Maliyet hem yonetim muhasebesi hem de vergi muhasebesi icin doğru hesaplanması gereken bir değerdir.
Yoneticiler icin gereken, maliyet hesabının farklı unsurları guncel değerleri cinsinden (farklı para birimleri cinsinden veya enflasyon endekslerine gore) hızlı ve zamanında hesaplanmış olması ; vergi muhasebesi acısından bakıldığında ise V.U.K ve SPK normlarına uygun, TL cinsinden doğru ve zamanında hesaplanması cok onemlidir.
hem yonetimin ihtiyac duyduğu analizleri hem de yasal koşulları aynı anda elde edebilmelisiniz.

Hangi urun ne kadar kazandırıyor ?

Hangi satış ne kazandırdı ?

Hangi muşteri ne kadar kazandırdı ?

Urunler ile muşterilerin karlılık ilişkisi ?

Muşteri temsilcilerinin ulaştıkları karlılık ?


S T A N D A R T M A L İ Y E T

Standart Maliyet, bir urunun beklenen, yerine koyma maliyeti (son satınalma) veya gelecekteki maliyetini hesaplamanıza yardımcı olacaktır. Bu sayede planlama ve butce oluşturma calışmalarınızı kolaylaştırır.
Standart Maliyet’in diğer bir kullanım alanı ise “fiili sistem ve maliyetler” ile “beklenen” arasında oluşan varyansı olcme calışmalarıdır. Bu sayede işletme iyileştirme faaliyetlerini doğru hedeflere yonlendirebilir.
Sistemde tek bir malzeme fiyatının veya bir operasyon maliyetinin değişmesi sonucunda bunlardan etkilenen tum urunlerin maliyeti otomatik olarak değişir. Aynı şekilde urun ağaclarında yapılan bir değişiklik de sisteme anında yansır. Bu nedenle her zaman son durumu gorebilmelisiniz.

S I N I R S I Z S A Y I D A M A L İ Y E T T A B L O S U
Sistem icinde 3 farklı maliyetlendirme şekli kullanılabilir, bunlar :

1. Son Satınalma (veya son giriş) fiyatını kullanmak
Once satınalmaları geriye doğru analiz edilmesi gerekir, bu analiz devir kayıtlarına kadar gidebilir.

2. Son Satınalma Siparişinde yer alan fiyatı kullanmak
Bu secenek sadece satınalma siparişlerini dikkate alarak maliyet tespiti yapar.



3. Maliyet Tablosu kullanmak
Maliyet Tablosu (Maliyet Endeksi) bu tabloda her malzemenin maliyeti deklare edilir, bunlar istenilen para birimi cinsinden tarif edilebilir.
Maliyet Tablosu yonteminde “bir malzemenin maliyeti” butun donem boyunca sabit olabileceği gibi değişiklikler tarih bazında yapılıyor olabilir. Bu durumda sistem hangi tarih noktasında hesaplama yapıyor ise o tarih icin gecerli olan maliyeti kullanır (maliyetin zaman icinde değişmesi). Temel malzeme fiyatına ilaveten masraf unsurları da bu tabloya eklenebilir (işcilik, taşıma, enerji vs...), daha sonra bu masraf unsurları ayrı ayrı analiz edilebilir.
Malzeme fiyatlandırma seceneklerinin dışında “operasyon fiyatlandırma” yapmak da mumkundur. Tıpkı malzeme gibi operasyon fiyatlarının zaman ekseninde değişmesi ve masraf unsurlarının kullanımı mumkundur.
Hem malzeme hem de operasyonlar icin sınırsız sayıda farklı endeks tanımlamak mumkundur, hangisini kullanacağınıza analiz esnasında karar verebilirsiniz.
Aşağıdaki ornekte bir hammaddenin maliyeti zaman ekseninde değişmektedir. Onceleri TL olarak satınalınan malzememizi daha sonra DM uzerinden satınalmaya başlamış olduğumuzu goruyoruz. İcinde bu hammaddenin de kullanıldığı bazı urunlerin siparişini aldığımızı duşunelim ve 5 Haziran tarihinde bir analiz yapalım.
Eğer analizimize sipariş tarihindeki maliyeti alırsak Hammadde X 200.000 TL uzerinden, eğer teslim tarihindeki veya bugunku maliyeti sorgular isek 11 DM uzerinden dikkate alınacaktır. İkinci durumda sistem DM-TL değişimini kur tablosunu kullanarak kendisi yapacaktır.



F A R K L I M A L İ Y E T U N S U R L A R I
Bir operasyonun veya malzemenin maliyeti farklı unsurların birleşmesi ile hesaplanıyor olabilir. Orneğin bir operasyonun İşcilik - Enerji - Set-Up gibi 3 unsuru veya bir hammaddenin Satınalma Bedeli - Ek İşlem Bedeli gibi 2 unsuru olabilir.
Bu unsurlar farklı para birimlerinden maliyetlendirilebilir.

S İ S T E M C A P I N D A K U L L A N I M
Standart Maliyet, fatura, sipariş, satınalma, stok işlemleri, uretim gibi farklı uygulamaların icinde doğrudan kullanılabilir. Bu sayede her faturanın (siparişin, uretimin, ...) her satırı icin istenilen endekse gore hesaplanmış standart maliyet, rapor ve analizler de yer alabilir; orneğin,
• Maliyetlendirilmiş Urun Ağacı
• Satış Analizleri, Standart - Fiili Maliyet Kıyaslaması
• Sipariş Analizleri
• Envanter
• Uretim Eylemleri
• Satınalma Fiyatlarının Kıyaslanması


F İ İ L İ M A L İ Y E T (T L)

Fiili maliyet (actual cost), bir envanter kaleminin uretilmesi ve / veya satınalınması icin gercekten harcanan kaynakların (satınalma masrafları, hammadde, zaman) değerlendirilmesi sonucu ortaya cıkar.

diyalog Fiili Maliyet kurgusu hicbir manuel (elektronik tablo programları dahil) yontemin size sağlayamayacağı bir sonucu sağlar :
“Her satış veya uretim eyleminin maliyetini elde edebilir, bunu standartlar ile kıyaslayabilirsiniz. Klasik yontemler veya manuel işlemler ile bir urunun bir donem icindeki ağırlıklı ortalama uzerinden maliyetini elde edebilirsiniz, ancak ne uretim partileri arasındaki farkı gorebilirsiniz ne de satış eylemlerinizin satır satır maliyetlerini.”

Sağlayabileceğiniz diğer faydalar ise :
• Uretim sureclerinin maliyete olan etkileri hakkında stratejik bilgi sağlar
• V.U.K ve SPK esaslarına uygun işleyiş duzeni oluşturur.
• Otomatik mahsuplaştırma ile donem sonu hazırlanması gereken mahsupları hazırlayabilir.
• Bilanco hazırlama ve donem kapatma işlemlerinizi kısaltır.
•
3 F A R K L I Y O N T E M
FIFO / LIFO veya AĞIRLIKLI ORTALAMA yontemlerinden hangisi işinizin doğasına daha uygun ise onu secebilirsiniz. Maliyetlendirme algoritması ister her ambarınızı ayrı ayrı ister birleştirilmiş ambarlar tekniğini kullanarak bu yontemleri kullanabilmektedir.

