1996 yılında Japon Nintendo firmasında calışan iki odullu program yapımcısı ve animator, Satashi Tajiri ve Tsunekazu İshiara "Pokemon" ( pocket monsters'ın kısaltılmışı ) adlı game boy yani video oyununu yarattılar. Dunya capında un kazanan Pokemon, Japonya dışına ilk kez 1997 yılında adım attı. İlk once ABD'de daha sonra da Avrupa'da yaygınlaşan ve oldukca sevilen bu oyunun kısa bir sure sonra cizgi dizisi ve cok ceşitli yan urunu uretildi. Bugun Japonya'da (ki hastalığın en yoğun gorulduğu yer) 7-12 yaş arası cocukların en az yarısı Pokemon koleksiyonu yapıyor, kart-game boy-bilgisayar oyununu oyunuyor ve cizgi filmini izliyor. Yine Japonya'da son 18 ayda 4 milyar dolarlık satış yapılmış. Pokemon oncesi bu pazarı elinde bulunduran Star Wars yan urunleri ile karşılaştırıldığında kırılması zor bir rekor ile karşılaşılıyor : Satılan her Star Wars urunune karşılık beş Pokemon satılıyor. Kasım 1999'da gosterime giren bir de film yapıldı. 4 milyon dolara mal olan film, bu sure icinde 116 milyon dolar kazandı. Şimdiye dek yapılmış olan en kaliteli Walt Disney yapımlarını bile geride bırakarak tarihin en cok kazandıran animasyon film rekorunu eline gecirdi. Film Turkiye'de gosterime girdiğinde tum ulkede aynı aynda 50 sinema salonunda gosterildi. Pokemon cizgi filmi, kart oyunları ve tum yan urunleri tuketici kitlesini cok cabuk buldu ve bu kitle tarafından aynı şekilde benimsendi, cunku cok uzak bir gecmişi olmayan(1980'lerin sonunda) Magic, Dungens and Dragons ve diğer ceşitli FRP (Fantastic Role Playing / fantastik rol yapma) oyunları Pokemon karakterlerinin ve oyunlarının alt yapısını oluşturmuşlardı. Gectiğimiz on yıl icinde Yuzuklerin Efendisi adlı fantastik yapıttan kaynak alınarak hazırlanan FRP oyunlarının oldukca iyi basamaklandırılmış olan kurguları aynen Pokemon kart oyunları icinde kullanıldı. Magic The Gathering gibi rol oyunları cok zevkli ve oyuncuyu icine ceken bir yapıya sahip fakat 13 yaşın altındaki cocukların oynayamayacağı kadar da karmaşık. Cocukların kart uzerindeki karakterleri ve yazıları kavrayabilmesi oldukca guc cunku bu oyundaki karakterlerin sayıları ve ozellikleri binleri bulabiliyor. Kullanılan dil ise oldukca şiirsel ve ağır. Pokemon kartları icin durum daha farklı, karakterleri de daha kolay ezberlenir cinsten ve daha şirin yani cocukların kolayca sevebilecekleri ve anlayabilecekleri gibi. Kartların uzerindeki element simgeleri ve karakterlerin ozellikleri anlaşılır dilde. Cocuklar bu simgeleri oyun pratiği sırasında da ezberliyorlar ve yazı onemini yitirmeye başlıyor. En onemlisi de karakterlerin fazlalığı ve bazılarının zor bulunur ve değerli oluşu oyunun en bağlayıcı tarafı. Boylece muşteri profili 12'den 4'e kadar duşuyor. Bu yaş grubu cocuklarının daha ısrarcı oluşu alışverişi onune gecilemez bir sorun haline getiriyor. Cunku her oyuncu-koleksiyoner bir eğitmen ve olabildiğince cok Pokemon'a sahip olmaya calışıyor ve diğer eğitmenlerle yarışıyor. Resmi ligler yapılıyor, bu yarışmalarda başarılı olanların statuleri yukseliyor. BİLGİLENME VE TUKETİM Bu başlığı yararlar ve zararlar olarakta değiştirebiliriz. Pokemania, cocukların tum diğer alışkanlıklarında olduğu gibi zararlı olup olmadığı tartışmasını başlattı. Nintento firmasının halkla ilişkiler muduru Yasuhiro Minagawa, diğer tum Nintento oyunları ve urunleri gibi Pokemon'un da şiddet icermediğini soyluyor. Zararlı olduğunu duşunenlerin ise ilk savları; cocukların hayatlarından Pokemon dışında hemen her şeyi atmaları gosteriliyor. Diğer bir sav ise karaborsada değerleri her gecen gun yukselen nadir parcalar ve bu harcamayı karşılayamayan butceleri cocukların anlayamaması. Tuketim korluğu olarak değerlendirildiğinde oyunun bağlayıcı ozellikleri ve vaatleri alışverişi kacınılmaz ve devamlı kılıyor. Pokemon pahalı bir alışkanlık. Turkiye'de oyuncakları 3 milyon ile 23 milyon arasıda değişiyor. Kartları ise 11'lik paketler halinde tanesi 2 milyon liraya satılıyor. Bir masa ustu FRP oyunu icin 64 kart gerekiyor. Başlangıc setinin fiyatı 