / Ters Repo İşlemleri
• Kredili Alım Satım, Acığa-Satış, Menkul Kıymet Odunc Verme İşlemleri
• Turev Aracların Alım Satımına Aracılık
Bankalar da dahil olmak uzere, sermaye piyasasında faaliyet gostermek isteyen butun aracı kuruluşlar, Sermaye Piyasası Kanunu ve SPK tebliğlerinde belirtilen nitelikleri sağlamak zorundadır. Asgari sermaye kriterine ilaveten, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından istenen diğer şartların da sağlanması gerekir.
Aracı kurumların şube ve acentaları Sermaye Piyasası Kurulu’nun onayına tabii iken, bankaların şube acmaları Bankacılık Duzenleme ve Denetleme Kurumu’nun onayına tabii tutulmuştur.
Aracı Kuruluşların İMKB Tarafından Yetkilendirilmesi
Aracı kurum ve bankalar, İMKB Yonetim Kurulu kararı ile Borsa uyesi olurlar. Uyelerin, İMKB’deki butun pazar ve piyasalarda işlem yapma zorunluluğu bulunmamaktadır. Borsa uyeleri birden fazla pazar ve piyasada faaliyet gostermek uzere yetkilendirilebilir. Aracı kuruluşlar, faaliyet gosterebilecekleri her bir piyasa icin belirlenen teminatı yatırmak zorundadır. Uyelerin faaliyet gosterebilecekleri pazar ve piyasalar aşağıda yer almaktadır:
• Hisse Senetleri Piyasası
• Tahvil ve Bono Piyasası
• Repo-Ters Repo Pazarı
• Lot Altı (Borsa Dışı Alım-Satım)
• Uluslararası Pazar Depo Sertifikası Piyasası
• Uluslararası Pazar Tahvil ve Bono Piyasası
• Uluslararası Pazar Repo-Ters Repo Piyasası
• Vadeli İşlemler Piyasası
Borsa uyeleri, İMKB pazar ve piyasalarında temsilcileri aracılığı ile işlem yapabilmektedir. Borsa, Uye temsilcilerinin işlem yapacağı pazar ve piyasalara gore eğitim programları duzenlemektedir. Yalnızca, eğitim programlarını başarı ile tamamlamış ve ilgili mevzuatta yer alan şartları taşıyan uye temsilcilerine İMKB pazar ve piyasalarında işlem yapma yetkisi verilmektedir.
İMKB'DE FAALİYET GOSTEREN ARACI KURULUŞLAR
Yıl Piyasa Adı Aracı Kurum Yatırım ve Kalkınma Bankası Ticari Banka Toplam
Hisse Senetleri Piyasası 126 0 0 126
Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım Satım Pazarı 104 12 48 164
Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı 73 12 47 132
2001 Uluslararası Pazar Tahvil ve Bono Piyasası 26 3 34 63
Uluslararası Pazar Repo-Ters Repo Piyasası 0 1 2 3
Uluslararası Pazar Depo Sertifikaları Piyasası 21 0 10 31
Vadeli İşlemler Piyasası 0 0 17 17
Hisse Senetleri Piyasası 125 0 0 125
Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım Satım Pazarı 103 12 44 159
Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı 72 12 43 127
2002/1 Uluslararası Pazar Tahvil ve Bono Piyasası 26 3 31 60
Uluslararası Pazar Repo-Ters Repo Piyasası 0 1 2 3
Uluslararası Pazar Depo Sertifikaları Piyasası 21 0 8 29
Vadeli İşlemler Piyasası 0 0 17 17

Uyelerin Borsada Temsili (Temsilci / Temsilci Yrd. Başvurusu)
Borsada kurulu pazar ve piyasalarda işlemler, uyeler tarafından yetkilendirilen ve mevzuatta belirtilen niteliklere sahip olduğu tespit edilerek Borsa Başkanlığı tarafından onaylanan temsilciler aracılığıyla gercekleştirilir. İlgili mevzuatta yer alan uye temsilci ve temsilci yardımcılığı icin aranan koşullara ilave olarak temsilci adaylarının başvuru formunu (Hisse Senetleri Piyasası / Tahvil ve Bono Piyasası / Vadeli İşlemler Piyasası Başvuru Formu, Uluslararası Pazar Depo Sertifikaları / Uluslararası Pazar Tahvil ve Bono Piyasası) ve formda belirtilen belgeleri tamamlayarak Borsamıza başvuruda bulunması ve başvuruların Borsamız Başkanlığı tarafından onaylanması gerekmektedir.

Uyelerin Gozetimi
Uyelerin gozetim ve denetimi Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve İMKB tarafından yurutulmektedir. İMKB uyeleri, talep edildiği takdirde faaliyetlerine ilişkin her turlu bilgiyi SPK ve İMKB’ye iletmek zorundadırlar. İMKB’nin ayrıca gerekli gorduğu takdirde uyelerin hesap ve kayıtlarını inceleme yetkisi bulunmaktadır. Diğer taraftan bankalar T.C. Merkez Bankası ve Bankacılık Duzenleme ve Denetleme Kurumu’nun gozetimi altındadırlar.
Borsa İşlemlerinin Gecici ve Surekli Durdurulması
Duzenleyici ve denetleyici otorite olan Sermaye Piyasası Kurulu’nun aracı kuruluşların işlemlerini gecici veya surekli olarak durdurma yetkisi bulunmaktadır.
İMKB’nin, SPK’dan Alım-Satıma Aracılık Yetki Belgesi almış olan bir aracı kurumu uyeliğe kabul etme veya etmeme hakkı saklıdır. Ayrıca İMKB, belirli durumlarda bir uye aracı kurumun işlemlerini gecici olarak durdurma veya uyeliğini surekli olarak iptal etme yetkisini haizdir. Sozkonusu durumlar detaylı olarak İMKB yonetmeliklerinde tanımlanmıştır.
Borsa'da yapılan işlemler ve tescil işlemlerinin uyelere gore dağılımı:
(Dosyalar sıkıştırılmış "zipped" Excel dosyaları şeklindedir)
(Hisse Senetleri ve Tahvil ve Bono Piyasası uye işlem hacimleri dosyalarda iki ayrı Excel sheet'i şeklinde yer almaktadır)
• 2002 yılı Ocak ayı
• Geriye Donuk Uye İşlem Hacimleri
• Ocak-Aralık 2001 Donemi
• Ocak-Aralık 2000 Donemi
• Ocak-Aralık 1999 Donemi
• Ocak-Aralık 1998 Donemi
1997 Yılındaki Dağılım
YONETİM KURULU
Yonetim Kurulu, İMKB’nin gunluk işlerinin sevk ve idaresi ile kotasyon, uyuşmazlık, disiplin işlemleriyle ilgili olarak kararlar almak uzere duzenli olarak toplanır. Aynı zamanda Yonetim Kurulu Başkanı olan İMKB Başkanı dahil olmak uzere beş uyeden oluşur. Başkan dışındaki uyeler uc ayrı kategorideki aracı kuruluşları temsilen genel kurul tarafından dort yıl icin secilirler.
Beş Uyeden oluşur
İlgili Kuruluşlar
• İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
• Sermaye Piyasası Kurulu
• İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş.