F İ R E D A Ğ I T I M I
Donem sonu imalat alanında kaydi olarak kalan ancak gercekte olmayan malzemeleri bu teknik ile kolayca uretimlerinize aktarabilirsiniz. Uretim yapan her işletme tuketimlerini iş emri bazında izlemeye calışır, ancak birimi Kg, Mt, M2 gibi birimler ile ifade edilen malzemeleri % 100 izleyebilmek guctur. Donem ici gercekleşen uretim deklarasyonları bilinen tum tuketimleri urunlerin icine ceker, donem sonunda ise bazı artık malzemeler imalat alanında kalmış olabilir. Bu durumda ya sarf fişi duzenlenerek envanter doğru hale getirilir ya da “Fire Dağıtım Fişi” hazırlanarak bu miktarlar mevcut uretimlere otomatik olarak aktarılabilir.

İ A D E L E R İ N M A L İ Y E T İ
İadelerin doğru maliyetlendirilmesi başlı başına bir konudur. Sistem bir mali yıl icinde yapılan satışların aynı yıl icinde iade edilmesi durumunda satış hareketinin (faturasının) maliyeti ile giriş yapabilme yeteneğine sahiptir.
İade faturasının uzerindeki fiyat bu bağlantı kurulduğu takdirde sistem tarafından dikkate alınmaz, ilgili ilk satış hareketinin maliyeti giriş maliyeti olarak değerlendirilir.

M A S R A F D A Ğ I T I M I
Donem icinde oluşan masraflar “direk işcilik, enerji, genel masralar” uretimin uzerine farklı anahtarlar ile dağıtılabilir. Orneğin işcilik maliyetini işcilik suresine gore dağıtırken enerji masrafını operasyon suresine gore dağıtabilirsiniz.

Y A N U R U N M A L İ Y E T İ
Yan urun, bir uretim surecinde ister istemez ortaya cıkan bir nesnenin maliyetlendirilmesidir (Orneğin tohumdan sıvı yağa giden zincirde “kuspe” bir yan urundur, ayrıca satılabilmektedir).
Yan urunler genellikle satın alınmaz ancak satılabilir veya bir başka imalat surecinde kullanılıyor olabilir.
Sistem ortaya cıkan yan urunleri takdir edilmiş fiyattan (borsa fiyatı veya tahmini satış bedeli) maliyetlendirir ve bu değeri maliyet surecinin dışına alabilmektedir.

D E M O N T A J
Demontaj bir butunun parcalarına ayrılmasıdır, genellikle parcalar tek başına alınamazlar ama satılabilirler veya kullanılırlar (orneğin canlı hayvan kesimi bu tur bir eylemdir). Bu durumda butunun sahip olduğu maliyet bir dağıtım tekniği ile parcalarına aktarılır.
Demontaj eylemine elektronik cihaz satışı/uretimi yapan firmalarda da sıkca rastlanır.

C O K L U A M B A R O R T A M I
Sistem, işletmenin tum ambarlarını ayrı ayrı veya gruplar halinde değerlendirebilir. Orneğin 3 şube deponuzu ayrı ayrı FIFO yontemine gore değerlendirdiğinde her şube kendi stok kararlarının neticelerini gorebilir; bu 3 depo beraber de değerlendirilebilir. Hangi ambarların tek hangilerinin birleşik olarak değerlendirilebileceği parametrik olarak tanımlanabilmektedir.

F A S O N İ Ş L E M L E R
Fason işlemler iki turlu olabilir ; 1. Sizin yaptırdıklarınız 2. Sizin yaptıklarınız
İlk durumda, size ait olan malzemeler bir başka ureticiye gitmekte ve bir işlem gorerek geri gelmektedir. Sistem hem kime ne verdiğinizi izler hem de geri gelen nesneye fason işciliği ekleyerek işlemine devam eder.
İkinci durumda ise kullanılan malzemelerin size bir maliyeti yoktur ancak uretilen nesne gorduğu operasyonlardan dolayı dağıtımdan payını almalıdır. Bu ayrıntı da sistem tarafından gercekleştirilmektedir.


F İ İ L İ M A L İ Y E T (Y P B)

Enflasyon, TL ekseninde hesaplanan karlılık rakkamlarını suni olarak arttırır; stok devir hızı duştukce de bu etki artar. Turk Lirası ekseninde cok karlı gorunen bir satış gercekte hic karlı olmayabilir.
Bu şaşırtıcı etkiyi gidermek icin maliyetlerinizi hem TL hem de uygun gorduğunuz bir başka para cinsine gore de yapmalısınız.
diyalog / Maliyet Yonetimi seti icinde yer alan Yabancı Para Birimi cinsinden hesaplama tekniği sayesinde rapor ve analizlerinizi bu şaşırtıcı etkiden arındırabilirsiniz.
TL bazında Fiili Maliyet algoritması ile aynı ozellikleri taşıyan bu modul, stok sisteminizdeki hareketleri, kendiliğinden oluştukları tarihte sectiğiniz para birimine cevirerek hesaplama yapar (sonucları para birimine cevirmez, cunku bu hatalı sonuc verir); bu sayede işlemlerinizi sanki o para biriminin gecerli olduğu ulkede yapmışsınız gibi davranır.
Hesaplanan maliyetler TL ve Standart Maliyet hesaplarını etkilemez, bunlar ucuncu bir set olarak saklanır. Bu sayede her ucunu tek bir raporda goruntuleme ve analiz etme şansına sahip olursunuz.

E N V A N T E R Y O N E T İ M İ

Stok Sistemi, Satış-Satınalma-Malzeme Planlama-Maliyetlendirme gibi bir cok uygulamanın merkezinde yer alır; diğer yandan ISO 9000 geriye izleme kurgusunun buyuk bir kısmı, kalite parametrelerinin izlenebilirliği, Barcode etiketleme gibi fonksiyonlar da stok sistemi ile yakından ilişkilidir.


S T O K / A M B A R

H İ Y E R A R Ş İ K K O D L A M A
Sistemde 24 hane uzunluğunda numerik veya alfanumerik olarak stok kodları tanımlanabilir. Stok kod sistemi kırılımsız tek seviye olabileceği gibi Ana-Detay olarak istenilen derinlikte de tasarlanabilir.
Orneğin "ABX890-456" tek seviye bir kod iken aynı malzemeyi aşağıdaki gibi tanımlayabilirdik :
ABX ............. ABX ana sınıfı
ABX 890 ....... ABX ana sınıfının 890 alt sınıfı
ABX 890 456.. Gercek calışan kod (DETAY)
Bu tip hiyerarşik kodlama sayesinde okunurluluk ve raporlama imkanları artar.

G R U P L A M A
Stoğunu takip ettiğimiz nesneleri farklı amaclar icin gruplama ihtiyacı duyarız. Orneğin "MAMUL-YARIMAMUL - HAMMADDE" veya "MOTORLAR -ŞALTERLER -CIVATALAR" gibi. Sistemin icinde birbirinden farklı 10 gruplama alanı vardır, bu sayede bir CIVATA "HAMMADDE ve CIVATALAR" gruplarına dahil olabilir.

