ENDUSTRİ MUHENDİSLİĞİ TANIMI TARIHCESİ VE CALIŞMA ALANLARI

1.Endustri Muhendisliğinin Tanımı
19. yy sonlarında oluşan Endustri Muhendisliğinin farklı kaynaklarda farklı şekillerde tanımları yapılmaktadır. Ancak bu tanımlar icinde en fazla kabul goreni ve gecirdiği evrimsel surec sonunda gunumuzde geldiği noktayı en iyi belirleyen tanım Amerika Endustri Muhendisleri Odası tarafından yapılan tanımdır. Bu tanıma gore;
"Endustri Muhendisliği insan, makina ve malzemeden oluşan butunleşik sistemlerin tasarımı, geliştirilmesi ve kurulması ile ilgilenir. Bu tur sistemlerden elde edilecek sonucların belirlenmesi, kestirilmesi ve değerlendirilmesinde matematik, fizik ve sosyal bilimlerdeki ozel bilgi ve beceriyi muhendislik cozumleme ve tasarımının ilke ve yontemleriyle birleştirerek kullanır."

Tum bilim dalları gibi muhendislik de evrenimizdeki sorunları cozmeğe ca1ışır.Makina muhendisleri makina sistemleri ile, orneğin, bir cihazın yaglama sistemiyle, inşaat muhendisleri istenen nitelikte yapı tasarımlarıyla ilgilenirler. Benzer şekilde endustri muhendisleri de insan, makina vs malzemeden oluşan sistemlerin ya da bu sistemin alt sistemlerinin en yuksek verimlilik duzeyinde calışabilmeleri icin gecerli tasarımlar yapar. Diğer bir tanım ile, Endustri Muhendisliği insan, malzeme ye techizattan oluşan sistemlerin tasarimi, geliştirilmesi ve kurulumu lie ilgili sorunları cozmeğe calışır. calışmalarında Matematik, Fizik ye Sosyal bilimlerdeki gerekli bilgileri. muhendislik analizi yontem ve prensipleriyle birleştirerek boyle sistemlerden elde edilecek sonucları saptama, tahmin vs de gerlendirmeye calışır. Bu şekilde uretim veya hizmet sistemlerinin amac ve olcutlerine uygun olarak kurulmasi calıştırılması ve kontrol edilmesi icin yontem ye teknikler geliştiren, uygulayan bir meslektir. Genel olarak endustri muhendisleri uretim sistemlerinin verimliligini arttirmaga calışırlar.

Yapılan bu acıklamalar Endustri Muhendislerini diğer muhendislik dallarından onemli bir ayrıntısını gostermektedir. Diğer muhendislerin hammadesi fiziksel ya da kimyasal yapıda olmasına karşın, Endustri Muhendislerinin hammaddesi insanları iceren bir ortamdır. Bu ortamlar, canlı, dinamik nitelikteki uretim veya hii uretim veya hi yani mal ve/veya hizmet ureten işletmelerimizdir.
Yukarıda verilen tanım genel cizgileriyle incelendiğinde endustri muhendislerinin mal ve/ya hizmet ureten işletmelerde profesyonel olarak faaliyetlerde bulunabilecekleri acık bir şekilde gorulebilir. Bu sistemlere ornek olarak otomobil, buzdolabı, kumaş, elbise, biskui, kağıt, makina, ucak vb. mal ureten her turden fabrikaların yanısıra, hizmet uretiminde bulunan sağlık kurumları, eğitim kurumları ve yerel yonetimler gibi ceşitli kurumlar gosterilebilir. Endustri muhendisleri bu tur sistemlerin tasarım ve kuruluş aşamalarında yer aldığı gibi kuruluş sonrasında da işletimin nasıl olması gerektiği, başka bir deyişle mevcut kaynakların (insan, makina, malzeme ve para) en iyi şekilde nasıl değerlendirileceği konularında muhendislik calışmaları yapar. Bu calışmalarında ozellikle sistemin insan boyutunu da surekli gozonunde bulundurarak koşulların elverdiğince en iyi cozumlerin bulunabilmesi icin onemli katkılarda bulunur.
İşletmeler uretimlerini gercekleştirebilmek ve surdurebilmek icin bircok faaliyetlerde bulunurlar. İş gucu ve hammadde temini, uretim planlama,kalitenin geliştirilmesi, yatirim analizi, malzeme nakli vb. Sanayileşmenin ilk yıllarında bu faaliyetlerin planlanması ye kontrolu makina,elektrik, kimya muhendisleri veya iktisat gibi sosyal dallardan yetişmiş kişilerce yapılmıştır Ayrıca maliyet duşurumu verimlilik artırımı, yeni mamul tasarımı, kapasite arttırma cabaları genellikle teknolojik buluş ve gelişmelere bağlı olarak ilerlemiştir. Ancak işletmeler buyudukce, tesis, makina ye icgucu sayıları arttıkca Uretim maliyetine etkiyen etmenlerin planlanması ve kontrolu da zorlaşmiştır. Bu nedenle soz konusu faaliyetler muhendis ve iktisatcıların calışma alanları dışında kalmış ve Endustri Muhendisliği’nin ortaya cıkış nedenlerini oluşturmuştur.



