Cocuk Hastalıkları ve Aşılar
DİFTERİ, BOĞMACA,TETANOZ

Cocukluk doneminin ağır ve ciddi hastalıklarından olan difteri, boğmaca ve tetanoz hastalıkları yapılan geniş aşılama calışmaları ile onemli derecede ortadan kaldırılmış olmakla birlikte maalesef tum cabalara rağmen buhastalıkların koku kazınamamıştır. Bu uc hastalık artık ender olarak gorulse dehastalığın ciddiyeti, olumsuz sonucları ve olumlere yol acması bu hastalıklarakarşı aşılamanın onemini acıklamaktadır.
Difteri
Difteri, salya vetukuruk gibi salyalarla temas edilmesi veya bu mikropla kirlenmiş maddelerin(oyuncak vb. ) ağıza goturulmesiyle ve solunum yoluyla bulaşmaktadır. Difterimikrobu cok guclu bir zehir salgılayarak burunda ve boğazda solunumu engelleyici bir enfeksiyona, kalp yetmezliğine, sinir sisteminde hasarlaraneden olabilir. Hastalanan her on kişiden birisi maalesef her turlu tedaviye rağmen hayatını kaybetmektedir.

Boğmaca
Boğmaca tum yaşlardave hatta erişkinlerde bile ortaya cıkabilen,nefes almayı engelleyecek bicimdeoksuruk nobetlerine neden olan bir hastalıktır. Bu oksuruk nobetleri 6-12 haftaarasında surmekte ve bu nobetlerin ardından bircok cocukta kilo kayıplarına bile neden olabilen kusmalar gorulmektedir. Ayrıca, boğmaca 1 yaş altındakicocuklarda daha sık olmak uzere zaturreeye,beyin ve goz ici kanamalarına ve olumlere neden olabilmektedir.

Tetanoz
Tetanoz mikrobu,genellikle toprakta yaşayan, vucuda cok kucuk yara ve kesiklerden dahigirebilen bir mikroptur. Mikrop salgıladığı "tetanoz zehri" ileomuriliğe ve sinir sistemine zarar vermekte ve gelişmiş tum tedavi olanaklarınarağmen hala 10 hastadan 6 sının olumune yol acmaktadır. Oksijensiz ortamdayaşayan bu mikrop paslı civi, bıcak gibi maddelerin yanı sıra cam kesiği,hayvan pisliği ve acık yaraların toprakla temas etmesi ve sonucunda insanlarabulaşmaktadır.
Tetanoz hastalığı en sıkyaşamın birinci ayının bitiminden once gorulmekte ve "yeni doğantetanozu" adını almaktadır. Yeni doğan bebekler, tetanoz mikrobuyla yasağlıksız şartlardaki doğum esnasında yada doğum sonrası gobek bağının sterilolmayan koşullarda kesilmesi nedeniyle karşılaşmaktadır. Doğum sonrasındagobek kordonunun mikropla temas etmiş bıcak, jilet ve hatta cam ile kesilmesisonucunda bebeğe bulaşmakta ve kana karışan mikroplar yoluyla hastalık ortayacıkmaktadır. Bu bebeklerin hemen hepsi her turlu tedaviye rağmen daha yaşamınilk gunlerinde olmektedirler.

Tetanoz hastalığınınbebeklerdeki en onemli uc belirtisi; emme gucluğu kasılmalar ve teskinedilemeyen ağlamadır. Bebekleri yeni doğan tetanosundan korumak icin, anneadaylarının gebeliklerinin 3. ayından sonra mutlaka tetanoz aşısı olmalarıgerekmektedir. Tetanoz aşısı hem anneyi hem de bebeği koruyacağı gibi neanne nede doğacak bebeğine karşı zararlı bir etkisi olmaz. İster hastanede,ister farklı bir ortam ve koşulda doğum yapılacak olsun tum anne adaylarınınaşılanması gereklidir. Bu uygulama devletimizin sağlık politikasıdır.

Difteri, boğmaca vetetanoz aşısı (3 lu karma aşı)
Karma aşılar,cocukları difteri, boğmaca ve tetanoz hastalıklarına karşı korumak icinuygulanmaktadır. Yeni doğan bir bebek, yaşamını ikinci ayından itibaren 1-2 ayarayla 3 kez aşılanmalı ve ardından 18. ayda bir hatırlatma dozu yapılmalıdır.3lu karma aşının tekrar dozu 4-6 yaş arasında, Cocuk Felci aşısıyla birlikteuygulanmalıdır. İlkokul 1. sınıfında ise boğmaca cıkarılarak, sadecedifteri-tetanoz karma aşısı yapılmalıdır. (Bu donemde ayrıca verem, cocuk felciaşıları uygulanmalıdır. Kızamık-Kızamıkcık-Kabakulak aşısının 2.dozu 4-6yaş arasında uygulanmadıysa bu donemde uygulanabilir.) Gelişen bilim ve teknoloji,coksayıda hastalığa karşı tek enjeksiyon ile koruma sağlamaya yonelik yeni aşılarıgeliştirme cabasındadır.

Gunumuzde difteri, boğmaca vetetanoz aşılarına cocuk felci ve hib menenjit aşısı eklenerek oluşturulan ilkbeşli aşı sanofi pasteur tarafından geliştirilerek kullanımasunulmuştur. Bu aşı ilerdeki bolumlerimizde ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Aşıkola ya da bacağın on kısmına adale ici yolla ya da cilt altınauygulanmaktadır.

