Fizik tedavi mekanik nedenlerle ilişkili tum sağlık sorunlarını kapsayan etkili tedavilerden. Her hastaya başka turlu uygulanıyor. Kendi icinde ceşitli kolları var. Ozellikle sıcak, soğuk ajanlar ve tens uygulamaları yaygın.
Ultrason fizik tedavide en sık başvurulan uygulamalardan. Sıcak ajan
Sıcak ajanlar sorunlu bolgenin ısısını arttırıyor. Kan akışını hızlandırıyor. Temel ilke yuzeye ve derine ısı verecek arayuzler kullanmak.
Soğuk ajan
Soğuk odemi yavaşlatır. Burkulma, yaralanma gibi durumlarda bolgeyi soğutacak arayuzler (soğuk ajanlar) kullanılır. Sorunu izleyen ilk 24 saat icinde uygulanabilir. Yontemlere bakalım:
Soğuk paketler: 12°C – 15°C arası soğuk paketler sorunlu bolgeye konulur. Dikkat: Sıcaklık daha duşuk olmamalı. 20 dakikayı aşan soğuk uygulaması dokuya zarar verebilir.
Buharlaşarak soğuyan spreyler: Macta sakatlanan futbolculara uygulanan yontem. Spreyle sorunlu bolge soğutuluyor.
Soğuk su: Damarlarda buzulmeye, kan akışında yavaşlamaya neden olur. Ozellikle iltihaplı bolgelerde kullanılır.
Kriyoterapi odaları: Hasta ozel kıyafetlerle bir dizi soğuk hava odasına giriyor. Beden soğuk ortamda hayati tehlike algısıyla hareket ediyor. Kan akışını onem sırasına gore dağıtıyor. Beyin endorfin salgılıyor. Ağrı azalıyor.
Tens uygulamaları
Tens yonteminde hastanın cildine elektrotlar bağlanıyor. Elektrik akımı veriliyor. Sinirler uyarılıyor. Ozellikle doğum ağrıları, kronik ağrılar, artritler gibi sağlık sorunlarında kullanımı yaygın. Kalp pili taşıyanlara, kalp ritmi duzensiz olanlara ve cok yaşlılara uygun değil.
Geleneksel yontem: 50 – 100 Hz arası 40 – 70 milisaniye sureyle uygulanıyor. 3 saat etkili.
Duşuk guclu hızlı yontem: Uzun aralıklarla guclu elektrik akımı veriliyor. 20 – 30 dakika arası etki başlıyor. 6 saat sureyle etkili.
Patlayıcı uyarım yontem: Yuksek ve alcak frekansta arka arkaya uyarılar veriliyor.
Kısa yoğun etki yontemi: Kısa zamanlı yuksek akım veriliyor. Akım frekansı 50 – 100 Hz. Uygulama suresi 150 – 250 milisaniye. Akım yoğunluğu hastanın dayanabileceği denli arttırılabilir. Seans yaklaşık 15 dakika suruyor.
Yuzeye ısı yontemleri
Sıcak su torbaları: Sorunlu bolgeye sıcak su torbaları yerleştirilerek doku zararı onarılıyor. Kan dolaşımı arttırılıyor. Sorunun belirmesinden 24 – 36 saat sonra uygulanabilir. Oncesinde kullanılırsa odem arttırıcı etki gosterebilir.
Nemli hava: Saunaya benzer bir mantıkta calışıyor. Nem oranı %95 odada hastanın sorunlu bolgelerine nemli hava ufleniyor.
Parafin banyosu: El, bilek, diz, dirsek, ayak ve ayak bileği gibi kemikli sahaların ısıtılmasında kullanılan yontemlerden. Parafin bir kapta 51.7-54.4°C de ısıtılarak eritiliyor. Tedavi edilecek bolge parafinle kaplanıyor. Parafin donunca havlu ve plastik bir kapla sarılıp bekletiliyor. Uygulama suresi 20 – 30 dakika.
Yontem duyu kaybına neden olan sağlık sorunlarına, zayıf kan dolaşımına veya acık yaralara uygun değil.
Elektrikli ısıtıcılar: Sorunlu bolgelere elektrikli soba benzeri araclarla ısı veriliyor. Bolgede kan dolaşımı arttırılarak iyileşme sureci hızlandırılıyor.
Fluido terapi: Ozellikle kol ve bacaklara uygun. Ağrı azaltmada etkili. Yontemde – ceviz kabukları veya mısır tohumları gibi organik maddeler toz haline getirilip sıcak hava ile puskurtuluyor. Organik maddeler uyarılma ve basınc oluşturuyor. Isının ice işlemesini sağlıyor. Sıcaklık genellikle 45.6°C – 47.8°C arasında değişiyor. Uygulama suresi 20 – 30 dakika.
Hidro terapi: Sıcak veya ılık su ile uygulanıyor. Sıcaklık 36°C – 43°C arasında değişiyor. Sayısız alt dalı var ama en yaygın olanı girdaplı banyo. Uygulama suresi genellikle 20 dakika. Yontem ozellikle spor yaralanmalarından sonra eklem hareket alanını arttırmada etkili. Tazyikli su ve hava ile birlikte uygulanıyor. Masaj etkisi yuksek.
Infraruj lamba: Bu yontemde sorunlu bolgeye infrared lamba tutulur. Bu şekilde ışık enerjisi deride ısı enerjisine donuşur. Derinin 1 – 2 cm altına etki eder. Bu yuzden yuzeysel ısı veren yontemler arasında yer alır.
Derine ısı yontemleri
Mikrodalga: Su yoğunluğu yuksek dokuların derin ısı tedavisinde kullanılan diatermi yontemi. Fizyoloji etkileri hiperemi, sedasyon ve ağrının azalması. Dalga boyu aralığı 2,456 MHz – 915 MHz arasında değişiyor.
Kısa dalga diatermi: Geniş yayılımlı derin dokularının ısıtılmasına uygun yontemlerden. Yumuşak doku yaralanmalarının ısıtma dışındaki tedavisinde kullanılıyor. 20 – 30 dakika uygulanınca doku ısısı 40 – 45°C’ye yukseliyor. Kısa dalga diatermi uygulamasıyla deri altı yağ dokusu 15°C, 4 – 5 cm derindeki kas dokusunda 4 – 6°C yukseliyor.
Ultrason: Surekli veya kesikli ses dalgaları kullanılıyor. Uygulama suresi 5 – 10 dakika. Cok etkili değil. Kimi fizyoterapistlerin hoşlanmadığı yontemlerden.