2. Meslek Olarak Endustri Muhendisliği

Meslek olarak endustri muhendisliğini incelemeden once meslek olabilmenin koşullarını gozden gecirmek yararlı olacaktır. Daha onceki kesimde ele alınandan farklı bir kaynakta meslek olabilmenin koşulları aşağıda gorulduğu şekilde belirlenmiştir.
• Bicimsel bir eğitim ve oğretim gorulmuş olması,
• Oğrenim ve eğitimi izleyen bir stajyerlik devresi gecirilmiş olması,
• Bir meslek mensubu olarak topluma ve meslektaşlarına karşı sorumluluk duyulması
• Meslek standartlarının bir ust kuruluş tarafından belirlenmesi
Endustri muhendisliği bu koşullar acısından incelendiğinde izleyen yargılara varılabilir:
• Endustri muhendisliği olabilmek icin ilk ve orta oğretimden sonra Muhendislik Fakultesi Endustri Muhendisliği bolumunden mezun olmak gerekmektedir. Boylece bilimsel bir oğrenim ve eğitim gorulmuş olunacaktır.
• Mesleklerin stajyerliği bicimsel oğrenim ve eğitim sırasın da verilen kuramsal bilgilerin uygulamalarının nasıl yapılacağının uretim sistemlerinde bizzat yaşayarak ve gorerek oğrenilmesidir. Diğer muhendislik branşlarında olduğu gibi, endustri muhendisliğinde de universite eğitimi sırasında stajyerlik calışması yapılmaktadır. Ayrıca universite oğreniminin son yarı yılında yapılan bazı calışmalarda bir anlamda stajyerlik olmaktadır.Bazı ulkelerde stajyerlik calışmaları ise oğrenim sırasında değil, oğrenim tamamlandıktan sonra yapılmaktadır.
• Toplumlarda belirli işlerin ancak belli mesleğe mensup kişiler tarafından yapılabiliyor olması veya yapılmasına izin veriliyor olması o meslek mensuplarına cok onemli sorumluluklar yuklenmektedir. Boylece toplumsal yaşamdaki işlevler koşulların elverdiğince en iyi şekilde gercekleştirilip, genelde kıt olan kaynakların israf edilmeleride onlenmiş olacaktır. Uretim sistemlerinin tasarımında ve işletiminin kontrolunde, insancıl boyutlarıda gozonune alarak, onemli işlevleri gercekleştirmeye aday olan endustri muhendisleri, bu işlevlerin en iyi şekilde gercekleştirilmesinde topluma ve meslektaşlarına karşı kendilerini sorumlu hissetmeli ve bua gore davranış bicimlerini belirlemelidirler. Bu konudaki denetimlerin gunumuz yasa ve yonetmelikleri cercevesinde endustri muhendislerininde uyesi bulunduğu meslek kuruluşu olan Tukiye Makina Muhendisleri Odası tarafından yapılması ongorulmektedir.
• Endustri muhendisliğinin meslek standartları, başka bir deyişle bir endustri muhendisisnin taşıması gereken nitelikler, universitelerin ilgili birimlerince belirlenmektedir. Bu konuda bilimsel bir niteliğe sahip olan Yoneylem Araştırması Derneği'ninde onemli katkıları olmaktadır. Ancak, Turkiye genelinde universitelerdeki endustri muuhendisliği ders programları incelendiğinde bazı farklılıklar olduğu gorulmektedir. Zamanla bu farklılıkların azalacağı, farkların doğal şekilde olacağı veya daha acık bir deyişle ulke gereksinimlerine daha uygun nitelikleri taşıyan endustri muhendislerinin işletmelerde yer alacağı umit edilebilir.