COCUK FELCİ (POLIOMIYELIT)

Cocuk felcihastalığının nedeni, polio virusu denilen bir mikroptur. Cevre koşularının kotuolduğu yerlerde suların, besinlerin mikroplu dışkı ile kirlenmesi ve kalabalıkortamlarda havaya yayılan mikropların solunmasıyla bulaşır. Hastalığa yakalanancocuklarda hafif ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, bulantı -kusma gibi herhastalıkta gorulebilecek ortak bulgular mevcuttur. Bazı cocuklarda hastalık bubulgularla sınırlı kalırken , bazılarında ise kalıcı felcler meydanagelmektedir. Felcler cok tipik olarak yumuşaktır. Yani kaslar sert ve kasılmışdurumda değildir. Felcler genel olarak, cocuğun kendini ayağa kaldırmasında veyurumesinde gucluk şeklinde ilk bulgularını verir. Coğu hastada felc olan bacakya da kolda duyu kaybı yoktur. İğne batırıldığında bunu hissederler. Biryaşından buyuk yaş grubundaki hassas cocuklar ve yetişkinler mikrobukaptıklarında felc gelişmesi acısından daha buyuk risk altındadırlar. Felcgelişen hastalarda olum oranı %2 ile % 20 arasında değişmekte ancak beyindekisolunum merkezinin etkilenmesiyle bu oran % 40 a kadar cıkabilmektedir.

Cocuk felci hastalığının cicekhastalığında olduğu gibi ulkemizde ve tum dunyada kokunun kazınması icin yoğuncalışmalar yapılmaktadır. Tedavisi bulunmayan , kalıcı sakatlıklar veolumlere neden olan bu hastalığın kokunun kazınması , ancak aşılanma ilemumkundur. Hem bu acıdan hem de virusun cevremizde yaygın olarak bulunmasınedeniyle cocuk felci aşılamasının onemi oldukca artmaktadır.

Cocuk felci aşıları
Gunumuzde cocuk felcihastalığına karşı kullanılan iki farklı aşı vardır. İnaktive cocuk felci aşısı(enjeksiyon şeklinde uygulanır ) ve oral cocuk felci aşısı (ağızdan damlaşeklinde verilir. ) inaktive cocuk felci aşısı olu aşıdır. Son derece guvenlive etkin olması en onemli ozelliğidir. Yaşamın ikinci ayından başlayarak 1- 2ay arayla toplam 3 doz enjeksiyon şeklinde uygulanır. Bebek 18 aylık olduğundabir hatırlatma dozu daha yapılmalıdır.

İnaktive cocukfelci aşısı sanofi pasteur tarafından geliştirilen beşli aşı icerisindedifteri, tetanoz, boğmaca ve hib aşıları birlikte bulunmaktadır. Baştasanayileşmiş ulkeler olmak uzere bir cok ulkede yaygın olarak kullanılmaktadır.Cocuk felcine karşı bireysel korunmanın sağlanmasında vazgecilmez bir aşıdır.

Canlı bir aşı olan oral cocukfelci aşısı ağızdan damla şeklinde verilerek uygulanmaktadır. Oldukca etkin biraşı olmakla birlikte aşının verilmesi sırasında cocuğun kusması ya da tukurmesigibi durumlardan olumsuz etkilenebilmektedir. Aşı uygulanması esnasında ishaliolan bebeklere bir ay sonra bir doz aşının daha uygulanması tavsiye edilmektedir.Cocuk felcine karşı toplumsal korunmanın sağlanmasında onemi vardır.

İnaktive ve oral cocukfelci aşılarının birlikte kullanımı
Yapılan calışmalar, buhastalığa karşı en iyi korunmanın inaktive ve oral cocuk felci aşılarınınardışık kullanılması ile sağlanabileceğini gostermektedir. Ardışık kullanımonce inaktive, ardından oral olmak uzere cocuğa farklı zamanlarda her ikiaşının da verilmesi prensibine dayanır. Bircok ulkede tercih edilen buuygulama; aşılamaya 2,4,6 ya da 2,3,4. Aylarda beşli aşı ile başlanan cocuklara18. Aydaki hatırlatıcı dozun ağızdan oral aşı şeklinde verilmesi ilegercekleştirilmektedir. İnaktive ve oral cocuk felci aşılarını ardışıkkullanmanın sağladığı en buyuk avantaj, beşli aşıların icinde bulunan inaktiveaşı ile once bireysel korunmanın sağlanması, daha sonra oral aşı ile toplumsalkorunmanın sağlanmasıdır. Boylece cocuk felci hastalığına karşı hem bireyde hemde toplumda cok guclu ve kalıcı bir bağışıklama sağlanması mumkun olur. Cocukfelci aşılarının her iki ceşidi de difteri, tetanoz, boğmaca ve diğer cocuklukaşıları ile birlikte ve aynı gun uygulanabilir. Aşı uygulanmasından sonraannelerin bebeklerini emzirmesinde herhangi bir sakınca yoktur. Aşıdan hemensonra dahi bebeğe mama,sut ve diğer besinler verilebilir,herhangi bir surekısıtlaması yoktur.

HEMOFILUSINFLUENZA TİP B (HİB)

Hib (hemofilus influenza tip b ) 5 yaş altındaki cocuklarda sık gorulen vebaşta menenjit olmak uzere olumle sonuclanabilen bircok ağır hastalığa nedenolan bir bakteridir. Hib kaynaklı enfeksiyonlar, 5 yaş altındaki her cocuk icinciddi bir tehdit oluşturmaktadır, cunku;
Ozellikle 2 yaş altındaki bebeklerde vucudun kendini enfeksiyonlardan koruyanbağışıklık sistemi tam olarak gelişmemiştir. Bu nedenle cocuklar aşılanarakkorunma altına alınmalıdır.