• İMKB Uyeleri (Aracı Kuruluşlar)
• İMKB'de İşlem Goren Şirketler
• Borsa Aracı Kurumları Yoneticileri Derneği
• Kurumsal Yatırımcı Yoneticileri Derneği
• Borsa Uzmanları Derneği
• Finans Kulup
• KOSGEB - KOBİ-NET (Kucuk ve Orta Boy İşletmeler Bilgi Ağı)
• Avrasya Borsaları Federasyonu (FEAS)
• T.C. Maliye Bakanlığı
• Başbakanlık Hazine Musteşarlığı
• T.C. Merkez Bankası
• Ozelleştirme İdaresi
• Devlet İstatistik Enstitusu
• Bankacılık Duzenleme ve Denetleme Kurumu
• Bankalar Birliği
• Rekabet Kurumu
• İstanbul Altın Borsası
• İstanbul Sanayi Odası (İSO)
• İstanbul Ticaret Odası (İTO)
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu
• Yabancı Sermaye Derneği
• Turk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı
İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI
Adres: İMKB
İstinye 80860 İstanbul, Turkiye
Telefon: (90 212) 298 21 00
Fax: (90 212) 298 25 00
İMKB ve Yonetim Kurulu Başkanı
Osman BİRSEN - İlgili Birimler: Ref 1
Yonetim Kurulu
Osman BİRSEN
Yavuz CANEVİ
Muslum DEMİRBİLEK
Adnan CEZAİRLİ
Caner CİMENBİCER
Denetim Kurulu
Atilla KOKSAL
Asil ONAY
Birinci Başkan Yardımcısı
Arıl SEREN - İlgili Birimler:Ref:2
Başkan Yardımcıları
Emin Ali GUNDEZ - İlgili Birimler: Ref 3
Esin AKBULUT - İlgili Birimler: Ref 4
Huseyin ERKAN - İlgili Birimler: Ref 5
Cavit SAVCI - İlgili Birimler: Ref 6
Sezai BEKGOZ - İlgili Birim: Ref 7
Hukuk Başmuşaviri
Tangul DURAKBAŞA - İlgili Birim: Ref 8
Teftiş Kurulu Başkanı
İbrahim KURBAN-İlgili Birim: Ref 9
Dış İlişkiler
Eren S. KILICLIOGLU, Mudur
Av.Arzu GİRGİN, Mudur Yardımcısı - Yatırımcı Danışma Merkezi
Telefon : (90 212) 298 23 71, 73, 74
Fax : (90 212) 298 25 00
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Birimleri
Ref 1: Ozel Kalem Mudurluğu, Guvenlik Mudurluğu
Ref 2: Araştırma Mudurluğu, Bilgi Sistemleri Merkezi, Eğitim ve Yayın Mudurluğu
Ref 3: Gozetim Mudurluğu, İdari İşler Mudurluğu, Personel Mudurluğu
Ref 4: Değerleme ve İstatistik Mudurluğu, Kotasyon Mudurluğu, Mali İşler Mudurluğu
Ref 5: Dış İlişkiler Mudurluğu, Uluslararası Pazar Mudurluğu
Ref 6: Yapı ve İşletme Mudurluğu
Ref 7: Hisse Senetleri Piyasası Mudurluğu,Tahvil ve Bono Piyasası Mudurluğu, Vadeli İşlemler Piyasası Mudurluğu, Uye İşleri Mudurluğu
Ref 8: Hukuk İşleri Mudurluğu
Ref 9: Teftiş Kurulu Başkanlığı
________________________________________
DENETİM KURULU
İMKB’nin mali hesap ve kayıtlarını denetlemek uzere genel kurul uyeleri arasından Genel Kurul tarafindan iki denetci secilir.
İMKB’nin hesapları ayrıca bağımsız denetim kuruluşları tarafindan da denetlenmektedir.
Başkan Yardımcıları
İMKB’nin, Başkan ve Yonetim Kurulu ile mudurlukler ve diğer birimler arasındaki iletişimi sağlama ve kendilerine bağlı bulunan Borsa hizmet birimlerinin genel yonetimi ve temsili rolunu ustlenen bir Birinci Başkan Yardımcısı ve beş Başkan Yardımcısı bulunmaktadır.
Hukuk Başmuşaviri
Borsa’yı adli, idari ve diğer ilgili kurumlar nezdinde temsil etmek, mevzuat duzenleme calışmalarına yardımcı olmak, hukuki konularda Borsa Başkanı ve Borsa’nın birimlerine muşavirlik hizmeti sunmak, Hukuk İşleri Mudurluğu’nun koordinasyonunu yapmak ve bu Mudurlukce yapılan calışmaları takip etmek ve yonlendirmekle gorevlidir. Hukuk Başmuşaviri, yonetim ve ozluk işleri bakımından Başkan Yardımcısı statusunde olup, doğrudan doğruya Borsa Başkanı’na karşı sorumludur.
Teftiş Kurulu
Teftiş Kurulu Başkanlığı, Borsa Başkanlığı’nca tespit olunacak esaslar cercevesinde Borsa uyelerinin işlemlerinin teftiş ve denetimi ile Borsa ici işlemlerin kontrol edilmesi ile yukumludur. Teftiş Kurulu Başkanı , yonetim ve ozluk işleri bakımından Başkan Yardımcısı statusunde olup, doğrudan doğruya Borsa Başkanı’na karşı sorumludur.
Danışmanlar
Hukuk, sanat, basın ve halkla ilişkiler, hisse senetleri piyasası gibi ceşitli konularda İMKB Başkanı’na danışmanlık yapmak uzere atanmışlardır.
Mudurlukler
İMKB’ nin gunluk iş ve işlemleri ceşitli mudurlukler aracılığıyla yurutulur.
Komiteler
İMKB Yonetim Kurulu’na yardımcı olmak uzere Kotasyon, Disiplin ve Uyuşmazlık Komiteleri bulunmaktadır. Kotasyon Komitesi, menkul kıymetlerin Borsa kotuna alınması, cıkarılması,yeniden alınması, başvurularını değerlendirerek Yonetim Kurulu’na rapor sunmak; Disiplin Komitesi, Borsa’da duzeni ve durustluğu bozan ve Borsa işlerine hile karıştıran, Borsa işlerinin acık, duzenli ve durust yurutulmesi icin yapılan duzenlemelere uymayanlarla ilgili kararlar alarak Yonetim Kurulu’nun onayına sunmak; Uyuşmazlık Komitesi, Borsa işlemlerine ilişkin olarak, uyeler ve uyelerle muşteriler arasında cıkan uyuşmazlıkların idari yoldan cozumu ile ilgili olarak Yonetim Kurulu’na yardımcı olmak gorevlerini yapar.
Ayrıca, İMKB’de , alım-satım teknolojilerinin geliştirilmesi, vadeli işlemler de dahil olmak uzere yatırım araclarının tanıtımı, İMKB’nin geliştirilmesi gibi ceşitli komiteler kurulmuştur.
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın Denetlenmesi
Sermaye Piyasası Kurulu Turk sermaye piyasalarında duzenleme ve denetleme yetkileri ile donatılmış bir kurum olarak, yatırımcıların, kamunun ve bunların yatırımlarının korunmasını sağlamak amacıyla İMKB ve İMKB uyelerini denetlemekle gorevlidir.
Yasal Dayanak
Menkul Kıymetler Borsaları Hakkında 91 sayılı KHK 06 Ekim 1983 tarih ve 18183 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanmıştır. Kararname, Turkiye’ nin sermaye piyasalarını daha etkin hale getirmek perspektifi ile Turkiye’de menkul kıymet alım satım işlemlerinin gercekleştirilmesine elverişli ortam yaratmak amacıyla Turkiye’de menkul kıymetler borsalarının kuruluş esas ve şartlarını duzenlemektedir.
Turkiye’de menkul kıymetler borsalarının kuruluş, calışma, denetlenme ve borsada alım satım esasları ile borsa uyelerinin kuruluş, calışma ve yukumluluklerini duzenleyen “Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Calışma Esasları Hakkında Yonetmelik” 06.10.1984 tarih ve 18637 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanarak yururluğe girmiştir.