3. Endustri Muhendisliğinin Ortaya Cıkışı ve Gelişimi

Muhendislik mesleğinin kişiliğine kavuşması ve belli standartlara uyması 19. yuzyılda gercekleşmiş olmakla birlikte muhendislik faaliyetleri medeniyetle hemen hemen aynı yaştadır.Hatta medeniyet tarihi ile muhendislik tarihinin aynı olduğu bile soylenebilir.Bir onceki kesimde genel cizgileriyle acıklanan meslek olabilmenin koşulları gozonune alındığında, ilk muhendislik mesleğinin makina muhendisliği olduğu gorulmektedir. Bunun tarihi ise, Amerika Makina Muhendisleri Odasının kuruluş tarihi olan 1880 dir. Bunu izleyen meslek kuruluşları ise, 1884 te Elektrik Muhendisliği ve 1908'de Kimya Muhendisliği olmuştur. Amerika Endustri Muhendisleri odasının kuruluşu ise 1948'de gercekleşmiştir.
Muhendisliğin ongorulen niteliklere sahip bir meslek olarak gecmişi yuzyıldan fazla olmakla birlikte, muhendislik faaliyetlerinin cok daha uzun bir gecmişe sahip olduğu inkar edilmesi mumkun olmayan bir gercektir.Bunu en belirgin kanıtlarını Eski Mısır'da gormek mumkundur.Eski Mısır'daki sulama kanalları İnşaat Muhendisliğinin en ilginc ornekleri sergilemektedir.Bunun yanısıra tasarım,projeleme,orgutleme ve proje kontrolu acılarından, manivela dışında hicbir mekanik aracın bulunmadığı bir ortamda yapılan pramitlerin inşaatları tum zamanların en iyi muhendislik calışmaları olarak gorulmektedir.Her biri 2.5 ton ağırlığındaki 2 300 000 bloktan oluşan bir pramitin bugunun olanakları ile yapılması bile oldulca zor bir iştir.Bu olayları izleyen yıllarda ve cağlarda, insanların ve toplumların yaşam savaşı icinde bilim ve onun ceşitli konulardaki uygulamarı olan muhendislikte artan bir hızda gelişmeler olmuştur. Muhendislikteki gelişmeler artan bir hızla surmektedir.
19. yuzyılda bilim ve muhendislikteki gelişmelerin yanısıra buhar gucunden de yararlanmanın sonucunda 1. Endustri Devrimi gercekleşmiştir.Endustri devriminin oluşumu ile birlikte planlama, orgutleme ve yonlendirmesi daha zor olan ve yonetimi icin ozel beceriler gerektiren uretim sistemleri geliştirilmeye başlanmıştır.Bu uretim sistemleri eskiye gore oldukca karmaşıklaşmıştır.Endustri devrimi oncesi yakın kişisel denetimle gercekleştirilen ozellikle planlama ve orgutlendirme işlevlerindeki yetersizlik sistemlerin karmaşıklaşmasıyla daha da artmıştır.Boyle insan, makina, malzeme ve paradan oluşan sistemlerin tasarım, geliştirme ve kuruluşuyla ilgilenecek ve ozellikle sistemin insan boyutunada onem verecek bir muhendislik dalına gereksinim duyulmaya başlanmıştır. Bu gereksinim sonucunda endustri muhendisliği konusunda calışmalara başlanmıştır.İzleyen paragraflarda endustri muhendisliği konusunda başlangıctan itibaren yapılan calışmalar genel cizgileriyle ele alınmıştır.
3.1. F. W. Taylor ve Daha Oncekilerin Endustri Muhendisliği konularında yaptığı calışmalar
Endustri muhendisliği konusundaki ilk disiplinli calışmalar bir makina muhendisi olan Frederick Winslow TAYLOR tarafından başlatılmıştır. Bununla birlikte, Taylor'un calışmalarından once de endustri muhendisliği konusunda bazı calışmalar yapılmıştır.Bu konudaki onemli calışmalar şunlardır.
• Adam SMITH'in verimliliği artırma amacıyla işbolumu konusundaki calışmaları (Toplu iğne orneği)
• Matthew BOULTON ve James WATT'ın orgutsel geliştirme konusundaki calışmaları
• Charles BABBAGE'in verimlilik artırma konusundaki calışmaları
• Henry FORD'un otomobil montajında konveyor kullanımı ve uretim hattı oluşturulması konularındaki calışmaları