5 yaş altındaki cocuklardagorulen bakteriyel menenjitlerin en sık nedeni Hib dir.

Hib nasıl bulaşır, nasıl yayılır
5 yaş altındaki her 100 cocuktan 5 i Hib bakterisini taşımaktadır. Hibenfeksiyonlarına yakalanan ya da sadece taşıyıcı olan cocukların solunumyollarında ve tukuruklerinde bol miktarda bulunan bakteriler oksuruk, aksırıkgibi yollarla dış ortama atılırlar. Sağlıklı cocukların ortamda bulunan Hibbakterilerini soluması ile hastalık damlacık enfeksiyonu şeklinde kolaycabulaşır. Ozellikle kreş ve ana okullarındaki cocuklarda Hib enfeksiyonunayakalanma riski daha fazladır.

Hib nasıl hastalıkyapar
Damlacık enfeksiyonuile alınan Hib bakterileri, cocukların boğazında coğaldıktan sonra kandolaşımına gecerek farklı organlara yayılabilir ve yerleştiği organ veyabolgede hastalık yapar. Orneğin Hib beyin zarlarında yerleşirse menenjite,akciğerlerde zaturreye ya da kulakta orta kulak iltihabına neden olur.

Hib hangi hastalıklara neden olur
Hib, başta menenjit olmak uzere zaturre, kas ve eklem iltihabı, orta kulakiltihabı, sinuzit, yutak iltihabı gibi ceşitli enfeksiyon hastalıklarındansorumlu olabilmektedir. Hib enfeksiyonları aşı ile onlenebilir hastalıklardır.

Hib menenjit
Beyin ve omuriliğicevreleyen ve koruyan zarların iltihabına menenjit adı verilir. Menenjit başağrısı, kusma, kabızlık, ense sertliği, kabarık fontanel(bıngıldak), şuurbozuklukları ve yuksek ateş ile seyreden bir hastalıktır. 0-5 yaş arasıcocuklarda gorulen bakteriyel menenjitlerin en sık karşılaşılan etkeni Hib dir.Erken ve uygun tedaviye rağmen Hib kaynaklı menenjit vakalarının % 20 sindeişitme kaybı(sağırlık), zeka geriliği, felcler ya da epilepsi ( sara) gibinorolojik komplikasyonlar oluşmakta, %3-8 i olumle sonuclanmaktadır. Bu oran gelişmekteolan ulkelerde daha da artmaktadır. Ozellikle yuva, kreş ve anaokuluna gidencocuklarda menenjite yakalanma riski evde bakılan cocuklara oranla en az ikikat daha fazladır. Bu nedenle kalabalık ortamlarda bulunan bebek ve cocuklarınmutlaka Hib aşısı ile aşılanması gerekmektedir.

Hib aşısı
Hib aşısı, hemofilusinfluenza tip b mikrobunun parcalanarak etkisiz hale getirilmesi ilehazırlanmış olup, cocukları bu mikropla oluşan hastalıklara karşı etkin birşekilde korumaktadır. Hib aşısı, bebek iki aylık olduktan sonra bir-iki ayarayla 3 doz uygulanmalı ve bebek 18 aylık olunca bir hatırlatma dozu dahayapılmalıdır. 12 aylıktan buyuk ( 1 yaşını doldurmuş) bebeklere Hib aşısı tekdoz şeklinde uygulanmakta ve etkin bir korunma sağlamaktadır. Hib aşısının yanetkileri hemen hemen yok gibidir. Aşının koruyuculuğu % 99-100 dur. Hib aşısıtek aşı olarak bulunabileceği gibi, sanofi pasteur tarafından geliştirilenbeşli aşı icerisinde difteri, tetanoz, boğmaca ve inaktive cocuk felci aşısıile birlikte beşli aşı formunda uretilmektedir. Sanofi pasteur tarafındanuretilmiş olan Hib aşısı yine sanofi pasteur tarafından uretilmiş olan difteri,tetanoz, boğmaca ve inaktive cocuk felci aşısı ile aynı enjektorde karıştırılıptek enjeksiyon şeklinde uygulanabilir; ancak diğer firmaların Hib aşılarıkesinlikle sanofi pasteur un difteri, tetanoz, boğmaca ve inaktive cocukfelci aşısı ile aynı enjektorde karıştırılmamalıdır.

5 li karma aşı
Gunumuzde başdondurucu bir hızla gelişen bilim ve teknoloji sayesinde tedavisi guc ya daimkansız ceşitli hastalıklardan korunmamızı sağlayacak bir cok yeni aşıinsanlığın hizmetine sunulmaktadır. Cocuklarımızın hayatını tehdit edenhastalıklara karşı geliştirilen her yeni aşı yeni bir iğne anlamınagelmektedir. Cok sayıda aşı icin defalarca doktora gitmek, defalarcacocuğumuzun canını yakmayı gerekmektedir.

Bu sorunun cozumu ancak coksayıda aşının tek enjektorde bir araya getirilerek uygulanması ile mumkundur.Fakat cok sayıda aşının kucuk bir hacimde etkinlik ve guvenilirliğinden bir şeykaybetmeden birleştirilmesi cok yuksek bir teknoloji gerektirmektedir.