Menkul Kıymet Borsaları Hakkındaki Kanun Hukmunde Kararname
Karar No-L/91
5 Nisan 1983 tarih ve 2810 sayılı kanunun vermiş olduğu guc ve yetkiye dayanarak, Bakanlar Kurulu’nca, menkul kıymetlerin guven ve istikrar icinde işlem gormesi icin menkul kıymetler borsalarının acık, duzenli ve durust calışmasını sağlamak uzere, kuruluş, yonetim, calışma esasları ve denetlenmesini duzenlemek suretiyle sermaye piyasasının ekonomik gelişmede etkin bir rol oynamasını sağlamak amacıyla, 3 Kasım 1983 tarihinde kararlaştırılarak, 06.10.1983 tarih ve 18183 (mukerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, yururlukteki Kanun Hukmunde Kararname’de ortaya konan şartlar ve belirlenen esaslar dahilinde menkul kıymetlerin alım satımı, fiyatlarının tesbiti ve ilanı işleriyle yetkili olarak kurulan tuzel kişiliğe haiz bir kamu kurumudur. Menkul Kıymet Borsalarının gerekli gorulen yerlerde kurulması, Sermaye Piyasası Kurulu’nun onerisi uzerine, Maliye Bakanlığı’nın iznine tabidir.Menkul Kıymetler Borsaları, Sermaye Piyasası Kurulu’nun gozetim ve denetimi altındadır.
BORSA İŞLEMLERİNE AİT HUKUMLER
Menkul kıymet borsalarında işlem gorecek menkul kıymetlerin borsa kotuna alınması ile ilgili esaslara ait yonetmelik Sermaye Piyasası Kurulu’ nca hazırlanarak Maliye Bakanlığı’nın onerisi uzerine Bakanlar Kurulu’nca yururluğe konulur.
Genel veya katma butceli idareler ile mahalli idareler ve Kamu İktisadi Teşebbusleri tarafından cıkarılacak menkul kıymetlerin Maliye Bakanlığı'nın talebi uzerine borsa kotuna alınması zorunludur.
Yabancı menkul kıymetlerin borsa kotuna alınması Maliye Bakanlığı’nın iznine tabidir.
Menkul kıymetler borsalarındaki alım-satım işlemlerine ilişkin kurallar, Borsa Yonetim Kurulu’nca bir yonetmelikle tesbit olunur. Bu yonetmelik Sermaye Piyasası Kurulu’nun onayı ile yururluğe girer. Sermaye Piyasası Kurulu, bu yonetmeliği onaylamadan once gerekli gorduklerinin değiştirilmesini talep edebilir.
Turkiye’deki Menkul Kıymet Piyasalarının Tarihcesi
Turkiye’deki organize menkul kıymet piyasalarının kokleri 19.yuzyılın ikinci yarısına kadar uzanmaktadır. İlk menkul kıymetler piyasası Kırım Savaşı’nı takiben 1866 yılında Osmanlı İmparatorluğu zamanında kurulmuş olan “Dersaadet Tahvilat Borsası” idi. Dersaadet Borsası cokmuş Osmanlı ekonomisinden yuksek getiri almayı amaclayan Avrupa’lı yatırımcılar icinde bir vesile olmuştu. Turkiye Cumhuriyeti’nin Osmanlı İmparatorluğu cokuntulerinin uzerine kuruluşunu takiben 1929 yılında cıkartılan 1447 sayılı “Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları Kanunu" ile tecrubesiz sermaye piyasalarının, yeni ismiyle “İstanbul Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsası” adı altında organize olması sağlanmıştır.
Borsa, kısa surede, gelişerek yurtcapında girişimcilerin fon ihtiyaclarının karşılanmasında onemli katkıda bulunmuştur. Ancak, 1929 Krizi, 2.Dunya Savaşı’nın patlak vermesi, henuz emekleyen Turk iş dunyasını olumsuz etkilemiş ve Borsa’nın başarısını golgede bırakmıştır. Takip eden yıllardaki endustri devrimi suresince, hisse senetlerini halka arz eden anonim şirketlerin sayısı da surekli olarak artmıştır. Bu hisseler coğu bireysel, bir kısmı da kurumsal olan yatırımcılardan yoğun talep gormuştur.
1980’li yılların ilk donemlerinde sağlıklı sermaye hareketlerine uygun gerek mevzuat gerekse kurumların oluşması yonunden Turk sermaye piyasalarında onemli gelişmeler oldu. 1981 yılında Sermaye Piyasası Kanunu cıkartıldı. Bir sene sonra 1982 yılında menkul kıymetler piyasasının idaresinden, kontrolunden ve mevzuatının duzenlenmesinden sorumlu resmi kurum olan Sermaye Piyasası Kurulu Ankara’da kuruldu.
Ekim 1983 Turkiye’de menkul kıymet borsalarının kuruluşunu ongoren bir kararname cıktı. Ekim 1984’de ise "Menkul Kıymet Borsalarının Kuruluşu ve Calışma Esasları" Resmi Gazete’de yayınlandı. Calışma esaslarına ilişkin mevzuat Olağanustu Genel Kurul toplantılarında kabul edildi ve 1985 sonunda İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) resmen kuruldu.
__________________________________________________ ______________________________
Borsa nedir?
Borsa nelerden etkilenir?
Aracı kurum nedir?
Aracı kurumların işlevi nedir?
Birincil piyasa ne demektir?
Borsada emir nasıl verilir?
Borsada emir verme şekilleri nelerdir?
Borsaya kote olmak ne demektir?
Endeks ne demektir?
Endekslere giren şirketler nasıl belirlenmektedir?
Gunluk emir nedir?
Holding ne demektir, ne işe yarar?
Holding ve şirketler grubu ne demektir, ne işe yarar?
İkincil piyasa ne demektir?
İMKB endeksleri nasıl hesaplanıyor?
İMKB endekslerinin hesaplanmasında gozonune alınan kriterler nelerdir?
İştirak ceşitleri nelerdir?
İştirak etme amacı ne olabilir?
İştirak nedir?
Kac tur aracı kurum vardır?
Kac tur endeks vardır?
Kalanı iptal et (KİE) emir nedir?
Kalanı iptal et emir nedir?
Kusurat emir nedir?
Lider aracı kurum nedir?
Limit değerli emir nedir?
Limit fiyatlı emir nedir?
MACD (Moving Average Convergence/Divergence) nedir?
Momentum nedir?
Muşteri emirlerinde gecerlilik suresi ne kadardır?
Normal emir nedir?
Ortak ne demektir?
Ozel emir nedir?
Ozel limit fiyatlı (OLFE) emir nedir?
Saklama hizmeti ne demektir?
Takas hizmeti ne demektir?
Takasbank nedir?
Tarihli emir nedir?
Yatırımcı kimdir?
Borsa Nedir?
Sermaye Borsaları (Security Exchanges), değerli evrakların (menkul kıymetlerin) ticaretinin yapıldığı kurumsal piyasalardır. Bir piyasadır, cunku menkul kıymetlerin ticaretinin yapıldığı yerdir. Kurumsaldır, cunku kendine ozgu kuralları ve standartları vardır.
Borsalar, sadece hisse senetlerinin değil, başka tur emtiaların (ticari malların) ve enstrumanların da ticaretinin yapıldığı yerlerdir. Orneğin bono ve tahvillerin genellikle menkul kıymetler borsalarının icersinde ticareti yapılageldiği halde, doviz ticareti icin doviz borsaları (forex, foreign exchange) veya mal ticareti icin emtia borsaları (commodity exchange) vardır. Orneğin, pamuk fiyatlarının belirlendiği ve ticaretinin yapıldığı pamuk borsaları vardır (Turkiye’de de, İzmir’de pamuğun vadeli ticaretinin yapılacağı bir vadeli işlemler borsası kurulma aşamasındadır).