Taylor'un yaptığı calışmaları acıklamaya gecmeden once icinde bulunduğu cağın koşullarını gozden gecirmek yararlı olacaktır. O donemlerde işiletme sahipleri aynı zamanda işletmelerin yoneticileri idi.Orgutlenmiş kurmay fonksiyonları bulunmuyordu.İş yontemleri kişisel deneyim, tercihler ve o anda elverişli olan aletlere gore bireysel olarak belirleniyordu.
Taylorun endustri muhendisliği konusundaki calışmaları 1881'de metal kesimi konusuyla başlamıştır. Bu calışması 25 sene devam etmiş ve en uzun makalesini 1907 yılında 200 syfa olarak yayınlanmıştır. Bu calışmanın yapılmasından once, kesici kalemlerin şekli, hızları ve ilerleme miktarları deneyimlere gore belirleniyordu. Bu calışma sayesinde Taylor ve yardımcıları soz konusu belirleme işine bilimsel bir nitelik kazandırmışlardır.
Taylor daha sonra kurekle yapılan işlerin cozumlemesi uzerine durmuştur.Bir değirmende kurekle cok değişik işler yapılmasına karşın, tek tip kurek kullanımı dikkatini cekmiştir.Bir dizi deneyden sonra, en uygun taşınabilir ağırlığı belirlemiş ve bu ağırlığa gore darklı malzmeler icin farklı buyukluklerde kurekler tasarlamıştır.Bunların sonucunda verimlilikte cok onemli artışlar gozlenmiştir.
Taylor tarafından bunlara benzer bir dizi calışmalar gercekleştirilmiştir.İş gereksinimlerinin ve bir faaliyeti gercekleştirmenin yontemi icin cozumlemeler gunumuzde "iş tasarımı" veya "metod etudu" olarak isimlendirilmektedir.Taylor'un başlangıctaki calışmaları iş tasarımına ilişkin olmakla birlikte,"iş cozumlemesi"nin başlangıc calışmaları da yine aynı kişi tarafından gercekleştirilmiştir.
Taylor calışmalarını ceşitli makalelerde yayınlamıştır.Makalelerin bazıları şunlardır:Parca Oranı Sistemi, Atolye Yonetimi, Bilimsel Yonetimin İlkeleri...Bu arada Taylor'un makalelerinde yer verdiği bazı kavramlarda onun hala ne kadar guncel olduğunu gostermektedir.Metod etudu, Zaman etudu, Aletlerin standartlaştırılması,Planlama bolumu, Yonetimin ayrıcalık ilkesi,İşciler icin yonerge kartları, Metal kesimi icin hesap cetveli, Parca ve urunler icin sınıflandırma sistemi,Rotalama sistemi, Maliyetlendirme yontemleri, işe bağlı olarak işci secimi, işin belirli bir surede tamamlanması durumunda prime izin veren bir gorev duşuncesi.
3.2.GILBRETH'in Calışmaları