F A R K L I B İ R İ M L E R
Bir stok kartının temel birimine ek olarak 10 farklı alternatif stok birimi tanımlanabilir.
Orneğin stok takip biriminiz M2 iken satınalma biriminiz ADET olabilir.

4 B O Y U T L U L O K A S Y O N S İ S T E M İ
Bir malzemenin ambar icinde nerede olduğunu bilmenin en kolay yolu lokasyon sistemini kullanmaktır. Sistemde bir stok kalemi icin varsayılan lokasyon tanımlamak, bir malzemeyi aynı anda farklı lokasyonlarda da takip edebilmek, lokasyonlar arası transfer yapabilmek mumkundur.


A M B A R Y O N E T İ M İ
Uretim sistemi ile tam entegrasyon stok sistemi icinde iş emrine malzeme cıkışı ve uretim deklarasyonu - iş emri bağlantıları vardır. Bu sayede hangi malzemenin hangi iş emrine cıktığı, hangi iş emrinin ne kadarının uretildiği kesin olarak izlenebilir.

S A T I Ş E N T E G R A S Y O N U
Satış modulleri stok sistemine her an ulaşabilirler, rezervasyonlarını on-line olarak yapabilirler, sevk emri verebilir veya irsaliye duzenleyebilirler. Stok sistemi butun bu hareketleri izler. Orneğin bir stok kaleminden elinizde 100 adet var iken bunun 35 tanesi "xxx nolu sipariş tarafından rezerv edilmiş" 10 tanesi icin ise "zzz nolu sevk emri duzenlenmiş" olabilir. Bu bilgilere satışla ilgili ekranlardan kolayca ulaşılabilir.

S A T I N A L M A E N T E G R A S Y O N U
Satınalma tarafından bakıldığında mevcut durum, rezervasyonlar, malzeme ihtiyacları (uretim sistemi kullanılıyor ise) gorunecektir. Mevcutların nerelerde olduğu (ambar-lokasyon), hangi partiler olduğu (lot-seri), diğer teknik ozellikleri (F/O, Kalite parametreleri) gibi detay bilgilere kolayca ulaşılabilecektir. Bunun yanında girişler ile satınalma siparişleri arasındaki bağlantı sayesinde sipariş bakiyeleri, teslim tarihlerine uyumluluk gibi sonucları otomatik olarak elde edebileceksiniz.

U R E T İ M E N T E G R A S Y O N U
Stok sistemi uretim sistemi ve iş emirleri ile entegre calışabilir. Bu bağlantı sayesinde hem iş emirlerinin bakiyeleri kolaylıkla izlenir hem de iş emirlerinde gercekten tuketilen malzemenin duşumu sağlanmış olur.
Sipariş uzerine uretim yapan işletmelerde uretim girişi esnasında urun ile sipariş arasında da bağlantı kurulmakta ve rezervasyonlar otomatik yapılmaktadır.

M U H A S E B E E N T E G R A S Y O N U
Sistem stok eylemlerini maliyetlendirerek entegrasyonunu yapabilir. Bu sayede manuel olarak hazırlanan butun mahsuplar sistemden otomatik olarak elde edilebilir.

İ Z L E N E B İ L İ R L İ K (ISO 9000 desteği)
Sistem tumuyle evrak duzeninde calışır. Bunun neticesinde yapılan her eylem istenir ise belirli dokumanlar haline getirilebilir. Bunun dışında lot-seri sistemi sayesinde geriye doğru izleme kendiliğinden gercekleşir. Sisteme belirli bir urun partisinin hangi hammadde partileri kullanılarak yapıldığı sorulabilir, veya bir hammadde partisinin hangi uretimler icin kullanıldığı tek bir raporda goruntulenebilir.

L O T T A K İ B İ
Uretim yapan şirketlerde stoğu sadece "KOD" bazında izlemek yetmez. Hem teknik nedenlerden hem de ISO 9000 geriye takip kurallarından dolayı bir stok kaleminin alt detayları oluşmalıdır (d/7000 icinde bir stok kaleminin kod dışında belirleyici 11 alt detayı olabilir). Orneğin bir malzemeden elinizde 100 adet var. Fakat teknik gerekcelerden dolayı siz bu seferlik "ABC" tedarikcisinden gelen malzemeyi kullanmak istiyorsunuz ve elinizde bu tip malzeme ne kadar var diye oğrenmek istiyorsunuz. Gelen partileri satıcılara gore tarif ettiğinizde bu bilgiye ekranınızdan ulaşabilirsiniz. (Buna alternatif olarak farklı stok kodu tanımlamak cozummuş gibi gozukebilir, fakat bu durumda urun ağacını yaparken oldukca zorlanacaksınız).


S E R İ T A K İ B İ
Seri bazında izleme prensip olarak lot bazında izlemeye benzer, farklı olarak seri numarasının tekrarı engellenebilmektedir.
Seri numaraları bir LOT’un alt parcaları şeklinde duşunebileceği gibi tamamen bağımsız olarak da kullanılabilir.
V A R Y A N T T A K İ B İ
Varyantlar tıpkı lot-seri gibi ayraclardır, farklı olarak stok kodları veya olcu tabloları kullanılabilir. Bu ayrıntı daha cok tekstil ve konfeksiyon gibi alanlarda renk-beden ayrıntısını, matbaacılık gibi alanlarda ise hammadde-olcu ayrıntısını belirtmekte.

C O N F I G U R A T I O N D E S T E Ğ İ
Feature-Option bir kodlama tekniğidir, Configuration ise bu teknik ile urun ağaclarının birleştirilmesidir. Bu yontem daha cok bilgisayar, aydınlatma, mobilya, makine uretimi gibi sektorlerde kullanılmaktadır.

K A L İ T E E N T E G R A S Y O N U
Bir stok partisinin veya serisinin teknik değerlerini izlemek ve raporlamak isteyebilir, bir sevkiyatın kalite raporunu sistem uzerinden hazırlamak isteyebilirsiniz. Bu entegrasyon sayesinde tum kalite parametrelerine on-line erişmeniz mumkun olmaktadır.

U R E T İ C İ K O D L A R I
Tedarikcileriniz genellikle urunlerine kendi sistemlerine gore kod verip etiket hazırlar Kendi stok kodunuz ister tedarikci kodu yazıldığı veya okutulduğunda (Barcode okuyucu ile) calışmasına devam eder.



B A R C O D E K U L L A N I M I
Barcode etiketleme tum moduller tarafından kullanılabilir. Stok sistemi icinde de ister giriş ister cıkış esnasında bu ozelliği kullanabilirsiniz. Orneğin ambar giriş fişini yazarken bir yandan da etiketlerinizi uretebilirsiniz.

K U L L A N I C I T A N I M L I S A H A L A R
Sistemin sağladığı stok kartı sahalarına ek olarak kullanıcı tarafından da sınırsız sayıda saha tanımı yapılabilir. Bu tanımlar rapor ve formların icinde kullanılabilir. Orneğin stok kartında "CAP" diye bir saha yoktur ancak siz "CAP" ismiyle bir saha tanımlayabilir ve cap değerlerini bu sahaya girebilirsiniz.

