95 ulkeden 1300 bilim insanının, 4 yıl boyunca bir araya gelip hazırladığı rapora gore, dunya kaynaklarının ucte ikisi insanoğlunun hızlı gelişmesi nedeniyle tukendi. Dunya felaketin eşiğinde. Bugune kadar yurutulen en geniş kapsamlı araştırma olan 'Milenyum Ekosistem Değerlendirme Raporu' farklı bir oneri ile karşımıza cıkıyor:

Ekosistemlerin hizmet kapsamında değerlendirilmesi ve gerektiğinde fiyatlandırılması. Buna gore ucaklara atmosferdeki karbondioksit kirliliği icin ucret getirilmesi, gıda fiyatlarına tarım kirliliğinin nehirlerden temizlenme maliyetinin de eklenmesi gibi uygulamalar sıralanıyor.

95 ulkeden 1300 bilim insanının 4 yıl boyunca bir araya gelip hazırladığı raporda, insanoğlunun doğaya ve diğer canlı turlerine verdiği zarar, 'Kaynakların ucte ikisini harcadık' saptamasıyla anlatılıyor. Aynı raporda dunyayı bir felaket senaryosunun beklediğinin altı ciziliyor.

Bu konuda şimdiye kadar yurutulen en geniş kapsamlı bilimsel araştırma olarak tanımlanan ve 24 milyon dolara malolan 'Milenyum Ekosistem Değerlendirme Raporu'nun sonucları carpıcı:

Bugune kadar har vurup harman savurarak yaşadık. Doğal kaynakların surdurulebilirliğini duşunmedik ve sonucta insanlık son 50 yılda bugune kadar olmadığı hız ve olcude doğayı tahrip etti.

İnsanlığın dunya ekosistemine verdiği zarar, geriye donuşu olmayan bir zarar, ustelik yoksullukla mucadelenin onune de buyuk bir tehdit olarak dikiliyor.

Raporun bugune kadar gercekleştirilen ekosistem araştırmalarından farkı, hem mevcut durumu ortaya cıkarması hem de bunun insanlık uzerindeki etkilerini kuresel bazda araştırması. Proje, Birleşmiş Milletler, Dunya Bankası ve Dunya Doğal Kaynakları Enstitusu tarafından destekleniyor.

GELECEK İCİN FİYAT
Milenyum Ekosistem raporunu hazırlayan araştırmacılar, ekolojik tehdidin azalmasına yonelik cozumun ancak ve ancak hukumetlerin doğal sistemden elde ettikleri faydanın ekonomik değerini belirlemeleri halinde başarılı olacağını belirtiyorlar.

Diğer bir deyişle, rapor diğer raporlardan farklı olarak ekosistemleri hizmetlere benzetiyor: Binalar icin kereste, nefes almak icin temiz hava, yemek icin balık, giysi uretmek icin elyaf gibi...

Rapora geniş yer veren Nature ve New Scientist dergileri, 'İnsanlığın refahı ile ekosistemin mevcut durumu ve surdurulebilir kullanımı arasındaki bağın kurulması şart' yorumunu yapıyor. Evet doğal kaynaklara paha bicmek zor, ama sorunun cozumunu istiyorsak, 'sağlıklı bir gelecek' icin paha bicmeliyiz. Başka cıkar yolu yok.'

Dergi, Biyolojik Ceşitlilik Anlaşması'ndan verdiği ornekte, '2010 yılına kadar biyoceşitlilikte kuresel duşuş hızının yavaşlatılması hedeflenmişti. Ancak şimdiye kadar bu hedefin ne kadarına ulaşılabildi, bunu saptamak mumkun değil. Cunku biyoceşitlilik var olan ya da yok olan turleri saymanın cok daha otesinde. Farklı parametreler var. Turlerin nufusu, ekosisteme dolaylı ve doğrudan etkileri gibi...'

74 FARKLI EYLEM PLANI
Bugun gelinen noktada dunyanın bir cok yerinde gıda urunlerinin eskisine kıyasla hem daha bulunabilir olması hem de daha ucuz olması sevindirici bir gelişme. Ancak bu başarıların elde edilme yontemi, gelecekteki kuresel refahı riske sokuyor. Ustelik bu kazanımlar ne yazık ki hálá eşit dağıtılabilmiş değil.

2 bin 500 sayfalık Milenyum Ekosistem Değerlendirme Raporu'nu hazırlayan bilim insanları, siyasetcilerin onune belirgin bir 'yapılacaklar listesi' koymak yerine, 74 farklı eylem planı ve bunların olası sonuclarını belirlediler.

Bunların arasında yoksulu zarara uğratan tarımsal desteklerin azaltılması, doğal ortamı korumaları icin toprak sahiplerine odeme yapılması, toprağın suni gubre ve tarım ilacları ile yuklenmesinin onune gecilmesi gibi yontemler var. Ancak yeni cozum yollarına da yer veriliyor: Ucaklara atmosferdeki karbondioksit kirliliği icin ucret getirilmesi, gıda fiyatlarına, tarım kirliliğinin nehirlerden temizlenme maliyetinin de eklenmesi vb...

RAPORDAN CARPICI NOTLAR
1945 yılından sonra tarıma acılan arazinin yuzolcumu, 18 ve 19. yuzyılın toplamından daha fazla.

1913 yılında icat edilen sentetik azotlu gubrelerin yarısından fazlası 1985'ten sonra kullanıldı.

Yaşamakta olan memeli hayvan, kuş ve surungen turlerinin yuzde 10-30 arası yok olma tehlikesi ile karşı karşıya.

Onumuzdeki 50 yıl icinde gıda talebinin yuzde 70-80 oranında artması ongoruluyor, ancak ekosistemin mevcut tahribatı ile bunun karşılanması mumkun gorunmuyor.

Toplam bitki turlerinin sayısı, 2050 yılına gelindiğinde 1970 yılındaki toplamından yuzde 10-15 daha duşuk olacak.

Denizlerdeki balıkların dortte biri aşırı ve kontrolsuz avlanma nedeniyle tukenmiş durumda. Bazı bolgelerde av balığı sayısı, endustriyel balıkcılık oncesi donemin yuzde 1'i seviyesine duştu.

1980'den beri deniz yosunlarının yuzde 35'i, mercanların yuzde 20'si yok oldu.

Ormanların yok olması ve diğer olumsuz değişiklikler kolera ve sıtma riskini artırabilir. Bilinmeyen yeni hastalıklar ortaya cıkabilir.

1.1 milyar insan temiz icecek suyu bulamıyor. Her yıl 3-4 milyon kişi pis suların yol actığı hastalıklar yuzunden oluyor.
__________________