Taylor'un yanısıra endustri muhendisliğine onemli katkılarda bulunan bir diğer bilim adamıda Frank B. GILBRETH'dir.Taylor'un bir muhendislik eğitiminden gecmiş olmasına karşılık, Gilbreth mali yetersizlik nedeniyle universite eğitimi gorememiştir.
Bir tuğla ustasının yanında calışma hayatına atılan Gilbreth surekli olarak yaptığı işin nasıl daha iyi olabileceği konusunda kendisine ve cevresindekilere sorular yoneltmiştir.Gilbreth calışmaları sonucunda inşaat işlerinde buyuk başarılar kazanmış ve kendi inşaat firmasını kurmuştur.Calışırken yaptığı cozumlemeler sonucunda, bir işcinin bir saatte orduğu tuğla sayısını yaklaşık %200'luk bir artışla, 120'den 3502ye cıkarmıştır.Ayrıca, bu artış miktarı işcinin aşırı bir caba gostermesini gerektirmemiştir. Hatta geliştirdiği yontemlerle verimlilikteki artışların yanı sıra yorgunlukta da azalmalar gozlenmiştir. Bir davranış bilimcisi olan eşi L. Moller Gilbreth ile birlikte, insanların calışma davranışlarının cozumlenmesine yonelik araştırmalarıyla da onemli katkılar sağlamışlardır.
Gilbreth'in ozellikle uzerinde durduğu konulardan bir diğeri de temel hareketlerin cozumlemesi olmuştur.İnsanın temel hareketleri sınıflandırılmış ve bunlara Gilbreth'in adından hareketle "Therblig" adı verilmiştir.Bunlardan hareketle, daha ayrıntılı cozumlemeler icin"mikro hareket etudu" geliştirilmiştir.
Gilbreth endustri muhendisliği konusunda yaptığı calışmalarda Taylor'dan onemli derecede etkilenmiştir.Ancak, Taylor'un calışmalarının uygulaması genellikle mekanik işlemler yapan atolyelerde yoğunlaşmasına karşılık, Gilbreth'in geliştirdiği teknikler genellikle inşaat, kanal yapımı, eğitim, tıp ve savunma konularında uygulanmıştır.Ayrıca eşinin de katkılarıyla, bu calışmalarında "insan faktoru"ne daha fazla onem vermiştir.

3.3.Diğer Klasikciler

Endustri muhendisliğinin kuruluş ve gelişmesinde en onemli katkıları sağlayan Taylor ve Gilbreth'in yanı sıra bir cok bilim adamının da bu konuda calışmaları bulunmaktadır. Soz konusu bilim adamları ve yaptıkları calışmalar izleyen paragraflarda kısaca acıklanmaktadır.
• Carl BARTH : Bir matematikci olan Barth, Taylor'un Midvale Steel firmasındaki yardımcılarındandır. Ozellikle metal kesimi ile ilgilenmiş olup, bu konuda ozel amaclı bir surgulu hesap cetveli geliştirmiştir. Bunun yanı sıra, zaman etudunde yorgunluk toleransının belirlenmesi konusunda da calışmalar yapmıştır.
• Henry Laurance GANTT : Disiplinler arası niteliğe sahip Taylor'un ekibindeki bir diğer elemandır. Kendi ismiyle anılan ve ozellikle uretim cizelgelemesinde cok sık kullanılan şemaları geliştirmiştir. Soz konusu şemalardan gunumuzde de uretim cizelgelemesi, gozlenmesi ve makina kullanım planlarının hazırlanmasında yararlanılmaktadır. Gannt'ın bir başka calışmasıda teşvikli ucret sistemleri konusunda olmuştur. Bu ucret sistemine gore, standart olarak belirlenen calışma hızından daha hızlı calışan işcilere belli oranda teşvik edici prim odenmektedir.
• Harrington EMERSON : Taylor'un işlem cozumleme ilkelerinden bazılarını Santa Fe demiryolu işletmesinde uygulamıştır. İşletmeyi yeniden duzenleyerek, standart maliyetlerin bulunması konusunda araştırmalar yapmıştır. Teşvikli ucret sistemleri konusunda da calışmaları olmuştur. Ayrıca, muhasebe kayıtlarının kolaylıkla yapılabilmesi icin ozel amaclı bir makina geliştirmiştir.

