Rusya'da geliştirilen ve sosyal medya uzerinden yayılan Mavi Balina oyunu nedeniyle dunya genelinde 100'den fazla cocuğun intihar ettiğinin bildirilmesi bircok ulkenin bir dizi onlem almasına neden oldu. Bu oyuna bir şekilde katılan kişilerden, coğu şiddet iceren 50 talimatı yerine getirmesi isteniyor. 50 gunluk bir sureyi kapsayan bu komutlar arasında derin olmayacak şekliyle kol ve bacakların kesilmesi, belirli bir sure boyunca kimse ile goruşulmemesi, yuksek sesli olarak muzik dinlenilmesi gibi aşamalar yer alıyor. 50. gunun sonunda da kişiye son aşama olan "yuksekten atlayarak ya da kendini asarak" intihar etme komutu veriliyor. Oyunun orijinal adı Siniy Kit. Bu ismin Rus rock grubu Lumen'in bir şarkısından alındığı duşunuluyor. Şarkının sozlerinde "Neden cığlık atarsın / Kimse sesini duymazken / Konu ne, konu ne" diyor. Şarkı "ağı delip gecemeyen devasa bir mavi balinanın" oykusunu anlatıyor. Oyunun adıyla ilgili ortaya atılan bir başka iddia da zaman zaman balinaların acıklanamaz şekilde karaya vurup intihar eden hayvanlar olması. Balinalar zaman zaman karaya yuzup, intihar ediyor ancak bu eğilimin nedeni bilinmiyor Oyunun hızla yayılmış olmasında sosyal medya onemli rol oynuyor. Ozellikle 10-14 yaş arasındaki gencler hedef alınıyor. Bu oyunu duzenleyenler, belli etiketler kullanarak ya da sıkca ziyaret edilen gruplara mesaj atarak gencleri oyuna dahil etmeye calışıyor. Bu oyun, Rusya'da ilk kez araştırmacı bir gazetecinin 12 yaşındaki bir kız cocuğunun intiharının ardından yaptığı araştırma sonucunda ortaya cıkarıldı. Rusya'da 2016 yılında Nisan ve Kasım ayları arasında 130'dan fazla cocuk intihar etti. Gazeteci, Mayıs 2016'da ergenler arasında bu tarz oyunların oldukca populer olduğunu ve bu genclerin internette kendi aralarında iletişim kurabildikleri cok sayıda "olum grubunun" bulunduğunu tespit etti. Cocukları intihara surukleyen bu oyun, genellikle Rus sosyal medya sitesi Vkontakte ve Instagram uzerinden yayılıyor. Dunyanın farklı yerlerinde bu oyunla ilgili alınan onlemleri derledik: SOSYAL MEDYA SİTELERİ Sosyal medya siteleri, ozellikle Mavi Balina oyunuyla bağlantılı olduğu soylenen intihar vakalarının artmasının ardından ceşitli onlemler aldılar. Tumblr, ozellikle Mayıs 2016'da site icerisinde Mavi Balina bağlantılı aramaların cok ciddi miktarda arttığını tespit etti. Bunun uzerine site, arama sonuclarını gostermeden once kullanıcıya bir uyarı mesajı vermeye başladı. Bu mesajda, kullanıcının bulunduğu ulkede psikolojik destek icin arayabileceği ucretsiz telefon numaraları gosteriliyor. Instagram'da oyunun adı İngilizce arandığını uyarı verirken, Turkce'de ise doğrudan sonuclar geliyor YouTube da aynı şekilde "Mavi Balina" kelimeleriyle arama yapıldığında benzer bir pencere acılıyor. Instagram'da da Mavi Balina ile bağlantılı etiketlerle ilgili arama yapıldığında kullanıcıya uc secenek sunan bir pencere acılıyor. "Yardımcı olabilir miyiz?" başlıklı pencerede Yardım Alma, Sonucların Goruntulenmesi ve İptal olmak uzere uc secenek yer alıyor. Ancak bu uyarıların İngilizce terimlerle, yani #BlueWhale olarak arandığında gorulduğu, Turkce Mavi Balina kelimeleriyle arama yapıldığında ise cıkmadığı anlaşıldı. TURKİYE Mavi Balina oyunu, Turkiye'de son donemde 14 yaşındaki Furkan Şen'in intiharıyla birlikte gundeme geldi. Daha sonra Ağustos ayında da 24 yaşındaki Evrim Mertin intihar etti. Mertin'in ailesi, oyunla ilgili Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suc duyurusunda bulundu. Hukumet kanadında ise Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ve İcişleri Bakanlığı'nın ortak bir calışma yaptığı acıklandı. Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan, Eylul ayında yaptığı acıklamada, "Zararlı icerikli yayınları BTK olarak durdurabiliyoruz ama boyle ozel linklerle calışan oyunlara bir şey yapamıyoruz. Uzerinde calışıyoruz. BTK ve emniyet uzmanları calışma yapıyor" dedi. BTK Başkanı Omer Fatih Sayan, bu hafta icerisinde ailelerin şupheli bir durum tespit etmeleri halinde ihbarda bulunmaları cağrısı yaptı. CNNTurk'e verdiği mulakatta, Sayan, "Direkt bizim ihbarweb.org.tr adresimize ihbar etmesini aynı zamanda hic vakit kaybetmeden adeta polise ihbar gibi cocuğununu boyle bir şeyinden şuphelendiğini ve emniyet siber dairesinin de bu konudan haberdar olmasını istediğini soylemesi onemli" dedi. RUSYA Rus guvenlik gucleri konuyla ilgili ilk operasyonu Kasım 2016'da yaptı. Oyunda diğer oyunculara talimat veren 'yoneticilerden' biri olduğu soylenen 22 yaşındaki Philipp Budeikin yakalandı ve uc yıl hapis cezasına carptırıldı. Ayrıca Rusya'da sosyal medyada intiharı teşvik eden gruplar kurulmasını suc kapsamına alınması ve bu grupları kuranlara hapis cezası getirilmesi de gundeme geldi. Rusya'da gerek Mavi Balina oynadıktan, gerekse de "olum gruplarına" uye olduktan sonra intihar eden bazı genclerin olumleriyle ilgili ayrıca soruşturma da acılmaya başlandı. Ayrıca Emniyet Teşkilatı, intiharlarla ilgili onceden alınan ihbarlara daha fazla onem verilmesi talimatı verdi ve bunun sonucunda da en az uc cocuk intihar etmeden yapılan mudahaleyle kurtarıldı. HİNDİSTAN Oyunla ilgili en ciddi sorunların yaşandığı ulkeler arasında yer alıyor. Bilgi Teknolojileri Bakanlığı, Mavi Balina oyunuyla bağlantılı 28 intihar ya da intihar girişimi yaşandığını acıkladı. Bununla ilgili olarak ulke genelinde bir soruşturma başlatıldı. Yuksek Mahkeme, Mavi Balina'nın ulusal bir sorun olduğuna hukmetti. Hukumetten bu oyunu yasaklamak icin bir yol haritası oluşturmasını istedi. Ayrıca, devlet kanalı Doordarshan ve ozel kanallar, en cok televizyon izlenen saatlerde bu oyunla ilgili farkındalık yaratacak videolar yayınlıyor. İNGİLTERE Şu ana kadar İngiltere'de Mavi Balina oyunuyla ilişkilendirilebilen herhangi bir intihar vakası yaşanmadı. Ancak konunun kuresel bir soruna donuşmesiyle birlikte polis, okullar ve cocukların akıl sağlığıyla ilgili calışmalar yuruten sivil toplum kuruluşları (STK), Mavi Balina ile ilgili sık sık uyarı yapmaya başladı. Bazı okullar, velilere mektup gondererek, boyle bir oyun olduğunu ve bunun cocuklar icin tehlike yarattığını bildirdi. Bazı yerlerde polis ve okul yonetimleri, velilerden cocuklarının bu oyunu oynadığını tespit etmeleri halinde kendilerine bildirmelerini istedi. Cocukların taciz, zorbalık ve mobbinge karşı korunması icin calışmalar yuruten STK'lardan NSPCC, ucretsiz bir yardım hattı oluşturdu. Cocuklar icin arkadaşlarının baskılarına karşı koymalarına yardımcı olmak amacıyla "Nasıl 'Hayır' denir?" başlıklı dort maddelik bir liste yayınladı. Burada cocuklara, şu oneriler yapıldı: Kendine guven: Bu senin kararın ve seni guvende hissettirmeyen ya da rahatsız hissettiren hicbir şey yapmak zorunda değilsin Yargılama: Arkadaşlarının tercihlerine saygı duy ki, onlar da seninkine duysunlar 'Hayır' demeyi bilenlerle zaman gecir: Arkadaşlarına 'hayır' demek ozguven ve cesaret gerektirir Başka şey oner: Arkadaşlarının yaptıklarını yapmaktan rahatsız oluyorsan, başka şekilde