Kucuk ve Orta Olcekli İşletmelerin Sektorel Dış Ticaret Şirketleri olarak Orgutlenmel

Sanayi Devriminin başladığı 18.Yuzyıl’ın ikinci yarısından 1970’li yılların başlarına kadar devam eden surecte sosyal, ekonomik, politik ve ozellikle uretim teknolojisindeki hızlı değişimler işletmeleri başta finansman ve insan kaynağı olmak uzere ceşitli rekabet sorunlarıyla karşı karşıya bırakmıştır. Dunya genelinde yaşanan bu gelişmeler, işletme olceklerinin esneklik gucunun yeniden gozden gecirilmesini gundeme getirmiş, ozellikle iletişim, bilgisayar gibi alanlardaki değişme ve gelişmelere buyuk olcekli işletmelerin uyumda zorlanması, ekonomik ve siyasi konjonkturdeki değişmeler karşısında hareket kabiliyetlerinin sınırlı olması ile buyuk işletmelerin “ekonomik gelişmenin motoru olduğu” duşuncesi yavaş yavaş onemini kaybetmiş, başarılı yenilikler yapmada ustun sayılan ve mulkiyetin tabana yayılmasına, sosyal yapıdaki istikrarın ve demokratik surekliliğin sağlanmasına buyuk katkısı olduğu vurgulanan kucuk ve orta olcekli işletmelerin onem kazanmasına neden olmuştur. Cunku serbest piyasa ekonomisi cercevesinde, gerek ulusal pazarlarda gerekse uluslararası pazarlarda etkin bir rekabetin surdurulmesine buyuk katkısı olan KOBİ’ ler endustriyel yapının vazgecilmez bir parcası olmaktadırlar.

Turkiye'nin 90’lı yıllarda farkına vardığı KOBİ’lerin ekonominin temel direği olduğu gerceğinin artık her kesim tarafından kabul edilmeye başladığı gunumuzde Turkiye’nin toplam sanayi işletmelerinin yuzde 98'ini sayıları 200.000'i aşan KOBİ'ler oluşturmaktadır. Bu işletmelerin toplam istihdam icindeki payları %50, uretim payları %40, kredi kullanım oranları %4 dur. KOBİ'lerin ihracat icindeki payı ise bu oranların oldukca altında olup %8 seviyesinde seyretmektedir.

Ulkemizde KOBİ'lerin tek başlarına ihracatta kalıcı bir başarı sağlamaları; iyi bir organizasyon, bilgi, deneyim, sermaye ve kadro gerektirmektedir. Bunların KOBİ'ler tarafından sağlanması ise cok zordur. Oysa KOBİ'ler guclerini ve deneyimlerini biraraya getirerek ve ihracatlarını tek elden yuruterek daha cok başarılı olma şansına sahiptirler. İhracata yonelmek isteyen KOBİ'lerin ozellikle sermaye ve bilgi yetersizlikleri ortak girişimleri zorunlu kılmaktadır. Ulkemiz ihracat stratejisinin tesbitinde bu gerceğin gozonune alınması ve işbirliğine gidilecek alanlar icin uygun ortamlar ve orgutler oluşturulması ve bu yondeki girişimlerin desteklenmesi gerekmektedir.

Misyonunu KOBİ’ leri olcek ekonomisinden yararlandırarak, onların mal ve hizmet tedarik maliyetlerini duşurmek, finansman sorunlarını cozmek, yurt ici ve yurt dışı satış organizasyonlarını kurmak uzere oluşturulacak olan organizasyonların KOBİ’ lerin global pazarlarda rekabet etme guclerini artıracağı bir gercektir.

1.Kobi’lerin İhracatta Orgutlenme Nedenleri

İhracatta orgutlenme ile; birbirleriyle rekabet etmeyen, aynı uretim dalında faaliyet gosteren kucuk ve orta olcekli işletmelerin, ancak, boyle bir kuruluş catısı altında işbirliğine giderek ihracat yapmaları mumkundur. Bu tur organizasyonlarda uretim dışında oluşturulacak tedarik, pazarlama, finansman gibi birimler kanalıyla Kucuk ve Orta Olcekli İşletmeler daha verimli ve rasyonel calışma duzenine kavuşmuş olacaktır. Orneğin; yalnız ihracat pazarlama birimi kanalıyla şirket ortaklarının;

- Urun Geliştirme

- Pazar Araştırması

- Enformasyon

- Satış Dağıtım

- Tutundurma

- Satış Geliştirme

gibi pazarlama fonksiyonlarından faydalanabileceklerini soyleyebiliriz.

Yine kobilerimizin;

- İhracatta tek başlarına kalıcı bir başarı sağlamalarının, iyi bir organizasyon, birikim, sermaye ve kadro gerektirmesi,

-Yurt dışında proje ve pazar araştırması yapacak finansmana ve personele sahip olmamaları,

- KOBİ’ lerimizin yurt dışında yeter duzeyde bir referansa sahip olmamaları,

- Yeterli sayıda ve kalitede malın uretiminin yanında, modern pazarlama yontemlerinden de yararlanmak gerektiği, bu işlemlerin de KOBİ’ lerimiz icin hem guc hemde pahalı olması,

-Ve bu faktorlerin de KOBİ’lerimiz tarafından tek başlarına sağlanmasının pek mumkun olmaması,

gibi olumsuzlukların yanında ihracatta orgutlenmenin;

- İşletmelere olan doviz getirisini artırması,

-İşletmelerde yeni istihdam alanlarının acılmasına ve uretimin kalitesinin yukseltilmesine yardımcı olması,

- İşletmeyi ulusallık boyutundan uluslararası boyuta taşıyarak, firmanın optimum uretime, kaliteye ve etkin pazarlamaya yonelmesi, dolayısıyla tuketiciler arasında firma urunlerine karşı olumlu bir prestij oluşmasını temin etmesi,

- İşletmenin teknolojik olarak yenilenmesini ve pazarlama teknikleri acısından da uzmanlaşmasını sağlaması,

- İşletmede atıl kapasitenin kullanılmasına, dolayısıyla verimliliğin artmasına neden olması,

- İşletmenin ic piyasalardaki mevcut ekonomik dalgalanmalardan, enflasyonist baskılardan, yoğunlaşmış risk ortamından kurtulmasına yardımcı olması yonunde yararlar sağlaması,