Bilim dunyasındaki hızlıgelişmenin meydana getirdiği bu soruna sanofi pasteur un yuksek teknolojisicozum getirdi. Serum ve aşıda dunya lideri olan sanofi pasteur tarafındanyuksek uretim teknolojisi ile uretilen beşli aşı, tam beş hastalığa karşıtek enjektorde koruma sağlamaktadır. Bu aşı ile difteri, tetanoz, boğmaca,cocuk felci ve menenjit başta olmak uzere Hib kaynaklı enfeksiyonlara karşıvucudun farklı bolgelerinden defalarca aşı yapma gereği de ortadan kalkmıştır.Bebekler doğumu izleyen 2,4,6 ya da 2,3,4 uncu aylarda 3 doz olarak aşılanmalı,18. ayda ek bir hatırlatma dozu uygulanmalıdır. Ozel silikon kaplı, inceiğneli enjektorler sayesinde, aşı uygulaması sırasında oluşabilecek ağrıson derece azaltılmaktadır.

KIZAMIK, KIZAMIKCIK,KABAKULAK

Cocukluk cağının sıkgorulen ve tahmin edildiğinin aksine ciddi boyutları olan ve bu hastalıklarsonucunda gelişen, zaturre, kalp yetmezliği, gorme ve işitme kaybı, kısırlık,beyin iltihapları ve benzeri komplikasyonlar nedeniyle bu hastalıklardankorunma buyuk onem taşımaktadır.

Kızamık
Kızamık her yıldunyada bir milyondan fazla cocuğun olumune yol acan cok ciddi bir hastalıktır.Hastalık her yaşta gorulmekle birlikte ozellikle kucuk cocuklarda ağırseyretmekte ve olumle sonuclanabilmektedir. Hastalık oksuruk ve aksırık iledamlacık enfeksiyonu denilen şekilde insandan insana kolayca bulaşmakta ve ustsolunum yolu enfeksiyonu şeklinde başlamaktadır. Kreş,yuva ve okul gibi topluyaşanan yerlerde bulaşma daha cabuk ve sık olmaktadır. Burun akıntısı,aksırmave goz kızarması,en sık karşılaşılan ilk belirtileridir. Daha sonra yuksekateş,oksuruk ve vucutta kulak arkasından başlayan kırmızı dokuntuler gelişmekteve bu dokuntuler baş ve yuzden ,govde ve kollara ,oradan sırt ve bacaklarayayılım gostermektedir.

Hastalık sırasında genelliklezaturree,kulak iltihapları ve her iki bin cocuktan birinde ise beyiniltihapları oluşabilmektedir. Hastalığın bu tur yan etkileri etkin ve uygun birşekilde tedavi edilmezse olumcul olabilmekte ve sakatlıklara yolacabilmektedir.

Kızamıkcık
Kızamıkcık, damlacık enfeksiyonu yoluyla insandan insana bulaşan ve ateş, boğazağrısı ve vucutta bir kac gun suren deri dokuntulerine neden olabilen birhastalıktır. Hastalık yuva,kreş ve okul gibi kalabalık ortamlarda cok kısasurede bulaşabilmekte ve cocuklarda genellikle hafif gecirilmektedir.

Hastalık ergenlik cağında veerişkinlerde daha ağır seyretmektedir. Bircok genc erişkinde ve buyuktekızamıkcık enfeksiyonu sırasında buyuk eklemlerde ağrı ve kızarıklıkla seyredeneklem iltihapları gorulur. Eklem sorunları kısa surede gecer ancak nadirenkronikleştiği de olur.

Kızamıkcığın en onemli veciddi tablosu hamile bayanların kızamıkcığa yakalanması sonucunda ortayacıkmaktadır. Hamileliğin erken donemlerinde kızamıkcığa yakalanılırsa bebektekorluk,sağırlık,beyin gelişimi bozuklukları ve zeka geriliği ,kalpbozuklukları, hatta duşukler ve olu doğumlar gorulebilir. Bu nedenle tumkadınların hamile kalmadan once bir kan testi ile kızamıkcık geciripgecirmediğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Eğer hastalık daha oncegecirilmediyse tum bayanların kızamıkcık aşısı ile aşılanmaları ve 1 aysureyle hamile kalmamaları tavsiye edilmektedir. Aşılanan kişilerin %98 i buhastalığa karşı yaşam boyu korunmaktadırlar.

Kabakulak
Kabakulak, damlacıkenfeksiyonu ile insandan insana bulaşmakta ve ateş, baş ağrısı, kulak ağrısışeklinde belirtiler veren ve kulak memesi hizasında yanaklarda tek veya cifttaraflı şişliğe neden olan tukuruk bezlerinin iltihabıdır.

Hastalık yapan kabakulakvirusu,vucuda girdikten sonra kan yoluyla yayılmakta ve ayrıca pankreasıniltihaplanmasına ,beyin ve omuriliği saran zarların iltihaplanmasına (menenjit),erkek ve kadınlarda yumurtalıkları iltihaplanmalarına da neden olabilmekte vesağırlık,kısırlık gibi kalıcı hasarlara yol acabilmektedir.

Kızamık, Kızamıkcık,Kabakulak aşısı
Hastalık yapan bu ucvirusun zayıflatılması ve hastalık yapıcı etkilerinin ortadan kaldırılmasıyoluyla geliştirilen uclu kızamık, kızamıkcık ve kabakulak karma aşısı,yıllardır tum dunyada guvenle kullanılmaktadır.

