Rusların Yuri Gagarin’inin ve Amerikalıların Alan Shepard’ının Nisan ve Mayıs 1961’deki ucuşlarından bir bucuk yıl kadar sonra, ABD başkanı Kennedy’nin 12 Eylul 1962 tarihinde Houston’daki Rice Stadyumu’nda yaptığı “Ay Konuşması”nı takiben hız kazanan Ay’a insanlı arac gonderme calışmaları, Kennedy’nin soylediği gibi 60’lı yıllar bitmeden bu hayalin başarıyla gercekleşmesini sağlayacaktı.
60’ların sonuncu yılında, devasa Saturn-V roketinin ilk insanlı ucuşuyla Apollo-8’i Ay’a kadar gondermek şeklindeki cesur kararın NASA tarafından verilmesinin uzerinden sadece yedi ay gecmişti. 16 Temmuz sabahında, Apollo-11 astronotları Neil Armstrong, Buzz Aldrin ve Michael Collins, Kennedy Uzay Ussu’nde bulunan Fırlatma Kompleksi 39A’daki bir başka Saturn-V’in uzerinde oturuyordu. Uc aşamalı 110 metrelik roket, onları uzaya goturecek ve tarihe gecirecekti. Doğu Yaz Zamanı’na gore saat tam 9:32‘de motorlar ateşlendi ve Apollo-11 kuleden ayrıldı. Yaklaşık 12 dakika sonra, murettebat Dunya yorungesindeydi.
Dunya’nin cevresinde birbucuk tur attıktan sonra, ucuş kontrolorlerinin “Ay’a Geciş Enjeksiyonu” dedikleri şeyi yapmak icin, yani rotayı Ay’a cevirmek icin Apollo-11 başlama iznini aldı. Uc gunun ardından, murettebat Ay yorungesindeydi. Bundan bir gun sonra ise Armstrong ile Aldrin, Kartal (İng. Eagle) adlı Ay modulune gecerek alcalışa başladı; Collins ise kumanda modulu “Columbia“nın icinde yorungede kaldı.
Kartal’ın Dinginlik Denizi’ne (İng. Sea of Tranquility) iniş vakti geldiğinde, Armstrong manuel olarak geminin taşlı bir alanı gecmesini sağladı ve bu tuhaf kuş, bilgisayarın verdiği alarm sesleri arasında Ay’ın yuzeyine kondu. Alarmların nedeninin, bilgisayarın aynı anda cok fazla şey yapmaya calışıyor olması olduğu sonradan anlaşıldı. O 20 Temmuz gunu saat 16:17‘de Ay Modulu inişini tamamladığında, sadece 30 saniyelik daha yakıtı kalmış durumdaydı.
Armstrong usse şoyle seslendi: “Houston, burası Dinginlik Denizi. Kartal indi.” Gerilim tırmanmışken duydukları bu sozlerle, ucuş kontrol odasındaki ekip coşku icinde birbirine sarılarak sevinc gozyaşları dokmeye başladı. Kontrolorlerden biri murettebata şoyle yanıt verdi: “Bir suru kişi morarmaya başlamak uzereydi, şimdi yeniden nefes alıyoruz. Cok teşekkurler!”
Saatler 22:56‘yı gosterdiğinde, Armstrong bir başka gok cismine adım atacak ilk insan olmaya hazırdı. Yarım milyardan fazla insanın televizyona kilitlendiği o anlarda merdiveni aşağı uzattı ve tarihe gecen o sozler dudaklarından dokuldu: “İnsan icin kucuk bir adım, insanlık icin buyuk bir sıcrayış bu.” Kısa sure sonra Aldrin de ona katıldı ve Ay yuzeyinin kısa fakat guclu bir tanımını yaptı: “Muhteşem harabe.” İkibucuk saat boyunca yuzeyi inceleyip, ornek topladılar ve fotoğraf cektiler.
Arkalarında bir Amerikan bayrağı, yaşamını yitiren Apollo-1 murettebatının onuruna bir arma ve Kartal’ın bacaklarından birinin uzerinde bir levha bıraktılar. Levhanın uzerinde şu yazı vardı: “Burada Dunya gezegeninden insanlar ilk kez Ay’a ayak bastı. Temmuz 1969 M.S. Tum insanlık icin iyi niyetle geldik.” Son cumle, 1958 tarihli Ulusal Havacılık Uzay Anlaşması’nda gecen ilke ve amac deklarasyonundan turetilmişti: “Kongre burada Birleşik Devletler’in ilkesinin şu olduğunu deklare eder: Uzaydaki etkinlikler, tum insanlığın yararı icin iyi niyetli amaclara adanmak zorundadır.”
24 Temmuz gunu, uc astronot Hawaii yakınlarına sağ-salim iniş yaptı. Jules Verne’in 1865 yılında yayımladığı “Dunya’dan Ay’a” (diğer adıyla “Ay’a Yolculuk”) adlı bilimkurgu oykusu kurgu olmaktan cıkmış, Kennedy’nin hayali gercekleşmiş, tum insanlığı temsilen iki kişi Ay yuzeyinde dolaşmış ve sonra eve geri donmeyi başarmıştı. İlk inişi izleyen 3,5 yıllık sure zarfında 10 başka kişi daha Ay yuzeyine ayak izlerini bıraktı: Pete Conrad, Alan Bean, Alan Shepard, Edgar Mitchell, David Scott, James Irwin, John W. Young, Charles Duke, Harrison Schmitt ve Eugene Cernan. Aralık 1972‘de, son Apollo ucuşunun kumandanı Cernan, Ay yuzeyini terk ederken şu sozleri sarf etmişti: “Geldiğimiz gibi gidiyoruz ve kısmetse oyle de geri doneceğiz; tum insanlık icin iyi niyetle ve umutla.”
Adını Yunan mitolojisindeki tanrılardan biri olan Apollo’dan alan proje, toplamda 12 insanı Ay yuzeyinde dolaştırmayı başararak 1972 yılında sona erdi ve insanlar bir daha Ay’ı ziyaret etmedi. Şimdi ise yeni bir insanlı Ay programı başlatıldı: Artemis projesi. Yeni projenin adı da Yunan mitolojisinden geliyor; Artemis, Apollo’nun ikiz kardeşi olan tanrıca. 2024 yılında uydumuza yeniden insanların inmesini amaclayan Artemis projesi kapsamında, adına yaraşır şekilde bu kez Ay’a iniş yapanlar arasında kadınlar da olacak
bilimfili
__________________