- Pazarlık gucunun elde edilmesiyle daha karlı satışlar yapılabilmesi,

- Endustri genelinde sesini duyurabilme fırsatlarının tanınması,

- İhracat giderlerinin paylaşılmasıyla daha az finans ve kaynak tahsis edilmesi,

- Birlikte hareket edebilme kabiliyetinin kazanılması,

- Uzun donemli yatırım ve uretim planlaması yapabilmesi,

- Buyuk miktarlarda olan siparişlerin şirket aracılığıyla kolaylıkla karşılanabilmesi,

- Birim uretimde ve dağıtım harcamalarında azalma sağlaması,

- İhracatta bilgi birikiminin artmasına katkı sağlaması,

- Devlet- sanayi arasında etkili bir iletişim sağlaması,

- Rekabetci stratejiler oluşturmaya zemin hazırlamasının yanında,

- Buyume ve gelişme stratejilerinin geliştirilmesine ve uygulanmasına imkan vermesi,

gibi yararları KOBİ’ lerimizin dunya pazarlarına acılmalarını ve bu acılmayı sağlayabilmek icin de guclerini bir “kooperatifcilik” mantığı icerisinde bir araya getirmelerini zorunlu kılıyordu. Bunun tabii sonucunda ise KOBİ’ lerimiz icin kurtuluş; yurt dışına acılmak ve yurt icinde rakip iken yurt dışında tek bir guc olarak davranmaktı. Cunku bu mantığın olumlu uygulamaları daha once cok boyutlu olarak gorulmuştu ve KOBİ’ lerimizin de bundan yararlanmaması ve pay kapmaması duşunulemezdi.

2.Turkiye’de İhracatta Orgutlenmeye Yonelik Uygulamalar

Turkiye’de 1980 den sonra benimsenen “dışa acık buyume modeli” cercevesinde istikrar ve surekliliğin sağlanması icin ulke ekonomisinin rekabet gucunun uluslararası piyasaların rekabet ort***** uygun olmasını temin etmek gerekiyordu. Cunku ihracatcılarımızın dış piyasalarda eşit şartlarda rekabet edebilmesi, buyumenin lokomotif gucu olarak kabul edilen ihracatımız acısından cok onemli bir durum olmaktaydı. Ozellikle de 1980’li ve 1990’lı yıllarda Turk ekonomisinde yaşanan yapısal sorunlar ve bu sorunların başlarında gelen “ihracatın ithalat karşısında devamlı acık vermesi” sorunu siyasi otoriteyi ve işletmelerimizi yeni ihracat modelleri arayışları icine itmiştir.

Bu nedenle ilk olarak ihracatta orgutlenme modeli olarak tum dunyada uygulanan “Dış Ticaret Sermaye Şirketleri” (DTSŞ) modeli kurulmuş, ihracatımız bu şirketler aracılığıyla gercekleştirilmeye calışılmıştır.

Bu şekilde 1981-1989 yılları arasında dış ticaret sermaye şirketleri ihracat işlemlerinde ve pazarların bulunmasında başarılı olarak gorulmuş, bu şirketlerin ulke toplam ihracatı icindeki payı ise ortalama %45 dolaylarına ulaşmıştır. Bunda DTSŞ’ lerine devlet tarafından sağlanan yuksek duzeydeki avantaj ve ayrıcalıkların payı da oldukca buyuk olmuştur. Fakat bu orgutlenme modelinin Turkiyede daha cok buyuk sermaye gruplarının onculuğunde oluşturulması ve KOBİ’ lerimize pek yararının olmaması, ulke ihracatının DTSŞ’lerinin etkinlikleri nedeniyle mi, yoksa gercekci doviz kur politikaları, ic talebin kısılması, reel faiz oranları politikası gibi makro ekonomik onlemler nedeniyle mi arttığının anlaşılamaması sonucu DTSŞ’lerinin Turkiye’nin ihracatına ne sağladıkları net olarak anlaşılamamış, daha sonra 1990’ lı yılların başlarında da ulke ihracatındaki paylarının onemli olcude azalmış olması ve de DTSŞ’lerine verilen devlet desteğinin kaldırılması bu modelin onemini yitirmesine neden olmuştur. Kısacası DTSŞ’lerinin Turk dış ticaretinin geliştirilmesinde alternatif bir model oluşturamayacağı anlaşılmıştır.

Ancak ihracatta orgutlenme calışmaları bu şekilde son bulmamış ve 14.02.1992 Tarih ve 21142 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 92/2 sayılı tebliğ ile imalat ve ihracat sektorunun surukleyici ve dinamik gucu olan ve sanayimizin de %98’ini oluşturan KOBİ’ lerin bir araya gelmesi ile oluşturulan ve AET, Japonya ve ABD de başarılı ornekleri bulunan “Cok Ortaklı Dış Ticaret Şirketleri” (COŞ) modeli Turkiye icin yeni bir ihracat modeli onerisi olarak sunulmuş ancak bu modelde de beklenen gelişmelerin sağlanamaması ve ulke ihracatının 1994 yılında bir krizle karşı karşıya kalması gibi nedenler de Sektorel Dış Ticaret Şirketleri’nin kuruluş ve işleyişini belirleyen yeni duzenlemelere gidilmesine yol acmıştır.

KOBİ’ lerin ihracatta yeni bir orgutlenme modeli olan “Sektorel Dış Ticaret Şirketleri”(SDŞ), Gumruk Birliği cercevesinde aynı uretim dalındaki Kucuk ve Orta Olcekli İşletmelerimizin (KOBİ) ihracat sektoru icinde bir organizasyon altında toplanarak dunya pazarlarına acılmalarını, dış ticarette uzmanlaşmalarını ve bu suretle ozellikle Avrupa Birliği KOBİ' leri ile yurt icinde ve yurt dışında rekabet şanslarını artırarak daha etkin faaliyet gostermelerini sağlamak amacıyla kurulmuş olan şirketlerdir.

Bu şirketler ilk olarak 18 Mayıs 1995 tarih ve 22287 Sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan “Sektorel Dış Ticaret Şirketleri Statusune İlişkin Tebliğ” (ihracat 95/4) ile duzenlenmişlerdir. Bu şirketlere ilişkin ikinci duzenleme 06.01.1996 tarih ve 22515 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Sektorel Dış Ticaret Şirketleri Statusune İişkin Tebliğ” (ihracat 96/5)’dir. Bu tebliğ ile KOBİ'lere Dış Ticaret Musteşarlığı’nca "Sektorel Dış Ticaret Şirketi" (SDŞ) Statusu verilmesi, geri alınması ve bu şirketin sorumlulukları duzenlenmiştir.