S T O K S A Y I M


Envanterin kayıt doğruluğu, satınalma kararlarından imalat emirlerinin verilmesine kadar her noktayı etkiler, bunun icin de onemlidir. Stokları saymak kayıtların doğru olup olmadığını anlamanın tek yoludur, ancak her defasında genel sayım yapmak işletme ici akışı aksatır.
Bu nedenle firmalar envanter sistemlerini sağlam temellere oturttukca genel sayım yonteminden periyodik-nokta sayım yontemine gecerler. Stok Sayım modulu sayesinde hem genel hem de periyodik - nokta sayımlarınızı daha kolay ve hızlı gercekleştirebileceksiniz.
Sistemin ozellikleri
• Sayım referans listesinin oluşturulması
• Herhangi bir ambarın veya lokasyonun istenilen stok kodları icin sayım listesi oluşturma
• Birden fazla sayım sonucunu analiz etme ve referans listesi ile kıyaslama imkanı
• Ambar icinde belli bir lokasyonun sayım referans listesini oluşturma (nokta sayım)
• Gecmiş sayım sonuclarını saklama ve gecmiş referanslar ile kıyaslama
• Barcode etiket ve barcode okuyucu (el terminali) kullanım imkanı
--------------------------

MALİYET BİLGİSİNİN KULLANIMI

Maliyet bilgisinin yonetici icin uc onemli kullanımı vardır:

1. Urunun uretilmesi ya da uretilmesinin bırakılması ve muşteri ilişkilerinin anlaşılması.
2. Fiyat icin temel bir maliyet geliştirmek
3. Urun geliştirme, metot dizaynı veya metot operasyonu icin fırsat belirlemek.

Bu bolum maliyet bilgisinin son kullanımıyla ilgilidir.

Hayat eğrisi maliyetlendirmesi, yoğun olarak planlama evresinde kullanılır. Urunun omru boyunca maliyet tahmin edilmeye calışılır.
Hedef maliyetlendirme, planlama cemberi suresince kullanılır ve urunun tahmin edilen pazar fiyatını, satış hacmini ve hedef işlevliğini, kabul edilebilir seviyede kar elde edilmesini sağlayacak urun ve metot dizaynlarını yurutur.¹
Kaizen maliyetlendirme, uretim eğrisi boyunca maliyet gelişimi icin fırsat belirleme uzerine odaklanır.

HEDEF MALİYETLENDİRME

Geniş capta kabul edilen kural, urun maliyetinin %80’inin urunun dizayn aşamasında oluştuğudur.² Bu zaman suresince planı yapan kişiler, urun dizaynını secerler ve organizasyonun urunu uretmek icin kullanacağı metodu tasarlarlar.

Hedef maliyetlendirme, planı yapan kişilerin urun ve metot dizaynı esnasında urunun gelecekteki imalat maliyetinin duşurulmesinde amaclanan gelişme cabaları icin bir yonetim aracıdır. Bunların otesinde, hedef maliyetlendirme, urun tasarımında sorumlu olan fonksiyonel takımın uyeleri arasında haberleşmeyi kolaylaştıran ve ilerleten bir aractır.

Muşteri Odaklılığı

Tablo 6-1 ‘de gosterildiği gibi, hedef maliyetlendirme, pazardaki urunun fonksiyon ve niteliklerini yansıtan fiyatının tahmin edilmesiyle başlar. Planlamacıların muşteri ihtiyaclarını belirlemede kullandığı bir yaklaşım değer kavramıdır; bu kavram urunun fonksiyonelliğinin muşteri tarafından odenen fiyata oranıdır. Organizasyonlar fiyatı sabit tutarken, fonksiyonelliği artırarak veya fonksiyonelliği sabit tutarken fiyatı duşurerek muşteri değerini artırırlar.

Burada iki temel nokta vardır: birincisi muşteri veya daha genel olarak pazar, urune ve fonksiyonlarına odenecek fiyatı saptar. İkincisi farklı fonksiyonlara sahip olan benzer urunlerin olduğu bir pazarda (orneğin farklı ozelliklere sahip arabalar) organizasyon hangi urun fonksiyonlarını kullanacağını belirleyebilir, ama pazar veya tuketici bu urun fonksiyonları icin bir fiyat belirler.

Hedef Maliyetlendirme İşlemi

Urun icin fiyat- fonksiyonellik- kalite hedefleri belirlendikten sonra, planlamacılar hedef satış fiyatından hedef karı cıkarırlar. Kalan hedef maliyet urunun ve işlemin tasarım aşamaları icindir. Tablo 6-1 ‘de gosterildiği gibi, hedef maliyetlendirme işlemi, tasarım takımı hedef maliyetle aynı maliyeti buluncaya kadar devam eder. Hedef maliyetlendirmenin guclu tarafı, takım ortamında belirlenmesidir.

Orneğin tasarım muhendisleri muşterilerin değer vermediği ama fiyatların yukselmesine neden olan tasarımları yapabilir, ancak muşteriler değer vermedikleri fonksiyonel ozelliklere para harcamak istemezler³. Bu nedenle urun tasarım aşamasında onemli bir husus, maliyet yaratan,ancak muşteriye değer yaratmadıkları icin pazar fiyatında artışa neden olmayan urun fonksiyonlarının elenmesidir.

Chrysler gibi bazı organizasyonlar, tasarım takımında tedarikcilerden temsilciler bulundururlar. Chrysler tedarikcilerinin SCORE( Tedarikci Maliyetinin Azaltılması Calışmaları) progr..... alır(4) Bu program, tedarikcilerin urun tasarım takımlarında aktif uyeler olarak uzmanlıklarını ortaya cıkarmalarına yardımcı olur. Bu yaklaşımla bilgi ve fikirlerin paylaşılması sağlanır, guvene dayalı bir ilişki oluşur.

Tedarikcilerin aynı fonksiyonelliğe sahip urun bileşenlerini tasarlarken maliyeti indirmeleri veya mevcut prosesi geliştirmeleri modeli, Japon “keiretsu” ve Guney Koreli “chaebols” firmaları tarafından onerilmiştir. Bu firmalar, tedarik eden ve satın alan şirketler arasında calışmaktadırlar. Boyle bir yaklaşım ilginc ve cazip gorunse de her zaman işe yaramayacağı konusunda kanıtlar vardır. Yakın gecmişte, bircok buyuk ve onemli keiretsu(aracı firma) tedarikcilerin etkin calışamaması ve rekabet edememesi yuzunden dağılmıştır. Chrysler, bu durumu performansı duşuk tedarikcilerle calışmayı bırakmayı gerektiren kurallar koyarak ortadan kaldırmaya calışmaktadır.

Gerekli tasarım değişikliklerinin azalmasıyla, urun gelişim suresi ve maliyet azalır, bu durum da urun ve proses dizaynında farklı alanların kullanılmasının sağladığı faydadır. Ayrıca takıma bağlı her grup (satın alma, tasarım, muhendislik) hedef maliyeti duşurmek icin calışır. Yani her grubun sorumluluğu farklıdır, ancak grupların ortak amacı urun kalitesi, fonksiyonellik ve fiyattır.

