ALS başa geldi mi yapacağınız en onemli şey onunla birlikte yaşamayı oğrenmek. Ancak canınızı sıkmayın. Son yıllarda gelişen ilac ve tedavi yontemleriyle ALS ile yaşamak cok daha kolay.
Amyotrofik lateral skleroz ya da bilinen adıyla ALS, ilk adımı kas gucsuzluğu olan daha sonra giderek etkisini arttıran hatta olume neden olan ciddi bir norolojik hastalık. Sanılanın aksine kalıtsal olmasının yanı sıra sonradan kendi kendine de gelişebiliyor. Ancak yine de kalıtsallık ağır basıyor. Orneğin anne ya da babası ALS hastası olan bir kişinin bu hastalığa yakalanma oranı % 50. Ancak ailesinde ALS hastası olanların riskiyse yaklaşık olarak % 10. Genel olarak da her 100 bin kişiden 3’u ALS hastası olma potansiyeli taşıyor.
ALS’nin başlangıc doneminde belirtiler epey sinsi. Coğu kişi başına ne geldiğini bile anlayamıyor. Oncelikle kas seğirmeleri, kol ve bacaklarda gucsuzluk başlıyor. Sonrasında belirtiler giderek ağırlaşıyor ve vucudun başka alanlarına da yayılıyor. Hastalığın son aşamasına doğru felc riski artıyor. Ciğneme, yutma ve hatta nefes almada bile sorunlar ortaya cıkıyor. Bunun dışındaki ALS belirtileri sırasıyla şoyle:
• Ellerde zayıflık ve hantallık
• Bacak, ayak ve ayak bileklerinde zayıflık
• Ayakların uc kısımlarını kaldırmada gucluk
• Konuşma ve yutkunmada zorluk
• Kaslarda kramplar ve seğirmeler
[h=2]ALS tanısı nasıl konur?[/h]

ALS başka pek cok norolojik hastalıkla benzer belirtiler gosterir. Bu nedenle anlaşılması epey guctur. Ancak ALS belirtileri şuphesiyle doktora giden bir kişi pek cok testten gectikten sonra kesin tanı konabilir. Bu testlere bakalım:
Elektromiyografi (EMG). Bu işlemde kaslardaki elektrik deşarjı olculur. Test oncesinde ince iğne bicimindeki elektrotlar kasların icine yerleştirilir. Bu sırada biraz ağrı hissedebilirsiniz ve sonraki birkac gun ufak yaralar taşırsınız. Elektrotların yerleştirilmesinden sonra kasların hareket etmesi sağlanır. Sonuclara bağlı olarak ALS’nin varlığı ve seviyesi hakkında onemli bilgiler edinilir.
Sinir ileti calışması. Bu testte sinirlerdeki elektriksel iletim olculur. Bunun icin sorunlu bolgeye bazı elektrotlar yerleştirilir. Sonrasında duşuk miktarlarda elektrik yollanır. Bu işlem can yakmaz. Ancak biraz rahatsızlık verebilir. Test sonuclarına bağlı olarak hem sinirlerdeki iletim bozuklukları hem de sinirlerin iletim hızı olculur.
Manyetik rezonans goruntuleme (MR). Vucudun icindeki hem sert hem de yumuşak dokuların goruntulenmesinde işe yarar. Bunun icin radyo frekansları kullanılır. ALS tanısında cok tercih edilir. Cunku bu yontemle hem bağ dokularının, hem de kıkırdakların durumu hakkında ayrıntılı bilgi toplamak mumkundur.
Kan ve idrar testleri. Laboratuvar ortamında alınan kan ve idrar orneklerine bakılarak benzer belirtilere neden olan hastalıkların şupheli listesinden cıkarılması mumkun olur. Bu nedenle siz de ALS şuphesiyle doktora gidecekseniz tum bu testlere hazırlıklı olmalısınız.
Kas biyopsisi. Doktorunuz eğer sizde ALS değil de başka bir kas hastalığı olduğundan şuphelenirse kas biyopsisi isteyebilir. Bu işlem lokal anestezi altında yapılır ve sorunlu bolgedeki kasınızdan ufacık bir ornek alınır. Bu işlem canınızı yakmaz. Ayrıca alınan ornek cok kucuk olduğundan kısa surede iyileşir.
[h=2]ALS tedavisi mumkun mu?[/h]

Ne yazık ki ALS’nin kesin bir cozumu yok. Ancak belirtilerin şiddetini cok duşuk seviyelere duşurmek ve hastalığın seyrini yavaşlatmak mumkun. Bunlar icin ceşitli tedaviler eş zamanlı olarak yurutulur. Şimdi bunlara bakalım:
İlaclar. ALS tedavisi icin kullanılan ve Amerika Gıda ve İlac Yonetim Kuruluşu (FDA) tarafından onaylanmış ilk ve tek ilac Riluzole’dir. Bu ilac ALS hastası olan kişilerde omurga sıvısında fazla bulunan glutamat hucrelerini (beyinden yollanan mesajları taşımakla gorevli hucreler)kontrol altına almada etkilidir. Bu şekilde hastalığın seyri yavaşlatılır ve belirtiler hafifler. Ancak ALS tedavisi sırasında belirtileri hafifletmek icin kullanılan tek ilac bu değildir. Şikayetlere bağlı olarak ek ilaclar alınabilir. Bu şikayetlerse şoyle sıralanır:
• Kas krampları
• Kabızlık
• Yorgunluk
• Aşırı tukuruk ve balgam
• Ağrı
• Depresyon
Fizik tedavi. ALS insanın bağımsızlığını kısıtlayan ve başkalarının yardımına ihtiyac duyan bir hastalık. Fizik tedavi de işte bu etkilerin azaltılmasında etkili. Yani kasların gucunu kaybetmemesi ve esnekliğini koruması icin tedavi sırasında fizik tedavi almanız gerekli.
Konuşma terapisi. ALS’nin konuşma uzerinde de etkili olduğunu biliyoruz. Bu nedenle de konuşma terapisi tedavi boyunca alacağınız ek tedavilerden biri.
Bu tedavi yollarının dışında hayatınızı kolaylaştıracak bazı ek dersler de almanız gerekebilir. Orneğin tekerlekli sandalye kullanımı ya da yurutecle hareket etme dersleri bunlardan birkacı.
ALS tedavisi hakkında ayrıntılı bilgi ve durumunuza ozel tavsiyeler icin uzman hekimlerimize başvurabilirsiniz.