Ancona İ.O. 4. yuzyılda Siracusa Yunan somurgesi olarak kuruldu. Ancona'yı İ.O. 268'de antik Romalılar aldı. Şehir uzun sure Roma İmparatorluğu'nun egemenliğinde kaldı. Batı Roma İmparatorluğu zayıflayıp barbar kavimler istilasına maruz kaldığı donemde Ancona Gotlar ve Lombardlar hucumlarına uğradı ama bunları puskurttu.
Bizans Impartorluğu'nun İtalya'da bulunan arazilerinin idarecisi olan Ravenna Ekşarjliği idaresinde bulunan "Pentopolis" adı verilen buyuk şehirlerinden biri oldu. Emeviler ve Abbasiler donemlerine Arapların Akdeniz'de filoları bulunduğu donemde denizden Arap hucumlarına karşı koydu.
Kuzey İtalya'nın Karolenj İmparatorluğu Franklarınca istilasından (Marche isminin geldiği) Ancona Marklığı merkezi oldu.
MS 1000 civarında Ancona gittikce serbestlik kazanmaya başlayıp cok gecmeden (Gaeta, Tranı ve Raguşa ile aynı zamanda) denizcilikle uğraşan bir İtalyan şehir Cumhuriyeti - Ancona Cumhuriyeti huviyetini aldı. Ancona Cumhuriyeti şehrin uc mahallesinden terzieri) secilen altı kişiden oluşan "İhtiyar Heyeti" tarafından idare edilen oligarşi idi. Cumhuriyet Akdeniz bolgesinde cok gecerli "agontano" adlı bir para bastırmaktaydı. Ancona Cumhuriyeti cok kere Ragusa Cumhuriyeti ile muttefik olarak, cok kere Venedik'e karşı, hareket etti. Ancona Cumhuriyeti gemi filoları Haclı Seferlerine buyuk destek sağladı. 12. yuzyılda Ancona Papa ve Kutsal-Roma Germen İmparatorluğu mucadelelerine cok defa "Guelfolar (Papalar Yanlısı)" olarak katıldı. "Ancona'lı Cyriacus" 15. yuzyılda Akdeniz bolgesi uzerinde ve ozellikle Osmanlı İmparatorluğu arazileri uzerinde yazdığı 6 cilt kitap o yuzyılın en onemli birincil kaynakları arasındadır.
1532 yılında Ancona Cumhuriyeti istiklalini kaybetti ve Papa VII. Clement tarafından Papalık Devleti'ne dahil edildi. Bu donemdeki tek-erklı idarenin gucu Ancona'nın guclu kalesinden anlaşılır. Papalık idaresi limanı genişletti ve 18. yuzyılda unlu karantina istasyonu olan Ancona "Lazaretto" binasını inşa ettirdi.
Ancona 1797 Napolyon Fransa'sı tarafından işgal edilip "Ancona Cumhuriyeti" tekrar kurulduğu ilan edildiyse de 1798de "Roma Cumhuriyeti"ne bağlanıp "Metauro Departmanı" merkezi oldu. Fransız idaresi 1814e kadar devam etti.
1815 Viyana Kongresi tarafından Papalık Devleti'ne geri verildi. 1830 devrimleri sırasında Papalık Devleti'nde de ortaya karşıklıkları bastırmak icin Fransız desteği istendi ve şehir 1832-1838 arasında Fransız birlikleri işgali altında kaldı. 1849daki Birinci İtalyan İstiklal Savaşı sırasında Ancona, "Papalık Devleti"'nden ayrıldığı ve "Roma Cumhuriyeti"ne katıldığını ilan etti. Papa topraklarını geri almak Avusturya ordusundan yardım istedi. Venedik ve Roma şehirleri gibi, Ancona Avusturya ordularının kuşatma hucumlarına birkac hafta mukavamet ettiyse de sonunda Avusturyalılar tarafından işgal edildi.
1850li yıllarda Ancona şehri gelişti ve balıkcılık ve gemi yapımcıliğı onem kazandı. Yeni yapılan demiryolu ve karayolu kavşağı oldu.
Avusturyalılara karşı Sardınya Krallığı ve Fransa tarafından yapılan İkinci İtalyan İstiklal Savaşı sonunda, 1860da Sardınya Krallığı ordusuna karşı Castelfidardo'da yenilen Papalık Devleti ordusu General Lamoriciere komutasında Ancona şehrine sığındı. Şehir Sardınya-Piyemont Krallığı ordu ve donanma birlikleri tarafından kuşatıldı ve 29 Eylul'da Papalık Ordusu teslim oldu. Yapılan bir plebisitle Ancona'nın bulunduğu Papalık Devleti (Parma Dukalığı, Modena Dukalığı ve Toskana Gran-Dukalığı ile birlikte) Sardınya-Piyemonte Krallığı'na katıldı.
Ancona Kraliyet İtalyan donanmasının bir ussu olarak 1914de kızıl isyan haftasında, Birinci Dunya Savaşı sırasında Adriyatik Denizi'nde İtalyan donanmasının hucumları ve harp sonrası 1919-1920de solcu kızılların cıkardığı karışıklıklar, 1920de bir donanma isyanı haberleri dolayısıyla İtalya'da ilgi cekti.
İtalya'nın Mussolini Faşist diktatorluğu ile idaresi sırasında Ancona onemli şehir imar hareketlerine sahne oldu ve Adriyatik kıyısı geliştirilip "Vittoria (Zafer) Bulvarı" acıldı. İkinci Dunya Savaşı sırasında Ancona'nın donanma ussu olması ve stratejik onemi yuzunde muttefik hava kuvvetlerinin bombardıman hucumlarına sahne oldu ve tarihi liman bolgesi tumuyle tahrip edildi. Temmuz 1944de muttefiklere birlikte savaşan serbest Polonya orduları Ancona'yı girip şehri Faşist idaresinden kurtardılar.
Ancona savaşın buyuk tahribinden nisbeten cabuk kendini kurtardı. 20. yuzyıl ikinci yarısında şehir uc onemli doğal afetten (1959 seli, 1972 depremi ve 1982 toprak kayması) zarar gordu. Şehir 1950li ve 1960li yıllarda kırsal alanlardan gocler dolayısiyla buyumesini korudu. Ama 1980lı yılların başlarında İtalya tarımınının, ozellikle Marche'de tarla, sebzecilik, bağcılık ve hayvancılık sektorlerinin buyuk duşus gostermesi dolayısyla şehir ekonomisi durgunlaştı ve hatta geriledi.
KAYNAK
__________________