Omuz cıkığı eklemi oluşturan parcalar olan oyluk ve oyuğun birbirinden ayrılması sonucu gercekleşir. Eğer oyluk, oyuktan cıkar ve dışarıda kalırsa bu gercek bir omuz cıkığıdır. Oyluk yerleştiği oyuktan cıktıktan sonra yerine geri oturursa buna subluksasyon denir. İki durumda da omuzun belirli bolgelerinde incinmeler meydana gelebilir.


Omuz cıkığının başlıca nedenleri


Omuz cıkığı ve subluksasyonun en genel sebebi omuza alınan darbelerdir. Buna herhangi bir sportif etkinlik esnasında omuza arkadan veya yandan gelen kuvvetli carpmalar sebep olabilir. Acık pozisyonda kol ustune duşerek de omuz ekleminizin ayrılmasına sebep olabilirsiniz. Bazı insanların vucudundaki eklemler doğuştan esnektir. Bu durum MDI (multidireksiyonel instabilite) olarak adlandırılır ve kişinin sık sık subluksasyon yaşamasına sebep olur.
Omuz cıkığında on tedavi
Eğer omzunuza darbe aldıysanız ve omuz cıkığından şupheleniyorsanız en kısa zamanda tıbbi yardım almanız gereklidir. Gercek bir cıkık durumunda, doktorunuz cıkığı kol kemiğini yerine oturtarak duzeltecektir.
Omuz cıkığı bircok farklı yone kayabilir. Genellikle cıkıklar one doğru gercekleşir ve buna anteriyor omuz cıkığı adı verilir. Bazı durumlarda kol kemiği arkaya doğru cıkacaktır, buna da posteriyor omuz cıkığı adı verilir. Kol kemiğinin aşağıya doğru cıkmasına ise inferiyor omuz cıkığı denir.
Omuz subluksasyonu yaşamanız durumunda doktorunuz kas, tendon veya omuz cevresindeki bağlarda zedelenme olup olmadığını anlamanıza yardımcı olacaktır.
Doktorunuz, omuz cıkığı sonrasında omzunuzun etrafındaki kemiklerde herhangi bir kırık veya catlak olup olmadığını gormek icin rontgen cekilmesini isteyebilir. Darbeye bağlı omuz cıkıklarında zaman zaman proksimal humerus kırığının gorulmesi mumkundur. Ayrıca, omuz cıkığı veya subluksasyon sebebiyle Hill – Sachs lezyonu olarak bilinen cokme kırığının gorulmesi de mumkundur. Bu durumda, cok hassas bir yapı olan omuz eklemi kıkırdağında zedelenmeler gorulur.
Ayrıca, omuz eklemi ve etrafındaki yapıların incinip incinmediğini oğrenmek icin MR vb. gibi tanı testleri de yapılabilir. Omuz cıkığı ve subluksasyonu sonrası gercekleşebilecek genel sakatlıkların bir kısmı aşağıda yer almaktadır:
• Omuz manşet kasında yırtılma
• Omuz labrum yırtılması
• Kırık
• Akromiyoklavikuler Eklem Cıkığı
Omuz ekleminiz yerine oturtulduktan sonra, omzunuzun askıya alınması gerekebilir. Bunun sebebi, omzunuzun doğru yerde sabitlenmesini sağlayarak iyileşme surecinizi hızlandırmaktır. Omzunuz askıdayken yapmanız ve yapmamanız gerekenler konusunda doktorunuza danışmayı ihmal etmeyin. Ayrıca omuz askınızı doğru taktığınızdan emin olun ve doktorunuzdan teyit almayı da ihmal etmeyin. Ek olarak omzunuzun sabitlenmesine ve hareketsiz kalmasına bağlı bir donuk omuz vakası yaşamamanız icin doktorunuz size bazı sarkac egzersizleri de onerebilir.
Fizik tedaviden beklenenler nedir?
Omuz cıkığı sonrasında kolunuzun normal işlevini geri kazanması icin doktorunuz tarafından fizik tedaviye yonlendirilebilirsiniz. Fizik tedavideki ilk seansınız muhtemelen terapistinizin sakatlığınız hakkında bilgi topladığı bir değerlendirme muayenesi şeklinde gececektir. Fizik tedavi uzmanınız size cıkığın yol actığı acı ve ağrının derecesi, işlev kaybı ve benzeri konularda sorular soracaktır. Ayrıca guvenli bir fizik tedavi gecirmeniz acısından tıbbi gecmiş kaydınız da gozden gecirilmelidir.
İlk değerlendirme esnasında fizik tedavi uzmanınız muhtemelen vucudunuzun hareketi ile ilgili bazı tespitlerde bulunacaktır. Omuz cıkığı sonrası sıklıkla tespiti yapılan durumların bir kısmı şoyledir:
• Ağrı ve acı
• Hareket kaybı
• Kuvvet kaybı
• Duruş bozukluğu
• İşlev kaybı
Butun bunların dışında omuz sağlığınızla ilgili bazı testler de gercekleştirilecektir. Fizik tedavi uzmanı omzunuzla ilgili verileri toplamayı bitirdikten sonra tedavi aşamasına gececektir. Fizik tedavi sırasında goreceğiniz tedavi ve yapılması gereken egzersizlerin bircoğu aşağıda yer almaktadır:
Hareket kabiliyeti: darbeye bağlı bir omuz cıkığından sonra omuz askısı kullanıyorsanız omuz etrafında sıkışma hissetmeniz muhtemeldir. Omuz ekleminin hareket kabiliyetini geri kazanmasına yardımcı olmak icin hareket kabiliyeti egzersizleri oldukca faydalıdır. Fakat kasları cok esnetmemeye dikkat edilmelidir; cunku hareket kabiliyeti egzersizlerine cok yuklendiğinizde omzunuzu destekleyen yapılar olması gerekenden fazla gevşeyebilir ve bunun sonucunda da tekrarlanan bir omuz cıkığı yaşayabilirsiniz.