Yukarıda sıralanan bilim adamlarının dışında, endustri muhendisliğinin gelişmesine klasikci olarak katkıları olan başka bilim adamı ve uygulamacılarda bulunmaktdır. Bunlar arasında yerel yonetimlerdeki uygulamalarıyla Morris L. COOKE, zaman etudu ve teşvikli ucret sistemlerindeki uygulamalarıyla Dwightmalarıyla Dwight carpmaktadır.

3.4. Oncu Cağdaşlar

Endustri muhendisliğinin başlangıcta temel ilgi alanı olan iş etudundeki uygulamaların başarı kazanması sonucu, geliştirilen ilke, yontem ve problem cozme yaklaşımlarının işletmelerin başka problem alanlarına da uygulanmasına yol acmıştır. Buna paralel olarak ta oncu cağdaşlar adı verilen ve endustri muhendisliği ilke ve yaklaşımlarını yeni problem alanlarında uygulanmasını sağlayan bilim adamları ortaya cıkmıştır. Bu bilim adamlarının onde gelenleri ve yapmış oldukları calışmalar izleyen paragraflarda kısaca acıklanmaktadır.
• F.W. HARRIS :Talebin bilindiği, yok satmaya veya sonradan karşılamaya izin verilmeyen, parametre değerlerinin planlama donemi boyunca sabit kaldığı ve stok seviyesinin anında istenilen duzeye cıkartılabildiği durumda stok yonetimine ilişkin toplam maliyeti enkucukleyen sipariş hacmini hesaplayan model Wilson isimli bir başka araştırmacı tarafından da bulunup, daha once yayınlandığı icin Wilson formulu olarak isimlendirilmektedir. Geliştirilen model gunumuzde de kullanılmaya devam etmektedir.
• F.E. RAYMOND : Harri'in stok yonetiminde matematiksel model kullanımına ilişkin calışmasından sonra, uretim oranlarında stok kontrolu hakkında ayrıntılı calışmalar yapmış ve bir kitap yazmıştır.
• W. A. SHEWHART :Cok sayıda elemandan oluşan ve/ya incelenen spesifikasyonları ancak tahrip edici testlerle belirlenebilen kutlelerin, ornekleme yontemiyle kalitelerinin kontrol edilebilmesi amacıyla, istatistiksel kalite kontrolu hakkında calışmalar yapmış ve bir kitap yazmıştır.
• Eugene GRANT :İstatistiksel kalite kontrolu konusunda Shewhart'ın yaptığı calışmaları geliştirmiştir. Ayrıca muhendislik ekonomisi konusunda da calışmaları olmuştur.
• IRESON :Grant'le birlikte muhendislik ekonomisi konusunda calışmalar yapmıştır.


Verimlilik Nedir?

Endustri muhendisliğinin tanımını “insan, makina vs malzemeden oluşan sistemlerin ya da bu sistemin alt sistemlerinin en yuksek verimlilik duzeyinde calışabilmeleri icin gecerli tasarımlar yapar” şeklinde yaptık.Peki burada bahsettiğimiz verimlilik ne anlama gelmektedir?

İşcilere daha cok ucret ,işverenlere daha cok kar, devlete daha cok vergi sağlamanın havuzunu oluşturan verimlilik, ic ve dış pazarlarda rekabet eden bir işletmenin kalite, satış sonrası hizmetler ve imaj gibi kozları arasında seckin bir yer tutar.Bir işletme, urettiği mallara yonelik talebi surekli kılabilmek ve boylece pazarlarda tutunabilmek icin urun fiyatını duşuk tutmak, urun kalitesini yukseltmek, satış sonrasında sunduğu hizmetleri geliştirmek ve imaj yaratmak icin olduğu kadar, verimlilik duzeyini yukseltmek icin de savaş vermek durumundadır.