Hedef maliyetin kapsamı basittir, ancak hedef maliyeti tutturmak zordur. Takımın hedef maliyete eşit veya hedef maliyetten daha duşuk tasarımlar buluncaya kadar urun ve proses tasarımına devam edeceği kabul edilir. Ancak tasarım takımları istenen urun fonksiyonlarını ve ozelliklerini ortadan kaldırmadan hedef maliyete ulaşmalıdırlar.

Hedef maliyetlendirme, tasarım takımı icin buyuk bir baskı unsurudur. Tasarım takımının ortak amacı, hedef maliyeti tutturmaktır. Hedef maliyet tutturulamazsa, urun uretilmez. Bu yuzden, tasarım takımına hedef maliyete ulaşmaları icin gerekli yontemleri kullanmaları konusunda baskı vardır. Planlamacıların hedef maliyet icin kullandıkları yontemler:maliyeti aşağıya cekmek icin analiz yapmak, değer muhendisliği ve yeniden muhendislik calışmaları yapmaktır.
Faaliyette Hedef Maliyet:TOYOTA MOTORS

Toyota Motors hedef maliyet kavramını 1960’larda bulmuştur. Toyota’da hedef maliyet kavramı pazarlama grubunun hedef fiyatı belirlemesiyle başlamıştır. Ek fonksiyonların mevcut aracların kazandırdığı pazar değeri, yeni modellere ek fiyat getirmiştir. Planlamacılar daha sonra bu ek fiyatı urun hayat eğrisiyle carparak toplam urun değerini bulmuşlardır.

Daha sonraki aşama, yeni urunun maliyetlerini belirlemektir. Bu yeni maliyetler, mevcut urunun maliyetine eklenen tasarım değişikliklerinin maliyeti de eklenerek bulunur. Tasarım takımı daha sonra maliyetleri ve karları karşılaştırır, eğer hedef maliyet tutturulamamışsa, tasarım yeniden yapılır.

Tasarımın yeniden yapılması işlemine maliyetlerin hangi noktalardan duşurulebileceği hesaplanarak başlanır. Tasarım takımının lideri, maliyeti azalacak noktaları tasarım takımı uyeleri arasında paylaştırır

Boylece, tasarım takımı urun konusunda uzman kişilerle calışarak onemli maliyet duşuşleri sağlayabilir.(11)

Mevcut urunde gelişmeler yapma ve aynı fonksiyonelliğe sahip urunu daha duşuk maliyette uretme calışmaları tasarım takımı hedef maliyete ulaşıncaya kadar devam eder.

Maliyeti Aşağıya Cekmek İcin Analiz(Tear-Down Analysis)

Bu analiz, rakiplerin urununu değerlendirerek urun gelişimi icin yollar aramaktır Boylece urun maliyetini anlama ve rakibin urun tasarımındaki avantajları ve dezavantajları hakkında bilgi edinilebilir. Tear-down analizini temeli “benchmarking”dir.

Kalite Fonksiyon Yayılması(QFD)

Organizasyonlar, urun tasarımına başlamadan once, muşterinin o urunden ne beklediklerini oğrenmek icin QFD' yi kullanırlar. Daha sonra, muşterinin beklentileriyle tasarım takımının bu beklentileri ne oranda karşıladığı karşılaştırılır. QFD, hedef maliyette kritik bir oğe olan değer muhendisliğine yardımcı olur.

Değer Muhendisliği

Değer analizi olarak da bilinen değer muhendisliği, sistematik ve genellikle takım temelli bir yaklaşımdır. Fonksiyonelliğin maliyete oranı olarak bilinen urun değerini geliştirmek icin alternatifler sunarak urun tasarımı değerlendirilir. Değeri geliştirmek icin iki yol vardır: fonksiyonellik sabit tutularak maliyet azaltılır, veya maliyet sabitken fonksiyonellik artırılır. Değer muhendisliği; hammadde, imalat, işgucu ve ekipman, satın alınan ve firmanın kendi urettiği bileşenler arasındaki oran gibi bircok faktoru inceler.

Değer muhendisliği, urunun fonksiyonlarının ayrıntılı olarak belirlenmesiyle başlar, buna genellikle fonksiyonel analiz denir. Bu, değer muhendisliği yaklaşımının temelidir, ve ayrıntılı bilgi ’fonksiyon analiz sistemleri tekniği diyagramı ‘ (FAST) ile sunulur. Bu diyagram, urunun asıl fonksiyonlarını gosterir.

Tasarım takımı daha sonra mevcut urunlerin bu fonksiyonları ne olcude gercekleştirdiğini inceler ve bu fonksiyonları gercekleştirmek icin secenekler araştırır. Daha sonra alternatifler arasından en iyi olanlar secilir.

Siemens grubuna ait bazı firmalar fonksiyonel analizi bir adım oteye taşımışlardır. Bu firmalar her urun bileşeninin fonksiyonlarını belirlemek icin fonksiyonel analizi kullanırlar. Boylelikle muşteri tarafından istenmeyen veya değer verilmeyen bileşen fonksiyonları belirlenmiş olur.

Yeniden Muhendislik(Reengineering)


Maliyetleri aşağı cekmek ve değer muhendisliği yaklaşımları sadece urun tasarımına odaklanırlar. Bir urunun maliyetini belirlemede kullanılan diğer bir yontem organizasyonun urunu oluşturmak icin kullandığı prosestir. Yeniden muhendislik, planlanan veya mevcut prosesin yeniden tasarlanması ve prosesin urunun maliyeti ve kalitesini artırmak icin kullanılmasıdır. (15)

Kaizen Maliyetlendirme

Planlamacılar urun veya proses tasarımını geliştirdikten sonra, sıra prosesi en etkin bicimde kullanmaya gelir. Bu da kaizen maliyetlendirmesi ile gercekleşir.(16) Kaizen maliyetlendirmesi, maliyetleri duşurmek icin yoneticilerin veya calışanların yaptıkları işe odaklanmasıdır. Hedef maliyetlendirmede, urun uretilmeden once calışma yapılırken, kaizen maliyetlendirme urun uretimdeyken yapılır.

Hedef maliyetlendirmede muşteri esas alınırken ,kaizen maliyetlendirmede yonetimin belirlediği periyodik karlılık hedefleri onemlidir.

Kaizen maliyetlendirmede maliyetin azaltılması calışmalarının temeli mevcut uretim prosesi veya urun tasarımının geliştirilmesidir. Bu gelişimler makine prosesinin artırılması, telefin azaltılması, calışanların eğitimi, motivasyon gibi işletme ici konulara odaklanılarak sağlanır. Kısacası kaizen maliyetlendirmede temel alınan urun değil prosestir.

Bazı gozlemciler hem hedef hem de kaizen maliyetlendirmenin calışanlar uzerinde buyuk bir stres unsuru olduğunu belirtirler. Bazı organizasyonlar da performans beklentilerini azaltarak hedef ve kaizen maliyeti kullanarak bu durumu ortadan kaldırmaya calışırlar, ancak yine de hedef ve kaizen maliyetlendirme stresli calışmalardır.

Faaliyet esaslı yonetim yeniden muhendisliğin temelidir. Analistler işlem haritası veya iş akış şemalarıyla proses akışını gosterirler. Daha sonra, planlamacılar, planlanan proses tasarımında gecikmeye neden olan faktorleri ortadan kaldırarak maliyeti azaltmaya calışırlar.

