Kuzeyinde Kanada, guneyinde ise Meksika ile sınırı bulunur. Alaska eyaleti, kıtanın kuzeybatısında bulunarak doğusunda Kanada ve batısında Bering Boğazı'nın obur tarafında bulunan Rusya'nın arasında bulunmaktadır. Hawaii eyaleti, Buyuk Okyanus'un ortasında bulunan bir takımadadır. Ayrıca Karayipler ve Buyuk Okyanus'ta bulunan bircok denizaşırı toprağı vardır. Resmî kuruluş tarihi 4 Temmuz 1776'dır.
Doğuda Atlas Okyanusu'ndan, batıda Buyuk Okyanus'a kadar 4.500 km genişliğindedir. Alaska ve Hawaii'yi de icine alan Amerika Birleşik Devletleri'nin 9 milyon kilometrekareden fazla yuzolcumu vardır. Hawaii ise, Buyuk Okyanus'ta olup, kıta uzerindeki Amerika Birleşik Devletleri'nden 3.200 kilometre uzaklıktadır. Alaska 50 eyaletin icinde yuzolcumu en buyuk olanıdır. Ulkenin guney tarafında bulunan Teksas bu bakımdan ikinci sırada gelmektedir.
Ana madde: ABD tarihi
Amerika Kıtası'nın 1492'de Avrupalılar tarafından keşfinden sonra İspanyollar, Portekizliler, Fransızlar ve İngilizler, buradaki yerli halkların aleyhine toprak sahibi oldular. Avrupalılar, Amerika'daki topraklarını genişlettikten sonra, İngiltere başta olmak uzere ceşitli ulkelerden gocmenler alıp buralara yerleştirerek koloniler kurdular.
18. yuzyıl ortalarında, bu kolonilerin sayısı 13'e yukseldi ve bu Onuc Koloni, Amerika Birleşik Devletleri'nin temelini oluşturdu.
Amerika Kıtası, insanlar icin yeni olanaklar ve yeni bir hayat sağladı. Daha sonra, bu koloni sistemi somurgecilik politikasına donuştu. İngiliz kolonileri, Birleşik Krallık'a endustri konusunda hizmet ediyordu. İngilizler kolonilerden vergi alıyordu. Koloniler zaman icinde İngiliz devletinden farklı bir kimlik geliştirmeye başladı. Nufus hızla buyuyor, tarıma dayalı ekonomi gelişiyor, iş adamları ticari ataklarda bulunuyordu. Dinsel yapıda da farklılık vardı. Avrupa'dan gelenler tutucu bir protestanlık geliştirmişti.
Yonetimleri de İngilizlerden farklıydı. Kolonilerin her birinde (Pensilvanya dışında), iki yasama meclisi bulunuyordu. Kolonileri temsil eden alt meclisin uyeleri mal sahipleri tarafından seciliyor, Krallığı temsil eden ust meclis uyeleri ise İngiliz Kralı tarafından tayin ediliyordu. Kolonilerde yaşayanlar aynı zamanda mahkemeler kurmuştu ve İngiliz hukuk sistemini uyguluyordu.
1756-1763 yılları arasında İngiltere'nin Avusturya, Fransa ve Rusya ittifakıyla yaptığı savaşlar (Yedi Yıl Savaşları), İngiliz maliyesi uzerinde ciddi bir yuk oluşturmuştu. İngiltere malî yukunu gidermek amacıyla yeni vergiler koyması, Amerika'daki kolonilerin tepkisiyle karşılaştı. Koloniler yuksek vergiler odeyip, karşılığında hicbir şey alamamaktan rahatsızlardı. Cay ihracatına gelen yuksek ek vergiyle koloniler, 18. yuzyıl ortalarından beri hazır oldukları bağımsızlık mucadelesini hayata gecirdiler. Savaşın başlarında George Washington, Thomas Jefferson tarafından kaleme alınan ve ozgurluk isteklerini dile getiren Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi'ni yayınladı (4 Temmuz 1776). Sonradan 4 Temmuz gunu ABD bağımsızlık gunu olarak kabul edilmiştir.