Yine SDŞ ile ilgili son duzenleme 26 Aralık 1996 tarih ve 22859 Sayılı “Sektorel Dış Ticaret Şirketleri Statusune İlişkin Tebliğ” (ihracat 96/39)’ dir. Bu tebliğ ile 27 Eylul 1996 tarih ve 22770 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Sektorel Dış Ticaret Şirketleri Statusune İlişkin İhracat 96/32" Sayılı Tebliğ bu Tebliğin yururluğe girmesi ile yururlukten kaldırılmıştır.

Avrupada Turk malı imajının yerleşmesi, Turk ekonomisinin modernizasyonu ve Dunya ile entegrasyonu acısından onemli bir adım teşkil eden Gumruk Birliği bize buyuk avantajlar sağlayacaktır. Uzun vadede rekabet ve uretim hacminin geniş bir pazarın ihtiyaclarını karşılayacak bicimde artmasıyla olcek ekonomilerinin ortaya cıkması temin edilecektir. Bu da cok onemli bir husustur. Bu calışmada anlatmak istediğimiz; “Sektorel Dış Ticaret Şirketleri” nin, bu olcek ekonomisinin ortaya cıkması icin cok uygun zeminler ve ortamlar hazırlayacağının cok kuvvetli bir gercek olduğudur. Yine Sektorel Dış Ticaret Şirketleri, ekonomik ve yapısal ihracat sorunlarının kolay cozumu acısından ortaya atılan Cok Ortaklı Dış Ticaret Şirketlerinin Turkiye’deki iyi bir uygulama orneğidir. Bu, Turk ekonomisinin belkemiğini oluşturan KOBİ’ lerin gelişmesini sağlamak, onları ihracata yoneltmek acısından atılmış onemli bir adım olmaktadır. Bu nedenle de SDŞ’lerin kurulmasının, desteklenmesinin ve bu konuda calışmalar yapılmasının asıl nedeni; AB ile girilecek GB sonrası başlayacak olan kalite rekabetinde Turk KOBİ’ lerine uygun bir ortamın hazırlanması ve orgutlu olarak dış ticarete acılmasının sağlanmasıdır.

3.İhracatta Orgutlenmeye Yeni Bir Model: Sektorel Dış Ticaret Şirketleri(SDŞ)

Sektorel Dış Ticaret Şirketleri; normal yorelerde, 1-200 arasında işci istihdam eden, aynı uretim dalında faaliyette bulunan, asgari 10 kucuk ve orta buyuklukteki (kalkınmada oncelikli yorelerde 5 ) İşletme’nin bir araya gelmesiyle, en az 10 (on) (kalkınmada oncelikli yorelerde 5 (beş) milyar odenmiş sermayeli anonim şirket olarak kurulması gereken şirketlerdir. Bu şirketler ihracatta da devlet yardımlarının hedef grubunu oluşturmakta olup bu yardımlardan oncelikle yararlanırlar.

Sektorel Dış Ticaret Şirketleri’nde hic bir ortağın sermaye payı,

toplam şirket sermayesinin, normal yorelerde %10 ve kalkınmada

oncelikli yorelerde %20 sinden fazla olamaz.

Sektorel Dış Ticaret Şirketleri, şirketin kurulması ve gelişmesinde yardımcı olmak amacıyla “ortaklık payları toplamı, SDŞ sermayesinin %10 unu aşmamak kaydıyla” şu unsurlardan en fazla ikisini bunyelerinde bulundurabilirler;

- Kurucu ortak olarak, 200 den fazla işci istihdam eden şirketleri,

- Şirkette profesyonel yonetici olarak calışmak şartıyla gercek kişileri,

- SDŞ’nin faaliyette bulunduğu uretim dalına mal, ekipman ve hizmet sağlayan şirketleri,

- Kooperatif, birlik, vakıf ve mesleki federasyon gibi kuruluşları.

Bu şartlara sahip olan işletmelerin “Sektorel Dış Ticaret Şirketi” olabilmeleri icin 96/39 sayılı tebliğe ekli muracat formunu doldurarak istenilen belgelerle birlikte Dış Ticaret Musteşarlığı’na (İhracat Genel Mudurluğu) muracat etmeleri gerekmektedir. Yapılan inceleme sonunda, gerekli şartlara sahip olarak gorulen şirketlere “Sektorel Dış Ticaret Şirketi” Statusu verilerek Resmi Gazete’de yayımlanır.

SDŞ’ler ancak normal yorelerde ve yurt dışında, sadece hizmet, kalkınmada oncelikli yorelerde ise, hem uretim hem de hizmet sektorunde faaliyette bulunmak uzere kurulan şirketlere iştirak edebilirler.

SDŞ’ler ortaklarının faaliyette bulunduğu uretim dalına ait hammadde tedarikinde imalatcı olarak değerlendirilirler

SDŞ’ler, aynı sektorde faaliyette bulunmak kaydıyla, SDŞ ortağının ait olduğu grubun diğer şirketleri ile bunların kurduğu ortaklıkların ihracatına aracılık edebilmelerinin yanında, bu şirketler gerek SDŞ statusunu aldıkları yılda ve gerekse takip eden yıl icinde, aynı sektorde faaliyette bulunan ve KOBİ ozelliğini taşıyan, fakat ortak olmayan işletmelerin ihracatına da aracılık edebilirler.

SDŞ’ ler “kendi nam ve hesabına" yurt icinden satın alarak yaptıkları her turlu ihracat işlemlerindeki yukumluluklerden doğrudan ve munhasıran sorumludurlar. Ancak SDŞ ler ile imalatcı arasındaki anlaşma sonucu gercekleştirilen ihracatta ise sozleşmede aksine bir hukum bulunmadığı takdirde her turlu ihracat işlemlerinden doğacak yukumluluklerden imalatcı firma sorumludur.

Butun bunların yanında SDŞ’lerin kuruldukları yıl haric takip eden her yıl icinde, ait oldukları uretim dalında en az 5(beş) ( Kalkınmada oncelikli yorelerde 2.5(ikibucuk)) milyon ABD doları ihracat gercekleştirememeleri, ortakların hak ve menfaatlerine aykırı hareket etmeleri hallerinde ise SDŞ statusu, Dış Ticaret Musteşarlığınca geri alınabilir.