Taşıma, depolama gibi faaliyetler gereksiz kaynak kullanımına neden olurlar. Değersiz faaliyetleri ortadan kaldıracak şekilde urun veya prosesin yeniden tasarlanması maliyetleri azaltır, urun kalitesini artırır.

Bu aşamalar şoyledir:

1. İşlem akışı cıkartılır ve her faaliyet belirlenir.
2. Her faaliyetin maliyeti belirlenir.
3. İyileştirme icin olanaklar belirlenir.(Değersiz faaliyetlerin ortadan kaldırılması icin yeniden muhendislik ve onemli faaliyetlerdeki performansın artırılması)
4. İyileştirmede onceliklerin belirlenmesi
5. Yeniden muhendislik calışmaları icin finansal olanakların sağlanması
6. Eliminasyon icin nelere ihtiyac duyulduğunun belirlenmesi, ya da faaliyet maliyetinin duşurulmesi.
7. Gerekli değişikliklerin yapılması
8. Kar ve maliyetin karşılaştırılması


HEDEF MALİYETLENDİRME KAVRAMI İCİN BİR ORNEK

Giant motorları, başlangıcta otomobil parcalarını birleştiren bir şirket olarak işe başlamış, 80 yılda otomobili tamamen uretebilen bir şirket haline gelmiştir. Şirket yedi ana bolume ayrılmıştır, kar temelli bir anlayış uzerine kurulmuştur, her bolum bağımsız calışan birimler gibi rapor cıkaracaktır. Ancak, bolum yoneticileri mevcut durumdan memnun olmadıklarını belirtmişlerdir, icerideki tedarikcilerin verimli calışmadıklarını , bileşenleri dışarıdan tedarik etmek istediklerini soylemişlerdir.

Makine bolum muduru olan Roberta Ward, makine bolumlerindeki işlerin bir listesini istemiştir. Bunun uzerine, bir calışma grubu, makine bolumlerindeki toplam maliyetin rakip firmalardan % 25 daha fazla olduğunu tespit etmiştir. Ward hemen ust yonetimle goruşmuş ve hedef maliyet kavramını yerleştirmenin maliyeti duşurmek icin gerekli olduğunu anlatmıştır. Ward’ın amacı rakiplerden daha iyi pazar fiyatları sunmaktır.

Muşterilerle yapılan calışmalar ve goruşmeler sonucunda muşteri icin dort onemli nokta tespit edilmiştir: guc, yakıt ihtiyacı, ağırlık ve gurultu seviyesi. Motor gucunu artıran ve sessizliği sağlayan tasarımlar maliyeti yukseltirken, yakıt ihtiyacı ve ağırlık arttıkca maliyetlerin azaldığı belirlenmiştir.

Mevcut maliyet yapısını belirlenmesiyle, Ward ve kadrosu, urun cizgisindeki karmaşıklığın azaltılmasına, boylece mevcut motorların turevi olan uc yeni motorun geliştirilmesine karar vermişlerdir. Her motor, guc, yakıt ihtiyacı, ağırlık ve sessizlik gibi onemli noktaların karışımını sunacaktır.

Makine 1 Makine 2 Makine 3
Tasarlanan miktar 850,000 2,200,000 1,500,000
Hedeflenen ortalama satış fiyatı 7,500 $ 4,500 $ 6,000 $
Hedeflenen ortalama sapma 1,100 $ 800 $ 1,000 $
Hedef maliyet 6,400 $ 3,700 $ 5,000 $
Hammadde maliyeti 2,500 $ 1,800 $ 2,300 $
Satın alınan bileşenler 2,200 1,400 1,200
Dolaylı maliyetler 3,317 $ 1,649 $ 2,699 $
Tasarlanan maliyet 8,017 $ 4,849 $ 6,199 $

Hedef maliyetlendirmede ilk aşama olarak her motor icin indirekt maliyetler belirlenmiştir. Bu indirekt maliyetlerin ayrıntıları aşağıdaki tabloda verilmiştir:

Birimlerle ilgili maliyet kalemleri
Birimler
Maliyet kalemi Driver(Yukleyici) Yuk.mal. Makine 1 Makine 2 Makine 3
Montaj Montaj saatleri 35 $ 7 3 5
Kalite guvencesi Denetleme saatleri 42 $ 2 1 2
Yeniden calışma İşcilik saatleri 35 $ 3 1 3
Materyalin işlenmesi Yardımcı saatler 28 $ 5 2 4


Yığınlarla ilgili maliyet kalemleri
Birimler
Maliyet kalemi Driver (Yukleyici) Yuk.mal. Makine 1 Makine 2 Makine 3
Taşıma Taşıma sayıları 50 $ 7 5 4
Tertibatın yerleşimi Yerleşim saatleri 250 $ 8 4 7


Urunle ilgili dolaylı maliyetler
Makine 1 Makine 2 Makine 3

Maliyet kalemi Toplam maliyet Maliyet
Birim Toplam maliyet Maliyet
Birim Toplam maliyet Maliyet
Birim
Muhendislik 80 milyon$ 94 $ 45 milyon$ 20 $ 55 milyon$ 37 $
Denetim 8 milyon$ 9 $ 8 milyon$ 4 $ 8 milyon$ 5 $



Kolaylık sağlayan maliyet kalemleri
Birimler
Maliyet kalemi Driver (Yukleyici) Yuk.mal. Makine 1 Makine 2 Makine 3
Genel yonetim İşcilik saatleri 18 $ 17 7 14
Genel Giderler Materyal giderleri 0,02 $ 2,500 $ 1,800 $ 2,300 $


Urunle alakalı maliyetlerde, birim maliyet, toplam maliyetlerin urunun omru boyunca gercekleşecek satışlara bolunmesiyle bulunmuştur. Daha sonra Giant Motors’un toplam kapasitesi kullanıldığında oluşacak maliyet, pratik kapasite kullanıldığında oluşan maliyete bolunmuştur. Bu hesaplamanın amacı, uzun donemde oluşacak miktar değişikliklerinde maliyeti de ayarlayabilmektir.

Makine 1 Makine 2 Makine 3
Tasarlanan miktar 850,000 2,200,000 1,500,000
Fiyat 7,500 $ 4,500 $ 6,000 $
Malzeme Maliyeti
Hammadde maliyeti 2,500 1,800 2,300
Bileşenlerin Maliyeti 2,200 1,400 1,200
Birimlerle ilgili maliyetler
Montaj 245 105 175
Kalite guvencesi 84 42 84
Yeniden calışma 105 35 105
Materyalin işlenmesi 140 56 112
Yığınlarla ilgili maliyetler
Taşıma 350 250 200
Tertibatın yerleşimi 2,000 1,000 1750
Urunle ilgili maliyetler
Muhendislik 94 20 37
Denetim 9 4 5
Kolaylık sağlayan maliyetler
Genel yonetim 306 126 252
Genel Giderler 50 36 46
Tasarlanan toplam maliyetler 8,017 $ 4,849 $ 6,199 $
Tasarlanan kar -517 -349 -199
Hedef kar 1,100 800 1,000
Tasarlanan karın hedef kardan farkı -1,617 $ -1,149 $ -1,199 $


