Her sabah karmakarış yatağından kesif ciş buharı yukseliyor. Uykudan once suyu kısıtlasanız da gece tuvalete kaldırsanız da nafile. Sonuc değişmiyor. Nevresim yıpranıyor, yatak curuyor.
Ne o mutlu boyle, ne de siz. Son care olarak doktora gidiyorsunuz. Doktor tedavi yontemini kararlaştırmadan ayrıntılı muayeneye girişecek. Soruna yol acan nedenleri anlamak uğruna sorular yoneltecek. Kacırma sık yinelenmiyorsa basit oneriler ve onlemler genellikle yetecek. Ancak ıslaklık gun icinde (diyelim derste uyuklarken) ortaya cıkıyorsa başka yollar aramak gerekecek.
Cocuk kendini guvende hissederse sorun kendiliğinden cozulebilir.Alarm mı taktırsak?
Evet boyle alarmlar var. Pille calışıyor. Neme duyarlı. Coğu eczanede bulmak mumkun. Recetesiz satılıyor. Bir tur pad. Yatağına veya pijamasına takıyorsunuz. Alarm nem oranı yukselince calmaya başlıyor. Cocuk veya siz uyanıp sorunu cozuyorsunuz. Yatak kuru kalıyor.
Alarma alışmak biraz zaman alabilir. Sabredin. Genellikle 2 – 12 haftada sorun cozuluyor. Cihazın yan etkisi yok. İlactan cok daha etkili.
İlac mı kullansak?
Antidiuretik: Doğal antidiuretik hormonlar uyurken daha az idrar uretmemize yol acıyor.
Sorun bu hormonun duşuk duzeyiyle ilişkili olarak gelişebilir.
Desmopressin asetat iceren ilaclar antidiuretik hormon duzeyini arttırarak idrar sıklığını azaltmada etkili. Ancak dikkat:
Ozellikle cocuk akşamdan fazla sıvı tukettiyse ilac kullanılmamalı. Baş ağrısı, bulantı, mide ağrısı, yuksek tansiyon yan etkilerden. İlac etkileşimlerine ozen gostermek de gerekli.
Antikolinerjik: Cocuğun idrar torbası kucukse antikolinerjik etkide ilaclar (oksibutinin iceren Ditropan veya hiyosiyamin iceren Levsin) sorunu cozebilir. Bu ilaclar idrar torbası kasılmalarını gideriyor. Hacmi arttırarak daha fazla idrar tutulmasını sağlıyor. Yan etkisiz ilac olmaz. Bunlar da ağız kurutuyor. Yuz kızartıyor.
Uyku duzeni: Cocuğun uyuduğu, uyandığı zamanları değiştirerek soruna mudahale edilebilir. Antidepresan etkide imipramin iceren ilaclar (orneğin Tofranil) bu amacla kullanılıyor. İdrar uretimi azalıyor. Tutmak kolaylaşıyor. Buraya kadar sorun yok. Yan etkilere gelince duygu durum değişimlerine ve uyku sorunlarına hazırlıklı olmak gerekiyor. Ozellikle doz aşımı son derece tehlikeli sonuclara yol acabilir. Tum yollar tuketilmeden ilaca sarılmak akıl karı değil.
Doktorunuz en etkili cozum icin birden fazla ilactan oluşan karma bir recete onerebilir. Kullanım suresince etkili olsa da ilacın kesilmesiyle yatağı yine ıslak bulmanız buyuk olasılık.
İlac olmaz. Evde ne yapsak?
Yan etkisi sıfır bazı onlemlere bakalım:
Sınırlayın: Cocuk uyumadan ne kadar sıvı tuketiyor dikkat edin. Genellikle ceyrek litreden fazlası cok. Doktora danışarak ideal sıvı tuketimine ilişkin bilgi edinin. Uzmanlar cocukların gunluk sıvı tuketiminin %40 sabahtan oğleye, yine %40 oğleden akşama olması gerektiği goruşunde.
Kalan %20 akşam 5’ten uykuya. Ana fikir: Sıvı tuketimi gun icine yayılmalı. Gun sonuna yığılmamalı. Tabii cocuk akşamları oyuna kaptırıyorsa veya spor yapıyorsa susuzluktan kurumasına engel olmak şart. Suya yasak koyun demiyoruz. Sıvı tuketimini yonetmesini sağlayacak onlemler duşunun.