Turkiye’de borsanın tarihi Osmanlı İmparatorluğunun son donemlerine kadar uzanmakla (ozellikle bono piyasası) birlikte, 1970 ve 1980’lerin ilk yarısında, mekan olarak Sirkeci Vakıf Han’da bir tur tezgah ustu piyasa (OTC; over the counter) şeklinde faaliyette bulunuyordu. (Tezgah ustu piyasalarda, sermaye piyasasına aracılık eden kurumlar, kendi aralarında, bir borsanın belirleyici kural ve tuzuklerine uyma zorunluluğu duymadan işlem (alım/satım) yaparlar. Bugun en gelişmiş piyasalardan biri olan Amerika Birleşik Devletleri’nde kucuk işlem hacmine sahip bazı firmalar, borsa haricinde OTC olarak işlem gorurler.)
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), konjekturel gelişmeler sonucu, hisse senetlerinin ticaretinin duzenlenmesi ve standartlaştırılması amacıyla 1986 yılında Karakoy-Tophane’de faaliyete gecmiş bulunmaktaydı. Gunumuzde, kendi modern binasıyla İstinye’de faaliyetini surdurmektedir. İlk zamanlarda az sayıda şirket, duşuk işlem hacmi ve turk ekonomisine endeksli hareket eden İMKB, gunumuzde 270'den fazla şirketin hisse senedi, ortalama 200-300 milyon dolarlık işlem hacmi ve dunya ekonomileriyle entegre bir şekilde faaliyetini surdurmektedir.
Borsa Nelerden Etkilenir?
İMKB endeksleri ve işlem goren hisse senetlerinin fiyatları, diğer dunya borsalarında olduğu gibi başlıca uc etmenden etkilenirler; dunya ekonomisinin durumu ve gidişatı, yerel (Turkiye'nin) ekonominin durumu ve gidişatı ve sektor/firmanın durumu ve performansı.
Global Ekonomi'deki herhangi bir gelişme tum ulke ekonomilerini az veya cok etkileyeceği gibi, o ulkedeki ilgili veya tum firmaları da dolaylı veya dolaysız olarak etkiliyecektir.
Ornek 1: Şirketimizin Petkim'den hammadde olarak herhangi bir petrokimya urununu aldığını (girdimiz) ve bunun az veya cok nihai urunumuzde (cıktımız) bir ağırlığının olduğunu duşunelim. Dunya petrokimya piyasalarında oluşabilecek herhangi bir nedenden dolayı bir dalgalanma, Petkimin maliyetini değiştirecektir. Bu değişikliği de Petkim bizim alış fiyatımıza yansıtacaktır. Sonucta, biz de bunu kendi urunumuz fiyatına yansıtmak zorunda kalacağız. Dalgalanma fiyatlarda bir artış şeklinde olursa, bizim rekabet gucumuzu azaltıcı ve/veya kar marjımızın daralması şeklinde etkisi olabilir. Bu da bizim ciromuzu ve net karımızı etkiliyebilir.
Ornek 2: Global etkinin yansıması bir cok şekilde olabilir. Orneğin, şirketimizin Almanya'ya Deutsche Mark (DEM) uzerinden ihracat yaptığını ve urunumuzun onemli bir hammaddesini Amerika'dan dolar (USD) olarak ithal ettiğini duşunelim. Bu halde, bizim kar marjımız buyuk olcude dolar/mark paritesine bağlı olacaktır. Uluslararası doviz borsalarında oluşacak pariteler bizi etkiliyecektir ve faaliyetlerimiz esnasında eğer bu paritenin gidişatını doğru tahmin edemezsek veya paritenin dalgalanmalarına karşı onlemimizi alamazsak (or. hegde ederek, bir finans tekniği), şirketimiz bu durumdan olumsuz olarak etkilenebilecektir.
Ornek 3: Şirketimizin tekstil alanında faaliyet gosterdiğini duşunelim. Ulke olarak tekstil sektorunde guclu ve bircok avatajımız olduğunu, gumruk birliği (GB)'nden oncede, GB'den sonrası icin cok umutlu olduğumuz icin yeni yatırımlara (kapasite arttırımı ve modernizasyon) girişmiş olalım. Fakat, dunya'da bazı sebeplerden dolayı bir kriz (or. Uzakdoğu veya Rusya krizi) cıktığında, uluslararası pazarımız daralırsa, bu bizim tam kapasitede calışamayacağımızı ve yeterli ihracat yapamazsak, kullanılmış olan kredilerin geri odemelerinde zorlanabiliriz; belki de bu, bizim iflas etmemize bile sebep olabilir.
Ulusal Ekonomi'deki, yani Turkiye ekonomisindeki herhangi bir gelişme, Turkiye'deki şirketleri bulundukları sektore ve gelişmenin yapısına gore az veya cok etkiliyecektir. Ekonomideki buyume hızı, işsiz sayısı, enflasyon, faiz oranları, vergi oranlarında olabilecek değişiklikler, olağan ustu halin ilan edilmesi, teşvik politikasındaki değişimler vb. akla ilk gelen orneklerdir. Ulusal ekonominin etkilerini de ornekleme yoluyla acıklamaya calışalım.
Ornek 1: Almanya'ya ağırlıklı olarak ihracat yapan ve girdilerimizin coğunu ic piyasadan yani TRL olarak sağladığımızı duşunelim. Eğer hukumetimiz kurları hızlandırıcı (reel olarak TRL nin değerini duşurucu) yani dolar, mark gibi yabancı para birimlerinin para birimimiz karşısında hızlı artması gibi bir politikayı benimserse, bundan şirketimizin olumlu olarak etkilenmesi buyuk bir ihtimaldir. Cunku girdilerimiz değer kaybeden TRL, buna karşılık cıktılarımız değer kazanan DEM uzerinden olacağından, kar marjımız ve dolayısıyla karımız artacaktır.
Şirket veya Sektor olarak etkiler de, sektorun veya ozel olarak o şirketin urunlerine talebin azalması şeklinde bir eğilimin olması, sektore karşı devletin desteğinin olması veya eski desteğinin kalkması, sektorel olarak girdilerin pahalanması, dış pazarlarda rekabetin zorlaşması, sektore aşırı yatırımın (atıl kapasitenin) yapılmış olması vb. akla ilk gelen ornekler olmakla birlikte, ozel de şirket yonetimlerinin yanlış yonetimleri de sayılabilir.
Ornek 1: Şirketimiz GB oncesi ulkenin onde gelen bir otomotiv ureticisi olabilir. Yabancı bir otomotiv ureticisinden aldığımız know-how'la birlikte fazla rakibimiz olmadığı ve gumruk duvarlarıyla birlikte dış rekabete karşı korunduğumuz icin fazla bir yatırıma gereksinim duymadan, pazarın isteği kadar uretim yapıp bunu pazarlıyor olabiliriz. Fakat, yeni hukumetimizin GB'ne girmeye karar verdiğini ve anlaşmanın bir maddesi icabı otomotiv sektorunde ithalatcıların aleyhinde olan fazla vergilerin kaldırıldığını duşunursek, bu bizim satışlarımızı olumsuz olarak etkiliyecektir ve faaliyetlerimizin sonucu zarar etmemiz ve bir daha karlı duruma gecmemiz zor olabilecektir.

Aracı kurum nedir?
Menkul kıymetlerin ticaretinde yatırımcılar adına hizmet veren anonim şirket huviyetindeki kuruluşlara "Aracı Kurum" denmektedir.