Altı yıl suren savaş sonunda, George Washington komutasındaki koloni gucleri tarafından yenilgiye uğratılan İngiltere geri cekilmiş ve 1783 yılında Paris antlaşmasıyla 13 koloninin bağımsızlığını kabul etmiştir. Bağımsızlıklarını ilan eden koloniler, icişlerinde serbest eyaletlerden oluşan Amerika Birleşik Devletleri'ni kurdular (1787). 1789'da Anayasanın tamamlanıp onaylanmasıyla yeni bir ulus ve Amerikan ust kimliği doğdu.
Amerika Birleşik Devletleri, ulkeyi anayasayla yoneten bir Başkanın secimle iş başına geldiği ilk modern demokratik cumhuriyettir. Bu manada Fransız Devrimi'nin de oncusu olmuştur. Bu sistem 18. yuzyıl dunyasında eşitlik, insan halkları, adil yargılama ve kuvvetler ayrılığı gibi kavramların gundeme gelmesini sağlamıştır.
ABD'nin genişlemesi
ABD doğal kaynaklarının zenginliği, genc ve dinamik bir insan gucune sahip olması nedeniyle 19. yuzyıl boyunca hızla sanayileşti. Ancak 1861-1865 yılları arasında cıkan Amerikan İc Savaşı ulkeyi parcalanma tehditi altına soktu. Savaş kuzeydeki eyaletlerin başarısıyla sonuclandı ve ABD tekrar hızlı bir gelişme donemine girdi. 20. yuzyıl başlarında cıkan I. Dunya Savaşı'nın İtilaf Devletleri tarafından kazanılmasında onemli bir rol oynadı. II. Dunya Savaşı'nda da Almanya, İtalya ve Japonya'ya karşı buyuk bir başarı kazanan ABD artık bir superguc haline gelmişti.
Bu iki dunya savaşından sonra dunya ulkeleri iki kutuba ayrıldılar. Soğuk Savaş adıyla anılan bu donemde ABD NATO orgutu catısı altında Batı Bloğunun liderliğini ustlenirken, Sovyetler Birliği Doğu Bloğu'nun (Varşova Paktı) lideri durumundaydı. Soğuk Savaş yılları boyunca ABD başta Kore Savaşı ve Vietnam Savaşı olmak uzere bircok savaşlara katıldı. 1989 yılında Berlin Duvarı'nın yıkılışının ardından Soğuk Savaş sona erdi. 1990 yılında Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesi uzerine cıkan I. Korfez Savaşı'nda ABD Irak ordusunu yendi. ABD 1995 ve 1999 yıllarında NATO ulkelerinin yardımıyla Bosna Savaşı'na ve Kosova Savaşı'na mudahale etti. 2001 yılında New York ve Washington, DC gibi buyuk ABD kentleri teror orgutu El Kaide tarafından 11 Eylul 2001 Saldırıları'na sahne oldu. Bu saldırılara yanıt olarak ABD 2001 yılında Afganistan Savaşı ve 2003 yılında da Irak Savaşı'nı başlattı. Bu savaşların amacı El Kaide'nin lideri Usame Bin Ladin'in oldurulmesiydi. Savaşlar karşılığını verdi ve 2 Mayıs 2011'de kendi evinde yakalanarak olduruldu.
İklim
Amerika Birleşik Devletleri'nin iklimi surekli değişkenlik gosterir. Doğu ve batı kıyılarındaki sıradağlar, okyanusların ic kısımların iklimine tesir etmesini onlediklerinden, bu kıyı şeritleri haric butun ulkede karasal iklim hakimdir.[8] Ulkenin kuzeyinde ise Kanada'dakine benzer cam ormanları gorulebilir.
Orta kısımlar cok yuksek olduğundan, mevsimler arasında pek fazla sıcaklık farkı yoktur. Yaz mevsiminde orta bolgelere alcak basınc hakim olmasına rağmen, okyanustan gelen nemli hava Apalaş Dağları tarafından engellenmediği icin orta bolgeler yaz mevsiminde bol bol yağış alırlar. Batı taraflarında ise yağış daha azdır.
Atlas Okyanusu'na kıyısı olan şeridin guney kısmı nispeten yağışlı ve ılıman olmasına rağmen, kuzeyi daha serin olup kışları pek şiddetli gecer.
Meksika Korfezi'ne bakan guney kısım acık ve duz olduğundan bu kısımlarda tropikal iklim hakimdir. Burada yazlar sıcak, kışlar ise ılımandır. Her mevsimde bol yağış gorulur. Alaska kıyı şeridi, denizden etkilenen bir iklime sahip olmasına rağmen, ic kısımlarında cok şiddetli soğuklar gorulur.
