Bilkent Universitesi Endustri Muhendisliği Oğretim Uyesi ve İnternet Teknolojileri Derneği Başkanı Doc. Dr. Mustafa Akgul, dunya genelinde sandık yerine internet ve diğer teknolojilerle oy kullanmanın guvenliğinin halen sorgulandığını, bu nedenle Turkiye'nin sandık yerine gececek bir teknolojiye yatırım yapmasına gerek olmadığını soyledi.

Akgul, AA muhabirine yaptığı acıklamada, elektronik secimin, oyların elektronik aygıtlarla toplanıp, değerlendirilmesi olarak algılandığını ve bilgisayarların yanında kiosk, internet telefonu, delikli kart ve optik oy pusulaları ile yapılabildiğini anlattı.
Değişik oy verme şekillerini kapsayan ve 1960'lardan beri kullanılan e-oylama olarak da adlandırılan yontemin, oyun hem elektronik ortamda verilmesini hem de elektronik ortamda sayılmasını kapsadığını kaydeden Akgul, soz konusu sistemde telefon, ozel bilgisayar ağı ya da internet uzerinden oyların gonderilebildiğini ifade etti.
Sistemin oy sayımını hızlandırması, engellilere kolaylık sağlaması, gelişmiş hallerde sandık başına gitmeden oy kullanılması gibi pek cok yararı bulunduğunu dile getiren Akgul, sozlerini şoyle surdurdu:
''Elektronik oy verme sistemi pek cok kişiye cazip gelmekte, bazı ozel koşullarda başarıyla uygulanmaktadır. İngiltere'de, Estonya'da ve İsvicre'de hukumet secimleri ve referandumlarda, Kanada'da belediye secimlerinde, ABD'de ve Fransa'da parti ici secimlerde sık olmamakla birlikte kullanıldı.
Ancak ortada geniş kitlelerin kullanabileceği, durust ve adil secimin evrensel koşullarını sağlayan ve maliyeti makul olan bir secim sistemi henuz bulunmuyor. Bircok ulkede, ozellikle ABD'de elektronik sandık ve sayım makinesi benzeri cihazların guvenilirliği ciddi tartışma konusu haline geldi. ABD'de, bazı elektronik oy verme işleminde sahtekarlık tespit edildi.''
Akgul, tum bu nedenlerle dunyada, elektronik oylama cihazlarına guven duyulmadığına işaret ederek, firmaların kaynak kodlarını sır olarak saklamalarının da guvenlik acıklarının sebebi olduğunu vurguladı.
Turkiye'de sandık dışı kimi teknolojilerin zaman zaman gundeme geldiğini belirten Akgul, ''Dunyanın halen guvenilirliğini tartıştığı bir teknoloji icin Turkiye gibi nufusu yoğun ulkenin secim icin sandık yerine gececek bir teknolojiye yatırım yapmasına gerek yok'' dedi.
-''PEK COK ULKE YENİ TEKNOLOJİYE HAZIR DEĞİL''-
Dunyada elektronik imza temelli oy kullanma sistemlerinin deneysel ve olceklenebilir seviyede kullanıldığını anlatan Akgul, sistemin eksikliklerini şoyle anlattı:
''Dunyanın pek cok ulkesi bu sisteme hazır değil. Sistemi geniş caplı kullanan ulke de yok. Ote yandan, değişik yerlerde mektupla oy kullanma sistemi var. ABD'de yurt dışındaki askerlerin tamamı oylarını mektupla gonderebiliyor. ABD'de her secmen, sisteme kendisi kaydoluyor. Kontrol de kayıt sırasında oluyor. Kaydolurken de orneğin 'Cumhuriyetciyim, Demokratım ya da bağımsızım' deniliyor. Boylece aday belirleme sureclerine de katılım soz konusu oluyor.
İnsanların aklında elektronik imza veya benzeri bir sistemle internetten oylamaya katılmak var; secmen acısından cok cazip bir secenek. Ama kişisel bilgisayarlarda ve internet uzerinde pek cok guvenlik sorunu yaşanabilir, sistemin hacklenmesi soz konusu olabilir, oy verme işleminde gizlilik esası uygulanmayabilir, secmen başkasına danışarak oy kullanıyor olabilir veya onun şifresini alan başka bir kişi oy kullanabilir. Bir başka deyişle secim sistemin sağlaması gereken evrensel ilkleri sağlamak mevcut teknolojilerle cok zor gorunuyor.''
Universitelerde sistemle ilgili deneyler bulunduğunu ancak bunların geniş olcekte uygulanabilir olmadığını ifade eden Akgul, ''Ozellikle Turkiye gibi nufusu yoğun ulkelerde bu tur sistemleri geniş kitlelere uygulamak mumkun değil. Teknolojinin maliyeti de cok yuksek ve fayda-maliyet analizi, bunun acısından savunulamaz. Zaten 5 yılda iki kez oy kullanılıyor ve bu nedenle maliyetini karşılamaz'' diye konuştu.
Akgul, universitelerde ve sivil toplum kuruluşlarının soz konusu yeni gelişmeleri araştırmaya devam etmesi gerektiğini belirterek, ''Secmen yazılım ve denetim sistemini guvenilir ve guncel tutmak, sandık sayımını guvenli ve saydam yapmanın sayım sonuclarını hızlı, guvenli ve saydamlığına toplumu ikna etmeye calışmanın, elektronik oylama hayali vakit kaybetmekten cok daha yararlıdır'' goruşunu dile getirdi.


VeTeknoloji
__________________