Aracı kurumların işlevi nedir?
Aracı kurumlar kuruluş amacları itibariyle, hisse senedi ticaretinde yatırımcı ile piyasa (karşı taraf) arasında aracılık işlemlerini ve yatırımcıyı bilgilendirme fonksiyonlarını yerine getirirler. Bu aracılık işlemleri icin, en buyuk gelir kaynaklarını oluşturan, işlem başına komisyon alırlar.
Aracı kurumların başka gorevleri ve gelir kaynakları ise halka arz konsorsiyumlarında yer almak ve yeni hisse senetlerin ihraclarında aracılık gorevi gormektir.
Birincil piyasa ne demektir?
Birincil Piyasa, hisse senedi ve tahvil gibi menkul değerleri ihrac eden kuruluşlarla yatırımcıların karşı karşıya geldikleri ve ilgili menkul kıymetlerin ilk işlemlerin olunageldiği piyasalardır. Birincil Piyasalar, menkul kıymetlerin ilk kez yatırımcılara satıldıkları piyasadır.
Borsada emir nasıl verilir?
Borsada menkul kıymetlerin ticaretinin gercekleşebilmesi icin yatırımcıların vermiş oldukları kararların bir emir olarak borsada seans salonuna ulaşması gerekmektedir. Bunun icin iki aşamalı bir prosedur bulunmaktadır. İlk olarak bir muşterinin emrini muşteri emri olarak bir aracı kuruluş yetkilisine iletmesi gerekmektedir. İkinci olarak da, uye temsilcilerinin (aracı kurum yetkilisi) bu emri seans icinde borsa bilgisayar sistemine aktarması gerekmektedir. Bu durumda emir, borsa emri haline gelmektedir.
Borsada emir verme şekilleri nelerdir?
Borsa’da uc ceşit emir soz konusu olabilmektedir. Bunlar:
• Normal emir
• Ozel emir
• Kusurat emir
Normal Emir: 1 lot ve katları şeklinde verilmiş olan emir ceşitine denmektedir. Normal emirler de dort farklı şekilde verilebilmektedir:
• Limit Fiyatlı Emir: Fiyat ve miktar bilgisinin bulunduğu emir turudur. Emrin bir satış emri olması durumunda fiyat bilgisi yatırımcının satmaya razı olacağı en duşuk fiyat seviyesini, alış emri olması durumunda ise yatırımcının almaya razı olacağı en yuksek fiyat seviyesini gostermektedir.
• Kalanı İptal Et (KİE) Emir: Yatırımcının belirlemiş olduğu fiyat ve miktar gozonunde bulundurularak, o fiyat seviyesindeki alış veya satış tekliflerin (miktar bilgisi bir ust sınır olmak uzere) karşılandığı, kalan kısmın iptal edildiği emir turudur.
• Ozel Limit Fiyatlı (OLFE) Emir: Bu emir turunde sadece fiyat bilgisi bulunur ve belli bir fiyat seviyesine kadar olan alış ve satış tekliflerin tamamı karşılanır.
• Limit Değerli Emir: Ozel fiyatlı emirlerin (OLFE’nin) TRL olarak sınırlandırılmış şeklidir. Bu emir turunde miktar bilgisi bulunmaz, OLFE’deki gibi belli bir fiyat seviyesine kadar olan teklifler TRL olarak konulan bir sınır tutara kadar karşılanır.
Ozel Emir: Borsa tarafından konmuş olan sınırların uzerinde işlem yapılabilmesine olanak tanıyan emir turudur. Ozel emirler bolunmeden işlem gorurler. Bu emirlerde bir alt miktar sınırı bulunmaktadır:

Kusurat Emir: Miktar olarak 1 lotun altındaki hisse senetlerinin alış ve satışı icin verilen emir turudur. Kusurat emirler borsada gercekleştirilebileceği gibi yetkili aracı kurumlar tarafından da gercekleştirilebilinir.
Borsaya kote olmak ne demektir?
Borsanın, hisse senetlerinin ticaretinin yapıldığı bir piyasadır. Her piyasada olduğu gibi, bu piyasanın da kendine ozgu kuralları vardır.
İMKB, diğer borsalarda olduğu gibi hangi şirketlerin senetlerinin ne miktarda (kac adet) işlem gorebileceğinin kayıtlarını tutmaktadır. İlk halka arzlarda, şirket yonetimleri, ne kadar hissenin borsaya kote (kayıt altına) edilmesinin duşunulduğunu bildirir ve İMKB’den izin ister. İlerde oluşabilecek değişimler icin İMKB’den izin almadan, yani kote ettirilmemiş senetlerin ticareti olanaklı değildir.
Kısacası, bir senet icin kote olmak demek, o senedin İMKB tarafından tanındığını ve alım/satımının yapılmasına izin verildiği anlamına gelmektedir
Endeks ne demektir?
Gosterge olarak da adlandırılan Endeksler, kapsadıkları birden fazla hisse senedinin fiyatlarının tek bir oransal gosterge vasıtasıyla izlenmesini ve karşılaştırılabilmesini sağlayan araclardır.
Endekslere giren şirketler nasıl belirlenmektedir?
İMKB endekslerine dahil edilecek veya endeks kapsamından cıkarılacak olan hisse senetleri normal şartlarda Borsa Yonetim Kurulu’nun altı ayda bir şirketlerin durumunu gozden gecirmesiyle belirlenir. Endeks kapsamına alınacak hisse senetlerinin seciminde, şirketlerin piyasa değerleri, halka acıklık oranları (Takasbank saklama oranları), işlem hacminin piyasa değerlerine oranları, gunluk ortalama sozleşme sayıları ve gunluk ortalama işlem miktarları kriter olarak alınıp ağırlık verilmek suretiyle sıralamaya tabi tutulurlar.
Gunluk emir nedir?
Verilen emir sadece verildiği seans surecince gecerliliği olan emir turudur.
Holding ne demektir, ne işe yarar?
Bir kişinin, bir grup girişimcinin veya bir ailenin bircok alanda faaliyet gosteren şirketleri olabilir. Fazla buyuk olmanın bir sonucu ise bu şirketlerin yonetimlerinin zorlaşması ve ortak bir misyon etrafında idare edilme gucluğudur. Boyle bir durumda şirket sahipleri, bu şirketleri belli bir catı altında toplamak isteyebilirler. Bunu da ya bir holding kurarak ya da bir şirketler grubu oluşturarak gercekleştirirler.
Holding şirketleri, uretim ve satış turu faaliyetlerde bulunmayan, belli bir faaliyet alanı olan şirketlere iştirak eden, ve genellikle boyle şirketlerin buyuk ortağı durumunda olan anonim şirketlerdir. Holding şirketlerinin kuruluş ve varoluş nedenleri birden cok şirkete iştirak etmek ve bu şirketleri yonlendirmek/kontrol etmek olduğundan sermaye şirketleri sınıfında bulunmaktadırlar. Holding şirketlerinin sahipleri genellikle bircok şirketin sahibi oldukları icin, bu paylarını holdinglere devrederler ve bu yolla o şirketlerin yonetimlerini tek elde toplarlar.
Holdinglerde şirket sayısı en az yedi (kanuni gereklilik) iken; şirketler grubunda genellikle şirket sayısı fazla değildir.
Holding ve şirketler grubu ne demektir, ne işe yarar?
Bir kişinin, bir grup girişimcinin veya bir ailenin bircok alanda faaliyet gosteren şirketleri olabilir. Fazla buyuk olmanın bir sonucu ise bu şirketlerin yonetimlerinin zorlaşması ve ortak bir misyon etrafında idare edilme gucluğudur. Boyle bir durumda şirket sahipleri, bu şirketleri belli bir catı altında toplamak isteyebilirler. Bunu da ya bir holding kurarak ya da bir şirketler grubu oluşturarak gercekleştirirler.