3.1.Sektorel Dış Ticaret Şirketleri’nin Kuruluşu İcin Gereken Belgeler

SDŞ kurmak isteyen kuruluşların;

- SDŞ ve ortaklar icin muracat formu,

- İlgili-Sanayi ve Ticaret Sicil Gazetesinin şirketin ana sozleşmesinin bulunduğu noter tasdikli orneği veya TESK’E bağlı meslek federasyonları uyeleri icin Esnaf ve Sanatkarlar Sicili,

- Her ortağın imzasının bulunduğu imza sirkuleri,

- SDŞ yi oluşturan her ortağın kapasite raporları,

- SDŞ yi oluşturan gercek kişiliğe haiz ortakların kısa ozgecmişleri,

- SDŞ sermayesinin odenmiş olduğunu belgeleyecek olan banka dekontu, getirmeleri gerekmektedir.

Bu şekilde bir organizasyona ise;

Dış Ticaret Musteşarlığı, İhracatı Geliştirme Etud Merkezi (İGEME) ve bağlı temsilcilikleri, Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf ve Sanatkar Odaları, SDŞ nin bulunduğu bolgedeki İhracatcı Birlikleri ve bunlara bağlı birlikler, SDŞ nin bulunduğu bolgedeki Organize Sanayi Bolge Mudurlukleri, Serbest Bolge Mudurlukleri, gerekli yardım ve desteği veren kuruluşlar olmaktadırlar.

3.2.Sektorel Dış Ticaret Şirketi’ni Oluşturan Ortakların Sorumlulukları

3.2.1.Doğru Bilgi Verme Sorumluluğu

SDŞ’ nin faaliyetlerini etkin bir şekilde gercekleştirebilmesi icin ortakların, kapasiteleri, calıştırdıkları işci sayısı, planların uygulanması, bilancoları ile birlikte ic ve dış pazarlarda işbirliği icerisinde olduğu işletmeler hakkında doğru ve eksiksiz bilgi vermeleri gerekmektedir. Cunku gerekli inancın ve desteğin kazanılması ancak şirkete ve ortaklara doğru bilgi vermekle sağlanabilir.

3.2.2.Gizlilik

SDŞ yi oluşturan ortaklar şirketin calışmaları konusunda hic bir şekilde ucuncu kişi veya kuruluşlara bilgi veremez, acıklamada bulunamazlar. Bu yetki resmi makamların talebi uzerine ancak yonetim kurulu tarafından yapılır.

3.2.3.Acıklık

İşletmeye ilişkin bilgiler şirkete ve diğer ortaklara cekinilmeden ve gercekler gizlenmeden iletilmeli, işletmenin amacları, orgutsel yapısı, finansal ve ekonomik gucu, pazar alanları, urunleri ve sosyal icerikli calışmaları olduğu gibi acıkca ortaya konulmalıdır.

Yani SDŞ yi oluşturan ortaklar şirketten ve diğer ortaklardan gizli iş yapmamalı şirketi ilgilendiren her turlu faaliyetini şirkete ve ortaklarına bildirmeli ve onlara karşı daima samimi olmalıdır. Bu aynı zamanda modern işletmecilik anlayışının da bir gereğidir.

3.2.4.Ortakların Birbirleriyle Rekabet Etmemesi Sorumluluğu

SDŞ yi oluşturan ortaklar yurt dışı pazarlarda şirket ile rekabet edemez. Cunku SDŞ’ lerin amacı ortakların urunlerinin dış pazarlarda her turlu tanıtımı, pazarlanması ve ihracıdır. Yine boyle bir davranış tarzının şirket imajı acasından iyi sonuclar doğurmayacağı da ortaklar tarafından gozardı edilmemesi gereken bir husustur.

3.2.5.Her Turlu Katılımlarda Ortaklara Bilgi Verilmesi Sorumluluğu

SDŞ’ yi oluşturan ortaklar, yonetim kurulunun kabul ettiği, yurt ici ve yurt dışı etkinliklere katılmak, her turlu desteği vermek, şirketin ihracat yapmaya karar verdiği ulkelerin standartlarına ve kalitesine uygun uretim yapmak, şirketin pazarlarına ve ihracat calışmalarına uygun alt yapı ve kapasite artırımı calışamalarını yaparak kendilerine gelecek olan ihracat tekliflerini doğruluk, acıklık ve rekabet etmeme ilkeleri

doğrultusunda şirkete bildirmek ve teklifin şirket uzerinden değerlendirilmesini sağlamak zorundadırlar. Bu da diğer ortaklara ornek olacak bir davranış tarzıdır. Yani yapılan faaliyetlerdeki

sorumluluk, şirketteki en ust yoneticiden ortakların işletmelerinde calışan en alt kademede calışan işcisine kadardır.

3.3.Kobi’ lere ve SDŞ’ lere Yonelik Yardım ve Destekler

Yukarıda uzerinde sıkca değindiğimiz SDŞ statusu oluşturmanın en buyuk amacı KOBİ’ lerin ihracat sektoru icerisinde tam olarak desteklenmesini sağlamaktır.Buradan hareketle teknolojinin hızla yenilendiği, uluslararası pazarlamanın elektronik ortamda yapıldığı, bankacılık hizmetlerinin bireyselleştiği, ekonomilerin kureselleştiği 20’nci yuzyılın son ceyreğinde, ihracatcılarımızın dunya pazarlarında geri kalmamaları ve rekabet edilmelerini teminen devlet tarafından bazı desteklerin verilmesi konusu ekonominin gundeminde oncelikli olarak yer almıştır.

AB ve GATT normlarına uygun olarak 1 Haziran 1995 tarih ve 22300 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, Fransada orneği gorulen ve ana sanayi-yan sanayi, diğer bir deyişle, buyuk firma -kucuk firmalar arası ilişkileri geliştirmeyi amaclayan ve ana hatlarıyla aşağıda belirtilecek olan, bolgeler arası farklılıklardan kaynaklanan ekonomik ve sosyal dengesizliklerin ortadan kaldırılmasına, yeni eğitim fırsatlarının sağlanarak istihdamın artırılmasına, ozellikle yeni urun, uretim sistemi ve teknoloji kullanan sektorlerde araştırma ve geliştirme programlarının uygulanmasına, aynı uretim dalında faaliyet gosteren kucuk ve orta olcekli işletmelerin orgutlenmelerine, cevre sorunlarının onlenmesi icin sanayinin yeniden yapılanmasına, tarım urunlerimizin desteklenmesine,

urunlerimizin uluslararası alanlarda tanıtımına ve pazarlanmasına ilişkin “İhracatta Devlet Yardımları” şu şekildedir.