Eğer multidireksiyonel instabilite (MDI) sebepli bir omuz cıkığı veya subluksasyonu yaşadıysanız ve herhangi bir darbe almadıysanız omuz askısı giymenize gerek olmayabilir. Bu yuzden, omzunuzda sıkışmalar meydana gelmez ve hareket kabiliyeti egzersizleri yapmanıza da gerek kalmayabilir. Ayrıca zaten gevşek olan bir omzu esnetmek faydadan cok zarar getirebilir. Boyle bir durumda fizik tedavi uzmanınızın tavsiyelereni dinlemekten ve aklınıza gelen soruları sormaktan kacınmayın.
Kuvvet: Omuz cıkığı sonrası uygulanan fizik tedavi programlarının en onemli amaclarından biri, omuz kaslarını eski kuvvetine kavuşturmaktır. Kuvvet egzersizleri omzunuzun sabitlenmesine yardımcı olarak eski sağlığınıza daha hızlı donmenizi sağlayacaktır.
Kuvvetini geri kazanmasına odaklanmanız gereken kaslar icerisinde omuz manşet kasları, biseps ve triseps gibi kol kasları ve koprucuk kemiğini destekleyen kas grupları bulunmaktadır.
Fizik tedavi uzmanınız ve doktorunuz sizi doğru yonlendirmeli ve kuvvetlendirme egzersizlerini doğru şekilde yapmanızı sağlamalıdır.
Bazen omzunuzun etrafındaki kaslar duzgun bicimde kasılamaz durumda olurlar. Bu durumda fizik tedavi uzmanınız kaslarınızdaki kasılmaları Noromuskular Elektriksel Stimulasyon (NMES) cihazını kullanarak gercekleştirebilir. NMES cihazını kullanırken fizik tedavi uzmanınızın soylediklerini uygulayın ve soru sormaktan cekinmeyin. NMES cihazı, kaslarınızın kasılmasına yardımcı olacaktır fakat bu yontem aktif kas egzersizleri kadar etkili değildir.
Duruş: yuvarlak omuz vb. gibi duruş bozuklukları, omuzların işlevini tam olarak yerine getirmesine imkan vermeyecektir. Doğru duruş pozisyonlarını oğrenerek ve duzgun bir duruşun kalıcılığını sağlayarak omzunuzun işlevini gercekleştirmek icin en duzgun konumda olduğuna emin olabilirsiniz.
Ağrı: bir omuz cıkığı sonrasında hafif ağrı ve acı hissedilmesi veya omuz etrafında morluklar olması doğaldır. Fizik tedavi uzmanınız omzunuzdaki ağrı ve acının hafiflemesi icin sıcak veya soğuk bakım gibi yontemler onerecektir. Fizik tedavi uzmanları bolgesel ağrıların tedavisinde gunumuze dek ultrason veya TENS gibi ceşitli yontemleri kullanmıştır fakat cok yakın zamanda yapılan araştırmalar bu cihazların ağrı ve acı dindirmede kullanılmasını tavsiye etmemektedir. Bu tedavi yontemlerini kullanıyorsanız fizik tedavi uzmanınıza bu konuda sorular sormaktan kacınmayın ve omzunuzun hareket kabiliyetini arttırmak ve etrafındaki kasları rahatlatmak icin aktif egzersizler yapmayı da ihmal etmeyin.
Omuz cıkığı tedavisi ne kadar surer?
Her sakatlık birbirinden farklıdır ve insanların iyileşmeleri farklı surelerde gercekleşir. Fakat normal şartlar artında omuz cıkığının tamamen iyileşmesi 8 – 12 hafta arası surer. Eğer omzunuzdaki sakatlık ciddi bir boyuttaysa iyileşmeniz daha uzun surecektir ve sorunu tamamen cozmeniz icin cerrahi mudahaleye ihtiyac duyabilirsiniz. Rehabilitasyon surecinizin doğru bir bicimde ilerlediğinden emin olmanız icin doktorunuzun ve fizik tedavi uzmanınızın birlikte calışması onemlidir. Ayrıca eğer omzunuzda bir iyileşme gormuyorsanız bu iki uzmanın birlikte calışarak sakatlığınıza alternatif tedaviler geliştirmesi de faydanıza olacaktır.
Sonuc
Omuz cıkığı ve subluksasyonu sonrasında omzunuz oldukca oynak bir durumda olacaktır. Omuz etrafındaki kaslarda zayıflama, omuz ve kol cevresinde ağrı ve acı olması da oldukca muhtemeldir. Butun bu sorunlar omuz ve kolunuzu tam işlevsellikle kullanmanıza musaade etmeyecektir. Omuz cıkığı sonrasında ağrılarınızı azaltmak kuvvetinizi ve hareket kabiliyetinizi sağlıklı ve hızlı bir bicimde geri kazanmak icin fizik tedavi gormeniz oldukca faydalı olacaktır.