Şirketler grubunda şirket sahibi veya sahipleri, yonetimi bir başka şirket aracılığıyla değil, direkt kendileri, bu şirketleri biraraya getirerek yapmak isterler. Basit anlamda, şirketler grubu, aynı kişi veya kişilerin sahip olduğu şirketlerin bir araya getirilmesidir. Şirketler grubunda genellikle şirket sayısı fazla değildir, buna karşın holdinglerde en az yedidir (kanuni gereklilik).

İkincil piyasa ne demektir?
İkincil Piyasa, hisse senedi ve tahvil gibi menkul değerleri ellerinde bulunduran yatırımcı kitlesi ile bu tur menkul kıymetlere talep gosteren yatırımcı kitlesinin karşı karşıya geldikleri piyasadır. İkincil piyasalara ornek olarak İstanbul Menkul Kıymetler Borsası verilebilir


İMKB endeksleri nasıl hesaplanıyor?
Piyasa değeri ağırlıklandırma yontemi ile hesaplanmakta olan İMKB endekslerinin hesaplanmasında kullanılan formul aşağıdaki gibidir:

Et= Endeksin t zamanındaki değeri,
n= Endekse dahil olan hisse senedi sayısı,
Fit= i’nci hisse senedinin t zamanındaki fiyatı,
Nit= i’nci hisse senedinin t zamanındaki toplam sayısı,
Hit= i’nci hisse senedinin t zamanındaki Takasbank saklamasında bulunan hisse senetlerinin toplam hisse senedine oranı,
Bt= Bolenin (Duzeltilmiş baz piyasa değeri) t zamanındaki değeri.
İMKB endekslerinin hesaplanmasında gozonune alınan kriterler nelerdir?
İMKB endekslerinin hesaplanmasında gozonune alınan başlıca kriterler şunlardır;
• İMKB endekslerinin hesaplanmasında en son tecil edilmiş fiyatlar kullanılır.
• Şirketlerin piyasa değerleri, eski ve (varsa) yeni hisse senetlerinin fiyatları ayrı ayrı dikkate alınarak hesaplanır.
• İMKB endeksleri, aynen saklamada bulunanlar haric, Takasbank saklamasında bulunan hisse senetlerin piyasa değerleri ile ağırlıklı olarak hesaplanır
İştirak ceşitleri nelerdir?
İştirak ceşitleri ikiye ayrılabilir:
• Ana şirket, ortak olduğu şirkette %50’den fazla oy hakkına sahipse ortak olunan şirket bir bağlı ortaklıktır.
• Coğunluk ana şirkette değilse basit anlamda iştirak (bağımsız ortaklık) sozkonusudur.

İştirak etme amacı ne olabilir?
Bir şirket, gereksiniminin uzerindeki fonları, iki nedenden dolayı başka bir şirketin sermayesine ortak olma yoluyla ekler. Birincisi, iyi bir getiri beklentisiyle, klasik bir yatırımcı mantığı ile bu yatırımını yapabilir. İkinci olarak, bunu ana faaliyetleri ile ilişkili olarak yapabilir. Orneğin bu, urunlerinin pazarlamasını yapan şirketlere, hammadde ureten bir şirkete, başka bir şirketle ortak olarak benzer bir alanda uretim yapmak uzere vb. şeklinde olabilir.
İştirak nedir?
İştirak, bir şirketin başka bir şirketin sermayesinde ortaklığı soz konusu olması durumunda, sermayelerinde payları olan şirketlere verilen isimdir
Kac tur aracı kurum vardır?
Menkul kıymetlerin ticaretinde aracılık hizmeti vermekte olan aracı kuruluşlar iki ceşittir:
• A Grubu Aracılar: A Grubu Aracılar olarak adlandırılan aracı kurumlar, normal olarak İMKB’de menkul kıymet ticaretinde aracılık yetkileri yanında taahhutlu aracılık (underwriting) işlemleri dahil birincil piyasada halka arzlara aracılık yapma yetkisine sahiptirler.
• B Grubu Aracılar: B Grubu Aracılar olarak adlandırılan aracı kurumlar sadece ikincil piyasada işlem yapabilme yetkisine sahiptirler.
Kac tur endeks vardır?
İMKB endekslerinde farklı acılaradan değişik sınıflandırmalar yapmak mumkundur. Genel olarak İMKB endeksleri Fiyat Endeksleri ve Getiri Endeksleri olmak uzere ikiye ayrılmaktadır. Fiyat endeksleri, endeksin hesaplanmasında temettuyu dikkate almayan, sadece hisse senetlerin değer kazanmasından doğan Semaye Kazanclarını dikkate alan endekslerdir. Getiri endeksleri, endeksin hesaplanmasında temettuyu de dikkate alan endekslerdir.
Sektorustu veya Genel Endeksler olarak adlandırılabilinecek olan endeksler ise sektor sınıflandırması dışında farklı niteliklerle yapılan sınıflandırmalara gore belirlenen hisse senetleri icin hesaplanmakta olan endekslerdir. Bunlar:
• İMKB Ulusal-Tum Endeksi: Yatırım ortaklıkları haric Ulusal Pazar’da işlem goren tum hisse senetlerinin dahil edildiği endekstir.
• İMKB Ulusal-100 Endeksi: İMKB Ulusal-Tum Endeksine dahil en cok işlem hacmine sahip 100 hisse senetlerinin dahil edildiği endekstir.
• İMKB Ulusal-30 Endeksi: İMKB Ulusal-100 Endeksine dahil en cok işlem hacmine sahip 30 hisse senetlerinin dahil edildiği ve İMKB tarafından acılacak olan Vadeli İşlemler Piyasası icin geliştirilmiş olan endekstir.
• İMKB Bolgesel, YŞP Endeksi, Bolgesel ve Yeni Şirketler Pazarları’nda işlem goren hisse senetlerinin dahil edildiği endekstir.
• İMKB Yatırım Ortaklıkları Endeksi: Ulusal Pazar’da işlem goren yatırım ortaklıkların dahil edildiği endekstir.
Yukarıdaki sektorustu endeksler haricinde, yatırım ortaklıkların dışında kalan Ulusal Pazar’da işlem goren hisse senetlerin dahil edildiği Sektor Endeksleri ve Alt Sektor Endeksleri bulunmaktadır. Bunlar, İMKB Ulusal-Sınai Endeksi (alt sektorler ve endeksler; Gıda ve İcecek, Tekstil ve Deri, Orman-Kağıt ve Basım, Kimya-Petrol ve Plastik, Taş ve Toprak, Metal Ana, Metal Eşya ve Makina), İMKB Ulusal-Hizmetler Endeksi (alt sektorler ve endeksler; Elektrik, Ulaşım, Turizm, Ticaret) ve İMKB Ulusal-Mali Endeksi (Banka, Sigorta, Finansal Kiralama ve Faktoring, Holding ve Yatırım)’dir.

Kalanı iptal et (KİE) emir nedir?
Yatırımcının belirlemiş olduğu fiyat ve miktar gozonunde bulundurularak, o fiyat seviyesindeki alış veya satış tekliflerin (miktar bilgisi bir ust sınır olmak uzere) karşılandığı, kalan kısmın iptal edildiği emir turudur.
Kalanı iptal et emir nedir?
Mumkun olan miktar karşılandıktan sonra gecerliliğini yitiren emirlerdir.
Kusurat emir nedir?