DEĞER MUHENDİSLİĞİ

Motor bolumunun her uc motora ait bir hedef maliyet calışması yapacak bir proje takımı oluşturacağını duşunelim. İlk aşama olarak takım, değer muhendisliği calışması yapacaktır. Takım rakiplerin urettiği motorları satın alır, bu motorları alternatif motor tasarım fikirleri icin kullanır. Ayrıca takım gereksiz fonksiyonları elimine ederek daha duşuk maliyete aynı fonksiyonları sağlayabilir. Değer muhendisliği calışmaları aşağıdaki gibi sonuc verir:

Değiştirilen Kalem Motor 1 Motor 2 Motor 3
Hammadde maliyeti 2,400 $ 1,600 $ 2,200 $
Satın alınan bileşenlerin mal. 2,100 $ 1,300 $ 1,000 $
Montaj saatleri 6 2 4
Yeniden calışma saatleri 2 Değişiklik yok 2

Bu değişiklikler aşağıdaki gibi sonuc verir:

Makine 1 Makine 2 Makine 3
Tasarlanan miktar 850,000 2,200,000 1,500,000
Fiyat 7,500 $ 4,500 $ 6,000 $
Malzeme Maliyeti
Hammadde maliyeti 2,400 1,600 2,200
Bileşenlerin Maliyeti 2,100 1,300 1,000
Birimlerle ilgili maliyetler
Montaj 210 70 140
Kalite guvencesi 84 42 84
Yeniden calışma 70 35 70
Materyalin işlenmesi 140 56 112
Yığınlarla ilgili maliyetler
Taşıma 350 250 200
Tertibatın yerleşimi 2,000 1,000 1750
Urunle ilgili maliyetler
Muhendislik 94 20 37
Denetim 9 4 5
Kolaylık sağlayan maliyetler
Genel yonetim 270 108 216
Genel Giderler 48 32 44
Tasarlanan toplam maliyetler 7,709 $ 4,492 $ 5,791 $
Tasarlanan kar -209 -8 209
Hedef kar 1,100 800 1,000
Tasarlanan karın hedef kardan farkı -1,309 $ -792 $ -791 $

FONKSİYONEL ANALİZ

Daha sonra tasarım takımı guc, yakıt tuketimi, ağırlık ve sessizlik değerlerini her uc motor icin de inceler. Takım muşterilerin goruşunu alır, bu değerlerdeki artış ve azalışların maliyetleri ne derece artırıp azaltacağını bulur, muşterinin odemeye hazır olduğu miktarları belirler. Bu işlemin uc motor icin aşağıdaki değişikliklerle sonuclanacağını duşunelim:

Fonksiyon değişiklilikleriyle 1., 2. ve 3. motorların fiyatları sırasıyla 7.200 $, 4.800 $ ve 6.300 $ olsun. Hammadde maliyetleri 2.200 $, 1.700 $ve 2,400 $ve motorların uretim zamanları 4,3,5 saat, materyal bekletme zamanları 5,3 ve 4 saat, muhendislik maliyetlerinin de 70.000.000 $, 50.000.000 $ ve 62.000.000 $’dır. Bu değişiklikler aşağıdaki maliyet tablosuyla verilmiştir:
Makine 1 Makine 2 Makine 3
Tasarlanan miktar 850,000 2,200,000 1,500,000
Fiyat 7,200 $ 4,800 $ 6,300 $
Malzeme Maliyeti
Hammadde maliyeti 2,200 1,700 2,400
Bileşenlerin Maliyeti 2,100 1,300 1,000
Birimlerle ilgili maliyetler
Montaj 140 105 175
Kalite guvencesi 84 42 84
Yeniden calışma 70 35 70
Materyalin işlenmesi 140 84 112
Yığınlarla ilgili maliyetler
Taşıma 350 250 200
Tertibatın yerleşimi 2,000 1,000 1750
Urunle ilgili maliyetler
Muhendislik 82 23 41
Denetim 9 4 5
Kolaylık sağlayan maliyetler
Genel yonetim 234 144 234
Genel Giderler 44 34 48
Tasarlanan toplam maliyetler 7,387 $ 4,695 $ 6,053 $
Tasarlanan kar -187 105 247
Hedef kar 1,100 800 1,000
Tasarlanan karın hedef kardan farkı -1,287 $ -695 $ -753 $


Yeniden Muhendislik (Reengineering)

Bu değişikliklerle tasarım takımı daha onceden motor bolumunun kullandığı proses uzerinde calışmalara başlar. Yeni motorlar icin yapılan maliyet calışmalarında mevcut proses temel alınmıştır. Tasarım takımı, uretim prosesine, motorların imalatı ve iş akış şemasında oluşabilecek değişikliklere odaklanır. Tedarikcilerle bağlantıya gecerek, tasarım takımı tam zamanında uretim işlemini (just-in-time) geliştirmiş, uretim birimlerinde bileşenler belli yerlere toplanarak surekli bir akış sistemi sağlanmıştır.Bu proses tasarımı aşağıdaki faaliyet değişiklikleriyle sağlanır. Motor 1, 2 ve 3 icin sırasıyla;
1. Montaj saatleri 3, 2 ve 4.
2. Gozden gecirme saatler, 1, 1 ve 1.
3. Yeniden calışma saatleri 1, 1 ve 1.
4. Materyal bekletme zamanları 3, 2 ve 2.
5. Taşıma sayıları 4, 2 ve 2.
6. Kurulum saatleri 4, 2 ve 5.
7. Prosesin yeniden tasarımını da iceren muhendislik maliyetleri sırasıyla 115.000.000 $, 8.000.000 $ ve 95.000.000 $ olmuştur.
Bu değişiklikler aşağıdaki tabloyla ozetlenmiştir:
Makine 1 Makine 2 Makine 3
Tasarlanan miktar 850,000 2,200,000 1,500,000
Fiyat 7,200 $ 4,800 $ 6,300 $
Malzeme Maliyeti
Hammadde maliyeti 2,200 1,700 2,400
Bileşenlerin Maliyeti 2,100 1,300 1,000
Birimlerle ilgili maliyetler
Montaj 105 70 140
Kalite guvencesi 42 42 84
Yeniden calışma 35 35 35
Materyalin işlenmesi 84 56 56
Yığınlarla ilgili maliyetler
Taşıma 200 100 100
Tertibatın yerleşimi 1,000 500 1,250
Urunle ilgili maliyetler
Muhendislik 135 36 63
Denetim 9 4 5
Kolaylık sağlayan maliyetler
Genel yonetim 144 108 162
Genel Giderler 44 34 48
Tasarlanan toplam maliyetler 6,074 $ 3,960 $ 5,277 $
Tasarlanan kar 1,126 840 1,023
Hedef kar 1,100 800 1,000
Tasarlanan karın hedef kardan farkı 26 $ 40 $ 23 $

Bu noktada proses sonuclanmıştır, cunku elde edilen maliyet, hedef maliyetten daha duşuktur.


HAYAT EĞRİSİ MALİYETLENDİRMESİ

Hayat eğrisi maliyetlendirmesi, bir urunun tum hayatı boyunca oluşacak maliyetlerin belirlenmesidir. Hayat eğrisi maliyetlendirmesi, geniş planlama ve gelişmiş maliyetlerin olduğu yerlerde onemlidir. (orneğin yeni bir jet tasarlarken, nukleer santralle hizmet sağlarken.)