Yonetim bicimi
Amerika Birleşik Devletleri 50 eyaletten meydana gelen bir federal birliktir. Ulusal hukûmetin merkezi, District of Columbia'dır. Anayasa, ulusal hukûmetin bunyesinin ana hatlarını tespit eder. Yetkileri ile faaliyetlerini belirtir. Kendine has anayasa ve yetkilere sahip olan her eyalet de oteki işlerden sorumludur. Her eyalet; yonetim bakımından şehir, kasaba, nahiye ve koylere ayrılmıştır. Her eyaletin secimle gelmiş kendi valileri vardır.
Hukûmet
Ana madde: Amerika Birleşik Devletleri'nin yonetimi
Beyaz Saray
Amerika'da hukûmet, halk hukûmetidir; halk tarafından kurulur. Kongre uyeleri, başkan, eyalet yetkilileri, kasaba ve şehirleri yonetenler halk tarafından secilir. Hakimler de, doğrudan doğruya halk tarafından secilir veya secilmiş yetkililer tarafından tayin edilir. Kamu gorevlileri, gorevlerini iyi yapmadıkları veya kanunları ciddi bir şekilde ihlal ettiklerinde gorevden uzaklaştırılabilirler.
Anayasa, kişilerin hak ve hurriyetlerini teminat altına almaktadır. Bu hak ve hurriyetler, 1791'de anayasaya eklenen ve İnsan Hakları Beyannamesi adı verilen ilk on değişiklikte belirtilmektedir.
Anayasa, hukûmetin yetkilerini uce ayırmıştır: Başında başkan olan yurutme, Senato ve Temsilciler Meclisi olmak uzere kongrenin her iki kanadını ihtiva eden yasama ve başta yuksek mahkeme olmak uzere yargı. Anayasa, her birinin yetkisini sınırlamakta ve birinin gereğinden fazla yetki sahibi olmasını engellemektedir.
Eyalet hukûmetlerinde de, sistem, federal hukûmet sisteminin hemen hemen aynısıdır. Genelde ulke yonetiminde hep Cumhuriyetciler ustundur. 1993-2001 yılları arasında Demokratlar hem Temsilciler meclisinde hem de Beyaz Saray'da ustunluk kurdular. 2001 ve 2004 secimlerinde kazanan Cumhuriyetciler oldu. 2004 secimlerinde sonuclar şoyleydi; Cumhuriyetciler: 232, Demokratlar: 202, Bağımsız: 1. 2006 secimlerinde ise coğunluk Demokratlardaydı; Demokratlarlar: 232, Cumhuriyetciler: 202. Temsilciler Meclisi başkanlığına Demokrat Nancy Pelosi secildi.
Her eyalette yurutme kuvvetinin başında bir vali vardır. Eyalet hukûmetleri duzeni koruma, cocuk ve genclerin eğitimi, yol inşaatı gibi işlere bakar. Federal hukûmet, millî ve milletlerarası ve birden fazla eyaleti ilgilendiren meselelerle uğraşır. Vatandaşların gunluk hayatını etkileyen kanunlar, şehir ve kasabalardaki polis teşkilatı tarafından uygulanır. FBI diye bilinen Federal Soruşturma Burosu; eyalet sınırlarını gecen sucluları, federal kanunlara aykırı hareket edenleri araştırır ve takip eder.
Federal Hukûmet
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı, genel secimle dort yıllık bir sure icin secilir. Secilen Başkan, surenin sonunda bir devre daha secilebilir. Başkanın Amerika'da doğmuş ve yaşının en az otuz beş olması gerekir. Yılda 200.000 dolar uzerinde maaş ve ilaveten masrafları icin de 50.000 dolar alır; fakat bunların toplamı uzerinden gelir vergisi oder. Ayrıca seyahat ve misafir ağırlama masrafı olarak vergiye tabi olmayan 100.000 dolar alır.