Miktar olarak 1 lotun altındaki hisse senetlerinin alış ve satışı icin verilen emir turudur. Kusurat emirler borsada gercekleştirilebileceği gibi yetkili aracı kurumlar tarafından da gercekleştirilebilinir.
Lider aracı kurum nedir?
Bir şirketin halka arzı icin, ceşitli aracı kurumlar bir araya gelip konsorsiyum kurarlar. İsteyen aracı kurum bu konsorsiyuma katılır ve belli bir miktarının halka arzını ustlenir. Bu konsorsiyumda, halka acılacak şirkete danışmanlık yapan, konsorsiyumu duzenleyen yani bir halka arzda lider rolunu oynayan aracı kuruluşa "Lider Aracı Kuruluş" denir. Burada kısaca bahsedilen lider aracı kuruluşun esasında gorevleri ve sorumluluğu daha fazladır.

Limit değerli emir nedir?
Ozel fiyatlı emirlerin (OLFE’nin) TRL olarak sınırlandırılmış şeklidir. Bu emir turunde miktar bilgisi bulunmaz, OLFE’deki gibi belli bir fiyat seviyesine kadar olan teklifler TRL olarak konulan bir sınır tutara kadar karşılanır.
Limit fiyatlı emir nedir?
Fiyat ve miktar bilgisinin bulunduğu emir turudur. Emrin bir satış emri olması durumunda fiyat bilgisi yatırımcının satmaya razı olacağı en duşuk fiyat seviyesini, alış emri olması durumunda ise yatırımcının almaya razı olacağı en yuksek fiyat seviyesini gostermektedir.
MACD (Moving Average Convergence/Divergence) nedir?
Kısa adı MACD olan "Moving Average Convergence/Divergence" yonteminde, eksponansiyel hareketli ortalamalar kullanılır.
MACD gostergesi, bircok yerde "12 gunluk eksponansiyel hareketli ortalamadan 26 gun icin hesaplanan eksponansiyel hareketli ortalamanın cıkarılması sonucu elde edilen değer" şeklinde ifade edilir. Buna karşın, gercek MACD değeri (aşağıda anlatılacak olan sebeplerden dolayı) tanım sonucu elde edilecek değere tam olarak eşit değildir.
MACD hesaplanırken kullanılan eksponansiyel hareketli ortalamalarda, X olarak ifade edilen donemin "2/(X+1)" formulune konması ile ozel bir katsayısının belirlendiğinden daha once bahsedilmişti. Buna gore, X=12 iken katsayı 2/(13) = 0,153846, 26 iken ise 2/(27) = 0,074074 olarak hesaplanmaktadır. MACD gostergesinde ise, eksponansiyel ortalamalar (EHO) hesaplanırken katsayı olarak, bu iki değer yerine 0,15 ile 0,075 kullanılır. MACD'nin, değiştirilmemiş katsayılar kullanılarak hesaplanan (EHO12 – EHO26 ) değerine tam olarak eşit olmama sebebi de budur.
MACD yontemini kullananlar, değiştirilmiş katsayılardan hesaplanan eksponansiyel hareketli ortalamalar arasındaki farkı, "trigger line" veya "signal line" olarak adlandırılan değer ile karşılaştırırlar ve alım/satım kararı verirler. Burada bahsedilen "trigger", katsayısı değiştirilmiş (EHO12 – EHO26 ) değerinin 9 gunluk eksponansiyel hareketli ortalamasıdır. 9 gunluk eksponansiyel ortalama hesaplanırken, katsayı olarak 2/(X+1) = 2/(10) = 0,2 değeri kullanılır.
Ornek:
GUN FİYAT EHOm12
(K=0,15) EHOm26
(K=0,075) MACD TRIGGER MACD -TRIGGER
1 8.300 8.300,00 8.300,00 0,00 0,00 0,00
2 8.500 8.330,00 8.315,00 15,00 3,00 12,00
3 8.550 8.363,00 8.332,63 30,38 8,48 21,90
4 8.550 8.391,05 8.348,93 42,12 15,20 26,92
5 8.600 8.422,39 8.367,76 54,63 23,09 31,54
6 8.600 8.449,03 8.385,18 63,86 31,24 32,61
7 8.300 8.426,68 8.378,79 47,89 34,57 13,32
8 8.150 8.385,18 8.361,63 23,55 32,37 -8,82
9 8.200 8.357,40 8.349,51 7,89 27,47 -19,58
10 8.500 8.378,79 8.360,79 18,00 25,58 -7,58
11 8.500 8.396,97 8.371,23 25,74 25,61 0,13
12 8.100 8.352,43 8.350,89 1,53 20,79 -19,26
13 8.000 8.299,56 8.324,57 -25,01 11,63 -36,65
14 8.050 8.262,13 8.303,98 -41,85 0,94 -42,79
15 8.000 8.222,81 8.281,18 -58,37 -10,93 -47,45
16 7.800 8.159,39 8.245,09 -85,71 -25,88 -59,82
17 7.550 8.067,98 8.192,96 -124,98 -45,70 -79,28
18 7.550 7.990,28 8.144,74 -154,46 -67,45 -87,00
19 7.300 7.886,74 8.081,38 -194,64 -92,89 -101,75
20 7.250 7.791,23 8.019,03 -227,80 -119,87 -107,93
21 7.050 7.680,04 7.946,35 -266,31 -149,16 -117,15
22 7.050 7.585,54 7.879,13 -293,59 -178,05 -115,54
23 7.200 7.527,71 7.828,19 -300,49 -202,53 -97,95
24 7.200 7.478,55 7.781,08 -302,53 -222,53 -79,99
25 6.800 7.376,77 7.707,50 -330,73 -244,17 -86,56
26 6.700 7.275,25 7.631,93 -356,68 -266,67 -90,01
27 6.750 7.196,47 7.565,79 -369,32 -287,20 -82,12
28 6.800 7.137,00 7.508,36 -371,36 -304,04 -67,32
29 6.750 7.078,95 7.451,48 -372,53 -317,73 -54,80
30 6.600 7.007,10 7.387,62 -380,51 -330,29 -50,22
31 6.500 6.931,04 7.321,05 -390,01 -342,23 -47,77
32 6.800 6.911,38 7.281,97 -370,59 -347,90 -22,68
33 6.750 6.887,18 7.242,07 -354,90 -349,30 -5,59
34 6.900 6.889,10 7.216,42 -327,32 -344,91 17,59
35 6.500 6.830,73 7.162,68 -331,95 -342,31 10,36
36 6.150 6.728,62 7.086,73 -358,11 -345,47 -12,64
37 6.750 6.731,83 7.061,48 -329,65 -342,31 12,66
38 6.200 6.652,06 6.996,87 -344,81 -342,81 -2,00
MACD ve "trigger" değerleri, ele alınan verinin (orneğin hisse senedi fiyatının) gosterildiği grafikten ayrı olarak, coğunlukla cizgi grafiği (line chart) şeklinde gosterilir. Bu iki değer, sıfır ekseni civarında (+) veya (-) değerlere sahip olacaktır (Bunun sebebi hareketli ortalamalar arasındaki farkın hesaplanmasıdır.). Bu cizim yontemini kullananlar, hesaplanan MACD değeri "trigger"dan buyuk olduğunda alım; kucuk veya eşit olduğunda ise satım zamanının geldiğini duşunurler.
MACD yontemini kullanan bazı analizciler ise, grafikte hem MACD, hem de "trigger" değerini gostermeyi gereksiz bulurlar. Bunun yerine, (MACD - Trigger) formulunun hesaplanması sonucu elde edilen rakamı, cubuk grafikler (histogram) şeklinde ifade ederler. Bu cizimde, cubuk grafikler sıfır ekseni civarında yoğunlaşır. Cubuk grafikler zirve yapıp duşuşe gectiklerinde satım, herhangi bir dip değere gelip yukselmeye başladıklarında ise alım zamanı olarak yorumlanır.