10 milyon civarında. Hasta kart koleksiyoncuları nadir bulunan kartlar icin 100 dolara yakın paralar veriyor. Kasım 1999'da filmin vizyona girmesiyle tanıtılan Mewtwo karakteri cok gozde bir karakter. Turkiye'de sadece 30 ceşit oyuncak var. Bunların icinde nadir bulunan oyuncaklar Blastoise, Flareon, Mewtwo, Pidgey, Jigglypuff tiplerine ait. Yani finansal olarak kendi tuketim toplumunu coktan oluşturmuş ve bu topluluğu peşinden surukleyerek milyarlarca dolarlık hasılatları besleyen kanallar oluşturmuş olan Pokemon urunlerinin ekonomik olarak ailelere ozel bir yuk getirdiği bir gercek. Bunun yanında psikolojik etkilenmeleri ve yonlendirmelerin zararları da var. Yeni Bir Yaşam Stilinin Pazarlanması Pokemania'nın onemli derecede mali kumeleri desteklediği bir gercek. Televizyon showlarını bedava izleyebiliyoruz ama iş bununla bitmiyor, takıntı haline gelen, coğu zaman aile ve okul eğitimini ardında bırakan bir oyuna esin kaynağı oluyor. Pokemon urunlerini depolamanın, kolleksiyonun sonu yok, zaten Pokemon dunyasının sonunda tuketim kitlesine goz kırpan başka bir yığın ortaya cıkıyor. Tıpkı şu anda Turkiye'de henuz fazla tanınmayan ama Amerika ve Japonya'da popularitesini coktan kazanmış olan Digimon'lar gibi. Psikolojik Tutkunluk Pokemon'un TV şovu bize bir sonraki sahnenin onerisi ve imajlarını getirir. Ustalıkla yonetilmesi gereken rol oyunları krallığına genc izleyicileri cağırır. Bu yer fantazinin gercekliği taklit ettiği alıcının programın kolesi haline geldiği yerdir. Rol oyunlarında oyuncular master'a yani ustaya donuşurler. Modern zamanın buyuculeri olurlar, kullandıkları kartlar ve guc sembolleri ruhani kanallar haline gelir. Bu oyunlarda rol deneyimsel ve duygusal olarak oynanır. Oynayanlar once eğitmen sonra usta daha sonrada yonetici olurlar. Cocuk kahramanlar kendi ruhani guclerini kullanarak oyunun mistisizmine ve şiddetine dahil olurlar. Bu da yavaş yavaş fantazi ve gerceklik arasındaki cizgiyi gorunmez kılmaya başlar. Cocuklar oyunu kazanmak icin daha acımasız olmak zorundadırlar, oldurmek , zehirlemek, dağıtmak, değişim gecirmek durumundadırlar ve bu hareketlerin doğal olduğunu duşunurler. Herşeye Rağmen Pokemonların oyuncularına şiddetle zarar vereceği duşunulse de olumlu taraflarının bulunmaması duşunulemez. Kart oyunlarında her karakterin belli elementlere bağlı olan yetenekleri ezberlenmek zorundadır buna gore strateji yaratma ve problem cozebilme yeteneği gerekir. Pokemon karakterleri tamamen doğadan kaynak alınarak yaratılmışlardır. Doğada varolan ateş, su, hava, toprak, yeşil doğa ve saf enerji gucleri hemen hemen butun cizgi kahramanların oluşturulmasında kullanılan sonu gelmeyen bir kaynaktır. Yazı belleği olmayan kucuk cocuklar oyunlarını, ezberledikleri kahramanları hafızalarından cağırarak yazıya ihtiyac duymaksızın oynarlar. Bu arada simgelerle karakterleri eşleştirerek oyunlarını farketmeden bilgilenmeye donuştururler. Oyuncular hayvanları ve evrimlerini tanımaktadırlar. Cizgi filmde iyi ve kotu arasında hic sonu gelmeyen bir rekabet vardır, daima kazanmak icin savaşırlar ve karakterler asla olmez. İnsan karakterler iyi (Ash, Misty, Brok ve Pikachu) ve kotu (Jessy, James ve Meowth) olarak gruplandırılmışlardır ama aslında bu Pokemonlar icin gecerli değildir. Cunku filmde surekli tekrar edilen oğreti kotu Pokemon olmadığı, kotu eğitici olduğudur. Bunun yanında Pokemonların eğitilmesi sırasında gosterilen sabır, cok guc şartlara goğus germe, hicbir varlığı kucumsememe ve bu surecler olup biterken Pokemon ve eğiticisi arasında oluşan guclu sevgi bağı gibi olumlu yonlendirmelere sıkca rastlayabiliriz. Tum dunyada izlenme ve tuketim rekorları kıran Pokemon cizgi dizisinin ve oyunlarının zararlarlarını, tuketim topluluklarına oturtulmuş hastalıklı bağımlılıklardan biri olarak kabul ediyoruz. Bunu bir kenara bırakıp izlediğimizde ise karşımıza birbirinden zararsız yuzelli karakterin bir arada bulunduğu sevimli ve bilgilendirici bir animasyon gosterisi cıkıyor. alintidir.... __________________