Bebekler anne karnındaykenannenin bu hastalıklara karşı oluşturduğu bağışıklık cisimciklerini(antikorlar) almakta ve bu şekilde yaşamın ilk aylarında doğal olarak korunmaktadırlar.Ancak, anneden gecen bu antikorların yavaş yavaş ortadan kalkması nedeniylebebeklerde 9. aydan itibaren korunma azalmaya başlamaktadır. Bu nedenle,ozellikle Kızamık salgını var ise 9. ayda bir doz kızamıkaşısı uygulanabilir. Kızamık, kızamıkcık ve kabakulak karma aşısı, eğer bebeğe9. ayda kızamık aşısı yapılmadıysa 12. aydan itibaren uygulanmalıdır. Fakat 9.ayda kızamık aşısı uygulanmışsa kızamık, kızamıkcık ve kabakulak karma aşısınınyapılma zamanı 15. ay olmalıdır. Kızamık, Kızamıkcık, Kabakulak aşısının tekrardozu 4-6 yaş arasında uygulanmalıdır. Kızamık, kızamıkcık ve kabakulak karmaaşısı olan bebeklerde, nadiren aşıdan 5 ile 12 gun sonra hafif ateş ve bazıhafif deri dokuntuleri olabilmekte ve bu belirtiler tedaviye gerek kalmadan1-2 gunde kendiliğinden iyileşmektedir. Bu bebeklere doktor tavsiyesiyle biriki gun sureyle ateş duşurucu şurup ya da fitil verilebilir . Kızamık,kızamıkcık ve kabakulak karma aşısı, bu hastalıklardan herhangi birinigecirmemiş erişkinlere de uygulanabilir. Aşı yapılacak kişinin orneğinonceden kabakulak gecirmiş olması, bu uclu karma aşının yapılmasını engelleyicibir neden değildir. Kızamık, Kızamıkcık, Kabakulak karmaaşısının hamilelere uygulanmaması gerekir.

HEPATİT B

Hepatit b hastalığı karaciğerin iltihabına neden olan viral bir hastalık olup,hastalık bu virusu taşıyan anneden bebeğe doğum esnasında bulaşabilmekte vebebekte muzmin hepatit adı verilen karaciğerin iltihaplanmasına, karaciğeryetmezliğine, siroza ve daha sonra karaciğer kanserine yol acmaktadır.

Hepatit b virusinun dahafarklı bulaşma yolları da mevcut olup bunlar, kan ve kan urunleri yoluyla(hastalığı taşıyan kişiye uygulanan bir iğnenin sağlam kişiye batması ve kannakli ile) tukuruk dahil tum vucut salgılarıyla ve cinsel ilişki ile deolabilmektedir. Hepatit b hastalığının yayılmasında aile ici geciş ve kreş,okul gibi toplu yaşanan yerlerde gorulen bulaşma oranı onemli bir roloynamaktadır.

Ulkemizde hepatit b konusundayapılan araştırmalar sonucunda yaklaşık 3 milyon kişinin bu hastalığı taşıdığıve her yıl 160. 000 bebeğin bu virusu taşıyan annelerden doğduğunu ortayakoymaktadır. Bebek, bu virus ile doğum esnasında gobek kordonu kesilirken temasetmekte ve bu bebeklerin %90 ı kronik(muzmin) taşıyıcı olmaktadırlar.

Hepatit b mikrobu taşıyıcısıolan her yuz bebekten onunun siroz ya da karaciğer kanseri olacağı dikkatealındığında tedavisi olmayan bu hastalığın boyutları korkutucu olmaktadır.Hastalığı taşıyan bireylerin onemli bir bulgu vermemesi bu hastalığınyayılımını kolaylaştırmıştır. Bu nedenle, tum anne adaylarının hepatit byonunden bir kan testi yaptırmaları, doğacak bebekleri acısından son dereceonemlidir. Bu test sonucunda, anne hepatit b taşıyıcısı cıkarsa bebeğin korumaaltına alınması gerekmektedir. Gec kalındığında ise bu hastalığın tedavisiolmadığından yapılabilecek pek fazla bir şey kalmamaktadır.

Anne adayları, hepatit byonunden taşıyıcı cıkmasa bile, bu hastalığın toplumumuzdaki sıklığıduşunulduğunde bebek ve diğer aile bireylerinin mutlaka aşılanması gerceğiortaya cıkmaktadır. Dunya sağlık orgutu, cok ciddi boyutları olan hepatit bhastalığına karşı aşılamayı 1997 yılı başından itibaren tum ulkelerde zorunluhale getirmiştir.

Hepatit B aşısı
Hepatit B virusu,parcalanarak hastalık yapma kabiliyeti ortadan kaldırılmakta ve etkisiz halegetirilen bu mikrobun bazı bolumleri alınarak hazırlanan aşılar tum dunyadayaygın olarak kullanılmaktadır. Aşının hastalık yapma ihtimali kesinlikleyoktur.

Gunumuzde geliştirilen modernaşılar sayesinde bu hastalığa karşı artık % 100 e yakın bir korunma sozkonusudur. Hepatit B aşısı bebek doğduğunda başlamak uzere 1 ay ara ile 2.doz ve ikinci dozdan 5 ay sonra 3. doz olmak uzere toplam 3 doz olarakuygulanmaktadır. Bulaşma riskinin yuksek olduğu durumlarda hızlı korumasağlayabilmek icin 1 ay arayla 3 doz ve ilk dozdan bir yıl sonra uygulanan birhatırlatma dozu şeklinde 4 defa aşı uygulanması da tercih edilebilmektedir.

Bu şema ile oldukca yuksek vekalıcı bir korunma sağlanmaktadır. Hepatit b aşısı icin gecerli olan diğer birşema ise 1 ay ara ile uygulanan 2 doz ve ilk dozdan 6 ay sonra uygulananhatırlatma dozu şeklindedir. Aşı adale icerisine ya da cilt altınauygulanabilmekte ve % 100 koruyucu olmaktadır. Hepatit b aşısı ,diğer aşılarile birlikte aynı anda farklı bolgelerden uygulanabilmektedir.