davranmayı oner. İRAN İran'da oyunla bağlantılı olduğuna inanılan ilk intihar vakası Ekim ayında yaşandı. İsfahan kentinde iki genc kız, el ele bir kopruden atlayarak intihar etmek istedi. Kızlardan biri ağır yaralandı ve halen komada. Diğer ise hayatını kaybetti. İsfahan Emniyet Muduru Mehdi Mesum Beigi, genc kızların arkalarında ailelerine veda ettikleri bir ses kaydı bıraktıklarını acıkladı. Beigi, kızların Mavi Balina oyununu tamamlamak icin yaşamlarına son vermeleri gerektiğini soylediklerini belirtti. Bilgi Teknolojileri Bakanı Azari Cahromi de Mavi Balina'nın "şeytani fikirlere" ilham verdiğini ve internet uzerindeki denetimi daha da artırarak bu oyununun erişimini kısıtlamak istediklerini belirtti. BREZİLYA Bu oyunun gencler arasında giderek yayıldığı yonundeki gostergelerin artması uzerine yetkililer de harekete gecti. En az sekiz eyalette, onlarda cocuk bu oyun sırasında vucutlarında actıkları kesiklerden dolayı hastaneye kaldırıldı. İki cocuk da intihar girişiminde bulundu ancak son dakika kurtarıldı. Curitiba'nın Belediye Başkanı Rafael Greca, oyunla ilgili uyarılar yaptığı bir video yayınladı Brezilya'nın guneyindeki Curitiba'nın Belediye Başkanı Rafael Greca, kentte yedi cocuğun hastaneye kaldırılmasının ardından Belediye Meclisi uyeleriyle birlikte cocukları bu oyuna karşı uyaran bir video cekti. Bu video, Facebook'ta milyonlarca kişiye ulaştı. UNICEF Birleşmiş Milletler Cocuklara Yardım Fonu (UNICEF), ebeveynlerin cocuklarını Mavi Balina'dan nasıl koruyabileceğine ilişkin 11 tavsiye yayımladı. Bunlar şoyle sıralanıyor: Bir konu hakkında doğru bilgi sahibi olmak cok onemli. Basında cıkan haberlerde bu oyunun son zamanlardaki intihar vakalarıyla ilişkili olup olmadığı kanıtlarıyla acıkca belirtilmiyor. Cocuğunuz muhtemelen Mavi Balina oyununu basının bu konuyu yoğun bir şekilde işlemesi nedeniyle biliyordur. Yine de, bu konu hakkındaki belirsizlik nedeniyle, cocukları bilgilendirmek ve herhangi bir talihsiz olaydan kacınmak icin onlarla etkileşimde kalmak gerek. Cocuğunuzun internet yaşına uygun sitelere girdiğinden ve etik olmayan davranışları ya da şiddeti ozendiren sitelere erişmediğinden emin olun. Cocuğunuzun internete erişiminin aileyle paylaşılan ortak alandaki bir bilgisayar uzerinden olmasını sağlayın. Cocuğunuzla daha sık konuşun. İnternet dunyasını birlikte keşfedin ve internet uzerinden uygun davranışların sergilendiği aktivitelerde birlikte yer alın. Cocuğunuzun kullandığı butun elektronik aletlerde ebeveyn koruma sisteminin acık olduğundan emin olun. Ekrana bakarak gecirdiği zamanı ve faaliyetlerini gozlemleyin. Cocuğunuza rol modeli olun. Kendiniz de internet aracılığıyla yaptığınız aktivitelerin farkında olun. Diğer ebeveynlerle konuşun, endişeleriniz varsa paylaşın ve cocuklarınıza yardımcı olabilmek icin en iyi yontemi birlikte bulmaya calışın. İnternette yayılan yeni akımlar hakkında bilgi sahibi olun. Cocuğunuz davranışlarını yakından gozlemleyin. Ruh halinde değişiklik, iletişimde azalma, calışma isteksizliği ve notlarda duşuş gibi beklenmedik değişimler konusunda tetikte olun. Eğer bu tur değişimler fark ederseniz, internet uzerindeki faaliyetlerini yakından izleyin, okul yetkilileriyle konuşun ya da bir psikoloğa danışın. Eğer cocuğunuzun Mavi Balina oyununu oynadığını fark ederseniz, hemen butun elektronik aletlerden internete erişimini kesin. Yaşadığınız yerdeki polis yetkililerine haber verin ve bir sonraki onlemleri almak icin onların tavsiyelerine başvurun. Alıntıdır