Verimliliği yukseltmek demek, eldeki emek ,sermaye ve toprak gibi kaynaklardan eskisine gore daha cok urun elde etmek demektir. Verimlilik artışları bireylerin yaşam koşullarını derinden etkileyen sayılı değişkenlerden biridir. Genel olarak toplumu oluşturan bireylerden hicbirininkini azaltmadan en azından bir kişinin gelirini yukseltebilmek, yalnızca verimlilik artışlarına bağlıdır. Ote yandan verimlilik artışları genc kuşaklara daha uzun sureli eğitim sunabilmesine olanak sağlayan bir kaynaktır. Yetişkinler, kendilerini yaşatacak duzeyin cok ustunde bir uretim duzeyini başardıklarında genc kuşakları yaşatmanın otesine gecerek onlara daha uzun sureli bir eğitim fırsatını da sunmuş olurlar. Calışma donemlerini noktalayıp emeklilik donemine adım atmış insanların gonenc duzeylerindeki yukselişlerde ancak verimlilik artışlarıyla kalıcı bir bicimde temellendirilebilir. Ve butun bunlar olcusunde onemli olan bir konu da şudur: Dinlenebilmek ve kendilerini geliştirebilmek icin boş zamana en cok gereksinim duyan yetişkinlere, istediklerini verecek temel kaynağı da verimlilik artışlarından başka yerlerde aramamak gerekir.İşte yaşamın pek cok alanında bir anahtar olma işlevini goren verimlilik, yalın bir dille anlatılırsa şu iceriği taşıyacaktır.

Toprağa on buğday tanesi atıldığında ondan en cok dokuz tane alınıyorsa bu uretimin verimsiz olduğu soylenebilir.Boyle bir surec kaynakları azaltıcı nitelikte olduğundan , bir gun elde toprağa atacak buğday bırakmayacaktır. Bu durumda yapılacak en iyi iş, ekilenden daha coğunu bicmenin yontemlerini oğrenmek ya da bu olmuyorsa buğday tanelerini toprağa atmaktan vazgecmektir.

Toprağa on buğday tanesi atıldığında oradan yalnızca atılan olcusunde buğday tanesi alınıyorsa, bu uretimin başa baş noktasında olduğu soylenebilir. Başa baş noktasındaki bir uretim verimli olarak nitelendirilemeyeceği gibi, verimsiz olarak da nitelendirilemez. Bu surumda, olduğu gibi kalacak olan eldeki kaynakların bir gun yerinde yeller esmesinden kaygılanılması kadar, tepe tepe yığılacağından umutlanılması da yetersizdir.

Yok, toprağa on buğday ekildiğinde ondan en az on buğday alınıyorsa, işte o zaman bu uretimin verimli olduğu soylenebilir. Ancak burada dikkat etmek gerekiyor: Ekilen on buğday karşılığında on bir buğday tanesi bicmek de, on bir bin buğday tanesi bicmekte uretimin verimli olması demektir. Beş parmağın beşi bir olmadığı gibi verimliden verimliye de fark olduğu buradan ortaya cıkıyor.

Yukarıda anlatıldığı olcude cok yalın bir anlamı olan verimlilik ,toplumsal olarak da boylesine acık mıdır? Ne yazık ki, hayır! Solomon Fabricant, başka başka insanların başka başka anlamalarda kullandığı “verimlilik” sozcuğunun ilk sıralarda geldiğini belirtmektedir.ona gore verimlilikten işciler başka, işverenler başka, hukumet de başka bir anlam cıkarma eğilimi sergilemektedir. İşciler yonunden “ucret karşılığı olmaksızın daha cok calışma” biciminde anlamlandırıldığı icin urkuntuyle karşılanan verimlilik işverenler yonunden “karlılıkta bir yukselme”, hukumet yonunden ise “vergilerdeki artış” diye anlaşılabilmektedir.