Taşıyıcı anneden doğanbebeklerin tercihen doğduğu gun ya da ilk uc gun icerisinde mutlaka birinci dozaşıyı alması gerekmektedir. Bu aşı sadece bir cocukluk aşısı olmayıp,hepatit b ile temas etme olasılığı olan herkese, yani taşıyıcı olmayan bebek,cocuk, erişkin, yaşlı tum bireylere uygulanmalıdır. Aşının hicbir ciddi yanetkisi yoktur.

HEPATİT A

Hepatit A Nedir
Hepatit, halk arasındabulaşıcı sarılık adıyla bilinen, karaciğerin harabiyeti ile karakterizebulaşıcı bir hastalıktır. Sarılıkla seyreden karaciğer hastalıklarının viruslerde dahil olmak uzere bircok nedeni vardır. Hepatit A, klinik acıdan belirginsarılık ile seyreden hepatit olgularının % 20-40 ını oluşturan yuksek derecede bulaşıcıHepatit A virusunun neden olduğu bir hastalıktır.

Hepatit A nın belirtileri nelerdir
Bulaşıcı hastalığın ilk belirtileri ateş, yorgunluk, bulantı, kusma vediyaredir. Bir veya iki hafta sonra karaciğer buyuyebilir ve sarılıkgorulebilir. Sarılık en kolay şekilde gozlerin beyaz kısmında fark edilir.Sarılık sırasında idrar koyulaşır ve dışkının rengi acılır. Hepatit Agenellikle 3-6 hafta surer, ancak bazı olgularda altı aya kadar devam eden uzunsureli ya da kotuleşerek tekrarlayan belirtiler olabilir. Hepatit A nın klinikbelirtileri iki yaşın altındaki cocuklarda fark edilmeyebilir. Hastalık ileriyaşlarda gorulduğunde şiddeti ve olum riski artar.

Hastalık nasıl yayılır
Hepatit A virusu oral-fekal yolla, kişiler arası temasla ya da virusbulaşmış su veya besinlerin alınmasıyla bulaşır. Virus vucuda ağız yoluyla,ozellikle yiyecek ve iceceklerle girer.

Hepatit A lı olgular hastalanmadan iki hafta once ve iyileştikten bir haftasonrasına kadar hastalığı bulaştırırlar. Belirti gostermeden hastalığı gecirencocuklar da, hastalığın yayılmasında sessiz birer kaynak oluştururlar.

Kimler risk altındadır
Hepatit A, en sık sağlık koşullarının kotu olduğu aşırı kalabalıkortamlarda yaşayan kişiler arasında gorulur, ancak herkes bu hastalığayakalanabilir ve hastalığı diğer kişilere taşıyabilirler. Dolayısıyla Hepatit Adunya capında bir problemdir. Salgınlar her yerde oluşabilir. Cocuklarınhijyenik tedbirleri cok iyi bilmemeleri nedeniyle enfeksiyon en yuksek gorulmesıklığına cocuklarda ulaşır. Hepatit A, kreş, anaokulu ve okullarda kolaycayayılır.

Aileme nasıl yardımcı olabilirim
Hastalıktan korunma, ellerin sık sık yıkanması, kontamine olma olasılığıbulunan besinlerin pişirilmesi, suların kaynatılması gibi primer hijyenikonlemleri icerir. Hijyen ve sağlık kurallarına uyulması, bulaşma riskiniazaltabilir, ancak tamamen engelleyemez. Bugun Hepatit A hastalığından tamkorunmanın en etkili yolu, aşılanmadır.

Hepatit A ya karşı nedenaşılanmalıyız
Hepatit A hastalığını gecirmemiş kişilerin korunması icin cok onemlinedenler vardır,

Hepatit A karaciğeri etkileyen yaygın bir hastalıktır.
Hastalık, hijyen ve sağlık koşullarının kotu olduğu ortamlarda kolayca yayılır.
Kucuk cocuklar bulaşma acısından daha yuksek risk altındadır.
Hastalığa yakalanan bir erişkin, yaklaşık bir ay sureyle işe gidemez; tam olarak iyileşmesi 6 ayı bulabilir.
Hepatit A ya ozel bir tedavi yoktur. Vakaların 1/1000 i olumcul olabilir.
Aşıların etkinliği ve guvenirliği kanıtlanmıştır.
Aşılanma hızlı ve uzun sureli korunma sağlar.
Sadece hastalığı gecirmiş veya aşılanmış kişiler bağışıktır.
Kimler aşılanmalıdır
Hastalığın bulaşmariski cocuklarda en yuksek duzeydedir ve bağışık olma olasılıkları en azdır. Onedenle kucuk cocuklar aşılanmada oncelikli konumdadır.

Hepatit A acısından risk taşıyan, aşağıdaki gruplarda yer alan erişkinlerin deaşılanması gerekir:

Hepatit A nın sık gorulduğu bolgelerde yaşayan bireyler
Kreş, yuva veya okula giden cocukları olan aileler ve bu kuruluşlardaki personel
Gıda işinde calışanlar
Sağlık calışanları
Askeri personel
Seyahat edenler
Kronik Hepatit B,C veya diğer kronik karaciğer hastalığı bulunan kişiler
Bakımevlerinde kalan kişiler ve bakıcıları
Aşılanma ne zamanyapılmalıdır
Aşılama, 1yaşından itibaren her zaman yapılabilir. Aşılama, 6-12 ay ara ile uygulanmakuzere toplam 2 dozdan oluşmalıdır.
Ozellikle kucuk cocukları okula veya kreş, yuva, anaokuluna başlamadan onceaşılamak gerekir.