3.3.1.Araştırma-Geliştirme Yardımları

Bir taraftan dunyada meydana gelen teknolojik gelişmeler, diğer taraftan kureselleşmenin etkisiyle rekabetin ulusal sınırların dışına taşması, işletmelerin surekli olarak yenilikler yapma cabası icine girmelerine neden olmuştur. Dunyanın bir cok yerinde uretimini ve kalitesini artırmak isteyen işletmeler araştırma-geliştirme (Ar-Ge) faaliyetlerine daha fazla zaman ve para ayırmaktadırlar.Yine teknolojinin merkezi olarak bilinen pek cok ulke Ar-Ge faaliyetlerine gayri safi milli hasılasından onemli bir bolum ayırarak bu duruma geldiklerini surekli olarak dile getirmektedirler. Ulkemizde ise son zamanlarda meydana gelen bu değişme ve gelişmeler ile KOBİ’lerimizin bazı istisnalar dışında Ar-Ge faaliyetlerinin henuz yok denecek kadar az olması ilgili kuruluşları harekete gecirmiş ve “Kucuk ve Orta Boy İşletme (KOBİ) Yatırımlarında Devlet Yardımları” kapsamında Kobi’lerimize Ar-Ge desteği de verilmesi karara bağlanarak, onların bu gelişmeleri yakından takip edebilme guclerinin artırılmasına calışılmıştır.

3.3.1.1. AR-GE Faaliyetlerinde Bulunan Kuruluşların Proje Bazında Desteklenmesi

Buradaki amac AR-GE kaps***** giren her turlu, laboratuvar calışmaları, tasarım ve cizim calışmaları, prototip uretimi, deneme uretimi, pilot tesisin kurulması, patent ve lisans calışmaları, satış sonrası sorunların giderilmesi gibi faaliyetlerin desteklenmesi amac edinilmiştir.

Kuruluşlar Ar-Ge harcamalarına ilişkin hazırlanan belgelerle, altışar aylık donemler itibariyle doğrudan TUBİTAK’ a muracat ederler. Şirketlerin Ar- Ge harcamalarının en cok 3 yıl sureyle % 50 si geri odenir.

3.3.1.2. Urun Geliştirme ve Stratejik Odak Konuları Projelerine Sermaye Desteği

3.3.1.2.1.Urun Geliştirme Projelerine Sermaye Desteği

Yeni urun geliştirilmesi veya mevcut urunlerin rekabet gucunun yukseltilmesine ya da bu amacla uretim yontemi, sistemi ve tekniklerinin araştırılmasına ve geliştirilmesine yonelik Ar-Ge projelerine sermaye desteği verilmesidir. Bu desteğin miktarı azami 1 milyon ABD doları olmak uzere ve iki yıl sureyle %50 oranında olup, muracat edilecek yer Turkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) dır.

3.3.1.2.2.Stratejik Odak Konuları Projelerine Sermaye Desteği

Hangi alanlarda teknolojik projeler yurutulmesinde yarar bulunduğunu veya Ar-Ge faaliyetlerinin ulkemizde gelişip yaygınlaşması icin alınması gereken onlemleri tespit eden projelerdir. Turkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı ve Dış Ticaret Muşteşarlığı tarafından yapılan incelemeler sonucu desteklenmesine karar verilen projeler:

- Kavram geliştirme,

- Teknolojik/Teknik ve Ekonomik yapılabilirlik etudu,

- Geliştirilen kavramdan tasarıma geciş surecinde yer alan laboratuvar calışmaları v.b calışmalar,

- Tasarım ve cizim calışmaları,

- Pilot tesisin kurulması,

- Deneme uretimi,

- Patent ve lisans calışmaları,

- Satış sonrası sorun giderme hizmetleri’ni

kapsamaktadır.

Bu projelerin 1 yıl sureyle azami destek miktarı 100.000 ABD doları olup, projenin tum giderleri sağlanacak destekle karşılanır.

3.3.2.Cevre Maliyetlerinin Desteklenmesi

Ulusal ve uluslararası cevre korunması mevzuatlarının neden olduğu,

- Cevre standartlarına uygunluk belgesi ve logosu almak icin yaptıkları harcamalar ile,

- Urunun ve ambalajının cevre standartlarına uygunluğunun kontrolu icin yaptırılması gerekli laboratuvar testlerine ilişkin harcamaların 1000 ABD doları olmak uzere%50 sinin,

- Cevre korunmasına yonelik tesisleri bulunan organize sanayi bolgelerinde uretimde bulunan firmalar ile hassas eko sistemlerinin bulunduğu bolgelerde atık kontrolune yonelik kamu yonetimindeki ortak tesislerden yararlanan işletmelerin bu tesislerden yararlanmaları ile ilgili belgelendirilmiş harcamaların firma başına yıllık 2000 ABD doları gecmemek kaydıyla %25’ inin, bu karar kapsamında desteklenmesi ongorulur.

Bu konudaki başvurular işletmelerin bulunduğu ihracatcı birliklerine yapılır. İhracatcı birlikleri uygun gordukleri başvuruları ve bunların destek miktarlarını Dış Ticaret Musteşarlığı’na bildirirler. Dış Ticaret Musteşarlığı da uygun gorduğu başvurular hakkında gerekli calışmaların yapılması konusunda Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na talimat vererek işletmelerin desteklenmesi sağlanır ve işletmeler bu şekilde talep ettikleri yardımları alabilirler.

3.3.3.Pazar Araştırması Desteği

Dış Ticaret Musteşarlığı’nın belirlediği hedef pazarlarda urun ve firma tanıtımını gercekleştirmek uzere, Pazar araştırması desteği KOBİ’ ler ve SDŞ’ lerin tanıtım faaliyeti icin yapacakları harcamaların;

- En fazla 500 ABD Doları olmak uzere, ilgili firma temsilcisinin gidiş donuş ucak bileti ,

- Tanıtım faaliyetinde bulunulacak ulkede basın ve reklam araclarında yer alacak 3000 ABD Dolarını gecmemek uzere tanıtım harcamaları,

- İlgili ulkeye goturulecek olan numune urunun ucakla yapılacak taşıma masrafının 500 ABD Dolarını gecmemek uzere %50 sinin,

desteklenmesini kapsamaktadır.