Yasaklayın: Uykudan onceki saatler kafeinli yiyecek ve icecekleri yasaklamak iyi fikir. Kola kafein icerir. Cukulata da oyle. Kafein etkili idrar sokturuculerden.
Duble ciş: Pijamalarını giydi birazdan uyuyacak. Dişleri fırcalama saatinde bir deneme yapabilir. Sonra uykudan hemen once (neredeyse sızarken) bir deneme daha. Tuvaleti ve koridoru gece ışıklarıyla aydınlatarak yolu onun icin kolaylaştırabilirsiniz.
Sıkışmamayı oğretin: Genellikle iki saatte bir tuvalete gitmenin iyi olacağını anlatın. Sıkışması gerekmediğini soyleyin.
Kabız kalmasın: Sorun peklik olabilir. Doktorunuza danışın. Guvenli mushil onerebilir.
Alternatif tedavi var mı?
Hipnozdan akupunktura onlarca terapi yontemi soz konusu. Etki duzeyleri tartışmalı.
Hipnoz: Bazı cocuklar hafif telkinlerle sorunu atlatabilir. Hipnoz seanslarında oğutlenenler bildik şeyler: Kuru yatakta uyanmak ister misin? Gece tuvalete kalkmak iyi fikir değil mi?
Akupunktur: Bazen etkili. Cocuğunuza iğne batırılmasına goz yumabilirseniz sorun (kesin değil ama belki) cozulebilir.
Diyet: Bazı yiyecekler ve icecekler idrar uretimini değiştirmede etkili. Kafein buna ornek. İdrar sokturen diğerlerini araştırmak ve sofradan uzaklaştırmak işe yarayabilir.
Kiropraktik terapi: Kiropraktik yontemlerin ana fikri: Sırtın yamuksa sağlıklı olamazsın. Sorun varsa duzgun durmayı oğrenmelisin. Bu tur uygulamalar bilimsel olmamakla eleştiriliyor. Islak yataklarda ne duzeyde işe yaradığını bilen yok. Buna rağmen deneyenler var.
Homeopati: Bu yontemin mantığı basit. İyileşmek icin bizi hasta edecek şeyden azıcık, cok cok azıcık, tırnağın binde biri kadar almak lazım. Diyelim kafein idrar sokturuyor. İnadına suyla seyreltilmekten bayılmış dupduru kahve iciyoruz. Klinik araştırmalarda işe yaradığına ilişkin en ufak bulgu yok. Kesinlikle bilimsel değil. Homeopati ıslak yatak sorununu cozmek icin yatağa azıcık işemenin yeteceğini bile soyleyebilir. Şaka bir yana gundeminizde homeopati varsa tıp eğitimi almış gercek bir uzmana danışmadan yola cıkmayın.
Alternatif yontemler işe yarayabilir ama cocuğun doktoruna bu konuda bilgi vermek gerekli. Guvenlik onemli. İlac etkileşimleri mutlaka dikkatle planlanmalı. Şu bitkiyi kaynatıp suyunu icince şıp diye bitiyormuş tarzı receteleri uygulamadan uzmana danışmayı sakın unutmayın.
Ne yapacağımı, ne diyeceğimi şaşırdım. Oneriniz?
Basit gerceği aklınızdan cıkarmayın. Cocuk yatağı bilerek ıslatmıyor. Birlikte cozeceksiniz. Sabırlı ve anlayışlı olmanız gerekiyor.
Duyarlı olun. Cocuk endişeliyse hislerini paylaşın. Cesaretlendirin. Kendini guvende hissederse sorun kendiliğinden cozulebilir.
Pratik olun. Yatağa muşamba gecirin. Carşaf değiştirmeniz kolaylaşır. Yatak kuru kalır. Yedek nevresim, camaşır, pijama daima el altında bulunsun.
Yardım isteyin. Ortalığı toparlarken cocuğunuzdan yardım almanız etkili olabilir. Orneğin ıslak camaşırlarını makineye atmasını isteyebilirsiniz. Ufak tefek de olsa yardımlaşmanız ilişkinizi guclendirir. Sorumluluk duygusunu pekiştirir.
Odullendirin. Asla ceza vermeyin. Yasak koymayın. Kızmayın. Aksine uyku duzenine uygun hareket ettiği icin odullendirin. Temizlikte size yardım ederse sevincinizi belli edin. Onu sevindirin.
İlgi, destek ve anlayışla ustesinden gelinmeyecek sorun yok. Sorunu paylaştığınızı, engeli de birlikte atlatacağınızı unutmayın.