SU CİCEĞİ

Su ciceği dokuntu ile karakterize,ciltte kalıcı sorunlar yaratan ve izlerbırakan bulaşıcı viral bir hastalıktır.
Su ciceği genellikle hafif seyirli bir hastalık olmakla birlikte hem erişkinlerhem de cocuklarda aşağıdaki komplikasyonlara yol acabilir :

- Ciltte bozukluk ve izlere yol acan superenfeksiyonlar ( Ozellikle yuzdeoluştuğunda rahatsız edici olan kalıcı bozukluk ve izler).
- Hastanede tedavi gerektiren zaturre, ensefalit.
- Bazı vakalarda olumler.

Su Ciceği nasılbulaşır
- İnsandan insanasoluma, oksurme ve hapşırma yoluyla.
- Su ciceği dokuntuleri cok bulaşıcı olduğu icin hastayla doğrudan temas yoluyla.
- Cocukların kreş, okul, vb. toplu bulundukları ortamlarda bulaşma cokhızlıdır.

Su ciceği ne zamanbulaşır
Dokuntulerin ortayacıkışından 2 gun once ve 4-5 gun sonrasına kadar hastalık bulaşıcı durumdadır.Dokuntulerin gorulmesinden 2 gun oncesine kadarkarakteristik klinik belirtilergorulmediğinden su ciceğinin bulaşması kolay ve sinsi bir surec izler.

Su ciceğininbelirtileri nelerdir
Su ciceği belirtileri,hasta ile temastan 14 ile 16 gun sonra ortaya cıkmaya başlar. Dokuntuden 1-2gun once baş ağrısı, ateş, karın ağrısıve halsizlik gorulur. Kızarıklıklar kafaderisi, yuz ve govdenin ust kısımlarından başlayıp daha sonra kol ve bacaklarayayılır.

Su ciceğine karşıkorunmanın yolu nedir
Su ciceği ndenkorunmanın yolu su ciceği aşısı olmaktır. Aşılama, cocuk ya da erişkinlerin buhastalığa karşı korunmasında son derece etkin ve guvenilir bir yoldur.

Su ciceği aşısıhakkında bilinmesi gerekenler:
Su ciceği aşısı, etkin bir bağışıklık ve aşılanmış kişilere uzun sureli korumasağlamaktadır. Guvenilir ve iyi tolere edildiği kanıtlanmış olan bu aşı 12aylıktan başlamak uzere her yaştaki insana uygulanabilir. 12 ay - 13 yaş arasıcocuklarda tek doz olarak uygulanır. 13 yaşından buyuk cocuklarda ve erişkinlerde en az 1 ay ara ile 2 doz uygulanmalıdır.

Aşılanmanın avantajları nelerdir
Hastalığın gecirilmesiengellenerek: Yara izleri, superenfeksiyon gibi cilt bozuklukları yanındahayati tehlike yaratabilen diğer komplikasyon risklerini ortadan kaldırmak,
Karantina, okula devamsızlık ve işgucu kayıplarını onlemek,
Su ciceği gecirmemiş cocukları, doğurganlık cağındaki kadınları ya da cocuksahibi anne ve babaları korumak.

PNOMONİ (ZATURRE)

Pnomokok adlı bir bakteri tarafından oluşturulan zaturre,bircok ulkede olduğu gibi ulkemizde de bir hala sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Bumikrop,damlacık enfeksiyonu şeklinde aksırık ve hapşırıkla hasta insanlardan sağlam kişi ve cocuklara bulaşmakta ve oncelikle akciğerlere yerleşmekte vezaturreeye neden olmaktadır. Hastalık yuksek ateş,oksuruk,halsizlik ve solunumyetmezliği oluşturmakta ve bundan da ote vucuda giren mikrobun kan yoluylayayılması sonucunda menenjite neden olabilmektedir. Etkin tedavi edilemeyenbebekler ve cocuklar bu hastalık nedeniyle hayatlarını kaybedebilmektedir.Ozellikle yetişkinlerde gorulen menenjitlerin % 60-70 nedeni pnomokok adıverilen bu mikroptur. Son zamanlarda oldukca artan bilincsiz ve doktor kontrolsuz antibiyotik kullanımı bu mikrobun ilaclara karşı direncini arttırmış ve sonucta bir cok antibiyotik bu mikroba karşı etkisiz kalmıştır. Bu nedenlepnomokokların meydana getirdiği zaturre ve mikroba bağlı beyin iltihaplarından korunmada tek ve en guvenilir yol kişilerin aşılanmasıdır.

Pnomokok aşısı
Pnomokok aşıları, buhastalığı meydana getiren başlıca mikropların etkisiz hale getirilmesi ile hazırlanan karma aşılardır. Pnomokok aşıları, konjuge (PCV) ve polisakkarid(PPV) olmak uzere 2 ceşittir. PCV, 2 aylıktan itibaren uygulanabilen ve 2-4-6.aylarda 3 doz ve 12-15. aylar arasında uygulanan tekrar doz olmak uzere toplam4 doz uygulanmalıdır. PCV aşısı, cocuklarda hastalığa en cok neden olan 7pnomokok tipine karşı koruma sağlamaktadır. PPV, 2 yaşından itibarenuygulanabilen ve tek doz uygulanması onerilen bir aşıdır. Cocuklarda ve erişkinlerde hastalığa en cok neden olan 23 pnomokok tipine karşı korumasağlamaktadır, bu tipler % 95 sıklıkla gorulen mikrop tipleridir. PPV,ozellikle pnomokokların neden olduğu hastalıklara karşı risk altında olan,ozellikle dalağı alınmış ya da bağışıklık sistemi baskılanmış kişilere onerilmektedir.