Firmaların Pazar araştırması desteğinden yararlanabilmesi icin, yapılan faaliyetlerle ilgili gidiş-donuş ucak biletini, tanıtım yaptıkları ulkelerdeki basın-reklam harcamalarının ve ilgili ulkeye goturulen numune urunun ucakla taşıma masrafının belgelerini bolgede bulunan İhracatcı Birliklerine vermeleri yeterlidir. İncelemeler sonunda durumu uygun gorulen firmaların odemeleri DTM’ nın talimatı ile Merkez Bankasınca yerine getirilir.

3.3.4.Yurt Dışı Ofis Ve Mağaza İşletme Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi

Yurt dışında ofis ve mağaza acacak firmaların,

- İki yıl sureyle ve 500 ABD Dolarını gecmemek şartıyla, Turkiye dışında ofis ve mağaza acılması esnasında varlıkların bir kereye mahsus alımlarından doğacak masraflarının %10’ u,

- İki yıl sureyle ve 10.000 ABD Dolarını gecmemek şartıyla Turkiye dışında kiralanacak ofis ve mağazanın kira masrafının %50’ si,

- İki yıl sureyle ve 10.000 ABD Dolarını gecmemek şartıyla, Turkiye dışında ofis ve mağazası olan firmaların reklam masraflarının %20’ si,

desteklenmektedir.

Bu konudaki uygulama bolgede bulunan İhracatcı Birlikleri tarafından yurutulur.

3.3.5.Yurt Dışında Duzenlenen Fuar ve Sergilere Milli Duzeyde Veya Bireysel Katılımın Desteklenmesi

Burada, yurt dışında duzenlenen fuar ve sergilere bireysel veya organizator firmaların organizasyonuyla katılacak firmaların katılımı desteklenmektedir.

- Milli katılımlarda iştirakci firmaların desteklenmesi,

-Fuara katılacak olan firmaların, organizator firmaya metrekare uzerinden odeyecekleri katılım ucretinin 30 metrekareyi gecmemesi ve odenecek miktarın da firma başına en fazla 5000 ABD dolarını aşmaması şartıyla %40’ ı,

- Yurt dışında bireysel olarak katılan firmaların, organizator kuruluşa odeyeceği yer kirası, stand inşaası ile dekarosyona ilişkin giderlerinin 30 metrekare’ ye kadar %40’ ı,

- Fuar mallarının nakliyesine ilişkin olarak her bir metrekare icin 75 kğ. veya 1/4 metre kup’ u gecmeyecek şekilde hesaplanacak nakliye giderlerinin %40’ ı karşılanır.

- Odenecek miktar firma başına en fazla 6000 ABD Dolarıdır.

Bu uygulama icin muracaat bolgede bulunan İhracatcı Birlikleridir. Desteklenecek olan firmalar Dış Ticaret Musteşarlığı’ nca belirlenir. Bir firmaya aynı fuar icin uc defadan fazla destek verilmemektedir.

3.3.6.Uluslararası Nitelikteki Yurt İci İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi

Turkiyede Dış Ticaret Musteşarlığı’nca belirlenen kriterlere uygun uluslararası nitelikte ihtisas fuarı duzenleyen yerli organizatorlerin fuar oncesinde ve fuar suresince gercekleştirecekleri;

- 5000 ABD Dolarını aşmamak şartıyla fuarın iceriği ile ilgili seminer, konferans, panel ve odullu yarışmalara ilişkin giderlerin %50’ si,

- 25.000 ABD Dolarını aşmamak şartıyla, tanıtım ve promosyon faaliyetlerinin %50’si,

- 15.000 ABD Dolarını aşmamak şartıyla, Ticaret Muşavirliklerince uygun gorulerek organizator firma tarafından onerilen fuara davet edilen onemli yabancı muşterilerin ulaşım giderlerinin %50’ si, desteklenecektir. Bu uygulama bolgedeki İhracatcı Birlikleri aracılığıyla yurutulur.

Bu karar tasarılarıyla planlanan duzenlemeler ise;

- KOBİ, SDŞ ve Uretici Derneklerine Yonelik Pazar Araştırması Desteği ile, potansiyel pazarlar hakkında bilgi sağlanması,

- Cevre Maliyetlerinin Desteklenmesi ile KOBİ’ lerin ISO 9000, 14000 serisi, CE işareti ve uluslararası diğer belgeler icin yapılan belgelendirme masraflarının desteklenmesi,

- Eğitim Desteği ile KOBİ ve SDŞ’ lerin eğitim faaliyetlerinin desteklenmesi,

- İstihdam Artırıcı Cabaların Desteklenmesi ile 1-50 arasında işci calıştıran Kucuk İşletmelerin bunyelerinde bulunmayan işletmeci ve muhendis veya uretim konusu gereği spesifik alanda uzman eleman ihtiyacının karşılanması,

- Yurt Dışı Ofis-Magaza Desteği ile mevcut destek miktarlarının yukseltilmesi ve SDŞ’ lere yeni ek imkanların sağlanması,

- Patent, Faydalı Model ve Endustriyel Tasarım Tescili Desteği ile gercek kişilerce yapılan soz konusu faaliyetlerin desteklenmesi, şeklinde ozetlenebilir.

3.4.Dahilde İşleme Rejimi

Dış Ticaret Musteşarlığı’nın 05.01.1996 tarih ve 22514 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İhracat 96/1 Kararı ile DTSŞ ile SDŞ’ lerine, muracat doneminden onceki takvim yılı icerisinde gercekleştireceği ihracatın yarısı kadar, imalatcı- ihracatcı firmalara, ihracat suresi, muracat tarihinden geriye doğru bir yıl icerisine giren ve ihracat taahhutleri kapatılmış belgeler kapsamında toplam 500.000 ABD dolarından az olmamak şartıyla gercekleştirdikleri kadar, dahilde işleme rejimi kapsamında yapacakları ithalatlarına, teminat yerine gecmek uzere, bu ithalattan doğacak her turlu vergi tutarının %1’i nakit olarak Eximbank nezdinde bulunan “teminat sigortası” hesabına yatırılmasını muteakip ilgili gumruklerce musaade ediliyordu.

Daha sonra ise, 12.4.1997 tarih ve 22967 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Dahilde İşleme Rejimi Tebliğ’nde Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ (97/10) DTSŞ ile SDŞ’lerine, Turk Eximbank’ın Merkez Bankası nezdindeki “teminat sigortası” hesabına, ithalattan doğan gumruk vergilerinin tutarının %1’ini yatırmaları halinde, son bir yıllık ihracatları kadar, Dahilde İşleme Rejimi kapsamında gumruk vergileri teminata bağlanmadan ithalat yapabilecekleri karara bağlanmıştır.DTSŞ ve SDŞ’ler teminata bağlanmadan ithal edebilecekleri mal tutarı miktarı artırılmıştır.