Ancak butun bu yorumlar, verimliliğin cok farklı tanımları olan değil, yalnızca cok farklı kesimleri ilgilendiren bir kavram olduğunu gostermektedir. Cunku oz olarak verimlilik tek bir anlam taşımakta ve kaynakların urune donuşebilirlik duzeyini yansıtmaktadır. İktisat yazınında “cıktı/girdi” ya da “katma değer/girdi” biciminde gosterilen tanımlar da verimlilik kavramının bu ozuyle sıkı sıkıya ilişkilidir. Bunların ilkine gore belli kaynaklardan daha cok cıktı elde edilmesi ya da cıktının kaynaklardan daha hızlı coğalması verimlilikteki bir yukselmeyi gosterir.

Enerji ya da hammadde tuketimini bir miktar artırıp daha yuksek miktarlarda urun ortaya koymak, bu nitelikte bir verimlilik artışı olarak ortaya cıkar. Benzer bir bicimde belli bir işletmede cıktı duzeyi olduğu gibi kalırken, kaynak tasarrufunun sağlanması da verimlilikteki bir yukselmeyi dile getirir. Daha az enerji ya da daha az hammadde kullanma sonucunda eski cıktı duzeyine ulaşılması, kaynak tasarrufu yoluyla sağlanan bir verimlilik yukselişi olarak anlam kazanır.

4.Endustri Muhendisliği ile ilgili Disiplinler

Mal ve/ya hizmet uretiminde bulunan sistemlerde cok yaygın ve değişik niteliklerde uygulama olanağı bulan endustri muhendisliğinin, farklı disiplinlerle yakından ilgili olması son derece doğaldır. Ancak endustri muhendisliğinin bazı disiplinlerle yakın ilişkisi, mesleğin tanımının netliğine rağmen farklı kişiler icin farklı anlamlar taşıyabilmektedir. Bu nedenle, endustri muhendisliğinin yeterince anlaşılabilmesi icin bazı disiplinlerle arasındaki ilişkilerin anlaşılması gerekmektedir. İzleyen paragraflarda bu disiplinler ve endustri muhendisliği ile ilişkiler acıklanmaktadır.

4.1. Yonetim

İnsan emeğini yonlendirmenin bilim ve sanatı olarak tanımlanan yonetimin ortaya cıkışı asırlar oncesine uzanmaktadır. Yonetimin temel ilkelerinin gelişimini Eski Mısırlılardan gunumuze kadar gormek mumkundur. Ancak, yonetimin gercek anlamda bilim niteliğine kavuşması Taylor'un katkılarıyla olmuştur. Bu nedenle coğu yazarlar tarafından Taylor'a "Bilimsel Yonetimin Kurucusu" denilmektedir. Bununla birlikte Taylor " Endustri Muhendisliğinin Kurucusu" olarak ta anılmaktadır.
Endustri muhendisliği ile yonetim arasındaki ilişki kendisini en cok uretim yonetiminde gostermektedir. Ancak, işletme yonetimi oğretiminde yalnızca uretim faaliyetinin yonetimine ilişkin bazı kavram ve tekniklere yer verilirken endustri muhendisliği mal ve/ya hizmet ureten sistemlerin tasarımı, geliştirilmesi ve kontrolu ile ilgilenecek şekilde oğretim ve eğitim programı uygulamaktadır. Bu nedenle endustri muhendislerinden iş hayatında yonetici olarak yararlanmak onu gercek işlevlerinden alıkoymak demektir. Ancak, bu yargı endustri muhendislerinin yoneticilikte başarılı olamayacağı anlamına gelmez aksine bircok endustri muhendisi yoneticilik alanında elde ettiği başarılarla bunu kanıtlamıştır.

Bilginin devamı şekillerle anlatım olarak dosyadadır...

http://rapidshare.com/files/44437334...NLARI.rar.html

rar şifresi: forumtr.com