Ayak bileği eklemi tıbbi olarak talocrural eklem olarak bilinir. Ayak bileği tibia, fibula ve talus denen uc kemikten ve bunları birbirine bağlayan sıkı bağlardan oluşmaktadır. Vucudun ağırlığının buyuk bir bolumunun ayak bilekleri uzerinde olmasından ayak bileği sakatlıkları oldukca sık gorulur. Dunya uzerinde her yıl ortalama 2 milyon kişi ayak bileği sakatlılığı yaşamaktadır. Bu rehber size ayak bileği anatomisi, sakatlıkları ve rehabilitasyonu konularında yardımcı olacaktır.


Anatomi


Ayak Bileği Eklem Bağları: Ayak bileği burkulması en sık rastlanan ayak bileği sakatlığıdır. Eğer bir ayak bileği burkulması yaşadıysanız, hangi bağların zedelendiğini bilmek sakatlığınızı anlamanızı daha kolay hale getirecektir.
Sık rastlanan ayak bileği sakatlıkları
Ayak bileği burkulması: Ayak bileği burkulması ayak bileğindeki eklemlerin eseneyebileceğinden daha fazla esnemesi sonucu oluşan bir sakatlıktır. Bu esnemeler ufak incinmeler doğurabileceği gibi bağın tamamiyle parcalanmasına da sebep olabilir. Bircok ayak bileği burkulması spor sırasında koşma, zıplama ya da yurume gibi fiziksel aktivitelerin sonucudur. Ayak bileği burkulmalarında ilk belirtiler: acı, dokunmalara karşı hassaslık, şişme, curume, yuruyemem veya ayakta duramama ve eklem sertliğidir.
Aşil tendinit: Aşil tendonu topuğun arkasında bulunan buyuk bir tendondur. Tendon, topuk kemiğine bağlanmış baldır kaslarından oluşmaktadır. Aşil tendinit, Aşil tendonunun aşırı kullanımı sonucu oluşan bir sakatlıktır. Tekrarlanan zorlamalar sonucu doku boyunca gercekleşen ufak yırtılmaların meydana gelmesinin bir sonucudur. Aşil tendinitisi ile sonuclanabilecek bazı durumlar: koşma, zıplama, baldır kası gerginliği, duztabanlık.
Artrit: Hem osteo artrit hem de romatoid artrit, ayak eklemlerini etkileyebilir. Ayrıca, hem aktivite sırasında hem de dinlenme sırasında ciddi bir acıya ve rahatsızlık hissine sebep olabilecek bircok artrit ceşidi vardır.
Baskıya bağlı kırıklar: Baskıya bağlı kırıklar, aşırı yuklenme sonucu oluşan sakatlıklara verilebilecek başka bir ornektir. Baskı kırıkları, kasların yorulması sonucu uzerine yuklenen yukleri taşıyamaması sebebiyle oluşur. Yorgun kaslar taşıyamadığı baskıyı kemiklere aktarır ve bu baskı da kemiklerde ufak catlaklara sebep olur. Bu catlaklara baskı kırığı adı verilir.
Ayak bileği rehabilitasyonu
Ayak bileğinde oluşan her turlu sakatlık sonucu tam iyileşme sağlanması icin dinlenme, esneme ve guclenme calışmalarını iceren geniş kapsamlı bir rehabilitasyon programı uygulanmalıdır. Bu programın her adımı, sakatlık sonrası kaybedilen fonksiyonların geri kazanılması konusunda son derece onemli bir rol oynar. Ayak bileğinizi nasıl tedavi edebileceğinizi oğrenmelisiniz.
Ayak bileği ilkyardımı: Ayak bileğinde sakatlık durumunda bir an once R.I.C.E prensiplerini takip etmelisiniz. R.I.C.E. sırasıyla “dinlenme”, “buz”, “basınc uygulama” ve “yukseltme” anlamına gelen “rest”, “ice”, “compression” ve “elevation” kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir ilkyardım yontemidir. Dinlendirme, buzda tutma, sıkıştırma ve havaya kaldırma ilk etapta muhakkak uygulanması gereken ilkyardım teknikleridir. Bu teknikler şiddetli bir sakatlık sonucu oluşacak iltihaplanmanın engellenmesinde son derece onemlidir. Unutulmamalıdır ki bu teknikler ne kadar erken uygulanırsa o kadar etkili olur.
Ayak bileği esnetme egzersizleri: Bir ayak bileği sakatlığı sonrası sıcağı sıcağına yapılan esnetme hareketi rehabilitasyon surecinin son derece onemli bir parcasıdır. Ayak bileği sakatlığı sonrasında gerekli olan uzun dinlenme donemi sonrasında eklemlerin etrafındaki kaslar kısalır ve sıkılaşır. Bunun sonucu olarak ayak bileği ekleminin hareket kabiliyetinde bir azalma olur. Sakat ayak bileğinizi doktorunuzun tavsiye ettiği sertlikte esnetmeniz gelecekte oluşabilecek sakatlıkları engellemek adına son derece onemlidir.
Ayak bileği guclendirme egzersizleri: Kuvvetli ayak bilekleri ayak bileği burkulmalarının, zorlanmaların ve catlakların tedavisine yardım olduğu gibi bu rahatsızlıkların onlenmesinde de son derece onemli rol oynar. Guclu kaslar ayak bileğini sağlamlaştırır ve bağları sakatlıklara karşı korur. Ancak bir egzersize başlamadan once ilk yapmanız gereken şey doktorunuza danışmaktır.