Hayat eğrisi maliyetlendirmesinin uc temel amacı vardır.

1)Bir urunun gelişim ve hizmet aşamalarında oluşacak maliyetlerin urunden kazanılacak karlarla karşılanıp karşılanamayacağını belirler.
2Bbir urunun cevresel maliyetlerini belirler ve bu maliyetleri azaltmak veya ortadan kaldırmak icin organizasyonu yonlendirir.
3)Urun ve proses tasarım aşamasında oluşacak planlama ve hizmet maliyetlerini belirler, ve bu maliyetleri ortadan kaldırmaya calışır.

Genelde, hayat eğrisi maliyetlendirmesi, urun maliyetinin hesaplanmasında uretim ve cevresel etkenleri goz onunde bulundurarak karar veren kişilerin o urunu uretmek icin gerekli maliyetleri anlamalarını sağlar, hangi noktalardan maliyet duşurmenin daha etkin olacağı boylece belirlenir.

DİĞER MALİYET ARACLARI

KALİTE MALİYETİ

Organizasyonlar yıllardır kalite maliyetini kontrol etmek ve yonetebilmek icin bircok yaklaşım geliştirmişlerdir. Onemli organizasyonlardan biri dort ceşit kalite maliyeti tespit etmiştir:

1. Kalite problemlerini engellemenin maliyeti. Orneğin geliştirilmiş prosesin tasarlanması, kalite hatalarının azaltılması, calışanların ve tedarikcilerin eğitimi.
2. Kalite problemlerinin bulunmasının maliyeti. Orneğin, ekipman ve prosesteki kalite kontrolunu yapan personelin maliyeti.
3. Urun imalat halindeyken oluşan kalite problemlerinin duzeltilmesinin maliyeti. Orneğin urunu satılabilir duruma getirecek personel, hammadde, makine zamanı maliyetleri
4. Urun tuketicideyken oluşan kalite maliyetlerinin duzeltilmesinin maliyeti. Orneğin organizasyonun imajı kalite problemleriyle zedelendiği zaman karda oluşacak azalma, urun hataları nedeniyle acılan davaların maliyetleri.

Strateji, kalite problemlerini onlemek ve bulmak icin gerekli yatırım maliyetinin, onlem alınmazsa oluşacak kalite problemlerinin duzeltilmesi icin gereken maliyetten az tutulmasıdır.

TAGUCHİ MALİYETLENDİRMESİ

Kalite maliyetlendirmesinin bir ceşidi, Japon bir akademisyen tarafından onerilen Taguchi maliyetlendirmesidir.
Taguchi’nin gozlemine gore, hedef değeri belirlemek icin ortaya konulan sonuclar başarısız olursa, kalite kayıpları oluşur. Yani eğer bir makinadan civataları 2 cm’ye indirmesi beklenirse, ve bu makine herhangi bir varyans olmaksızın civataları 1,8 cm’ye indirirse, bu ortalama olarak 2 cm’ye indiren ama 4 mm varyansı olan bir makinadan daha az kalite problemi yaratır.

Taguchi uc ceşit kalite kaybı fonksiyonu one surmuştur:

1. Hedeften herhangi bir sapma istenmiyorsa, kalite kaybı fonksiyonu şoyle yazılabilir:

L(y)=k(y-T)²

Burada, k=muşteriyi yansıtan parametre ve işlem karakteristiği, y=sonuc karakteristiğinin gercek değeri, T= hedef değer şeklindedir.

2. Amac, işlem karakteristiğini olabildiğince kucultmekse, (bir parca celikte oluşabilecek bozulmalar gibi) kayıp fonksiyonu şoyle yazılabilir:

L(y)=k(y)²

3. Amac işlem karakteristiğini oldukca buyultmekse, (bir sigorta cihazının guvenilirliğini artırmak gibi), kayıp fonksiyonu şoyle yazılabilir:

L(y)=k(1/y)²

Taguchi’nin hipotezine temel, uretimde yapılan gozlemlerdir. Bu yuzden Taguchi maliyet hedeflerini mumkun olan uc amaca yonlendirmiştir:

1. Proseste varyasyona neden olan faktorlerin belirlenmesi ve boylece prosesin varyansının azaltılması.
2. Proses ortalamasının ayarlanması boylece istenen hedefe yaklaşılması.
3. Varyansın azaltılması ve proses ortalamasının hedefe yonlendirilmesi.

CEVRESEL, DUZELTME VE DUZENLEME MALİYETLERİ

Organizasyonların cevresel maliyetlerinde hızlı bir artış yaşanmıştır. Bu harcamaların fazlalığı organizasyonları bu maliyetleri kontrol etmeye yoneltmiştir. Onceden, bu maliyetler işletmenin kacınılmaz maliyetleri olarak kabul edilmiş, sonra da uygun bir yonetimle bu maliyetlerin indirilebileceği anlaşılmıştır.

Cevresel maliyetlerin yonetimi konusunun bir parcası olarak, organizasyonlar ayrıntılı maliyet kayıtları tutmaya başlamışlardır, boylece cevresel maliyet yaratan urun ve prosesler belirlenmiştir.

Cevresel maliyetlerin belirlenmesi ve muhasebesinin tutulmasının etkileri şoyledir:
1. Urun karlılığının gercek durumu belirlenir.
2. Daha az hizmet ve duzenleme maliyeti olan urunlerin geliştirilmesine odaklanmak.(bu maliyetlerin miktarı belirlenerek gercekleştirilir.)
3. Mevcut atıkları yeniden donuşturmek veya yeniden uretmek icin gerekli calışmaları artırmak.

Organizasyonlarda maliyetler bircok rol oynar, ama en onemlisi urunle ilgili kararları vermek icin bilgi oluşturmaktır. Hayat eğrisi maliyetlendirmesi, bir urunun tasarım aşaması (hedef maliyetlendirme bu alandadır), imalat aşaması (kaizen maliyetlendirme bu alandadır) ve imalat sonrası aşamalarda(urunlerin duzenlenmesinin maliyeti ve hizmet maliyetleri gibi) tum hayat eğrisi boyunca oluşacak maliyetlerin belirlenmesine bir yaklaşımdır.

Hedef maliyetlendirme organizasyonların odaklanması gereken bir aractır, urun ve proses tasarımı icin gereklidir. Cunku maliyet performansını gercekleştirebilmek icin gerekli olanaklar tasarım aşamasındadır ve hedef maliyetlendirme organizasyonların karlılığını artırabilmesi icin onemlidir. Hedef maliyetlendirmenin amacı bir urun ve proses tasarımının muşterilerin odemeye hazır olduğu fiyata gore gercekleştirilmesidir. Kaizen maliyetlendirme mevcut prosesin geliştirilmesiyle ilgilidir. Kaizen maliyetlendirme ile prosesin maliyet performansı surekli olarak geliştirilebilir.
Hedef maliyetlendirmenin onemi, maliyetin azaltılmasına yonelik bir yonetin aracı olmasıdır. Kaizen maliyetlendirme ise mevcut uretim sistemlerinin etkinliğinin gelişimi icin onemlidir.
__________________