3.5.SDŞ’lere Burokratik İşlemlerin Azaltılmasına Yonelik

Gumruk Musteşarlığı’nın Tebliğ’i (27.09.1995 tarih ve 22417

sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gumruk Genel Tebliğ’i)

Onaylanmış İhracatcı Yetkisi:

Buradaki amac basitleştirilmiş işlemler cercevesinde yapılan uygulamanın temelinde, sık sık A-Tr Dolaşım Belgesi duzenlemesini gerektiren ihracat işlemlerinde burokrasiyi en aza indirmektir. Bu uygulama ile, burokratik işlemler azaltılmış, KOBİ ve SDŞ yardımlarından yararlanmak isteyen şirketlerin Ankara’ya gitmeden başvurularını yapmalarına imkan sağlanmıştır.

Sonuc olarak Aralık 1995 - Şubat 1997 doneminde bu devlet yardımlarından yararlanan işletmelerin;

-AR-GE yardımında %53’ unu

- Cevre Yardımında %90’ ını

- Pazar araştırması yardımında %100’ unu

- Yurt dışı fuarlara katılım yardımında %80’ ini,

- Yurt dışı ofis-mağaza yardımında 550’sini,

KOBİ’ ler oluşturmaktadır.

3.6.Sektorel Dış Ticaret Şirketlerinin Yararları

Kobi’ lere, ihracatta yeni bir orgutlenme modeli olan Sektorel Dış Ticaret Şirketleri’nin sağlayacağı bazı yararlar vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz.

-Aktif dış pazarlama faaliyetleri ile yurt dışı temsilcilikleri ve oluşturulan muşteri portfoyu sayesinde, yurtdışında yeni pazarlar bulunmasına aracılık eder.

- Dış ticarette, ortakların her turlu ithalat ve ihracat işlemlerinde kolaylık sağlayarak onlardan bu yuku kaldırır.

-Dış pazar araştırması yaparak ortakların her turlu ithalat ve ihracat işlemlerinde ve uygulamalarında Know-How hizmeti sağlayarak onlardan bu yuku kaldırır..

- Kredi konusunda kolaylıklar sağlayarak ortaklarına her turlu kredinin, yardım ve desteğin kısa surede sağlanmasında ve dağıtılmasında en uygun şartları oluşturur.

- İhracatta hızlı KDV geri odemesi ile, SDŞ uzerinden gercekleştirilecek olan ihracat işlemlerinde KDV işlemleri cok kısa surede yapılmakta ve imalatcı ortaklara aktarılmaktadır.

- Ortaklarının her turlu sigorta, gumrukleme ve taşıma işlemlerini kısa surede ve en duşuk maliyet duzeyinde gercekleştirme imkanını sunmasının yanında, yurtdışı işletmelerden gelen teklifleri değerlendirerek, kendisini oluşturan işletmelere ulaştırmakta ve onlara ucuz “yatırım danışmanlığı” hizmetleri vermektedir.

- Yurt dışı fuarlara katılım organizasyonu yaparak stand bazında veya sadece ziyaretci olarak katılmak isteyen ortaklarına bu imkanları sağlamaktadır.

- Urunlerin Avrupa standartlarına uygunluğunun belgelenmesi işlemleri ile Avrupa ulkelerine yapılacak ihracat işlemlerinde bazı urunlerin satışı icin gerekebilecek uygunluk belgelerinin (CE,E,e) alınması calışmaları cok hızlı ve ekonomik bir şekilde sağlanmaktadır.

- Ortaklar imalatla uğraşırlarken, SDŞ onların pazarlarını, muşterilerini, kredilerini ve ihtiyac duydukları hammaddeyi temin ederek zamandan tasarruf sağlamaktadır.

- SDŞ’ yi oluşturan ortakların devlet tarafından verilen desteklerden SDŞ aracılığı ile cok daha buyuk oranlarda yararlanmaları mumkun olmaktadır.

- Ortak sayısının fazla olması nedeniyle kucuk sermayelerin birleştirilmesi ile buyuk sermaye birikiminin oluşturulmasına ve kullanılmasına katkıda bulunur.

4. SONUC VE ONERİLER

Şimdiye kadarki olan acıklamalardan ve incelemelerden de anlaşılıyor ki; Sektorel Dış Ticaret Şirketleri, Turkiye’de onemini ve değerini ispatlama durumuna ve aşamasına gelmişlerdir. Gerek sanayi gerekse universite cevrelerinden artık bir cok kesim SDŞ’ler ile ulkenin ihracatına bir ivme kazandırılacağı şeklinde goruşler dile getirmektedirler.

Oyleki, kanunun yururluğe girdiği andan itibaren, bir araya gelen 662 işletme; tekstil ve konfeksiyon sektorunde 7, gıda sektorunde 2, otomotiv yan sanayiinde 1, yazılım alanında 1, makine halısı ve dokumada 1, mobilyada 1, plastik işleme sektorunde 1 olmak uzere, toplam 14’ Sektorel Dış Ticaret Şirketi kurmuştur. Bu sayının ise yıl sonunda işlemleri devam edenler ile birlikte 20-25’ i bulacağı tahmin edilmektedir.

Bugune kadar Turkiye’nin ihtacatındaki artışın buyuk olcude gecici, konjonkturel satışlarla gercekleştirilmiş olması, hala ulkemizin

mallarının dış pazarlarda yaygın, surekli ve kalıcı bir şekilde pazarlanamaması sorununu beraberinde getirmektedir. Kanımızca bu sorunlara KOBİ’ lerin ihracatta yeni bir orgutlenme modeli olan SDŞ’ ler aracılığıyla cozumler aranarak, ulke ihracatındaki gelişmelerin kalıcı, yaygın ve surekli olması sağlanabilir.

Buradan hareketle SDŞ kurmak isteyen KOBİ’lere onerilerimizi şu şekilde sıralayabiliriz;

- Her şeyden once kurucularının ihracat işlemlerinde şirketlerine guvenmeleri ve inanmaları gerekmektedir.

- SDŞ’ yi kuracak olan KOBİ sayısının mumkun olduğunca fazla olması cok daha iyi sonuclar verebilir.

