Ankilozan Spondilit omurgayı etkileyen bir kireclenme turu. Semptomları boynun alt kısmından başlayıp yukarı doğru uzanan ağrı ve gerginlik hissi.
Bu sorunda omurga kemikleri (omurlar) buyuyerek ya da birbirlerine kaynayarak birleşiyor. Omurganın katılaşmasına, esnekliğini kaybetmesine neden oluyor.
Ankilozan spondilit yetişkinlerin % 0.1 – 0.5’inde goruluyor.Hafif veya şiddetli seyreden bu değişimle kambur duruş pozisyonu oluşuyor. Ağrı ve gerginlik hissini durdurmak, deformasyonu onlemek icin erken tanı ve tedavi şart.
Kimi etkiler?
Her yaşta cıkabilir ama erkeklerde (ergenlikte ya da 20’li yaşlarda) daha yaygın. Kadınlarda nadiren rastlanıyor.
Belirtileri
Ağrı ve gerginlik:
Bel ve kalca bolgesinde 3 aydan uzun sureli kesintisiz ağrı ve gerginlik hissi. Ankilozan Spondilit sıklıkla sakroiliak eklemlerin cevresinde, sırt bolgesinin alt kısımlarında yer alan pelvisin ilye kemiğiyle kuyruk sokumunun (omurganın altında yer alan temel parca) birleştiği yerde oluşuyor.Kemik fuzyonu: Ankilozan Spondilit kemiklerin aşırı buyumesiyle kemik fuzyonu denen olağandışı kemik kaynamasına yol acabilir. Bu fuzyon kalca bolgesini, boyun ve sırt kemiklerini etkileyerek gundelik yaşamı cekilmez hale getiriyor. Kaburgada oluşan fuzyonların omurga ya da goğus kemiğine yaptığı baskı nefes alırken goğsun genişletme kapasitesini sınırlandırıyor.
Bağ dokularda ve tendonlarda ağrı: Ankilozan Spondilit kemiklerle bağlantılı bağ dokuları ve tendonları da etkileyebilir. Tendonit (bağ doku iltihabı) topuğun alt kısmında ağrı ve gerginlik hissine neden olabilir.
Ankilozan Spondilit sistemik sağlık sorunlarından. Semptomlar yalnızca eklemlerde oluşmuyor. Hastalarda ateş, yorgunluk, iştahsızlık gibi sorunlar da yaşanıyor. Gozlerde kızarma, ağrı ve iltihaplanma gelişebiliyor. Bazı vakalarda nadiren de olsa akciğer ve kalp sorunları da gozleniyor.
Genetik mi?
Genetik miras ve aile oykusu onemli faktorlerden. Ankilozan Spondilit olanların coğunda HLA – B27 geni var.
Bu geni taşıyanlarda Ankilozan Spondilit ileri duzeyde gelişiyor ama grupta yer alanların %10’unda hastalığa dair hicbir semptom gozlemlenemediğini belirtmeliyiz.
Nasıl anlaşılıyor?
Ankilozan Spondilit tanısı icin birden fazla faktorun değerlendirilmesi gerekiyor. Sıralayalım:
• Semptomlar
• Fiziksel değerlendirme bulguları
• Sırt ve pelvis bolgesi rontgenleri
• Nefes alış sırasında goğus olcumleri
• Laboratuvar test sonucları
Henuz kesin olarak cozulemese de tedavi yontemleriyle mekanik beden işlevlerini arttırarak rahatsızlığı azaltmak olanaklı. Hastanın ağrı ve gerginlik hissini azaltmak, ona iyi bir duruş kazandırmak, olası deformasyonu engellemek, gunluk aktivitelerini gercekleştirebilmesini sağlamak tedavinin başlıca hedefi.
Tedavi yontemi
Ankilozan Spondilit’ten yakınanlar tedavinin ardından normal yaşamlarına donebilir. Uygun koşullar altında hasta, doktor, terapist, fizyoterapist ekibiyle tedavi cok daha başarılı sonuc veriyor. İleri duzeyde deformasyon gorulen hastalarda fuzyon ve osteotomi (kemik ameliyatı) seceneği gundeme geliyor.
Egzersiz: Gundelik planlanan egzersiz programıyla gerginliği azaltmak, eklemlerin cevresinde yer alan kasları guclendirmek, hastanın hareket kapasitesinin kaybedilmesi riskini azaltmak olanaklı. Derin nefes alma egzersizleri goğsun esnekliğini arttırmada etkili. Yuzmek de cok işe yarıyor.
İş – Uğraş Terapisi: Erken donemde fiziksel terapiyle, iş – uğraş terapisiyle deformasyon azaltılabilir.
İlac tedavisi: Bazı ilaclar ağrı ve gerginlik hissini azaltabilir. Boylece işlevsel yonden en duşuk duzeyde bozulmayla hastanın gundelik aktivitelerini gercekleştirmesi sağlanabilir.
Tedavide nonsteroid antienflamatuar ilac (ibuprofen, naproxen, aspirin) kullanımı yaygın. Bazı ileri duzeyli vakalarda başka ilaclar da tedavi planına ekleniyor.
Nonsteroid ilaclar yetersiz kalırsa duzenleyici etkide antiromatizmal ilaclar (orneğin Methotrexate) iltihap, gerginlik ve ağrı yatıştırmada kullanılabilir.
Yeni geliştirilen biyolojik tabanlı bazı ilaclar da tedavi surecine katılabilir. Enbrel, Humira, Remicade, Simponi buna ornek. Antidepresan Cymbalta kronik sırt ağrısı icin onerilebilir. Tendonlara ya da eklemlere uygulanan steroid enjeksiyonları da bazı vakalarda işe yarıyor.
Cerrahi mudahale: Yapay eklem yerleştirme operasyonu dizleri ve kalcaları ileri duzeyde zarar gormuş bazı hastalara uygun bir secenek olabilir.
Yatak secimi nasıl olmalı?
Sırtı duz tutacak sıkı yatak oneriliyor. Boynun altına yerleştirilen buyuk yastıklar boyunda fuzyona yol acabileceği icin sakıncalı. Benzer bicimde, bacakların altına yastık desteği koymak diz ve kalca fuzyonlarına neden olabilir.
Bu kadar da rahat olun demiyoruz ama ofis sandalyenizin rahatlığı buyuk onem taşıyor.Masa, sandalye gibi calışma – oturma yuzeyleri eğilmeye yol acmamalı. Kolsuz sandalye yerine koltuk bir başka oneri.
Ankilozan Spondilit sonucu esnekliğini kaybederek sertleşen sırt ve boyun kolayca incitilebileceği icin atlama, zıplama, duşme, yuvarlanma gibi ani hareketlerden kacınmak en doğrusu.
Sigara iyi gelir mi?
Sigara icmek, pipo – puro – nargile ya da tutun urunleri ciğnemek sorunu daha da alevlendirir. Ankilozan Spondilit eğilimi olan bunlardan uzak durmalı.