2. Analitik Butce Sınıflandırması
Analitik butce sistemi, kamu harcamalarını; kurumsal (idari), fonksiyonel ve ekonomik
acılardan sınıflandırarak olcme ve analiz etme imkÂnı sağlayan bir butce
sistemidir.(Pehlivan,2003:246).
5018 Kamu Mali Yonetim Sistemi ile getirilen yeniliklerden birisi de analitik butce
sınıflandırmasına gecilmesidir. Analitik butce sınıflandırması, mali saydamlığın
gercekleĢtirilmesi yonunde atılan adımlardan birisi olup, butcenin ayrıntılı bir Ģekilde analiz
yapmaya elveriĢli bir kod yapısına sahip olması duĢuncesinin urunu olarak ortaya cıkmıĢtır.
Yeni butce kodlamasının getirdiği onemli yenilikler; program sorumlularının tespitine imkÂn
vermesi, mevcut butcede var olmayan fonksiyonel sınıflandırmanın sağlanması, detaylı bir
kurumsal kodlamaya yer verilmesi, aynı kodlamanın konsolide butceli kuruluĢlar dıĢındaki
kuruluĢlarda da uygulanabilir olması, uluslararası karĢılaĢtırmalara imkÂn vermesi, olcmeye
ve analize elveriĢli olması olarak sıralanabilir. Bu ozellikleri ve ayrıca analize elveriĢli
istatistikî veriler uretmeye imkÂn vermesinden oturu, yeni butce kodlamasına Analitik Butce
Sınıflandırması denir.(Cura,2003:7).
Devlet butcesinin yeniden yapılandırılarak mali Ģeffaflığı sağlamaya calıĢacak olan bir
uygulama oluĢturulması amacıyla, 1995 yılında kamunun yeniden yapılandırılmasını
amaclayan ―Kamu Mali Yonetim Projesi‖ kapsamında yeni bir butce sınıflandırması
calıĢmaları baĢlatılmıĢtır.1998 yılında IMF uzmanlarıyla birlikte GFS

(Government Finance
Statistics=Devlet Mali Ġstatistikleri) esasına dayalı bir sınıflandırma modeli ortaya
konulmuĢtur. Bu sınıflandırmanın 1999 yılında 4 kuruluĢta test edilmesi kararlaĢtırılmıĢ
ancak, proje hedeflerindeki değiĢiklikler nedeniyle, pilot olarak secilen kuruluĢlardan sadece
Hacettepe Universitesi’nde otomasyon desteği olmaksızın test edilerek kesin hesap
cıkarılmıĢtır. Daha sonra, bu uygulamaya bir sure ara verilmiĢ ve Avrupa Birliği’ne katılım
surecinde butce kodlamasının uluslararası standartlara uygun hale getirilmesi gerekliliği
ortaya cıkmıĢtır.
1998 yılında tamamlanmıĢ olan yeni butce kod yapısı yeniden gozden gecirilerek GFS’ deki
değiĢikliklere ve AB’de uygulanan ESA’95 (European System of Ġntegrated Economic
Accounts-Avrupa ButunleĢtirilmiĢ Ekonomik Hesaplar Sistemi) standardına uygun hale
getirilmiĢtir. Yeni butce kod yapısı; kurumsal sınıflandırma, fonksiyonel sınıflandırma ve
ekonomik sınıflandırma olmak uzere ve uc ana gruptan oluĢup, fonksiyonel sınıflandırma ile
ekonomik sınıflandırma arasında ayrıca, finansman tipi sınıflandırma yer almaktadır. Yeni
butce kodlamasını tanımlamak gerekirse yeni kodlama bir alt yapı calıĢmasıdır. Bu kodlama
sistemi ile yeni ve istenilen butceleme sistemlerini uygulamak mumkun olabilecektir.