- Sermaye odemelerinin kısa surede yapılması gibi bir anlayış her şeyden once cok sağlam bir finansal yapıyla başlamak icin SDŞ’ lere buyuk avantajlar sağlayacaktır.

- Ortakların ihracata yonelik urunlerinin uretiminin SDŞ’ lerin pazarlama yapacağı ulkelerin standartlarına uygun olması ve soz konusu firmanın’da bu konuda istekli ve samimi olması gerekmektedir.

- SDŞ kurmaya calışan işletmelerin her şeyden once ihracat ve ilgili sektor konusunda bilgi ve deneyim sahibi olan kişileri bulması ve yetiştirmesi gerekmektedir.

- Birleşmeye karar verildiği andan itibaren oncelikle SDŞ’ yi yonetecek profesyonel kişilerin ve kadroların hemen oluşması, ortaklar arasında cıkabilecek muhtemel potansiyel catışmaları engelleyici bir davranış tarzı olabilir.

- SDŞ’ lerin yapacağı her turlu faaliyetlerin tum ortaklar tarafından desteklenebilmesi icin onlara gerekli bilgilerin periyodik raporlar ve toplantılarla bildirilmesi ortakların şirkete olan guvenini artırarak ilişkilerini olumlu yonde geliştirir.

- Diğer SDŞ’lerle iletişime gecilerek biran once SDŞ’ler koordinasyonu ve SDŞ’ler ust birliği kurulmalıdır.

- SDŞ’lerce gerek kendi personeline gerekse ortaklarının personeline yonelik cok yonlu eğitim proğramları uygulanmalıdır. Cunku ekonomik buyume sorunlarının sermaye formasyonu yetersizliğinden kaynaklanan sıkıntıları kucuk sermayelerin birleştirilip akılcı bir yontemle, verimli alanlarda işletilmesiyle yok edilmesi mumkun olabilmekte ve bunları sağlayabilmek icin de iyi bir eğitim gormuş yonetici ve personele ihtiyac duyulmaktadır.

- Şirket kulturunun oluşturulması yonunde calışmalar yapılmalıdır.

-SDŞ merkezine alınacak her turlu arac ve gereclerin başlangıc aşamasında ortaklardan sağlanması ile şirketin ilk aylardaki masraflarının bir bolumu azaltılarak bu yonde azda olsa rahatlaması sağlanabilir.

- SDŞ ve onu oluşturan ortaklar ile ilgili bir tanıtım programı uygulanarak (afiş, broşur, gazete, el kitabı, film, kurs, seminer vb) ortaklar ile diğer kişi ve kuruluşlara bu yonde bilgi verilmelidir.

- SDŞ’lerin ortaklarına dunya fiyatlarına uygun finansal destek sağlamak icin cok boyutlu calışmalar yapılmalı ve bunlara sureklilik kazandırılmalıdır.

- SDŞ ve calışma alanı ile ilgili her turlu bilimsel calışmalara destek verilmelidir. Boyle bir davranış hem şirkete hem ilgili sektore hem de Turk bilimine onemli olcude katkılar sağlayacaktır. Universite cevrelerinin SDŞ’lere yonelmesi iyi bir kamuoyu oluşturma bakımından anlamlı sonuclar doğurabilir.

- SDŞ’lere uygulanan yardım ve desteklerin artırılması yonundeki girişimler her seviyede devamlı yapılmalıdır.

- Bir cok cevre tarafından tartışma konusu yapılan, SDŞ kurmak icin gerekli olan normal yorelerde en az 10, kalkınmada oncelikli yorelerde en az 5 kurucu ortak olmalıdır, duşuncesi tam olarak anlatılmalıdır. Cunku, bir cok cevre bu işi 2,3 … işletme bir araya gelerek de yapabileceklerini ileri surmektedirler.

- SDŞ’lerin denetim sorununu ortadan kaldırıcı yasal calışmalar biran once yapılmalıdır.

- SDŞ’lere kuruluş aşamasında ortaklarının mamullerini kolaylıkla pazarlayabilmesi icin, devletin ilgili kuruluşları tarafından pazarlama konu ve tekniği ile pazar bulma mevzularında yeter duzeyde destek verilmelidir.

- Gumruk Birliği’ne uyum mevzuatları, Gumruk Kanunu ve Rekabet Kanunu’nun eksikleri hızlı bir şekilde giderilmeli ve bir an once ilgili kuruluşlar tarafından butun SDŞ’leri icine alacak şekilde kapsamlı bir SDŞ’ler Kanunu hazırlanarak uygulamaya gecirilmelidir.

- SDŞ’ lerimizin ceşitli ulkelerdeki benzerleri ile iletişim sağlanmasında gerekli girişimler yapılmalıdır.

- KOBİ’ lerimizin, AB standartlarından ve GB mevzuatlarından habersiz olma sorunları SDŞ bunyesinde yapılacak calışmalarla giderilmelidir.

- Sektorel Dış Ticaret Şirketleri, ortaklarının AB’nin kredilerinden yararlanmaları icin projeler ureterek onlara bu yonde cok olumlu yardımlar sağlayabilir. Bu projeler orneğin, KOBİ’ lerimizin AB ile boy olcuşmesinde onemli bir yer tutan teknoloji yenileme konusunda olabilir.

- Yine işletmelerin gelecekte ayakta kalabilmesi, başka işletmeler ya da işletme gruplarıyla ortak girişimlerde bulunmalarına bağlı olmaktadır. Bu nedenle de birleşmeyen boyle bir orgut catısı altında faaliyet gostermeyen işletmeleri gelecekte zor gunlerin beklemesi kacınılmazdır.

Anlaşılan şudur ki, ihracatımızda onemli bir sıcrama yapabilmek ancak KOBİ’lerimizin ihracata yonlendirilmesi ile mumkun olmaktadır. Bu nedenle KOBİ’lerimizin dış pazarlar konusunda bilgilendirilmesi ve ozellikle finansal acıdan desteklenmesi cok onemli bir konudur.Bu bakımdan oncelikle SDŞ’ye sağlanan destek ve teşvikler daha cazip hale getirilmeli ve KOBİ’lerimizin bir araya gelerek bu tur şirketler kurmaları desteklenmelidir. Ayrıca, ihracata yeni başlayan ve ihracat potansiyeli olan KOBİ’lerimizin urun geliştirme ve teknoloji yenilemeye yonelik yatırımları, her turlu teşvik edilmelidir.
__________________