MACD yontemi (hareketli ortalamaları esas aldığı icin) fiyatlarda trend soz konusu olduğunda "iyi" sonuc verir. Bu yontemi 26. gunden sonraki veriler icin uygulamak mantıklıdır.
Momentum nedir?
Momentum kavramı fiyat hareketlerindeki hızı esas alır. Borsadaki fiyat hareketleri incelendiğinde fiyatların once hızla yukselmeye başladığı ve belirli seviyeye ulaştıktan sonra fiyatlardaki yukselişin yavaşladığı yani momentumunu yitirmeye başladığı ve nihayet bir noktadan donerek duşuşe gectiği gorulur. Buradaki onemli nokta hisse senedi fiyatlarının da tam tepe noktasına ulaşmadan once yukseliş hızının onemli olcude yavaşlaması yani momentumunun zayıflamasıdır. Momentum fiyatlardaki yukseliş ya da duşuş hızını olcer. Momentum osilatorleri ise fiyat değişimlerindeki bu hızı gostermek uzere duzenlenirler.
Bir hisse senedinin (veya piyasa endeksinin) o gunku momentumu gunun kapanış fiyatının belirlenen gun onceki kapanış fiyatına oranıyla bulunur. Orneğin, 10 gunluk momentum icin gunun kapanış fiyatı 10 gun onceki kapanış fiyatına bolunur. Onbirinci gunun momentumunu hesaplamak icin, 11. gunun kapanış fiyatı 2. (ikinci) gunun kapanış fiyatına bolunur ve bu işlem her yeni gun icin tekrarlanır. Mometum hesaplanışı basitce şoyle formule edilebilir:
Momentum = K(0) / K(x) x 100
K(0): Bugunun kapanış fiyatı
K(x): X gun onceki kapanış fiyatı
Momentumun yorumlanmasına gelince, orneğin 10 gunluk bir momentum icin aşağıdaki yorumlar yapılabilir:
• Eğer momentum yukseliyorsa bu fiyatların 10 gun oncesine gore daha fazla (hızla) yukseldiğini ya da 10 gun oncesine gore daha yavaş duştuğunu gosterir.
• Eğer momentum, yatay olarak devam ediyorsa bu fiyatların 10 gun oncesine gore aynı oranda (hızda) yukseldiği ya da duştuğunu ifade eder.
• Eğer, momentum duşuyorsa bu fiyatların 10 gun oncesine oranla daha az (yavaş) yukseldiğini ya da 10 gun oncesine gore daha hızla (fazla) duştuğunu ifade eder.
Yukselen momentum piyasanın yukselişine (bullish); alcalan momentum ise duşuşe (bearish) yorumlanır.
Muşteri emirlerinde gecerlilik suresi ne kadardır?
Yatırımcılar tarafından verilmiş olan emirler gecerlilik surelerine gore uce ayrılmaktadır.
• Gunluk Emir: Verilen emir sadece verildiği seans surecince gecerliliği olan emir turudur.
• Kalanı İptal Et Emir: Bu emirler, mumkun olan miktar karşılandıktan sonra gecerliliğini yitirmektedir.
• Tarihli Emir: Emir eğer ilk seansta verilmiş ise ikinci seansın sonuna kadar gecerliliğini devam ettirmekte, eğer ikinci seansta verilmiş ise de gecerliliği ikinci seansın sonunda bitmektedir.
Normal emir nedir?
1 lot ve katları şeklinde verilmiş olan emir ceşitine denmektedir. Normal emirler de dort farklı şekilde verilebilmektedir:
• Limit Fiyatlı Emir: Fiyat ve miktar bilgisinin bulunduğu emir turudur. Emrin bir satış emri olması durumunda fiyat bilgisi yatırımcının satmaya razı olacağı en duşuk fiyat seviyesini, alış emri olması durumunda ise yatırımcının almaya razı olacağı en yuksek fiyat seviyesini gostermektedir.
• Kalanı İptal Et (KİE) Emir: Yatırımcının belirlemiş olduğu fiyat ve miktar gozonunde bulundurularak, o fiyat seviyesindeki alış veya satış tekliflerin (miktar bilgisi bir ust sınır olmak uzere) karşılandığı, kalan kısmın iptal edildiği emir turudur.
• Ozel Limit Fiyatlı (OLFE) Emir: Bu emir turunde sadece fiyat bilgisi bulunur ve belli bir fiyat seviyesine kadar olan alış ve satış tekliflerin tamamı karşılanır.
• Limit Değerli Emir: Ozel fiyatlı emirlerin (OLFE’nin) TRL olarak sınırlandırılmış şeklidir. Bu emir turunde miktar bilgisi bulunmaz, OLFE’deki gibi belli bir fiyat seviyesine kadar olan teklifler TRL olarak konulan bir sınır tutara kadar karşılanır.
Ortak ne demektir?
Şirketler belli bir faaliyette bulunmak uzere bazı şahısların bir araya gelip kurdukları, tuzel kişiliği olan ve ulke mevzuatlarına uymakla mukellef kuruluşlardır. Bu şirketleri kurmak icin bir araya gelen kişilere "girişimci", tuzel kişilik oluştuktan ve girişimciler bu şirketin sermayelerine iştirak ettikten sonra "ortak" denir.
Ortaklar, sermayedeki paylarına gore kucuk ortak veya buyuk ortak olarak adlandırılırlar. Buyuk ortakların genellikle şirkette %50’den fazla oy oranları vardır. Gunumuzde halka acılmalar yaygınlaştıkca, şirketlerin cok fazla miktarda kucuk ortakları oluşmaya başlamıştır.
İMKB’de hisse senedi sahipleri aynı zamanda sahip oldukları şirketlerin hisse senetlerinden doğan bir hak olarak, o şirketlerin birer ortağıdırlar.
Ortaklar kurumsal ortak (fonlar, holdingler, emeklilik fonları vb.) olabilecekleri gibi şahıslar da olabilirler.
Ozel emir nedir?
Borsa tarafından konmuş olan sınırların uzerinde işlem yapılabilmesine olanak tanıyan emir turudur. Ozel emirler bolunmeden işlem gorurler. Bu emirlerde bir alt miktar sınırı bulunmaktadır:

Ozel limit fiyatlı (OLFE) emir nedir?
Bu emir turunde sadece fiyat bilgisi bulunur ve belli bir fiyat seviyesine kadar olan alış ve satış tekliflerin tamamı karşılanır.
Saklama hizmeti ne demektir?
Takasbank’ın yatırımcılara sağlamış olduğu ve yatırımcıların ellerindeki hisse senetlerini guvenli bir şekilde muhafaza edebilmelerine olanak sağlayan hizmetidir. Bu şekilde yatırımcılar sahip oldukları menkul kıymetler icin guvenli bir saklama olanağına kavuşmuş olmaktadırlar

Takas hizmeti ne demektir?
Yatırımcıların İMKB’de aldıkları hisse senetlerinin karşılığını (bedelini) yatırdıkları veya sattıkları hisse senetlerin bedelini tahsil edebildikleri Takasbank’ın sağlamış olduğu, sistemin aksamadan yurumesi ve guvenlik gerekceleriyle verilmekte olan hizmettir.
Takasbank nedir?
İMKB’de işlem goren senetlerin muhafazası ile gorevli olan İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş., boylece işlemlerin duzgun olarak işlenmesi ve duzenli olarak tutulmasına faydalı olmaktadır. Kote olan senetlerin buyuk bir kısmı burada muhafaza edildiği icin ayrıca fiziki bir dola&