Blair Hedges, 1579 tarihli Karayip Denizi'ni gosteren bir haritanın yapım tarihini genetik tekniğiyle saptadı.
Genetikte bir canlının ortaya cıkışını tarihlemek icin kullanılan bir teknik, eski kitapların ne zaman basıldığının araştırılmasına uygulanıyor.
STATE COLLEGE - Kutuphaneciler genetik biliminin bazı tekniklerini kullanarak eski kitapları tamir etmede kullanabilecek. Genetik mutasyon ile aynı mantığa dayanan bu teknik, kitapların eskime ve curume sureclerinin hesaplayabiliyor. Bu yontemle Shakespeare’in Hamlet’i ne zaman yazdığı da acıklığa kavuşacak.
Tekniği keşfeden Pennyslyvannia State University biyoloji profesoru Blair Hedges, jeoloji ve biyolojide kullanılan mutasyon tekniklerinden esinlendiğini belirtiyor. Yeni teknik kitapların yaşını tespit etmek icin eski kitaplarda kullanılan tahta ve bakırdaki zaman icindeki değişimleri sayıyor.
BAKIR VE TAHTA PLAKADAN BASILAN KİTAPLAR
Kitap basımı 19’uncu yuzyılda buyuk değişim gecirdi. Modern makinelerden once baskı makineleri yazıyı tahta veya bakır plakalarla kağıdın ustune işliyordu. Matbaacılar masrafları kısmak icin, kitabın yeni baskılarında bu plakaları ustuste bircok kez kullanıyordu. Bakır ve tahta plakalar zamanla bozulup eriyordu. Bu da sonraki baskılarda kitabın kalitesini duşuruyordu. Orneğin baskı tahta plaka kullanılması halinde sayfa uzerinde satır araları acılıyor, bakır plakadan yapılar baskılarda ise resimler silikleşiyordu.
RONESAS KİTAPLARI İNCELENDİ
Ronesas doneminden kalma 2 bin 674 kitap ve harita uzerinde inceleme yapan Hedges, resim tarayan bir yazılımla aynı kitabın farklı baskılarındaki ufak basım farklarını istatistiksel olarak kaydetti. Hedges, zamanla yapılan yeni baskıların daha duşuk kalite gosterdiğini ve bunun zaman ile ilişkilendirilebileceğini belirtiyor. Bu istatistik icin bir taban yılı baz alan Hedges, yapılar baskı sayısı uzerinden geriye veya ileri doğru baskı farklarının anlaşılabileceğini savunuyor.
Bu onerme ancak aynı kitabın aynı plakalarla basıldığı durumlar icin gecerli.
SADECE 2 AYLIK OYNAMA
Hedges, yontemini 16’ıncı yuzyıldan kalma tahta plakayla basılmış haritalar uzerinde denedi. Tekniğin kitaplar icin gosterdiği tarih ile gercek tarihcilerin verdiği basım tarihleri arasında en fazla 2 aylık bir oynama vardı. Hedges, tekniğin Rembrandt’ın kimi el yazmaları ve Shakespeare’in ‘Hamlet’ ve ‘Romeo ve Juliet’ gibi tarihi bilinmeyen oyunlarını icin kullanılabileceğini vurguluyor.
Kaynak: Proceedings of the Royal Society
ntvmsnbc.com
__________________