Kent ortamını, yiyecek ve sıcaklık gibi nedenlerle tercih eden veya ışıklara aldanıp gelen hayvanlar, evrim tartışmalarına konu oldu. Evrimbilimci Brown: Bir hayvan yanlış yer ve zamanda bulunduğu halde, evrildiği bicimde davranmaya cabalarsa, evrimsel bir yanılsama icinde kalıyor ve cezasını ağır oduyor.

Kentlerdeki yabanıl hayat, bilimciler icin birer kent laboratuvarına donuştu.. Kent icinde dolaşan, ancak kent yaşamına ayak uyduramadığı icin sık sık kazaya uğrayan "yaban hayat" araştırılmaya başlandı..

Illinois Universitesi evrim ekoloğu Joel Brown diyor ki: "Cok sayıda sincap kent yollarında can veriyor. Oysa sincaplar milyonlarca yıldır acık alanları olabildiğince hızla kat etmek ve alt edemeyecekleri duşmanlarına yem olmamak uzere evrilmişlerdir. Sincabın vahşi doğada davranışı mantıklı. Ancak sincabın trafiğin yoğun olduğu dort şeritli bir caddede karşıdan karşıya gecmesi pek de iyi bir fikir değil," diyor.

Hic araştırılmamıştı

Kentsel alanların pek de araştırmaya değer olmadığını duşunup bu konuya eğilmeyen cevrebilimciler, kentlerin davranışlarda ender gorulen bir hızla evrime yol actığını yeni yeni kavramaya başladı.

Kent ortamı genelde kırsal kesim kadar değişken olmuyor. Kentlerdeki sıcaklık adaları, boceklerin yıl boyunca daha uzun sure etkin kalabilecekleri anlamına geldiği gibi, insanların etkin olmaları da kentlerde besin ve su kaynaklarının onceden kestirilebilir olmasını, buna bağlı olarak da yabanıl yaşamın daha dengeli olmasını sağlıyor.

Şaşırtıcı bicimde, bu durum da evrimsel bir tuzak oluşturabiliyor.

Cunku, besinin bol olması hayvanlar icin yanıltıcı bir sinyal olabileceğinden, pek de olumlu bir etki yaratmayabiliyor.

Soz gelimi, Florida’daki cok sayıda kuş besleyicisi bu bolgedeki kargaların iyi beslenmelerine ve gerilimden uzak bir yaşam surdurmelerine olanak tanıyor.

Lehte mi aleyhte mi

Ancak, Archbold Biyoloji Merkezi davranışbilim uzmanlarından Reed Bowman, bu rahat yaşamın da bir bedeli olduğuna dikkat cekiyor ve erken gelen uretken bir baharın kentteki kuşların ortama aldanarak normalden birkac hafta once yavrulamaya başladıklarını belirtiyor.

Dahası, bu kuşları besleyen bitkisel besinler, ilkyazın sonlarında ortaya cıkan bocek larvalarıyla beslenmesi gereken yavrular icin uygun değil, boyle olunca yavrular genellikle aclıktan oluyor ya da yeterince gelişemiyor.

Kentin parlak ışıkları da hayvanlar icin bir tuzak oluşturuyor. Kıyılarda yumurtlayan kaplumbağalar genellikle guvenlikleri icin yabanıl ortamlarda genellikle karadan daha aydınlık olan denize doğru yol alırlar.

Kentler birer laboratuvar

Oysa, bu durumda artık kıyılardaki yerleşimler yuzunden buyuk olasılıkla yaşamlarını uzun sure surduremeyecekleri karaya doğru yol alabilirler. Geceleri goc eden otucu kuşların da parlak ışıklı yapılara ve radyo kulelerine yonelmeleri bunların binlercesinin yaşamına mal olabiliyor.

Bu tur tehlikeler kentleri cevrebilimcilerin uyum surecini yakından izleyebilecekleri elverişli birer laboratuvar ortamına donuşturuyor. Orneğin, Leiden Universitesi’nden Hans Slabbekoorn kentlerde yaşayan buyuk baştankaraların, kentin gurultusunu bastırmak amacıyla, kırsal kesimlerde yaşayan turdeşlerinden cok daha yuksek sesle ottuklerini ortaya koydu. Brown bu turlerin coğunun insan ortamlarına ayak uydurmaya başladıklarına dikkat cekiyor.

Hurriyet Bilim
__________________