Başkan, kongre tarafından onaylanmış bir kanun tasarısını veto eder veya bunu imzalamayı reddederse; kongrenin her iki kanadı tarafından ucte iki oyla alınan bir karar bu vetoyu hukumsuz kılar ve tasarı kanunlaşır. Başkan; federal hakimleri, buyukelcileri, yuzlerce hukûmet yetkilisini tayin eder. Başkanın olumu, istifa etmesi veya kalıcı olarak sakatlanması halinde gorevi secime kadar başkan yardımcısı yurutur.
Birleşik Amerika Anayasası uyarınca, gorev suresi tamamlanmamış bir Başkan, ancak gorevi kotuye kullandığı iddiasının, yeterli delile dayanılarak, Temsilciler Meclisinde uyelerin ucte iki coğunluğunun tasdik etmesi ile gorevden alınabilir. Bugune kadar yalnız bir Amerikan Başkanı gorevi kotuye kullanmakla suclanmıştır. O da 1868'de muhakeme edilerek beraat eden Andrew Jackson'dır. Ancak 1974'te başkan Richard Nixon dÂhil, yuksek makamda bircok yetkilinin karıştığı secim kampanyasında kanun dışı para toplama olayı mahkemeye intikal etti. Watergate olarak adlandırılan bu olayda Nixon, mahkemeye cıkmadan istifa etti ve yerine Gerald Ford gecti.
Yasama kolu olan Kongre; Senato ve Temsilciler Meclisi'nden meydana gelir. Senatorler 6 yıl, Temsilciler Meclisi uyeleri ise iki yıl icin secilirler. Senator ve Temsilciler aday olmak istedikleri surece tekrar secilebilirler.
Elli eyaletin her biri, Kongreye iki senator gonderir. Senatonun ucte biri, her iki yılda bir secilir. Senator secilmek icin adayın otuz yaşını doldurması ve secilmesinden en az dokuz yıl once Amerikan vatandaşı olmuş bulunması şarttır.
Temsilciler Meclisinin 435 uyesi vardır. Her eyalet, kendi nufus oranına gore belli sayıda uyeye sahiptir. Eyaletler aşağı yukarı eşit nufuslu secim bolgelerine ayrılır ve her bolgenin secmenleri Kongreye bir temsilci uye secerler. Bir uyenin en az yirmi beş yaşında ve en az yedi yıllık Amerikan vatandaşı olması gerekir.
Bir tasarının kanun olabilmesi icin hem Senato hem de Temsilciler Meclisi tarafından tasdik edilmesi gerekir.
Dış ilişkiler
Ulkenin kuruluşundan beri dış siyasetin yonetiminde başlıca soz sahibi Başkan olmuştur. Bununla birlikte, yetkileri sınırsız değildir. Giriştiği taahhutlerin Kongre tarafından tasdik edilmesi gerekir.
Amerika, Birleşmiş Milletler'in Anayasası uyarınca kurulan Kuzey Atlantik Anlaşması Teşkilatı (NATO), Amerika Devletleri Teşkilatı (OAS) gibi bolge savunma gruplarına ve barış ile gelişmeyi destekleyen diğer kuruluşlara da katılmıştır.
Ekonomi;
Turizm
Amerika Birleşik Devletleri, Birleşmiş Milletler Turizm Orgutu'nun verilerine gore 2012 yılında kaydedilen 67 milyon turistle Fransa'dan sonra dunyada en cok ziyaret edilen ikinci ulke durumundadır.
Demografi
Nufus
County'lere gore en buyuk soy grupları, 2000
Irk/Etnik
(2010 nufus verilerine gore)
Irka gore:
Beyaz 72.4%
Afroamerikan 12.6%
Asyalı 4.8%
Kızılderililer ve Alaska yerlileri 0.9%
Hawaii yerlileri ve Pasifik adalılar 0.2%
Diğerleri 6.2%
Cok ırklı (2 ya da daha fazla) 2.9%
Etniğe gore:
İspanyol/Latin (herhangi bir ırk) 16.3%
İspanyol/Latin olmayan (herhangi bir ırk) 83.7%
ABD Sayım Burosu yaklaşık 11.2 milyon yasadışı gocmen de dahil ulkenin nufusunu 317,593,000[1] olarak tahmin eder.[12] 1900'lerde yaklaşık 76 milyon olan ABD nufusu 20. yuzyılda nerdeyse dort katına cıktı.[13] Cin ve Hindistandan sonra dunyanın en kalabalık ucuncu ulkesi olan ABD, buyuk nufus artışları beklenen ulkeler arasındaki tek buyuk sanayileşmiş ulkedir.
