California’da Pasifik boyunca uzanan San Andreas fayını dinleyen uzmanlar, San Francisco depreminin 100’uncu yılında, yeraltında nedeni anlaşılmayan titreşimler tespit etti.
Tum calışmalara karşın gizemini koruyan bu jeolojik olayın onceden bilinmesi icin henuz acığa cıkarılması gereken bircok bilinmeyen var. Deprem tahminlerinin meteoroloji tahminleri gibi net olabilmesi icin iki temel sorunun cozulmesi gerekiyor: Deprem nasıl başlar? ve Depremi nasıl veya neden duruyor?
Deprem, kıtasal plakaların karşılıklı olarak birbirleriyle itişmesi ve buna bağlı olarak alt alta veya ust uste binmesinden kaynaklanıyor. Dunya yuzeyinde yaklaşık 10 adet dev plaka ve yuzlerce kucuk plaka bulunuyor. Plakaların birbirlerine girdiği noktalar ise fay hatlarını oluşturuyor.

BİRKAC YUZ MİLYON DEPREM
Hatlar boyunca plakalar birbirlerine guc uyguluyor ve karşılıklı enerji cıkışı meydana geliyor. Fay hatları boyunca ani enerji cıkışları, yeryuzunde deprem olarak hissediliyor. Kayıtlara gore, her yıl yeryuzunde irili ufaklı birkac yuz milyon deprem meydana geliyor. Kimi gercekten şiddeti duşuk olduğu icin hissedilmiyor, kimiyse yerleşimden uzak bir noktada meydana geldiği icin haberlere duşmuyor.
YERALTI DİNLENİYOR
ABD’de National Science Foundation (Doğa Bilimleri Vakfı) bunyesindeki EarthScope projesi, yerkabuğu delinerek yeraltına 4 km derine inen hassas olcum cihazlarıya Kuzey Amerika faylarını dinliyor. ABD’li uzmanlar, California’nın altında 1.300 km boyunca uzanan ve şiddetli depremlere neden olan San Andreas fayında deprem habercisi şuphesi veren titreşimler kaydetti.

ESRARENGİZ TİTREŞİMLER
Yer kabuğundaki titreşimler genellikle, magnanın yeraltında yer değiştirmesine bağlanıyor. Ancak, California’da yanardağ olmaması, bilim insanlarını titreşimlerin magnanın yer değiştirmesinden ziyade bir faylarda bir hareketin, dolayısıyla da olası depremin habercisi olabileceği şuphesine itti.

YENİ BİR DEPREM ŞUPHESİ
Tarihin en buyuk depremlerinden 1906 San Francisco depreminden 100 yıl gecmiş olması, yeni yer kabuğu hareketleri olabileceği şuphesini bir suredir dile getiriliyordu. En son 1690 yılında 7.7 şiddetinde bir depreme neden olan San Bernardino fayının da yakın zamanda yeniden kırılması bekleniyor.

FAYLAR ARASI ‘TEĞET KAYMA’ [IMG]http://img245.**************/img245/8889/2287724to.jpg[/IMG]
Tahminlere gore, gelecek 30 yıl icinde San Francisco bolgesinde yıkıcı bir deprem olma şansı yuzde 62.Bilim insanları esrarengiz titreşimlerin, Pasifik’in altındaki Juan de Fuca tektonik plakanın, Kuzey Amerika tektonik plakanın altına doğru kaymasından meydana geldiğini duşunuyor. Bu iki plaka birlikte San Andreas fayını oluşturuyor. İki plaka teğet gecişle birbirlerini surterek yer değiştiriyor, uzmanlar buna ‘teğet kayma’ diyor. Bilim insanları bu iki plaka arasında aktif olarak teğet geciş tespit etmedi, dolayısıyla fay hattındaki titreşime neden olacak bir kayma tespit edilmemesi de soru işaretlerini artırdı.

Kaynak: LIVESCIENCE.com ve Associated Press’ten yararlanılmıştır


Ek bilgi: National Geographic Turkiye dergisi, Nisan sayısında San Francisco depremini konu aldı
__________________