Analitik butce sınıflandırması ile, bu gune kadar farklı hukuki statuleri nedeniyle farklı butce
uygulamaları olan kamu idarelerin butcelerinin konsolide edilmesi, karĢılaĢtırılması mumkun
hale gelmiĢ ve kamu mali yonetiminde saydamlık ve hesap verilebilirlik ilkeleri
guclendirilmiĢtir.(Aktan,2006:13)


GFS (Government Finance Statistics); mali istatistiklerin raporlanması icin geliĢtirilmiĢ standartlardır.
Ekonomik analiz yapmak amacıyla devletin nakit alındılarını ve odemelerini (muamelelerini) kayıt eden uluslar
arası kabul edilmiĢ bir sistemdir Ozellikle, genel kamu kesiminin performansını analiz etmek ve değerlendirmek
icin uygun ayrıntılı kavramsal ve hesap yapısını sağlaması GFS’nin temel amacıdır. (IMF, 1998,1),

Analitik Butce Sınıflandırmasının Getirdiği Onemli Yenilikler
Bu acıklamalar ıĢığında, analitik butce sınıflandırmasının getirdiği onemli yenilikleri
aĢağıdaki Ģekilde sıralayabiliriz:
- Detaylı bir kurumsal sınıflandırma ile program sorumlularının tespitine imkÂn vermesi,
- Kamu hizmetlerinin fonksiyonel tasnifini sağlaması,
- Genel yonetime dahil tum idarelerde uygulanabilir olması nedeniyle butce verilerini
konsolide edilmesine imkan tanıması,
- Uluslar arası karĢılaĢtırmalara imkÂn vermesi, olcmeye ve analize elveriĢli olmasıdır.
2.2. Analitik Butce Sınıflandırmasının Temel Hedefleri
Analitik butce sınıflandırmasının temel hedeflerini Ģu Ģekilde sıralayabiliriz:
- Mali saydamlık ve hesap verebilirlik: Mali planlama ve raporlamanın, mali saydamlık ve
hesap verebilirlik ilkeleri bakımından geliĢtirilmesi, sınıflandırmanın onemli bir amacını
oluĢturmaktadır.
- Farklı butceleme anlayıĢlarının desteklenmesi: GeliĢtirilen sınıflandırma, performans
esaslı butceleme gibi modern butce tekniklerinin uygulanabilmesi icin gerekli altyapıyı
sağlamıĢtır.
- Ġdari ve mali yapılanmadan bağımsızlık: Mali planlama ve raporlamanın, idari ve mali
yapılanmalardan etkilenmeyen bir nitelikte olması sağlanmaktadır.
- Butun kamu idarelerinin kapsama alınması: Mali planlama ve raporlamanın ilke ve
esasları ile cercevesinin, genel yonetim tanımına giren butun kamu idarelerinde uygulanması
imkÂnı elde edilmiĢtir. Boylece butun kamunun mali planlarının ve raporlarının anlamlı ve
kolay bir Ģekilde konsolide edilebilmesi sağlanmaktadır.
- Kamu hizmetlerinin esas alınması: Analitik butce sınıflandırması kapsamında fonksiyonel
sınıflandırmanın da yer alması sebebiyle eğitim, sağlık gibi kamu hizmetlerini esas alan bir
butceleme anlayıĢının uygulanması mumkun olmuĢtur.
- Uluslar arası Standartların Uygulanması: Ozellikle Avrupa Birliği’ne uye ulkelerden
aynı standartta mali rapor talep edilmektedir. Yeni yapılanma, mali planlama ve raporlamanın
uluslar arası kabul gormuĢ kapsam ve detayda uretilebilmesini mumkun kılmaktadır.
- Program Sorumluluğu: Analitik butce sınıflandırması ile kamu kurumlarının yonetim
kademelerinin kamu hizmetlerinden ve kaynaklarından dolayı program sorumluluğu doğrudan
belirlenebilmektedir.(Mutluer vd,2005:154–155)
Gorulduğu gibi, Turkiye’de 2003 yılında cıkarılan 5018 sayılı yasa ile uygulamaya gecilen
Analitik Butce Sınıflandırması ile kamu yonetiminin tamamında hazırlanan mali plan ve
raporların uluslar arası standartlara uygun olarak konsolide edilmesi gercekleĢtirilmek
istenmiĢtir.
Analitik butce sınıflandırmasında dort ana soruya cevap bulmak zorundayız. Bunlar;
1.Kamu kaynaklarını kimler kullanıyor?
2.Kamu kaynaklarını kullanan birinci soruya cevap teĢkil eden kurumlar hangi kamusal iĢlevi
yerine getirmektedir?
3.Kamu kaynağını kullanan kurumlar fonksiyonlarını yerine getirirken hangi kaynaktan
finansman sağlamaktadır?
4.Kurumlar iĢlevlerini yerine getirirken ne gibi bir maliyete katlanmaktadır?Bu soruların cevaplarını sırasıyla kurumsal, fonksiyonel, finansal ve ekonomik kodlama
icinde bulmak mumkundur.

__________________