GRİP

Grip hastalığı genellikle sonbahar ve kış aylarında sıklıkla gorulen ancakhalkımız tarafından pek onemsenmeyen bir hastalıktır. Damlacık enfeksiyonuyoluyla hasta ve taşıyıcı insanlardan sağlam insanlara bulaşan bu mikrop, cokkısa sure icerisinde akciğerlere yerleşmekte ve ağır tablolara nedenolmaktadır.

Yuksek ateş, oksuruk,bitkinlik, eklem ve baş ağrıları şeklinde kendisini gosteren bu hastalığınbilinen bir etkin tedavisi yoktur. C vitamini, iyi beslenme ve soğuktankorunmanın hastalık tedavisinde ve korunmasında yeri yoktur. Başta astımlıcocuklar olmak uzere kronik akciğer, kalp, bobrek hastalığı olanlar ile şekerhastası olan cocuk ve erişkinlerin bu hastalıktan mutlaka korunmalarıgerekmektedir. Akciğerlerde harabiyete ve vucudun savunma sistemlerindeyetersizliğe neden olan bu virus, daha sonra vucuda yerleşecek diğer mikroplarazemin hazırlamakta ve hastalar bu nedenle risk altında kalmaktadır. Hastalığınkendisi ya da eklenen diğer fırsatcı mikropları oluşturduğu enfeksiyonlar nedeniyle vucut bitap duşmekte ve başka bir kronik hastalığı olan cocuk veerişkinler maalesef kaybedilebilmektedir. Hastalığın bir başka ozelliği de,hastalanan kişilerin mutlaka kesin yatak istirahatine gereksinim duymalarınedeniyle işe ve okula devamsızlık nedenleri arasında birinci sırayı almasıdır.Tedavisi olmayan bu viral hastalıktan ancak aşı ile korunmak mumkundur. Griphastalığının tum topluma yayılmasında en onemli etken olan okul, işyeri, kreş,kışla gibi toplu yaşam yerlerinde bulunan kişilerin mutlaka aşılanması onerilmektedir.

Grip aşısı
Grip virusukendini surekli olarak değiştirebilen bir virustur. Grip virusu hemen hersene değiştiği icin gribe karşı kalıcı bağışıklık gelişemez ve tekrar tekrar grip gecirebiliriz. Surekli değişen virus Dunya Sağlık Orgutu tarafındanyakından takip edilir ve Dunya Sağlık Orgutu her yıl salgın yapması beklenen virusleri tespit ederek gelecek yıl hastalık yapacak olanviruslere karşı hazırlanan ozel aşıları onermektedir. Aşı her yıl yenilenmekte ve o yıl salgın yapması beklenen grip tiplerini icermektedir. Grip aşılarının ceşitli tipleri vardır. Ancak ozellikle cocuklarda hemen hemen hicbir ciddi yan etkisi olmayan split (ayrıştırılmış-parcalanmış) aşıkullanılmalıdır. Risk altında olan bireylerin ve okul cocuklarının ozellikleaşılanması gereklidir. Grip aşısı kullanımında yaş gruplarına gore bazıfarklılıklar vardır:

*6ay-3 yaş arası cocuklarda : ilkkez yapılıyorsa : Bir ay ara ile 2 yarım doz uygulanır. Daha once grip aşısıile aşılanmış cocuklarda :1 yarım doz yapılır.

*3-9 yaş arası cocuklarda :ilk kez yapılıyorsa :bir ay ara ile 2 tam doz uygulanır. Daha once grip aşısıile aşılanmış cocuklarda :1 tam doz yapılır.

*10 yaş ustu erişkin ve cocuklara ilk kez uygulanacaksa bile her yıl tek doz uygulanmaktadır.

VEREM (TUBERKULOZ)

Tuberkuloz ya da halkarasında verem (ince hastalık) olarak bilinen ve her yaşta gorulen buhastalığın, ağır ve ciddi sonucları olabilmektedir. Damlacık enfeksiyonuşeklinde solunum yoluyla giren mikrop, akciğerlere yerleşmekte ve oradan dabeyin zarına, kemik iliğine ve lenf bezlerine yayılabilmektedir. Bu durumozellikle cocuklarda olume kadar gidebilen cok ağır tablolar oluşturmaktadır.Tedavisinin cok uzun sureli olması ve bir cok ilacın bir arada kullanılmasınıngerekliliği ise hastalığın bir başka yonudur. Verem hastalığı, iyileşmesonrasında bile yaşam boyu suren solunum sistemi bozuklukları, zeka geriliği vesakatlıklar gibi cok onemli kalıcı hasarlara neden olabilmektedir.

Verem aşısı ( BCG)
Verem aşısı ( BCG) doğumdan sonra 3. ay icerisinde tek doz şeklinde uygulanmalıdır. Daha sonra,ilkokul 1. ve 5. sınıflar ile Lise 3. sınıflarda BCG aşısı hatırlatma (rapel ) dozu yapılmalıdır. Aşı omuz bolgesinden cilt icine ozel bir iğne ileuygulanmaktadır. Aşı yerinde 2-4 hafta sonra hafif bir yara oluşmakta ve bu yara kendiliğinden iyileşmektedir. Bu durum genellikle tedavi gerektirmemektedir, ancak bir hekimin tavsiyesinin alınmasında fayda vardır.
__________________