1,000 de 13 olan doğum hızı, 35% olan dunya ortalamasının altındadır. Nufus artışı hızı pozitif 0.9%, bircok gelişmiş ulkeye gore daha yuksektir. 2012 mali yılı icinde, bir milyondan fazla gocmene (coğu aile birleşimiile gelen) yasal ikamet hakkı verildi. Meksika 1965 Goc Yasasından beri yeni ikamet edenlerin onde gelen kaynağıdır. Cin, Hindistan, ve Filipinler her sene gonderenler arasında ilk dorttedir. Dokuz milyon Amerikalı homoseksuel, biseksuel ya da transgender'dir, bu nufusun en az yuzde dordune eşittir. 2010 yılında yapılan bir araştırmada erkeklerin yuzde yedisi ve kadınların yuzde sekizi kendini gey, lezbiyan ya da biseksuel olarak tanımladı.
GOCLER
ABD bir gocmenler ulkesidir. Gocmenler tarafından kurulmuş ve gelişmiştir. HÂl dunyanın en cok goc alan ulkesidir. Amerika Birleşik Devletleri'nin 4 Temmuz 1776'deki bağımsızlığından hemen once nufus yaklaşık 2.5 milyon kadardı (%95 beyaz Avrupa, %5 siyahi Afrika). Bu beyaz nufusta en buyuk pay İngilizlerin, Almanların ve İskandinavların ulkelerinindir (İsvec, Norvec, Danimarka). Bu milletler ilk 3 grubu oluşturmaktaydılar (dini olarak %98 Protestan, %2 Katolik). 1620-1770 yılları arasında bu ilk gelenler karşılıklı evlilikler ve din birliği sayesinde bugun Beyaz Amerikalı dediğimiz (WASP- White, AngloSaxon, Protestan) siyasette ve iş dunyasında hakim konumda olan Amerikan ulusunun ana cekirdeğini oluşturdular. 2008 yılına kadar secilen butun ABD başkanları bu gruba dahildir.
Gunumuz ABD'sinde yaşayan siyahilerin (Afroamerikanlar) coğu Amerika'ya getirilen kolelerin soyundandır.
1870-1920 yılları arası 2. goc dalgasının oluştuğu yıllardır. Bu yıllarda yukarıda adı gecen devletlerden gocler devam etmektedir; fakat yoğunluk Katolik ve Ortodoks Avrupalılara (İtalyanlar, Yunanlılar, Gurculer, Ermeniler, Ruslar, Lehler, Avusturya-Macaristan, Sırplar) ve İrlandalılara kaymıştır. 1880 yıllında nufus 60 milyona yaklaşmıştır (1950'de %86 beyaz Avrupa, %9 siyahi Afrika, %3 Hispanik (Latin Amerikalı); dini olarak ise %74 Protestan, %20 Katolik, %3 Musevi, %2 Ortodoks, %1 Budist). ABD'nin nufusu 1935'te 100 milyona, 1970'de 200 milyona, 2005'de ise 300 milyona ulaşmıştır.
3. goc dalgası 1970'lerin sonunda başlamıştır ve halen surmektedir. Bu goc dalgası daha cok ceşitlilik gostermektedir. Asya'dan, Ortadoğu'dan, eski komunist ulkelerden, Latin ulkelerinden ozellikle Meksika ve Karayipler'den gelen yoğun Hispanik-Latin Amerika gocudur (yılda yaklaşık 800.000 ila 1.5 milyon arası).
2006 sayımına gore nufusu 1 milyon ya da uzerinde olan 32 tane grup vardır. 2010 sayımına gore nufusun coğunluğu (%63.7) beyaz ve Avrupalı, %16.4'i Hispanik-Latin Amerikalıdır. Nufusun %12.2'si siyahi Afrika, %4.7 'i Asya kokenli, %0.7'si Amerikan yerlisi %0.2'si pasifik adaları yerlisi,%1.9'u melez, %0.2'si bazı diğer ırklardır.
DAHA FAZLA BİLGİ İCİN GOREN HER KİŞİDEN REP PUANI İSTERİM. COK EMEĞİM GECTİ OLDUM BİTTİM LUTFEN EKSİK ETMEYİN REP'İ
. __________________